Мыс және оның қорытпалары.Алюминий және оның қорытпалары туралы
Мазмұны:
1. Мыс және оның қорытпалары.
2. Алюминий және оның қорытпалары.
1. Мыс және оның қорытпалары.
2. Алюминий және оның қорытпалары.
Мыс және оның қорытпалары.
Мыстың тығыздығы 8,94т/м3, балқу температурасы 1084˚С. Мыстың құнды техникалық қасиеттеріне жоғары электр және жылу өткізгіштігі мен пластикалығы жатады. Мыстың ауа, су, органикалық қышқылдар және т.б. ортада коррозияға төзімділігі жақсы. Мыстың кейбір технологиялық қасиеттері (ыстық және суық күйде илемделуі, дәнекерленуі) жақсы. Мыста кездесетін элементтерді үш топқа бөлуге болады.
1. Al, Fe, Ni, Sn, Zn сияқты элементтер мыста еріп, оның беріктігі мен қаттылығын жоғарылататындықтан, қоспалаушы элемент ретінде қолданыс тапты. Бірақ бұл элементтер мыстың электр және жылу өткізгіштігін төмендетеді.
2. Рb, Вi мыс пен негізі мыс бір фазалы қорытпалардың механикалық қасиеттерін төмендетеді. Егер висмут мыс пен мыс қорытпасының морттылығын ұлғайтса, пластикалығы жоғары қорғасын олай әсер етпейді. Қорғасын мыс қорытпасының антифрикциялық қасиетін және кесумен өңделгіштігін жақсартады.Қорғасын мен висмут мыстың электр өткізгіштігін аз төмендетеді.
3. О, S, Se, Te сияқты мыста ерімейтін элементтер аралық фаза түзеді. Оттек мыстың электр өткізгіштігін төмендетеді, ал күкірттің ондай әсері жоқ. Күкірт мыстың кесумен өңделгіштігін жақсартады. Мыстың механикалық қасиеті негізінен оның күйіне байланысты (14.8-кесте).
Мысты суықтай деформациялау, оның беріктік көрсеткіштерін жоғарылатып, пластикалығын төмендетеді, сонымен қатар электр өткізгіштігін төмендетеді.Химиялық құрамының тазалығына қарай техникалық мыстың мынадай маркалары болады: МОО(99,99%Cu), MO(99,95%Cu), M1(99,9%Cu), M2(99,7%Cu), M3(99,5%Cu). Электр және жылу өткізгіштігі бойынша мыс күмістен кейін екінші орында (ρ=0,017241мk Ом м). Сондықтан мыс электр тогын өткізгіштер, кабельдер, әр түрлі жылу алмастырғыштар, кристаллизатор,индуктор және т.б. жасау үшін қолданылады.
Мыстың кемшіліктері : жоғары тығыздығы, кесу арқылы нашар өңделгіштігі және сұйықтай аз аққыштығы.Мыстың біраз бөлігі негізі мыс болып келетін қорытпаларды алуға жұмсалады.Мыс қорытпаларын алу үшін негізінен мыста еритін элементтерді (Zn,Sn,Al,Be,Si,Mn,Ni`) пайдаланады.
Мыстың тығыздығы 8,94т/м3, балқу температурасы 1084˚С. Мыстың құнды техникалық қасиеттеріне жоғары электр және жылу өткізгіштігі мен пластикалығы жатады. Мыстың ауа, су, органикалық қышқылдар және т.б. ортада коррозияға төзімділігі жақсы. Мыстың кейбір технологиялық қасиеттері (ыстық және суық күйде илемделуі, дәнекерленуі) жақсы. Мыста кездесетін элементтерді үш топқа бөлуге болады.
1. Al, Fe, Ni, Sn, Zn сияқты элементтер мыста еріп, оның беріктігі мен қаттылығын жоғарылататындықтан, қоспалаушы элемент ретінде қолданыс тапты. Бірақ бұл элементтер мыстың электр және жылу өткізгіштігін төмендетеді.
2. Рb, Вi мыс пен негізі мыс бір фазалы қорытпалардың механикалық қасиеттерін төмендетеді. Егер висмут мыс пен мыс қорытпасының морттылығын ұлғайтса, пластикалығы жоғары қорғасын олай әсер етпейді. Қорғасын мыс қорытпасының антифрикциялық қасиетін және кесумен өңделгіштігін жақсартады.Қорғасын мен висмут мыстың электр өткізгіштігін аз төмендетеді.
3. О, S, Se, Te сияқты мыста ерімейтін элементтер аралық фаза түзеді. Оттек мыстың электр өткізгіштігін төмендетеді, ал күкірттің ондай әсері жоқ. Күкірт мыстың кесумен өңделгіштігін жақсартады. Мыстың механикалық қасиеті негізінен оның күйіне байланысты (14.8-кесте).
Мысты суықтай деформациялау, оның беріктік көрсеткіштерін жоғарылатып, пластикалығын төмендетеді, сонымен қатар электр өткізгіштігін төмендетеді.Химиялық құрамының тазалығына қарай техникалық мыстың мынадай маркалары болады: МОО(99,99%Cu), MO(99,95%Cu), M1(99,9%Cu), M2(99,7%Cu), M3(99,5%Cu). Электр және жылу өткізгіштігі бойынша мыс күмістен кейін екінші орында (ρ=0,017241мk Ом м). Сондықтан мыс электр тогын өткізгіштер, кабельдер, әр түрлі жылу алмастырғыштар, кристаллизатор,индуктор және т.б. жасау үшін қолданылады.
Мыстың кемшіліктері : жоғары тығыздығы, кесу арқылы нашар өңделгіштігі және сұйықтай аз аққыштығы.Мыстың біраз бөлігі негізі мыс болып келетін қорытпаларды алуға жұмсалады.Мыс қорытпаларын алу үшін негізінен мыста еритін элементтерді (Zn,Sn,Al,Be,Si,Mn,Ni`) пайдаланады.
Қолданылған әдебиеттер:
1. Үдербаев С.Н Құрылыс материалдары мен бұйымдары. Алматы: 2006, 169 б.
2. Попов К.Н. Строительные материалы и изделия: Учебник/ К.Н.Попов, М.Б.Каддо – 2-е изд., испр. и доп. – М.: Высш. шк. , 2005-438с.
3. Комар А.Г. материалы и изделия: Учеб. для инст. экон. спец. строит. вузов – 5-е изд., перераб. и доп. – М.: Высш. шк. , 1988-527с.
1. Үдербаев С.Н Құрылыс материалдары мен бұйымдары. Алматы: 2006, 169 б.
2. Попов К.Н. Строительные материалы и изделия: Учебник/ К.Н.Попов, М.Б.Каддо – 2-е изд., испр. и доп. – М.: Высш. шк. , 2005-438с.
3. Комар А.Г. материалы и изделия: Учеб. для инст. экон. спец. строит. вузов – 5-е изд., перераб. и доп. – М.: Высш. шк. , 1988-527с.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
Инжинерлік-технологиялық факультет
Машина жасау технологиясы және механика кафедрасы
Металл технологиясы
СӨЖ 3
Мыс және оның қорытпалары. Алюминий және оның қорытпалары.
Орындаған: Тексерген:
ПСМ-219 тобының студенті Жетекші: Тілеуғали Е.Т.
_____ Заманбек Ринат (жетекшінің Т.А.Ж.)
(қолы)
_____ _______ _____ _______
(бағасы) (күні) (бағасы) (күні)
Семей
2015
Мазмұны:
1. Мыс және оның қорытпалары.
2. Алюминий және оның қорытпалары.
Мыс және оның қорытпалары.
Мыстың тығыздығы 8,94тм3, балқу температурасы 1084˚С. Мыстың құнды техникалық қасиеттеріне жоғары электр және жылу өткізгіштігі мен пластикалығы жатады. Мыстың ауа, су, органикалық қышқылдар және т.б. ортада коррозияға төзімділігі жақсы. Мыстың кейбір технологиялық қасиеттері (ыстық және суық күйде илемделуі, дәнекерленуі) жақсы. Мыста кездесетін элементтерді үш топқа бөлуге болады.
1. Al, Fe, Ni, Sn, Zn сияқты элементтер мыста еріп, оның беріктігі мен қаттылығын жоғарылататындықтан, қоспалаушы элемент ретінде қолданыс тапты. Бірақ бұл элементтер мыстың электр және жылу өткізгіштігін төмендетеді.
2. Рb, Вi мыс пен негізі мыс бір фазалы қорытпалардың механикалық қасиеттерін төмендетеді. Егер висмут мыс пен мыс қорытпасының морттылығын ұлғайтса, пластикалығы жоғары қорғасын олай әсер етпейді. Қорғасын мыс қорытпасының антифрикциялық қасиетін және кесумен өңделгіштігін жақсартады.Қорғасын мен висмут мыстың электр өткізгіштігін аз төмендетеді.
3. О, S, Se, Te сияқты мыста ерімейтін элементтер аралық фаза түзеді. Оттек мыстың электр өткізгіштігін төмендетеді, ал күкірттің ондай әсері жоқ. Күкірт мыстың кесумен өңделгіштігін жақсартады. Мыстың механикалық қасиеті негізінен оның күйіне байланысты (14.8-кесте).
Мысты суықтай деформациялау, оның беріктік көрсеткіштерін жоғарылатып, пластикалығын төмендетеді, сонымен қатар электр өткізгіштігін төмендетеді.Химиялық құрамының тазалығына қарай техникалық мыстың мынадай маркалары болады: МОО(99,99%Cu), MO(99,95%Cu), M1(99,9%Cu), M2(99,7%Cu), M3(99,5%Cu). Электр және жылу өткізгіштігі бойынша мыс күмістен кейін екінші орында (ρ=0,017241мk Ом м). Сондықтан мыс электр тогын өткізгіштер, кабельдер, әр түрлі жылу алмастырғыштар, кристаллизатор,индуктор және т.б. жасау үшін қолданылады.
Мыстың кемшіліктері : жоғары тығыздығы, кесу арқылы нашар өңделгіштігі және сұйықтай аз аққыштығы.Мыстың біраз бөлігі негізі мыс болып келетін қорытпаларды алуға жұмсалады.Мыс қорытпаларын алу үшін негізінен мыста еритін элементтерді (Zn,Sn,Al,Be,Si,Mn,Ni`) пайдаланады.
1-кесте - М1 маркалы мыстың механикалық қасиеті
Мыс күйі
σв
σ0,2
δ
ψ
КСU
HB
МПа
%
МДжм
МПа
Құйылған
160
35
25
400
Деформацияланған
450
400
3
35
1250
Жұмсартылған
220
75
50
75
1,2-1,8
550
Мыс қорытпалары мыстың пайдалы қасиеттерін (жоғары электр және жылу өткізгіштігін, коррозияға төзімділігін, пластикалығын және т.б.) сақтай отырып, механикалық, технологиялық және антифрикциялық қасиеттерге ие болады.Барлық мыс қорытпалары екі үлкен топқа бөлінеді :
1) жез;
2) қола.
Алюминий және оның қорытпалары.
Алюминий - тығыздығы аз (2,7тм3), жеңіл металл.Оның балқу температурасы 660˚С. Алюминийдің электр және жылу өткізгіштігі жоғары,меншікті электр кедергісі 2,6 10-8 Ом м. Ауада алюминийдің бетінде Al2O3 оксидтің қабыршағы пайда болып,оны сыртқы орта әсерінен қорғайды.Алюминий ылғалды ауада,теңіз суында,органикалық қышқылдарда және т.б. ортада коррозияға төзімді келеді. Алюминийдің пластикалығы жоғары болғандықтан,оның суық және ыстық күйде деформациялануы жақсы, пісірілгіштігі жақсы,кесу арқылы өңделгіштігі нашар, құйылғыштық қасиеті төмен.Алюминийдің қатаңдығы төмендеу, өйткені оның серпімділік модулі 71000МПа.
Алюминий (бірінші реттік) тазалығы бойынша үшке бөлінеді:
1)өте таза алюминий (маркасы А999);
2)тазалығы жоғары алюминий (А995,А99,А97,А95);
3)техникалық таза алюминий (А85, А8,А7,А6,А5,АО).
Алюминийдің қасиетіне Fe, Si, Mn, Zn және т.б.қоспалар әсерін тигізеді. Олар алюминийдің электр және жылу өткізгіштігін, пластикалығын және коррозияға төзімділігін төмендетіп,беріктігі мен қаттылығын жоғарылатады. Техникалық алюминийді жартылай өнім (сым, қаңылтыр, профиль) ретінде дайындап, АДО және АД1 деп маркалайды. Алюминийдің механикалық қасиеті,оның тазалығынан басқа,күйіне де байланысты.Жұмсартылған тазалығы жоғары алюминийдің механикалық қасиеті : в =50 МПа, 0,2=15МПа, δ-50% болса,жұмсартылған маркасы АДМ техникалық алюминийдің: в -80Мпа, 0,2 =30Мпа, δ= 35%.Суықтай пластикалық деформация алюминийдің (маркасыАДН) беріктік шегін 150-МПа-ға дейін жоғарылатып,салыстырмалы ұзару коэффициентін 6%-ға дейін төмендетті.
Алюминийдің беріктігі төмендіктен,оны жүктеме түспейтін бұйым мен бөлшектер жасауға пайдаланады,көбінесе конструкциялық материалға жоғары электр және жылу өткізгіштік,коррозияға төзімділік,салмағы төмендік,пластикалық және жақсы пісірілгіштік керек болған жағдайда.Сондықтан алюминий электртехникада, авиацияда, атомдық техникада, металлургияда,химия және тамақ өнеркәсібінде,машина жасау мен құрылыста,криогендік техника мен т.б. салада қолданылады. Алюминийдің негізгі бөлігі алюминий қорытпаларын алуға жұмсалады.
Алюминий қорытпалары жіктеледі: алыну технологиясы бойынша деформацияланатын,құйылатын және жентектелген (ұнтақты); термиялық өңдеуге бейімділігі бойынша термиялық өңдеумен беріктенетін және беріктенбейтін; қасиеті бойынша беріктігі жоғары,беріктігі қалыпты, беріктігі төмен, пластикалығы жоғарылау, қызуға берік және т.б.
Деформацияланатын алюминий қорытпасы. Al-Mn және Аl - Мg жүйесі негізіндегі қорытпалар деформацияланатын,бірақ термиялық өңдеумен беріктенбейтін болып табылады.Қорытпаларды АМц(1,0-1,5%Mn), АМг1, АМг3, АМг5, АМг6 (0,5-6,8% Mg, 0,2-0,8% Mn) деп белгілейді(14.4-кесте). АМц, АМг2, АМг6 және т.б. маркалар коррозияға төзімділігімен және пластикалығы жоғарылығымен,жақсы пісірілгіштігімен ерекшеленеді.Қорытпаның қысу арқылы деформациялануы жақсы,кескіш құралмен жону станоктарында өңделгіштігі нашарлау.
Қорытпалардан созу және пісіру әдістері арқылы әр түрлі бұйым мен бөлшектер алынып,авиация мен зымыран жасауда,темір жол мен су көліктерінде,автомобиль мен трактор жасауда,құрылыс пен тамақ өнеркәсібінде қолданыс тапты.
Al-Cu-Mg жүйесінде Мn қосу арқылы алынатын қорытпа дуралюмин деп аталады. Алюминийдің тазалығына байланысты дуралюминнің құрамында Fe(0,3-0,75%) мен Si(0,2-0,8%) болады.
2-кесте - Деформацияланатын алюминий қорытпасының құрамы
(ГОСТ 4784-97) мен механикалық қасиеті
Қорытпа
маркасы
Элемент,%
в
0,2
δ
Cu
Mg
Mn
Басқа-сы
МПа
%
АМц
1,0-1,5
130
50
20
АМг2
1,7-2,4
0,1-0,5
190
100
23
Д1
3,5-4,5
0,4-0,8
0,4-0,8
400
240
20
Д16
3,8-4,9
1,2-1,8
0,3-0,9
440
330
18
В95
1,4-2,0
1,8-2,8
0,2-0,6
5,0-7,0 Zn;
0,1 -0,25 Cr
540
470
10
АК8
3,9-5,0
0,2-0,8
0,4-1,0
0,5-1,2 Si
480
380
9
Темір мен кремний ерімейтін интерметаллидті фаза түзіп,қорытпаның жарықшаққа төзімділігін кемітеді. Марганецті қорытпаға коррозияға төзімділікті арттыру үшін және темірдің зиянды әсерін жою үшін қосады. Қаңылтыр дуралюминді коррозиядан қорғау үшін,оны тазалығы жоғары жұқа алюминиймен қаптайды.Бірақ бұдан дуралюминнің беріктігі төмендейді. Мысалы, Д16 дуралюминнің беріктік шегі 520-дан 440МПа-ға дейін азаяды.
Дуралюмин шынықтыру мен ескіру нәтижесінде беріктенеді. Шынықтыру үшін Д1 және Д18 маркалы қорытпалар 495-505˚С температураға дейін қыздырылады, Д16 маркасы 490-500˚С температураға дейін, содан кейін температурасы 40˚С суда суытады.Шынықтырудан кейін қорытпалардың құрылымы аса қаныққан α-қатты ерітінді мен ерімейтін фазалардан құралады.Шынықтырылған дуралюминді бөлмелік температурада 4-5 тәулік ұстап табиғи ескіруден өткереді.Нәтижесінде дуралюминнің беріктігімен қоса, коррозияға төзімділігі жоғарылайды. Егер жұмсартылған дуралюмин жону станоктарында нашар өңделетін болса, шынықтыру мен ескіруден кейін - өңделгіштігі қанағаттанарлық.
Дуралюмин суық және қыздырылған күйде жақсы деформацияланады,нүктелік пісіру әдісімен жақсы пісіріледі. Дуралюмин авиация саласында кеңінен қолданыс тапты, сонымен қатар құрылыстық конструкция мен мәшинә жасау саласында пайдаланылады.
Авиаль қоспасының дуралюминге қарағанда қоспалаушы элементтерінің мөлшері төменірек.АВ маркалы қорытпада 0,1-0,5%Cu; 0,45-0,9%Mg; 0,15-0,35%Mn; 0,5-1,2%Si және 0,5%Fe ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
Инжинерлік-технологиялық факультет
Машина жасау технологиясы және механика кафедрасы
Металл технологиясы
СӨЖ 3
Мыс және оның қорытпалары. Алюминий және оның қорытпалары.
Орындаған: Тексерген:
ПСМ-219 тобының студенті Жетекші: Тілеуғали Е.Т.
_____ Заманбек Ринат (жетекшінің Т.А.Ж.)
(қолы)
_____ _______ _____ _______
(бағасы) (күні) (бағасы) (күні)
Семей
2015
Мазмұны:
1. Мыс және оның қорытпалары.
2. Алюминий және оның қорытпалары.
Мыс және оның қорытпалары.
Мыстың тығыздығы 8,94тм3, балқу температурасы 1084˚С. Мыстың құнды техникалық қасиеттеріне жоғары электр және жылу өткізгіштігі мен пластикалығы жатады. Мыстың ауа, су, органикалық қышқылдар және т.б. ортада коррозияға төзімділігі жақсы. Мыстың кейбір технологиялық қасиеттері (ыстық және суық күйде илемделуі, дәнекерленуі) жақсы. Мыста кездесетін элементтерді үш топқа бөлуге болады.
1. Al, Fe, Ni, Sn, Zn сияқты элементтер мыста еріп, оның беріктігі мен қаттылығын жоғарылататындықтан, қоспалаушы элемент ретінде қолданыс тапты. Бірақ бұл элементтер мыстың электр және жылу өткізгіштігін төмендетеді.
2. Рb, Вi мыс пен негізі мыс бір фазалы қорытпалардың механикалық қасиеттерін төмендетеді. Егер висмут мыс пен мыс қорытпасының морттылығын ұлғайтса, пластикалығы жоғары қорғасын олай әсер етпейді. Қорғасын мыс қорытпасының антифрикциялық қасиетін және кесумен өңделгіштігін жақсартады.Қорғасын мен висмут мыстың электр өткізгіштігін аз төмендетеді.
3. О, S, Se, Te сияқты мыста ерімейтін элементтер аралық фаза түзеді. Оттек мыстың электр өткізгіштігін төмендетеді, ал күкірттің ондай әсері жоқ. Күкірт мыстың кесумен өңделгіштігін жақсартады. Мыстың механикалық қасиеті негізінен оның күйіне байланысты (14.8-кесте).
Мысты суықтай деформациялау, оның беріктік көрсеткіштерін жоғарылатып, пластикалығын төмендетеді, сонымен қатар электр өткізгіштігін төмендетеді.Химиялық құрамының тазалығына қарай техникалық мыстың мынадай маркалары болады: МОО(99,99%Cu), MO(99,95%Cu), M1(99,9%Cu), M2(99,7%Cu), M3(99,5%Cu). Электр және жылу өткізгіштігі бойынша мыс күмістен кейін екінші орында (ρ=0,017241мk Ом м). Сондықтан мыс электр тогын өткізгіштер, кабельдер, әр түрлі жылу алмастырғыштар, кристаллизатор,индуктор және т.б. жасау үшін қолданылады.
Мыстың кемшіліктері : жоғары тығыздығы, кесу арқылы нашар өңделгіштігі және сұйықтай аз аққыштығы.Мыстың біраз бөлігі негізі мыс болып келетін қорытпаларды алуға жұмсалады.Мыс қорытпаларын алу үшін негізінен мыста еритін элементтерді (Zn,Sn,Al,Be,Si,Mn,Ni`) пайдаланады.
1-кесте - М1 маркалы мыстың механикалық қасиеті
Мыс күйі
σв
σ0,2
δ
ψ
КСU
HB
МПа
%
МДжм
МПа
Құйылған
160
35
25
400
Деформацияланған
450
400
3
35
1250
Жұмсартылған
220
75
50
75
1,2-1,8
550
Мыс қорытпалары мыстың пайдалы қасиеттерін (жоғары электр және жылу өткізгіштігін, коррозияға төзімділігін, пластикалығын және т.б.) сақтай отырып, механикалық, технологиялық және антифрикциялық қасиеттерге ие болады.Барлық мыс қорытпалары екі үлкен топқа бөлінеді :
1) жез;
2) қола.
Алюминий және оның қорытпалары.
Алюминий - тығыздығы аз (2,7тм3), жеңіл металл.Оның балқу температурасы 660˚С. Алюминийдің электр және жылу өткізгіштігі жоғары,меншікті электр кедергісі 2,6 10-8 Ом м. Ауада алюминийдің бетінде Al2O3 оксидтің қабыршағы пайда болып,оны сыртқы орта әсерінен қорғайды.Алюминий ылғалды ауада,теңіз суында,органикалық қышқылдарда және т.б. ортада коррозияға төзімді келеді. Алюминийдің пластикалығы жоғары болғандықтан,оның суық және ыстық күйде деформациялануы жақсы, пісірілгіштігі жақсы,кесу арқылы өңделгіштігі нашар, құйылғыштық қасиеті төмен.Алюминийдің қатаңдығы төмендеу, өйткені оның серпімділік модулі 71000МПа.
Алюминий (бірінші реттік) тазалығы бойынша үшке бөлінеді:
1)өте таза алюминий (маркасы А999);
2)тазалығы жоғары алюминий (А995,А99,А97,А95);
3)техникалық таза алюминий (А85, А8,А7,А6,А5,АО).
Алюминийдің қасиетіне Fe, Si, Mn, Zn және т.б.қоспалар әсерін тигізеді. Олар алюминийдің электр және жылу өткізгіштігін, пластикалығын және коррозияға төзімділігін төмендетіп,беріктігі мен қаттылығын жоғарылатады. Техникалық алюминийді жартылай өнім (сым, қаңылтыр, профиль) ретінде дайындап, АДО және АД1 деп маркалайды. Алюминийдің механикалық қасиеті,оның тазалығынан басқа,күйіне де байланысты.Жұмсартылған тазалығы жоғары алюминийдің механикалық қасиеті : в =50 МПа, 0,2=15МПа, δ-50% болса,жұмсартылған маркасы АДМ техникалық алюминийдің: в -80Мпа, 0,2 =30Мпа, δ= 35%.Суықтай пластикалық деформация алюминийдің (маркасыАДН) беріктік шегін 150-МПа-ға дейін жоғарылатып,салыстырмалы ұзару коэффициентін 6%-ға дейін төмендетті.
Алюминийдің беріктігі төмендіктен,оны жүктеме түспейтін бұйым мен бөлшектер жасауға пайдаланады,көбінесе конструкциялық материалға жоғары электр және жылу өткізгіштік,коррозияға төзімділік,салмағы төмендік,пластикалық және жақсы пісірілгіштік керек болған жағдайда.Сондықтан алюминий электртехникада, авиацияда, атомдық техникада, металлургияда,химия және тамақ өнеркәсібінде,машина жасау мен құрылыста,криогендік техника мен т.б. салада қолданылады. Алюминийдің негізгі бөлігі алюминий қорытпаларын алуға жұмсалады.
Алюминий қорытпалары жіктеледі: алыну технологиясы бойынша деформацияланатын,құйылатын және жентектелген (ұнтақты); термиялық өңдеуге бейімділігі бойынша термиялық өңдеумен беріктенетін және беріктенбейтін; қасиеті бойынша беріктігі жоғары,беріктігі қалыпты, беріктігі төмен, пластикалығы жоғарылау, қызуға берік және т.б.
Деформацияланатын алюминий қорытпасы. Al-Mn және Аl - Мg жүйесі негізіндегі қорытпалар деформацияланатын,бірақ термиялық өңдеумен беріктенбейтін болып табылады.Қорытпаларды АМц(1,0-1,5%Mn), АМг1, АМг3, АМг5, АМг6 (0,5-6,8% Mg, 0,2-0,8% Mn) деп белгілейді(14.4-кесте). АМц, АМг2, АМг6 және т.б. маркалар коррозияға төзімділігімен және пластикалығы жоғарылығымен,жақсы пісірілгіштігімен ерекшеленеді.Қорытпаның қысу арқылы деформациялануы жақсы,кескіш құралмен жону станоктарында өңделгіштігі нашарлау.
Қорытпалардан созу және пісіру әдістері арқылы әр түрлі бұйым мен бөлшектер алынып,авиация мен зымыран жасауда,темір жол мен су көліктерінде,автомобиль мен трактор жасауда,құрылыс пен тамақ өнеркәсібінде қолданыс тапты.
Al-Cu-Mg жүйесінде Мn қосу арқылы алынатын қорытпа дуралюмин деп аталады. Алюминийдің тазалығына байланысты дуралюминнің құрамында Fe(0,3-0,75%) мен Si(0,2-0,8%) болады.
2-кесте - Деформацияланатын алюминий қорытпасының құрамы
(ГОСТ 4784-97) мен механикалық қасиеті
Қорытпа
маркасы
Элемент,%
в
0,2
δ
Cu
Mg
Mn
Басқа-сы
МПа
%
АМц
1,0-1,5
130
50
20
АМг2
1,7-2,4
0,1-0,5
190
100
23
Д1
3,5-4,5
0,4-0,8
0,4-0,8
400
240
20
Д16
3,8-4,9
1,2-1,8
0,3-0,9
440
330
18
В95
1,4-2,0
1,8-2,8
0,2-0,6
5,0-7,0 Zn;
0,1 -0,25 Cr
540
470
10
АК8
3,9-5,0
0,2-0,8
0,4-1,0
0,5-1,2 Si
480
380
9
Темір мен кремний ерімейтін интерметаллидті фаза түзіп,қорытпаның жарықшаққа төзімділігін кемітеді. Марганецті қорытпаға коррозияға төзімділікті арттыру үшін және темірдің зиянды әсерін жою үшін қосады. Қаңылтыр дуралюминді коррозиядан қорғау үшін,оны тазалығы жоғары жұқа алюминиймен қаптайды.Бірақ бұдан дуралюминнің беріктігі төмендейді. Мысалы, Д16 дуралюминнің беріктік шегі 520-дан 440МПа-ға дейін азаяды.
Дуралюмин шынықтыру мен ескіру нәтижесінде беріктенеді. Шынықтыру үшін Д1 және Д18 маркалы қорытпалар 495-505˚С температураға дейін қыздырылады, Д16 маркасы 490-500˚С температураға дейін, содан кейін температурасы 40˚С суда суытады.Шынықтырудан кейін қорытпалардың құрылымы аса қаныққан α-қатты ерітінді мен ерімейтін фазалардан құралады.Шынықтырылған дуралюминді бөлмелік температурада 4-5 тәулік ұстап табиғи ескіруден өткереді.Нәтижесінде дуралюминнің беріктігімен қоса, коррозияға төзімділігі жоғарылайды. Егер жұмсартылған дуралюмин жону станоктарында нашар өңделетін болса, шынықтыру мен ескіруден кейін - өңделгіштігі қанағаттанарлық.
Дуралюмин суық және қыздырылған күйде жақсы деформацияланады,нүктелік пісіру әдісімен жақсы пісіріледі. Дуралюмин авиация саласында кеңінен қолданыс тапты, сонымен қатар құрылыстық конструкция мен мәшинә жасау саласында пайдаланылады.
Авиаль қоспасының дуралюминге қарағанда қоспалаушы элементтерінің мөлшері төменірек.АВ маркалы қорытпада 0,1-0,5%Cu; 0,45-0,9%Mg; 0,15-0,35%Mn; 0,5-1,2%Si және 0,5%Fe ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz