Төсеніш көңнің химиялық құрамы

Жоспары:
Кіріспе
1 Төсеніш көңнің химиялық құрамы
2Төсенішті көңді сақтағанда болатын өзгерістер
Қорытынды
Пайдалаған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Төсенішті көң қатты, сұйық бөліктен және төсеніштен тұрады. Малдың жеген азығының құрамындағы органикалық заттың 40, азоттың 50, фосфордың 80 және калийдің 95 пайызы көңге ауысады.
Көңнің құрамы мал түріне, оның жасына, азық түріне қарай өзгеріп тұрады. Бұл факторлар сол сияқты көңдегі қатты және сұйық бөліктердің арақатынасына да әсер етеді.
Мал денесінен бөлінетін қатты және сұйық бөліктердің химиялық құрамы бірдей емес. Мұнда айта кететін бір жағдай - мал денесінен шығатын фосфордың барлығы жас нәжісте болса, азоттың 50-70 пайызы және калий зәрмен бірге бөлінеді. Құрғақ зат, азот және басқа элементтердің мөлшері жылқы мен қой малдарының көңінде жоғары болатындықтан тезірек шіриді. Төсеніш-көңнің сапасын жақсартатын және көң садырасы мен азоттың ысырап болуын төмендететін құрамдас бөлігі. Төсеніш ретінде сабан, шымтезек, ағаш үгіндісі т.б. материалдарды пайдаланады.

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

1. Агрохимия./Под ред. Б.А.Ягодина. - Москва, 1990.
2. Елешев Р.Е. Фосфорные удобрения и урожай. - Алматы,
1984.
3. Елешев Р.Е., Бекмағанбетов А. Агрохимия. - Алматы,
1989.
4. Елешев Р., Смағұлов Т., Балғабаев Ә. Агрохимия жәнетыңайтқышқолданужүйесі. - Алматы, 2000.

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Жоспары:
Кіріспе
1 Төсеніш көңнің химиялық құрамы
2 Төсенішті көңді сақтағанда болатын өзгерістер
Қорытынды
Пайдалаған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Төсенішті көң қатты, сұйық бөліктен және төсеніштен тұрады. Малдың жеген азығының құрамындағы органикалық заттың 40, азоттың 50, фосфордың 80 және калийдің 95 пайызы көңге ауысады.
Көңнің құрамы мал түріне, оның жасына, азық түріне қарай өзгеріп тұрады. Бұл факторлар сол сияқты көңдегі қатты және сұйық бөліктердің арақатынасына да әсер етеді.
Мал денесінен бөлінетін қатты және сұйық бөліктердің химиялық құрамы бірдей емес. Мұнда айта кететін бір жағдай - мал денесінен шығатын фосфордың барлығы жас нәжісте болса, азоттың 50-70 пайызы және калий зәрмен бірге бөлінеді. Құрғақ зат, азот және басқа элементтердің мөлшері жылқы мен қой малдарының көңінде жоғары болатындықтан тезірек шіриді. Төсеніш-көңнің сапасын жақсартатын және көң садырасы мен азоттың ысырап болуын төмендететін құрамдас бөлігі. Төсеніш ретінде сабан, шымтезек, ағаш үгіндісі т.б. материалдарды пайдаланады.

1 Төсеніш көңнің химиялық құрамы

Төсеніштің агрономиялық маңызы зор. Ол шаруашылықта жиналатын көң мөлшерін молайтады. Төсенішпен көң құрамына қосымша қоректік элементтер енеді. Бұл элементтер микробиологиялық процестердің әсерінен өсімдікке сіңімді күйге ауысады.
Төсеніш малдың сұйық экскрементін (зәр) және пайда болған аммиакты азотты сіңіреді. Сөйтіп, бұл заттардың ысырап болуын азайтады. Мысалы, сабанның бір бөлігі 2-3, ойпатты жердің шым- тезегінің бір бөлігі 5-7, қыратты жердің шымтезегінің бір бөлігі 10-15 бөлік малдың сұйық экскрементін сіңіреді.
Төсеніш көңнің физикалық, физика-химиялық және биология- лық қасиеттерін жақсартады. Атап айтқанда, көңнің ылғалдылығы азды-көпті төмендейді, онша тығыздалмайды және сақтағанда жеңіл ыдырайды.
Төсеніш үшін сабан мен шымтезекті пайдаланғанда сапасы жақсы көң алынады.
Қолданылатын төсеніш мөлшері оның түріне, сапасына, малдың түрі мен жасына, азықтың мөлшері мен сапасына байланысты.

Малдың
түрі
Су
Құрғақ
зат
Азот
Фосфор
Калий
Кальций
Магний
Күкірт
Қатты бөлігі
Сиыр
83,6
16,4
0,29
0,17
0,10
0,35
0,13
0,04
Жылқы
75,7
24,3
0,44
0,35
0,35
0,15
0,12
0,06
Қой
65,5
34,5
0,55
0,31
0,15
0,46
0,15
0,14
Шошқа
82,0
18,0
0,60
0,41
0,26
0,09
0,10
0,04
Сұйық бөлігі
Сиыр
93,8
6,2
0,58
0,01
0,49
0,01
0,04
0,13
Жылқы
90,1
9,9
1,55
0,01
1,50
0,45
0,24
0,06
Қой
87,2
12,8
1,95
0,01
2,26
0,16
0,34
0,30
Шошқа
96,7
3,3
0,43
0,07
0,83
0,01
0,08
0,08
кесте 1 - Төсенішті көңнің қатты және сұйық бөліктерінің
химиялық құрамы,%.

Шаруашылықтағы көңнің қоры және оның құрамындағы қоректік заттардың (әсіресе азоттың) ысырап болуы малға пайдаланатын төсеніш мөлшеріне байланысты (2-кесте).

Малдың түрі
Сабан
Шымтезек
Ағаш үгіндісі
Сиыр
3-5
7-20
4-6
Бұзау
2-3
3-10
2-4
Жылқы
3-5
4-10
2-4
Шошқа
1-3
0,5-3
1-3
Қой
0,5-1
-
-
кесте 2 - Тәулігіне бір бас малға жұмсалатын төсеніш мөлшері, кг
Төсенішті көңнің химиялық құрамы мал мен төсеніш түріне байланысты өзгереді (3-кесте)
Бір бас сиырға тәулігіне қолданатын төсеніш мөлшері, кг
Сабан
Шымтезек

200 күнде жиналған көң, т
3,5 ай сақтағанда азоттың ысырабы,%
200 күнде жиналған көң, т
3,5 ай сақтағанда азоттың ысырабы,%
2
7,2
43,9
7,7
25,2
4
8,6
31,2
9,2
13,7
6
10,2
13,3
10,4
3,4
кесте 3 - Төсенішті көңнің химиялық құрамы мал мен төсеніш түріне байланысты
Сонымен қатар төсенішті көң құрамы оны сақтау мерзімінің ұзақтығына, азық түріне, оның сапасына, төсеніш мөлшеріне және ыдырау дәрежесіне байланысты да өзгереді.
Ауыл шаруашылығында негізінен аралас төсенішті көң пайдаланылады. Оның құрамында шамамен 0,5% жалпы азот, 0,25% фосфор және 0,6% калий болады.
Төсенішті көң құрамында өсімдіктерге қажетті барлық қоректік элементтер болатын толық органикалық тыңайтқыш. Топыраққа еңгізілген көң микроорганизмдердің қатысында минерализацияланады. Оның жалпы органикалық затының 72 пайызы минералдық қосылыстарға өтеді, ал 28 пайызы топырақ шіріндісіне ауысады.
Минерализация процесінің жылдамдығы көң сапасына, топырақтың қасиеттеріне, оның ауа, су режимдері мен реакциясына т.б. жағдайларға байланысты өзгеріп отырады. Көңнің органикалық заттарындағы көміртегінің көп бөлігі көмірқышқыл газына дейін тотығады. Азот пен күл элементтерінің өсімдікке сіңімділігі көңнің құрамына, ыдырау дәрежесіне және минерализация процесінің өту жылдамдығына байланысты. Негізгі үш қоректік элементтердің (азот, фосфор, калий) ішінде көңде калий мөлшері жоғары және ол жылжымалы әрі өсімдікке сіңімді хлорсыз қосылыстар түрінде кездеседі. Сондықтан хлор элементіне сезімтал дақылдар (темекі, картоп, көкөніс, жидек) үшін көң хлоры бар минералдық тыңайтқыштарға қарағанда бағалы болып саналады. Өсімдік бірінші жылы калий элементін көң мен минералдық тыңайтқыштардан шамамен бірдей мөлшерде (60-70%) сіңіреді.
Көңде фосфор негізінен қатты экскремент пен төсеніш құрамында кездеседі. Ол көң садырасында өте аз болады. Органикалық заттардың минералдану барысында, ерігіштік дәрежесі әртүрлі ортофосфор қышқылының тұздары түзіледі. Бұл пайда болған ортофосфор қышқылының тұздары, көңнің органикалық заттарының әсерінен минералдық тыңайтқыштар құрамындағы фосфорға қарағанда химиялық жолмен байланысуы баяу өтеді.
Өсімдік бірінші жылы көңдегі жалпы фосфордың 30-40 пайызын сіңіреді. Минералдық тыңайтқыш құрамындағы фосфордың өсімдік бастапқы жылы 15-20 пайызын ғана пайдала
нады. Көңнің органикалық заттары өзінің фосфорымен қатар топырақтың және органикалық тыңайтқыштармен бірге берген минералдық фосфаттың да фосфорының өсімдікке сіңімді күйге ауысуына әсер етеді.
Азот көңнің барлық бөліктерінде кездеседі. Оның сұйық бөлігіндегі азотты өсімдік тікелей пайдалана алады. Қатты бөлік пен төсеніш құрамындағы азотты заттар минерализация процесіне ұшырағаннан соң сіңімді түрге ауысады. Көңнің органикалық азотты заттары аммиакқа дейін ыдырайды. Пайда болған аммиакты азотты өсімдік және микроорганизмдер пайдаланады немесе нитрификация процесіне ұшырайды. Топырақ ылғалдылығы жоғары сілтілік ортада, анаэробты жағдайда және топыраққа еңгізілген көң құрамында клетчатка мол болса, азотты заттар денитрификация процесіне түсуі мүмкін. Өсімдік бірінші жылы негізінен көң құрамындағы аммиакты азотты сіңіреді. Жалпы көңнің азотын өсімдіктің пайдалануы бірдей ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.