Денсаулық - басты байлық
Денсаулық ауадан аумайды, Барында кім оны аңдайды.
Халық мақалы
Ессіз білмес естінің қасиетін, Сау білмейді аурудың қасіретін.
Халық мақалы
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың еліміздің халқына Жолдауында 2030 жылға дейін экономикалық-әлеуметтік биіктерге көтерілу үшін рухани байлықтың, денсаулықтың қажеттігі атап көрсетілгені мәлім. Менің мамандығым дәрігер болғандықтан, Жолдаудағы "Қазақстан азаматтарының денсаулығы, білімі мен әл-ауқаты" бағдарламасы айрықша әсер етті. Шынында да, қазақ "Тазалық - саулық негізі, саулық - байлық негізі" деп бекер айтпаса керек. Гүлденген экономиканы дені сау, саналы азаматтар жасайды. Сондықтан Жолдаудағы салауатты өйір салтын қалыптастыру, оны насихаттау шараларын белсендірек жүргізгеніміз абзал. Әсіресе жас үрпақтың бойына тазалық пен сергектікті орнықтыру - біздің міндетіміз.
Жасыратыны жоқ, бүгінде медицина саласы көптеген қиындықтарды басынан өткеруде. Нарық қыспағының, экономикалық қолайсыздықтардың қолбайлау болып отырғаны да анық. Міне, осындай жағдайда Елбасымыздың "Қазақстан Республикасы азаматтарының денсаулық жағдайын жақсарту жөніндегі бірінші кезектегі шаралар туралы" Жарлығы (1998 ж. 18 мамыр) дәрігерлер қауымының зор ықыласын тудырды.
Елбасының дәрігерлік-санитарлық көмек сапасын жақсартуға,
Халық мақалы
Ессіз білмес естінің қасиетін, Сау білмейді аурудың қасіретін.
Халық мақалы
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың еліміздің халқына Жолдауында 2030 жылға дейін экономикалық-әлеуметтік биіктерге көтерілу үшін рухани байлықтың, денсаулықтың қажеттігі атап көрсетілгені мәлім. Менің мамандығым дәрігер болғандықтан, Жолдаудағы "Қазақстан азаматтарының денсаулығы, білімі мен әл-ауқаты" бағдарламасы айрықша әсер етті. Шынында да, қазақ "Тазалық - саулық негізі, саулық - байлық негізі" деп бекер айтпаса керек. Гүлденген экономиканы дені сау, саналы азаматтар жасайды. Сондықтан Жолдаудағы салауатты өйір салтын қалыптастыру, оны насихаттау шараларын белсендірек жүргізгеніміз абзал. Әсіресе жас үрпақтың бойына тазалық пен сергектікті орнықтыру - біздің міндетіміз.
Жасыратыны жоқ, бүгінде медицина саласы көптеген қиындықтарды басынан өткеруде. Нарық қыспағының, экономикалық қолайсыздықтардың қолбайлау болып отырғаны да анық. Міне, осындай жағдайда Елбасымыздың "Қазақстан Республикасы азаматтарының денсаулық жағдайын жақсарту жөніндегі бірінші кезектегі шаралар туралы" Жарлығы (1998 ж. 18 мамыр) дәрігерлер қауымының зор ықыласын тудырды.
Елбасының дәрігерлік-санитарлық көмек сапасын жақсартуға,
ДЕНСАУЛЫҚ - БАСТЫ БАЙЛЫҚ
Денсаулық ауадан аумайды,
Барында кім оны аңдайды.
Халық мақалы
Ессіз білмес естінің
қасиетін, Сау білмейді аурудың
қасіретін.
Халық мақалы
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың еліміздің
халқына Жолдауында 2030 жылға дейін экономикалық-әлеуметтік биіктерге
көтерілу үшін рухани байлықтың, денсаулықтың қажеттігі атап көрсетілгені
мәлім. Менің мамандығым дәрігер болғандықтан, Жолдаудағы "Қазақстан
азаматтарының денсаулығы, білімі мен әл-ауқаты" бағдарламасы айрықша әсер
етті. Шынында да, қазақ "Тазалық - саулық негізі, саулық - байлық негізі"
деп бекер айтпаса керек. Гүлденген экономиканы дені сау, саналы азаматтар
жасайды. Сондықтан Жолдаудағы салауатты өйір салтын қалыптастыру, оны
насихаттау шараларын белсендірек жүргізгеніміз абзал. Әсіресе жас үрпақтың
бойына тазалық пен сергектікті орнықтыру - біздің міндетіміз.
Жасыратыны жоқ, бүгінде медицина саласы көптеген қиындықтарды басынан
өткеруде. Нарық қыспағының, экономикалық қолайсыздықтардың қолбайлау болып
отырғаны да анық. Міне, осындай жағдайда Елбасымыздың "Қазақстан
Республикасы азаматтарының денсаулық жағдайын жақсарту жөніндегі бірінші
кезектегі шаралар туралы" Жарлығы (1998 ж. 18 мамыр) дәрігерлер қауымының
зор ықыласын тудырды.
Елбасының дәрігерлік-санитарлық көмек сапасын жақсартуға, қоршаған
ортаны таза ұстауға, бала мен ананың денсаулығын сақтауға, тіпті халықты
ауызсумен жабдықтауға дейін қамтыған бүл Жарлығын Қазақстан халқына деген
жанашырлықтың айқын көрінісі деп түсінген жөн.
Осы күнге дейін, шынын айтқанда, адам өлімінің көбеюіне, сәбилердің
шетінеуіне, халық денсаулығының төмендеуіне тек медицина қызметкерлерін
ғана жауапты санап келсек, енді, міне, мұндай келеңсіздіктердің болуына
әсер ететін түрлі себеп-салдарларға көңіл бөлініп, оған тосқауыл қоюдың
жолдары белгіленіп отыр.
Денсаулықтың қадірін, әдетте, адам ауырғанда ғана білетіні өкінішті-
ақ. Денсаулықтың мықты болуы адамның өзіне де байланысты. Дегенмен оған
қоршаған ортаның, жүтқан ауаның, ішкен-жеген тамақтың, судың қүрамының лас
болуы да айтарлықтай ықпал етеді, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының
мәліметіне жүгінетін болсақ, адам денсаулығының 40 проценті экологияға, 40
проценті өзінің өмір сүру дағдысына байланысты болса, 18-20 проценті ғана
дәрігерлік-медициналық көмекке тәуелді екен.
Сондықтан Президентіміздің Жолдауында көрсетілгеніндей, экономикалық
ілгерілеу біздің азаматтарымыздың игілігіне өздігінен кепілдік бере
алмайды. Адамдардың өз денсаулығын дүрыс күтпеуінің және коршаған ортаның
ластануы салдарынан науқастар саны жылдан-жылға өсіп отырғаны да рас. Бүған
ресми деректерге ("Казахстан. Отчет по человеческому развитию 1995".
Программа ООН Алматы, 1995, 31-35 с, 42-44 с.) жүгініп көз жеткізу қиын
емес.
Ауруханаларда өлген адам саны 1984 -1991 жылдар аралығында әрбір 10000
аурудан 50 болса, ал 1991-1994жылдары 410-ге өскен.
Қатерлі ісіктермен ауыратын адамдардың саны 1970 жылғы деңгейден 1993
жылы 22 процентке көтерілген.
Өкпе құрт (туберкулез) ауруы соңғы жылдары үдеген. Әсіресе жас
босанған әйелдер арасында 3-5 есеге өскен.
Әйелдердің жалпы денсаулық көрсеткіші орта есеппен 30 процент, әрбір
екіншісі қанның аздығымен (анемиямен), әрбір алтыншысы бүйрек ауруымен
ауырады. Жылына 200 келіншек босану үстінде жан тапсырған.
1993 жылы Алматы қаласы бойынша босанған әйелдер санын 100 процент
десек, бала түсіру (аборт) 104 процентке жеткен. Бала түсіруден жылына 40
келіншек өлген.
Балалар ауруының жалпы саны 5 миллионнан асьш кеткен. Әрбір 100 бала
95 түрлі ауру түрлерімен ауыруда. Ал 1993 жылы туған әр 1000 баланың 28-і
шетінеген.
Қазақстанда мерез ауруы 1990 жылмен салыстырғанда 77 есе өскен. Бекер
обалы не керек, кезінде кеңестік жүйеде медицина саласы, әсіресе
профилактикалық шаралар түрғысынан қарағанда, дүние жүзінде ең
таңдаулылардың қатарында болатын. Осыдан тура жиырма жыл бұрын Алматыда
Дүниежүзілік денсаулық сақтау үйымы өткізген конференцияға қатысқан белгілі
ғалым-мамандар Қазақстандағы медицина саласының озықтығын атап айтқан да
еді. Амал қанша, бүгінде ол деңгейімізді төмендетіп алғанымыз ешкімге де
жаңалық емес.
Денсаулықтың мықты болуы көбіне адамның өзіне байланысты. Қаншама адам
зардап шегіп, әр түрлі ауруға шалдығып жүр десеңізші! Ол бейшаралар қазіргі
кезде жаңбырдан кейінгі саңырауқұлақтардай қаптап кеткен емші-
экстрасенстарге алданып, ауыруларын әбден асқындырып алып, емханалар мен
дәрігерлердің бірінен екіншісіне жүгіріп, әуре-сарсаңға түсуде. Өз
денсаулығын өздері бүзып жүрген осындай адамдарды көргенде, шарасыз
жағдайларына жүрегініз сыздап, қапаланып қаласыз.
"Денсаулық - зор байлық" дейді дана халқымыз. Тек ойлап қарасаныз,
денсаулық -адам баласына табиғат сыйлаған ең басты байлық. Сау кезімізде
сол теңдесі жоқ табиғат сыйының бағасы мен қадірін білмейтінімз өкінішті-
ақ!
Мордва халқының: "Денсаулықтың шайқап алсаң кесесін, енді қайтып
толтыра алмассың есесін" деген мақалы бар екен. Сол айтылғандай,
денсаулықты оп-оңай жоғалтып алуға болады, оны қайта қалпына келтіріп
түзету өте қиын. Себебі адам организмінің қалыптасқан қызметі бұзылған соң,
тез арада жөнделе салуы мүмкін емес. Ол үшін әуелі
диагнозын дүрыс қойып, сонан соң сабыр сақтап, тағаттылық танытып,
байыппен емделу қажет. Еш уақытта тозған машинаның бөлшектері сияқты адам
организмінің бір ғана мүшесі ауруға шалдықпайды. Оның машинадан
айырмашылығы - барлық мүшелерінің бір-бірімен тығыз байланыста болып,
жоғарғы нерв жүйесі арқылы, адам миынын тікелей басшылығымен жүйелі жүмыс
атқаратындығында. Адамның ішкі агзаларының жүйелі жүмысын қалып-тастырып,
іске асыратын - оның миы мен нерв жүйелері болса, организмнің "жанармайы"
-тыныс ағзалары арқылы қанға сіңетін және қанның қызыл түйіршіктері
(эритроциттер) арқылы организмге тарайтын оттегі мен қоректік заттар:
белок, май және көмірсулар (углеводтар). Ал гормондар мен витаминдер адам
организмінде үздіксіз жүріп отыратын зат алмасу процесінің "катализаторы"
болып саналады. Сонымен қатар адам организмінде керексіз немесе пайдасыз
бірде-бір "бөлшек" жоқ екені де дәлелденіп отыр.
Өкінішке орай, көптеген адамдар әрқилы "білгіштердің" ақыл-кеңесімен
өздерінше түрлі ем-домын жасап, керексіз дәрі-дәрмектер ішіп, қашан төсек
тартып қалғанша жүре береді. "Осы неліктен сырқатқа душар болдым?" деген
сүрақ олардың ойына да кіріп шықпайды.
Ал, егер, ой елегіне салып көрсек, бүл сүрақтардың жауабын табу оңай.
Қай уақытта ұйықтайсыз? Қалай және немен тамақтанасыз? Жаяу көп жүресіз бе?
Жүмыстан бос уақытыңызда қалай дем аласыз? Миыңыз шаршағанда, түнде үйықтай
алмағанда нендей шаралар қолданасыз? Арақ-шараппен және темекімен
"достығыңыз" қандай? Осыларды ой елегінен өткізгенде ғана не себепті дертке
үшырағандығыңызды түсінесіз.
Денсаулықты сақтаудың бірден-бір дүрыс жолы - зиянды, жат қылықтарға
(арақ ішу, темекі тарту, т.б.) үйренбей, салауатты өмір сүру, аурудың
айықпас сырқатқа айналуына жол бермеу немесе алдын ала сақтандыру шараларын
қолдану болып табылады. Медицинаның түпкі мақсаты да осы. Ауырып ем
іздегенше, ауырмаудың жолын іздеген әлдеқайда тиімдірек.
Ғылыми-техникалық даму қоршаған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Денсаулық ауадан аумайды,
Барында кім оны аңдайды.
Халық мақалы
Ессіз білмес естінің
қасиетін, Сау білмейді аурудың
қасіретін.
Халық мақалы
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың еліміздің
халқына Жолдауында 2030 жылға дейін экономикалық-әлеуметтік биіктерге
көтерілу үшін рухани байлықтың, денсаулықтың қажеттігі атап көрсетілгені
мәлім. Менің мамандығым дәрігер болғандықтан, Жолдаудағы "Қазақстан
азаматтарының денсаулығы, білімі мен әл-ауқаты" бағдарламасы айрықша әсер
етті. Шынында да, қазақ "Тазалық - саулық негізі, саулық - байлық негізі"
деп бекер айтпаса керек. Гүлденген экономиканы дені сау, саналы азаматтар
жасайды. Сондықтан Жолдаудағы салауатты өйір салтын қалыптастыру, оны
насихаттау шараларын белсендірек жүргізгеніміз абзал. Әсіресе жас үрпақтың
бойына тазалық пен сергектікті орнықтыру - біздің міндетіміз.
Жасыратыны жоқ, бүгінде медицина саласы көптеген қиындықтарды басынан
өткеруде. Нарық қыспағының, экономикалық қолайсыздықтардың қолбайлау болып
отырғаны да анық. Міне, осындай жағдайда Елбасымыздың "Қазақстан
Республикасы азаматтарының денсаулық жағдайын жақсарту жөніндегі бірінші
кезектегі шаралар туралы" Жарлығы (1998 ж. 18 мамыр) дәрігерлер қауымының
зор ықыласын тудырды.
Елбасының дәрігерлік-санитарлық көмек сапасын жақсартуға, қоршаған
ортаны таза ұстауға, бала мен ананың денсаулығын сақтауға, тіпті халықты
ауызсумен жабдықтауға дейін қамтыған бүл Жарлығын Қазақстан халқына деген
жанашырлықтың айқын көрінісі деп түсінген жөн.
Осы күнге дейін, шынын айтқанда, адам өлімінің көбеюіне, сәбилердің
шетінеуіне, халық денсаулығының төмендеуіне тек медицина қызметкерлерін
ғана жауапты санап келсек, енді, міне, мұндай келеңсіздіктердің болуына
әсер ететін түрлі себеп-салдарларға көңіл бөлініп, оған тосқауыл қоюдың
жолдары белгіленіп отыр.
Денсаулықтың қадірін, әдетте, адам ауырғанда ғана білетіні өкінішті-
ақ. Денсаулықтың мықты болуы адамның өзіне де байланысты. Дегенмен оған
қоршаған ортаның, жүтқан ауаның, ішкен-жеген тамақтың, судың қүрамының лас
болуы да айтарлықтай ықпал етеді, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының
мәліметіне жүгінетін болсақ, адам денсаулығының 40 проценті экологияға, 40
проценті өзінің өмір сүру дағдысына байланысты болса, 18-20 проценті ғана
дәрігерлік-медициналық көмекке тәуелді екен.
Сондықтан Президентіміздің Жолдауында көрсетілгеніндей, экономикалық
ілгерілеу біздің азаматтарымыздың игілігіне өздігінен кепілдік бере
алмайды. Адамдардың өз денсаулығын дүрыс күтпеуінің және коршаған ортаның
ластануы салдарынан науқастар саны жылдан-жылға өсіп отырғаны да рас. Бүған
ресми деректерге ("Казахстан. Отчет по человеческому развитию 1995".
Программа ООН Алматы, 1995, 31-35 с, 42-44 с.) жүгініп көз жеткізу қиын
емес.
Ауруханаларда өлген адам саны 1984 -1991 жылдар аралығында әрбір 10000
аурудан 50 болса, ал 1991-1994жылдары 410-ге өскен.
Қатерлі ісіктермен ауыратын адамдардың саны 1970 жылғы деңгейден 1993
жылы 22 процентке көтерілген.
Өкпе құрт (туберкулез) ауруы соңғы жылдары үдеген. Әсіресе жас
босанған әйелдер арасында 3-5 есеге өскен.
Әйелдердің жалпы денсаулық көрсеткіші орта есеппен 30 процент, әрбір
екіншісі қанның аздығымен (анемиямен), әрбір алтыншысы бүйрек ауруымен
ауырады. Жылына 200 келіншек босану үстінде жан тапсырған.
1993 жылы Алматы қаласы бойынша босанған әйелдер санын 100 процент
десек, бала түсіру (аборт) 104 процентке жеткен. Бала түсіруден жылына 40
келіншек өлген.
Балалар ауруының жалпы саны 5 миллионнан асьш кеткен. Әрбір 100 бала
95 түрлі ауру түрлерімен ауыруда. Ал 1993 жылы туған әр 1000 баланың 28-і
шетінеген.
Қазақстанда мерез ауруы 1990 жылмен салыстырғанда 77 есе өскен. Бекер
обалы не керек, кезінде кеңестік жүйеде медицина саласы, әсіресе
профилактикалық шаралар түрғысынан қарағанда, дүние жүзінде ең
таңдаулылардың қатарында болатын. Осыдан тура жиырма жыл бұрын Алматыда
Дүниежүзілік денсаулық сақтау үйымы өткізген конференцияға қатысқан белгілі
ғалым-мамандар Қазақстандағы медицина саласының озықтығын атап айтқан да
еді. Амал қанша, бүгінде ол деңгейімізді төмендетіп алғанымыз ешкімге де
жаңалық емес.
Денсаулықтың мықты болуы көбіне адамның өзіне байланысты. Қаншама адам
зардап шегіп, әр түрлі ауруға шалдығып жүр десеңізші! Ол бейшаралар қазіргі
кезде жаңбырдан кейінгі саңырауқұлақтардай қаптап кеткен емші-
экстрасенстарге алданып, ауыруларын әбден асқындырып алып, емханалар мен
дәрігерлердің бірінен екіншісіне жүгіріп, әуре-сарсаңға түсуде. Өз
денсаулығын өздері бүзып жүрген осындай адамдарды көргенде, шарасыз
жағдайларына жүрегініз сыздап, қапаланып қаласыз.
"Денсаулық - зор байлық" дейді дана халқымыз. Тек ойлап қарасаныз,
денсаулық -адам баласына табиғат сыйлаған ең басты байлық. Сау кезімізде
сол теңдесі жоқ табиғат сыйының бағасы мен қадірін білмейтінімз өкінішті-
ақ!
Мордва халқының: "Денсаулықтың шайқап алсаң кесесін, енді қайтып
толтыра алмассың есесін" деген мақалы бар екен. Сол айтылғандай,
денсаулықты оп-оңай жоғалтып алуға болады, оны қайта қалпына келтіріп
түзету өте қиын. Себебі адам организмінің қалыптасқан қызметі бұзылған соң,
тез арада жөнделе салуы мүмкін емес. Ол үшін әуелі
диагнозын дүрыс қойып, сонан соң сабыр сақтап, тағаттылық танытып,
байыппен емделу қажет. Еш уақытта тозған машинаның бөлшектері сияқты адам
организмінің бір ғана мүшесі ауруға шалдықпайды. Оның машинадан
айырмашылығы - барлық мүшелерінің бір-бірімен тығыз байланыста болып,
жоғарғы нерв жүйесі арқылы, адам миынын тікелей басшылығымен жүйелі жүмыс
атқаратындығында. Адамның ішкі агзаларының жүйелі жүмысын қалып-тастырып,
іске асыратын - оның миы мен нерв жүйелері болса, организмнің "жанармайы"
-тыныс ағзалары арқылы қанға сіңетін және қанның қызыл түйіршіктері
(эритроциттер) арқылы организмге тарайтын оттегі мен қоректік заттар:
белок, май және көмірсулар (углеводтар). Ал гормондар мен витаминдер адам
организмінде үздіксіз жүріп отыратын зат алмасу процесінің "катализаторы"
болып саналады. Сонымен қатар адам организмінде керексіз немесе пайдасыз
бірде-бір "бөлшек" жоқ екені де дәлелденіп отыр.
Өкінішке орай, көптеген адамдар әрқилы "білгіштердің" ақыл-кеңесімен
өздерінше түрлі ем-домын жасап, керексіз дәрі-дәрмектер ішіп, қашан төсек
тартып қалғанша жүре береді. "Осы неліктен сырқатқа душар болдым?" деген
сүрақ олардың ойына да кіріп шықпайды.
Ал, егер, ой елегіне салып көрсек, бүл сүрақтардың жауабын табу оңай.
Қай уақытта ұйықтайсыз? Қалай және немен тамақтанасыз? Жаяу көп жүресіз бе?
Жүмыстан бос уақытыңызда қалай дем аласыз? Миыңыз шаршағанда, түнде үйықтай
алмағанда нендей шаралар қолданасыз? Арақ-шараппен және темекімен
"достығыңыз" қандай? Осыларды ой елегінен өткізгенде ғана не себепті дертке
үшырағандығыңызды түсінесіз.
Денсаулықты сақтаудың бірден-бір дүрыс жолы - зиянды, жат қылықтарға
(арақ ішу, темекі тарту, т.б.) үйренбей, салауатты өмір сүру, аурудың
айықпас сырқатқа айналуына жол бермеу немесе алдын ала сақтандыру шараларын
қолдану болып табылады. Медицинаның түпкі мақсаты да осы. Ауырып ем
іздегенше, ауырмаудың жолын іздеген әлдеқайда тиімдірек.
Ғылыми-техникалық даму қоршаған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz