Танаптарда табиғат қорғау жүйесі

Кіріспе
1.Топырақ құнарлылығы және оны арттыру
2.Топырақ эрозиясымен күресу жолдары
3.Топырақ ылғалдылығы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер 

Егістік танаптарында табиғат қорғаудың жүйесін ұйымдасытрыру шараларына топырақ құнарлылығы, топырық құнарлылығын арттыру, топырақ эрозиясымен күресу шаралары және топырақтың ылғалдылық жұмыстары жатады. Сапалы өңделген топырақта дақылдардың өсіп – дамуына қажетті жағдайлар жасалады. Дұрыс бапталған топырақ қабатында ылғал мол жиналып ұзақ сақталады соны мен қатар қар мен жауын суы және ауа тез сіңеді.

Топырақ құнарлылығы – топырақтың өсімдіктер дүниесін қажетті қоректік заттармен және сумен, ал тамыр жүйесін оттекпен, жылумен және қолайлы физико-химиялық ортамен қамтамасыз ету қасиеті. Бұл топырақтың ең басты қасиеті. Топырақ құнарлылығы биоценоздың жалпы өнімділігі мен ауылшаруашылығы дақылдарының түсім мөлшерін анықтайды. Топырақ құнарлылығын екіге бөледі: табиғи және жасанды. Табиғи топырақ құнарлылығы топырақ түзілу процесі нәтижесінде пайда болған топырақтың табиғи күйіндегі құнарлылығы. Ол қарашірінді қабатының қалыңдығына, қарашірінді құрамына, қоректік элементтердің жеткілікті болуына, топырақтың түйіршікті, микробиологиялық процестердің қарқындылығына тәуелді. Жасанды топырақ құнарлылығы сол табиғи құнарлылықты арттыру мақсатында қолдан жасалған көптеген әрекеттердің нәтижесінде (өңдеу, тыңайтқыштар қолдану, дақылдарды егіп өсіру, мелиорация, т.б.) алынады және егілген ауылшаруашылығы дақылдарының түсім мөлшеріне қарай бағаланады. Топырақты қорғап және оны дұрыс пайдалана білсе, оның құнарлылығы артады. Табиғи құнарлылығы төмен, егіншілікке жарамсыз топырақтарды да адам қолымен жақсартып, егіншілікке қарқынды пайдалану арқылы жоғары өнім беретін алқаптарға айналдыруға болады. Ол жерлерден табиғи құнарлылығы арқасында өнім алып, одан кейінгі жылдары өнім азая бастаған кезде егістікті басқа жерлерге ауыстырып егу тәжірибесі өріс алып келді.
Топырақ құнарлылығын арттыру
Топырақтың құнарлылығы, топырақ түзілу үрдісі сияқты, заттардың өзгерістерге ұшырауымен, жиналуымен және олардың шығындалуымен тығыз байланысты. Сондықтан топырақ құнарлылығының факторлары мен жағдайлары мәндік жағынан да, сапалық жағынан да өзгерістерге ұшырайды. Егер осы өзгерістер құнарлылықтың дамуына қолайлы оң бағытта болса, онда топырақтың құнарлылығы артады (қоректік заттар мөлшері молаяды, түйіртпектігі жақсарады және т.б.), ал өзгерістер қолайсыз, теріс бағытталған болса, онда топырақтың құнарлылығы төмендейді (қоректік заттар мөлшері кемиді, түйіртпектігі бұзылады және т.б.). Сондықтан осы өзгерістер белгілі бір мерзім ішінде топырақ құнарлылығының салыстырмалы көрсеткішін қалыптастыруы мүмкін. Сөйтіп топырақ құнарлылығының өндірісінің белгілі бір түрі қалыптасады. Олар - топырақ құнарлылығының кеміген, қарапайым және ұдайы (молайтылған) өндірісі.

1. Мәмбетқазиев Е., Сыбанбеков Қ. “ Табиғат қорғау ” /Алматы 1990 ж.
2. Мұқауұлы С., Үпішев Е. “ Табиғат пайдалану экономикасы ” /Алматы 1999 ж