Дамыған елдердегі кәсіпкерліктің ұйымдық-құқықтық түрлері және құрылымдары

1. АҚШ
2. Ұлыбритания
3. Германия
4. Италия
5. Франция
6. Жапония
7. Ресей
8. Пайдаланған әдебиеттер

Американдықтар ынтасы зор, шешімді, ұтымды ой-пікірлерге бай әрбір адам өз кәсібін бастап, оны дамытуға мүмкіндігі мол мемлекетте түратындығына қашан да сенімді болған. Іс жүзінде кәсіпкерлікке деген бұл сенім жеке кәсіппен шүғылданатын адамнан бастап ғаламдық конгломератқа дейінгі көптеген көріністерді қамтыды. 17-ші, 18-ші ғасырлардың ішінде жабайылықтан асып, үй салып және өмір жолын белгілеп, қиыншылықтарды жеңген - дердің алғашқыларын халық қолдаған еді. Ал 19-шы ғасырда Америкада ауыл шаруашылығы кәсіп ретінде барлық алыс жерлерге жедел таралды. Шынайы фермерлер экономикалық дара дамудың көптеген идеяларын нақтылы көрсетті. Бірақ халық санының үлғаюы қалалардың экономикалық маңызын арттырды. Бизнес арқылы өзін өзі дамытсам деген арман кішігірім саудагерлерді, шеберлерді және де дербес кәсіпқойларды осы жолға тартты. 19-шы ғасырдың екінші жартысында бастау алып, 20-шы ғасырда жалғасуын тапқан бұл тенденция ақыраяғы үлкен өзгеріске және экономикалық әрекеттің күрделенуіне әкелді. Көптеген салаларда шағын кәсіпорындар талғампаз және ауқатты халық қажет ететін тауарларды тиімді өндіруге мүмкіндік берді қаржы табуда және өндіріс көлемін үлғайту- да көптеген қиыншылықтарды бастан кешірді. Осындай жағдайда көбінесе жүздеген тіпті мыңдаған жүмысшыларды жалдай алатын қазіргі заманғы корпорациялардың маңызы тұрақты түрде өсе түсті. Қазіргі кезде Америка экономикасында жекеменшік кәсіпорындардан бастап әлемдегі ірі корпорацияларға дейінгі кәсіпорындардың алуан түрлері бар. 1995 жылы Құрама Штаттарда жеке иемденушінің меншігіне жататын 16.4 миллион фермерлік емес жеке кәсіпорындар, 1.6 миллион серіктестік және 4.5 миллион корпорациялар, ұзын саны 22.5 миллион тәуелсіз кәсіпорындар қызмет атқарыл тұрды.
Қазіргі кезде жалпы кәсіпкерліктің негізгі 3 тобы қалыптасқан:
1. жеке кәсіпкерлік;
2. серіктестік;
3. корпорация.
АҚШ тәжірибесі шағын бизнес ортаның өзгерісіне тез бейімделгіш. Шағын кәсіпорындардың жаппай ликвидациясы кәсіпкерлерге кері әсерін тигізбейді. Жұмысшы күшінің және капиталдың территориялық және саналық ағымы жақсарады, тұтынушы сұранысының және жоғары өндіріс шығындарының өзгеруіне өндіріс қимылының жеделдігі жоғарылайды. Бір шағын кәсіпорындар жабылса, екінші біреулері ашылады. Қазіргі уақытта АҚШ халқының 53% шағын және орта бизнес саласында жұмыс істейді. АҚШ тәжірибесі шағын бизнес ірі өндірістің өзгерістерге, жаңа міндеттемелерге бейімделуін және икемділігін көтеретіндігін көрсетіп отыр. Енді АҚШ-та шағын кәсіпорындарға мемлекет тарапынан көмекке келейік. Шағын кәсіпорындардың қызметі арнайы ұйымының - 1953 ж. АҚШ Конгресі құрған шағын бизнес әкімшілігінің құзырына кіреді. Сол жеке сектордың құқықтық негізгі болып табылатын шағын бизнес туралы Заң қабылданды. 1953 ж. Эйзенхаур президент болған кезде елде жұмыссыздық және инфляция болатын. Экономиканы жандандыру үшін -шағын бизнес әкімшілігін (ШБӘ) құрды. Ол өз қызметтерін дұрыс атқарды. Қазіргі уақытта АҚШ-та шағын бизнесте 22 млн кәсіпорын бар, онда елдегі барлық жұмыс бастылардың 54% қызмет етеді. Шағын бизнес кәсіпорындарының өндіріс және сату көлемі жалпы мемлекеттегі сату көлемінің 52% құрайды және 70 99,7% кәсіпкерлер – бұл шағын бизнес басшылары. Шағын бизнес әкімшілігі – шағын кәсіпорындарға қаржылық және кеңестік көмек көрсетеді. Елдің өсуіне жылына 20-25 % үлес қосады.

1. Америка экономикасының негіздері, 2002;
2. Ғылыми-практикалық халықаралық конференция материалдары боиынша; Алматы – 1999 ж. және 2001ж., Жатқанбаев Е. Б.;
3. Жатқанбаев Е. Б. «Основы смешанной экономики», Алматы-1992 г.;
4. Казахстан и мировой опыт рыночной трансформации, Арынов Е.;
5. «Основы смешанной экономики», Алматы-1992 г..