Сапа жүйесін (СЖ) сертификаттаудың негізгі этаптары
Мазмұны:
1. Сапа жүйесі
2. Сапа жүйесін сертификаттау
3. Сапа жүйелері мен өндірістерді сертификаттау
1. Сапа жүйесі
2. Сапа жүйесін сертификаттау
3. Сапа жүйелері мен өндірістерді сертификаттау
1. Сапа жүйесі
Сапаны жақсарту мәселесін кесіпорында тұрақты түрде қолданылатын шаралар жүйесін енгізу арқылы ғана шешуге болады. Осындай сапа жүйелері көптеген жылдар бойы құрылып және жетілдіріліп келеді. Қазіргі кезде ИСО 9000 сериялы халықаралық стандарттарда белгіленген сапа жүйесі қабылданды. Бұл жүйенің негізгі принципі - сапаны басқаруда өнімнің өмірлік циклінің барлық сатылары мен кезеңдерін қамту. Өнімнің өмірлік циклі - өнімді жобалау, өндіру, пайдалану, сақтау, тасымалдау, өткізу, жою және кәдеге жарату процестері, яғни өнімді өндіргенде және пайдаланғанда болып отыратын өзгерістерге сай өзара байланыстағы процестер жиынтығы болып табылады. Өмір циклі маркетингтен басталады. Маркетинг деңгейінде - өнімге тапсырма берушілер және олардың талаптары анықталады. Жобалау деңгейінде тұтынушының барлық талаптарына сай өнімді жасау қарастырылады. Өндіру кезінде жобада белгіленген сапа деңгейі қамтамасыз етіледі. Айналым деңгейінде қалыптасқан сапа тасымалдау, сақтау, сатуға дайындау,сату кездерінде сақталуы керек. Пайдалану деңгейінде сапаны басқаруға тұтынушы кірістіріледі. Тұтынушының өнімді пайдалану жағдайы жақсы болса, онда оның қолдану мерзімі де артады. Қолданыстан шығару деңгейінде пайдаланылған өнімнің табиғи ортаға зиянды әсерін болдырмау керек. Кәсіпорынның іс-қимылы өнімді қолданыстан шығарумен бітпейді. Осы кезеңге қарай немесе одан да ертерек қажеттілік анықталады және маркетинг жүргізілгеннен кейін кәсіпорын жаңа өнім түрін жобалауға кіріседі. Осылай сапаны басқару саласындағы жаңа айналым басталады. Сапа жүйесінің қажетті элементтері: ұйымдық құрылымы, әдістемесі, ресурстар мен процестер. Сапа жүйесінің ұйымдық құрылымы кәсіпорын жұмысын басқару шеңберінде құрылады да, оның бөлімшелерінің және қызмет істеушілерінің арасында құқығын, міндеттерін және функцияларын бөліп беру болып табылады. Әдістеме - іс-қимылдарды жүргізудің белгіленген тәсілдері (ИСО 8402). Ресурстар - қызмет көрсетушілер, қызмет ету құралдары, құрал-жабдықтар, технология.Процесс (ИСО 8402) - қолданылатын элементтерді (өнімге қатысты - шикізаттар, материалдар) дайын өнімге айналдыратын өзара байланыстағы ресурстар мен іс-қимылдар. Сапа жүйесінің бар екендігін және оның қойылған талаптарға сөйкестігін осының барлығына тиісті құжаттар болғанда ғана дәлелдеуге болады. Құжаттар сапа жүйесін жасаушыларға, қолданушыларға және тексеру органдарына көрсетуге мүмкіндік береді. Сөйтіп, сапа жүйесі - сапаны жалпы басқаруды жүзеге асыру үшін қажетті ұйымдастыру құрылымы, әдістеме, процесс және ресурстар жиынтығы
Сапаны жақсарту мәселесін кесіпорында тұрақты түрде қолданылатын шаралар жүйесін енгізу арқылы ғана шешуге болады. Осындай сапа жүйелері көптеген жылдар бойы құрылып және жетілдіріліп келеді. Қазіргі кезде ИСО 9000 сериялы халықаралық стандарттарда белгіленген сапа жүйесі қабылданды. Бұл жүйенің негізгі принципі - сапаны басқаруда өнімнің өмірлік циклінің барлық сатылары мен кезеңдерін қамту. Өнімнің өмірлік циклі - өнімді жобалау, өндіру, пайдалану, сақтау, тасымалдау, өткізу, жою және кәдеге жарату процестері, яғни өнімді өндіргенде және пайдаланғанда болып отыратын өзгерістерге сай өзара байланыстағы процестер жиынтығы болып табылады. Өмір циклі маркетингтен басталады. Маркетинг деңгейінде - өнімге тапсырма берушілер және олардың талаптары анықталады. Жобалау деңгейінде тұтынушының барлық талаптарына сай өнімді жасау қарастырылады. Өндіру кезінде жобада белгіленген сапа деңгейі қамтамасыз етіледі. Айналым деңгейінде қалыптасқан сапа тасымалдау, сақтау, сатуға дайындау,сату кездерінде сақталуы керек. Пайдалану деңгейінде сапаны басқаруға тұтынушы кірістіріледі. Тұтынушының өнімді пайдалану жағдайы жақсы болса, онда оның қолдану мерзімі де артады. Қолданыстан шығару деңгейінде пайдаланылған өнімнің табиғи ортаға зиянды әсерін болдырмау керек. Кәсіпорынның іс-қимылы өнімді қолданыстан шығарумен бітпейді. Осы кезеңге қарай немесе одан да ертерек қажеттілік анықталады және маркетинг жүргізілгеннен кейін кәсіпорын жаңа өнім түрін жобалауға кіріседі. Осылай сапаны басқару саласындағы жаңа айналым басталады. Сапа жүйесінің қажетті элементтері: ұйымдық құрылымы, әдістемесі, ресурстар мен процестер. Сапа жүйесінің ұйымдық құрылымы кәсіпорын жұмысын басқару шеңберінде құрылады да, оның бөлімшелерінің және қызмет істеушілерінің арасында құқығын, міндеттерін және функцияларын бөліп беру болып табылады. Әдістеме - іс-қимылдарды жүргізудің белгіленген тәсілдері (ИСО 8402). Ресурстар - қызмет көрсетушілер, қызмет ету құралдары, құрал-жабдықтар, технология.Процесс (ИСО 8402) - қолданылатын элементтерді (өнімге қатысты - шикізаттар, материалдар) дайын өнімге айналдыратын өзара байланыстағы ресурстар мен іс-қимылдар. Сапа жүйесінің бар екендігін және оның қойылған талаптарға сөйкестігін осының барлығына тиісті құжаттар болғанда ғана дәлелдеуге болады. Құжаттар сапа жүйесін жасаушыларға, қолданушыларға және тексеру органдарына көрсетуге мүмкіндік береді. Сөйтіп, сапа жүйесі - сапаны жалпы басқаруды жүзеге асыру үшін қажетті ұйымдастыру құрылымы, әдістеме, процесс және ресурстар жиынтығы
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
СӨЖ
Тақырыбы: Сапа жүйесін (СЖ) сертификаттаудың негізгі этаптары
Тексерген: Жумадилова Г.А.
Орындаған: Ахметова А.
Тобы: ОП-215
CЕМЕЙ – 2015
Мазмұны:
1. Сапа жүйесі
2. Сапа жүйесін сертификаттау
3. Сапа жүйелері мен өндірістерді сертификаттау
1. Сапа жүйесі
Сапаны жақсарту мәселесін кесіпорында тұрақты түрде қолданылатын
шаралар жүйесін енгізу арқылы ғана шешуге болады. Осындай сапа жүйелері
көптеген жылдар бойы құрылып және жетілдіріліп келеді. Қазіргі кезде ИСО
9000 сериялы халықаралық стандарттарда белгіленген сапа жүйесі
қабылданды. Бұл жүйенің негізгі принципі - сапаны басқаруда өнімнің өмірлік
циклінің барлық сатылары мен кезеңдерін қамту. Өнімнің өмірлік циклі -
өнімді жобалау, өндіру, пайдалану, сақтау, тасымалдау, өткізу, жою және
кәдеге жарату процестері, яғни өнімді өндіргенде және пайдаланғанда болып
отыратын өзгерістерге сай өзара байланыстағы процестер жиынтығы болып
табылады. Өмір циклі маркетингтен басталады. Маркетинг деңгейінде - өнімге
тапсырма берушілер және олардың талаптары анықталады. Жобалау деңгейінде
тұтынушының барлық талаптарына сай өнімді жасау қарастырылады. Өндіру
кезінде жобада белгіленген сапа деңгейі қамтамасыз етіледі. Айналым
деңгейінде қалыптасқан сапа тасымалдау, сақтау, сатуға
дайындау,сату кездерінде сақталуы керек. Пайдалану
деңгейінде сапаны басқаруға тұтынушы кірістіріледі. Тұтынушының өнімді
пайдалану жағдайы жақсы болса, онда оның қолдану мерзімі де артады.
Қолданыстан шығару деңгейінде пайдаланылған өнімнің табиғи ортаға зиянды
әсерін болдырмау керек. Кәсіпорынның іс-қимылы өнімді қолданыстан шығарумен
бітпейді. Осы кезеңге қарай немесе одан да ертерек қажеттілік анықталады
және маркетинг жүргізілгеннен кейін кәсіпорын жаңа өнім түрін жобалауға
кіріседі. Осылай сапаны басқару саласындағы жаңа айналым басталады. Сапа
жүйесінің қажетті элементтері: ұйымдық құрылымы, әдістемесі, ресурстар мен
процестер. Сапа жүйесінің ұйымдық құрылымы кәсіпорын жұмысын басқару
шеңберінде құрылады да, оның бөлімшелерінің және қызмет істеушілерінің
арасында құқығын, міндеттерін және функцияларын бөліп беру болып
табылады. Әдістеме - іс-қимылдарды жүргізудің белгіленген тәсілдері (ИСО
8402). Ресурстар - қызмет көрсетушілер, қызмет ету құралдары, құрал-
жабдықтар, технология.Процесс (ИСО 8402) - қолданылатын элементтерді
(өнімге қатысты - шикізаттар, материалдар) дайын өнімге айналдыратын өзара
байланыстағы ресурстар мен іс-қимылдар. Сапа жүйесінің бар екендігін және
оның қойылған талаптарға сөйкестігін осының барлығына тиісті құжаттар
болғанда ғана дәлелдеуге болады. Құжаттар сапа жүйесін жасаушыларға,
қолданушыларға және тексеру органдарына көрсетуге мүмкіндік береді. Сөйтіп,
сапа жүйесі - сапаны жалпы басқаруды жүзеге асыру үшін қажетті ұйымдастыру
құрылымы, әдістеме, процесс және ресурстар жиынтығы.
2.Сапа жүйесін сертификаттау
Соңғы жылдары әлемнің барлық елдерінде өздерінің сапа жүйелерінің ИСО
9000 сериялы стандарттарға сәйкестігін сертификаттаған мекемелер саны
қарқынды өсіп келеді. Бүгінгі күнде бұл стандарттар 80-нен астам елдерде
қолданылады. Мұның себебі, шетелдердің тәжірибесі көрсетіп отырғандай, сапа
жүйесін сертификаттаған мекемелерде басқалармен салыстырғанда тиімділік
деңгейінің 2-3 есе жоғары болуында, өйткені бұл жағдайда өнімді сату бағасы
1,5-2,0 есе өседі.
Сапа жүйесін сертификаттаудың маңызы. Сапа жүйелерінің қарқынды
дамуының сыртқы (тапсырма берушілердің талаптары, бәсекелестіктің артуы)
және ішкі себептері бар. Маңызды сыртқы себептердің бірі - көптеген
шетелдік органдар мен сертификаттау жүйелерінің сапа жүйесін өнімді
сертификаттау процедурасына енгізуі. Мысалы, Еуропалық Одақта өнімді
міндетті түрде сертификаттауға қатысты 11 директиваның жетеуінде сапа
жүйесін сертификаттау сапа белгісін берудің шарты ретінде көрсетілген. Сапа
жүйесі бар кәсіпорындарға несие алу және сақтандыру жақтарынан жеңілдіктер
берілуі мүмкін. Сонымен қатар, сапа жүйесі бар кәсіпорындардың халықаралық
тендерлерді ұтып алу мүмкіндігі ұлғаяды. Егер өнім сапасының төмендігі
туралы сотқа арыз түскен болса, онда сапа жүйесінің сертификаты
кәсіпорынның кінәлі еместігінің дәлелі ретінде бағаланады. Көптеген
елдердің Үкіметтері мемлекеттік тапсырма жөнінде мәселе қарастырылғанда
алғашқы орындарды сапа жүйелері бар кәсіпорындарға береді. Сапа жүйесіне
ынталылық ішкі себептерге де байланысты: тұтынушылардың талабын толығымен
орындау, өндіру шығынын азайту, тұтынушылар мен бақылау органдары тарапынан
тексеруді азайту, өндірістің мәдениетін жақсарту, сапаға деген
жауапкершілікті арттыру. Қазіргі кезде ТМД елдерінің басқалары сияқты
Қазақстан Республикасында сапа жүйесі сертификатталған мекемелер саны
жағынан шет елдерден көп кейін қалған. Мысалы, Ұлыбританияда мұндай
мекемелер саны шамамен 66,7 мың, АҚШ-та 37,0 мың болса, Ресейде бар болғаны
1500 шамасында, Қазақстанда бұл жұмыс соңғы жылдары ғана қолға алынып отыр.
Қазақстан Республикасының Үкіметі тарапынан экономиканы дамытуға, отандық
өнімнің бәсекелестігін қамтамасыз ету бағытында нақты шаралар қолданыла
бастады. 2001 жылғы мамырда Үкіметтің № 590 қаулысы бойынша 2001-2005
жылдарға арналған Республикалық Сапа бағдарламасы қабылданды.
Бағдарламада кәсіпорындардың өнімді сертификаттаудан сапа жүйесін
сертификаттауға ауысуы көзделген. Қазақстан Республикасының мемлекеттік
сертификаттау жүйесінде көптеген кәсіпорындар сапа жүйесі мен өндірістерге
сертификат алды.
3.Сапа жүйелері мен өндірістерді сертификаттау
Қазақстан Республикасында сапа жүйелері мен өндірістерге
сертификаттау жүргізудің тәртібіне жалпы талаптар және оларды жүргізу
тәртібі ҚР СТ 3.15.1-98 стандартында белгіленген. Сапа жүйесін және
өндірісті сертификаттаудың негізгі мақсаттары:
• өнім сапасын арттыру аясындағы мемлекеттік саясатты жүзеге асыру;
• өтініш берушінің белгіленген талаптарға сәйкес келетін өнім шығаруға
техникалық және ұйымдық мүмкіншіліктерін бағалау мен ресми куәландыру;
• сыртқа шығаратын (экспортқа) өнімнің міндетінен туындайтын ... жалғасы
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
СӨЖ
Тақырыбы: Сапа жүйесін (СЖ) сертификаттаудың негізгі этаптары
Тексерген: Жумадилова Г.А.
Орындаған: Ахметова А.
Тобы: ОП-215
CЕМЕЙ – 2015
Мазмұны:
1. Сапа жүйесі
2. Сапа жүйесін сертификаттау
3. Сапа жүйелері мен өндірістерді сертификаттау
1. Сапа жүйесі
Сапаны жақсарту мәселесін кесіпорында тұрақты түрде қолданылатын
шаралар жүйесін енгізу арқылы ғана шешуге болады. Осындай сапа жүйелері
көптеген жылдар бойы құрылып және жетілдіріліп келеді. Қазіргі кезде ИСО
9000 сериялы халықаралық стандарттарда белгіленген сапа жүйесі
қабылданды. Бұл жүйенің негізгі принципі - сапаны басқаруда өнімнің өмірлік
циклінің барлық сатылары мен кезеңдерін қамту. Өнімнің өмірлік циклі -
өнімді жобалау, өндіру, пайдалану, сақтау, тасымалдау, өткізу, жою және
кәдеге жарату процестері, яғни өнімді өндіргенде және пайдаланғанда болып
отыратын өзгерістерге сай өзара байланыстағы процестер жиынтығы болып
табылады. Өмір циклі маркетингтен басталады. Маркетинг деңгейінде - өнімге
тапсырма берушілер және олардың талаптары анықталады. Жобалау деңгейінде
тұтынушының барлық талаптарына сай өнімді жасау қарастырылады. Өндіру
кезінде жобада белгіленген сапа деңгейі қамтамасыз етіледі. Айналым
деңгейінде қалыптасқан сапа тасымалдау, сақтау, сатуға
дайындау,сату кездерінде сақталуы керек. Пайдалану
деңгейінде сапаны басқаруға тұтынушы кірістіріледі. Тұтынушының өнімді
пайдалану жағдайы жақсы болса, онда оның қолдану мерзімі де артады.
Қолданыстан шығару деңгейінде пайдаланылған өнімнің табиғи ортаға зиянды
әсерін болдырмау керек. Кәсіпорынның іс-қимылы өнімді қолданыстан шығарумен
бітпейді. Осы кезеңге қарай немесе одан да ертерек қажеттілік анықталады
және маркетинг жүргізілгеннен кейін кәсіпорын жаңа өнім түрін жобалауға
кіріседі. Осылай сапаны басқару саласындағы жаңа айналым басталады. Сапа
жүйесінің қажетті элементтері: ұйымдық құрылымы, әдістемесі, ресурстар мен
процестер. Сапа жүйесінің ұйымдық құрылымы кәсіпорын жұмысын басқару
шеңберінде құрылады да, оның бөлімшелерінің және қызмет істеушілерінің
арасында құқығын, міндеттерін және функцияларын бөліп беру болып
табылады. Әдістеме - іс-қимылдарды жүргізудің белгіленген тәсілдері (ИСО
8402). Ресурстар - қызмет көрсетушілер, қызмет ету құралдары, құрал-
жабдықтар, технология.Процесс (ИСО 8402) - қолданылатын элементтерді
(өнімге қатысты - шикізаттар, материалдар) дайын өнімге айналдыратын өзара
байланыстағы ресурстар мен іс-қимылдар. Сапа жүйесінің бар екендігін және
оның қойылған талаптарға сөйкестігін осының барлығына тиісті құжаттар
болғанда ғана дәлелдеуге болады. Құжаттар сапа жүйесін жасаушыларға,
қолданушыларға және тексеру органдарына көрсетуге мүмкіндік береді. Сөйтіп,
сапа жүйесі - сапаны жалпы басқаруды жүзеге асыру үшін қажетті ұйымдастыру
құрылымы, әдістеме, процесс және ресурстар жиынтығы.
2.Сапа жүйесін сертификаттау
Соңғы жылдары әлемнің барлық елдерінде өздерінің сапа жүйелерінің ИСО
9000 сериялы стандарттарға сәйкестігін сертификаттаған мекемелер саны
қарқынды өсіп келеді. Бүгінгі күнде бұл стандарттар 80-нен астам елдерде
қолданылады. Мұның себебі, шетелдердің тәжірибесі көрсетіп отырғандай, сапа
жүйесін сертификаттаған мекемелерде басқалармен салыстырғанда тиімділік
деңгейінің 2-3 есе жоғары болуында, өйткені бұл жағдайда өнімді сату бағасы
1,5-2,0 есе өседі.
Сапа жүйесін сертификаттаудың маңызы. Сапа жүйелерінің қарқынды
дамуының сыртқы (тапсырма берушілердің талаптары, бәсекелестіктің артуы)
және ішкі себептері бар. Маңызды сыртқы себептердің бірі - көптеген
шетелдік органдар мен сертификаттау жүйелерінің сапа жүйесін өнімді
сертификаттау процедурасына енгізуі. Мысалы, Еуропалық Одақта өнімді
міндетті түрде сертификаттауға қатысты 11 директиваның жетеуінде сапа
жүйесін сертификаттау сапа белгісін берудің шарты ретінде көрсетілген. Сапа
жүйесі бар кәсіпорындарға несие алу және сақтандыру жақтарынан жеңілдіктер
берілуі мүмкін. Сонымен қатар, сапа жүйесі бар кәсіпорындардың халықаралық
тендерлерді ұтып алу мүмкіндігі ұлғаяды. Егер өнім сапасының төмендігі
туралы сотқа арыз түскен болса, онда сапа жүйесінің сертификаты
кәсіпорынның кінәлі еместігінің дәлелі ретінде бағаланады. Көптеген
елдердің Үкіметтері мемлекеттік тапсырма жөнінде мәселе қарастырылғанда
алғашқы орындарды сапа жүйелері бар кәсіпорындарға береді. Сапа жүйесіне
ынталылық ішкі себептерге де байланысты: тұтынушылардың талабын толығымен
орындау, өндіру шығынын азайту, тұтынушылар мен бақылау органдары тарапынан
тексеруді азайту, өндірістің мәдениетін жақсарту, сапаға деген
жауапкершілікті арттыру. Қазіргі кезде ТМД елдерінің басқалары сияқты
Қазақстан Республикасында сапа жүйесі сертификатталған мекемелер саны
жағынан шет елдерден көп кейін қалған. Мысалы, Ұлыбританияда мұндай
мекемелер саны шамамен 66,7 мың, АҚШ-та 37,0 мың болса, Ресейде бар болғаны
1500 шамасында, Қазақстанда бұл жұмыс соңғы жылдары ғана қолға алынып отыр.
Қазақстан Республикасының Үкіметі тарапынан экономиканы дамытуға, отандық
өнімнің бәсекелестігін қамтамасыз ету бағытында нақты шаралар қолданыла
бастады. 2001 жылғы мамырда Үкіметтің № 590 қаулысы бойынша 2001-2005
жылдарға арналған Республикалық Сапа бағдарламасы қабылданды.
Бағдарламада кәсіпорындардың өнімді сертификаттаудан сапа жүйесін
сертификаттауға ауысуы көзделген. Қазақстан Республикасының мемлекеттік
сертификаттау жүйесінде көптеген кәсіпорындар сапа жүйесі мен өндірістерге
сертификат алды.
3.Сапа жүйелері мен өндірістерді сертификаттау
Қазақстан Республикасында сапа жүйелері мен өндірістерге
сертификаттау жүргізудің тәртібіне жалпы талаптар және оларды жүргізу
тәртібі ҚР СТ 3.15.1-98 стандартында белгіленген. Сапа жүйесін және
өндірісті сертификаттаудың негізгі мақсаттары:
• өнім сапасын арттыру аясындағы мемлекеттік саясатты жүзеге асыру;
• өтініш берушінің белгіленген талаптарға сәйкес келетін өнім шығаруға
техникалық және ұйымдық мүмкіншіліктерін бағалау мен ресми куәландыру;
• сыртқа шығаратын (экспортқа) өнімнің міндетінен туындайтын ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz