Ауыр еңбекпен және спортпен айналысатындардың тамақтану ерекшелігі. Азық-түлік тауарларының сапасын бақылау туралы ақпарат

Кіріспе
Қолданылған әдебиеттер

Көктемде тамақтану
Көктемде көп адамдардың суық тиіп ауруының себебі көкөніс, жеміс-жидектерді аз жеуден, дәрумендердің жетіспеуінен. Сол себепті көк-темгі айларда тамаққа ерте пісетін көкөністерді: көк пиязды, салатты, шалғамды, қымыздықты т.с.с. мол пайдалану қажет.
Қара өзек шақ – көктемде қалбырланған көкөністерді, тұздалған қырыққабатты, көк пиязды молынан пайдалану адам ағзасында түрлі ауруға қарсы тұру қабілетті күшейтеді. Бұл кезде көк пияздың пайдалылығы: оның 100 грамында тәулікке қа-жетті С дәрумені бар. Оны майдалап турап, тағамға қосып жеуге де болады. Ашы-тылған қырыққабаттың 100 грамында 20 мг С витамині бар. Сүт өнімдерін, қазы-қартаны, сүр етті де көктем-де пайдаланған дұрыс. Ол тәндегі дәрумендер қорын үнемдеуге көмектеседі.
Жазда тамақтану
Қыс айларымен салыстырғанда жазда адам ағзасы қуатты азырақ керексінеді. Тек ауыр еңбекпен айналыс-атындар ғана бұрынғысын-ша қуатты тағамдарды ішіпжеуге тиіс. Жеңіл жұмыспен айналысатын ер адамдар-дың жазғы асында қуат құн-дылығының кем дегенде 2300 калорийге тең болғаны жөн, ал осы топтағы әйелдерге тәулігіне 2100 калорий қуат қажет.
Жазда күн сәулесінің радиациясы жоғары, қайнаған ыс-тық баланың иммунитетін төмендетеді. Асқазан-ішек жолдары мен паразитарлық аурулар көбейеді. Сол себепті жазда балалардың кейбір дәрумендерге деген мұқтаждығы артады. Күн астында көп жүретіндіктен балалардың терісінің сыртқы қабаты жиі зақымданады. Сол үшін оларға антиоксиданттық дәрумендер-ге бай (С,А,Е дәрумендері) тағамдар беру қажет.
Тағамды таңдау тәсілі
Сүт. Жақсы майлы сүттің тамшысын тырнақтың үстіне тамызғанда, тамшы өзгермей-ді. Ал, су қосылған сүттің тамшысы тарқап кетеді. Таза сүт қою, әрі ақ түсті болады. Су араластырылған сүт сүйық, кө-гілдір болады. Қаймақ. Ақ түсті, қышқыл иіссіз болу керек. Сондай-ақ, сулы қабаттың және қатты түйіндердің болуы өнімнің ес-кіргенін білдіреді. Жоғарғы қабатында су болса, жасалу технологиясы дұрыс емес.Ақ ірімшік. Алғанда, оның ақ түсті, шашыраңқы болғанын қадағалаңыз. Ет. Таңдағанда, түсі мен май-лы бөліктеріне баса назар аудару керек. Жас малдың еті ашық-қызыл түсті болады, ал, қою-қызыл түс кәрі малдың еті екенін білдіреді. Егер сіз тоңазытқыштан емес, жай жер-ден ет алып, оның жаңадан әкелінгеніне көз жеткізгіңіз келсе, етті ұстап көріңіз. Егер ұстаған ізіңіз жоғалып кетсе, онда еттің жаңадан әкелінгені. Ал, ұстаған жеріңіз білініп немесе бастапқы қалпына біртіндеп келсе, азық біраз уақыт тұрып қалған. Қайнатылған шұжық. Мұндай шұжықтардың көпші-лігіне тауарлық түр беру үшін түрлі компоненттер қосады.

1.Тағам биотехнологиясы Х.Х. Мақажанова, Ж.Т. Лесова, С.А.Надирова
2.К.С. Сағатов. Биохимия. –Алматы 2007-440 б
3.Б.Қ.Заядан, Г.Өнерхан. Тағам биотехнологиясы: оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2011 - . 302 б

Пән: Сертификаттау, стандарттау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

сөж

тақырып: Ауыр еңбекпен және спортпен айналысатындардың тамақтану ерекшелігі . Азық-түлік тауарларының сапасын бақылау
орындаған: Хизат М
тобы: БТ-407
тексерген: Кабденова Айнур Төлеуханқызы

Семей 2015
Ауыр енбекпен және спортпен айналысатындардың тамактану ерекшелігі
Көктемде тамақтану
Көктемде көп адамдардың суық тиіп ауруының себебі көкөніс, жеміс-жидектерді аз жеуден, дәрумендердің жетіспеуінен. Сол себепті көк-темгі айларда тамаққа ерте пісетін көкөністерді: көк пиязды, салатты, шалғамды, қымыздықты т.с.с. мол пайдалану қажет.
Қара өзек шақ - көктемде қалбырланған көкөністерді, тұздалған қырыққабатты, көк пиязды молынан пайдалану адам ағзасында түрлі ауруға қарсы тұру қабілетті күшейтеді. Бұл кезде көк пияздың пайдалылығы: оның 100 грамында тәулікке қа-жетті С дәрумені бар. Оны майдалап турап, тағамға қосып жеуге де болады. Ашы-тылған қырыққабаттың 100 грамында 20 мг С витамині бар. Сүт өнімдерін, қазы-қартаны, сүр етті де көктем-де пайдаланған дұрыс. Ол тәндегі дәрумендер қорын үнемдеуге көмектеседі.
Жазда тамақтану
Қыс айларымен салыстырғанда жазда адам ағзасы қуатты азырақ керексінеді. Тек ауыр еңбекпен айналыс-атындар ғана бұрынғысын-ша қуатты тағамдарды ішіпжеуге тиіс. Жеңіл жұмыспен айналысатын ер адамдар-дың жазғы асында қуат құн-дылығының кем дегенде 2300 калорийге тең болғаны жөн, ал осы топтағы әйелдерге тәулігіне 2100 калорий қуат қажет.
Жазда күн сәулесінің радиациясы жоғары, қайнаған ыс-тық баланың иммунитетін төмендетеді. Асқазан-ішек жолдары мен паразитарлық аурулар көбейеді. Сол себепті жазда балалардың кейбір дәрумендерге деген мұқтаждығы артады. Күн астында көп жүретіндіктен балалардың терісінің сыртқы қабаты жиі зақымданады. Сол үшін оларға антиоксиданттық дәрумендер-ге бай (С,А,Е дәрумендері) тағамдар беру қажет.
Тағамды таңдау тәсілі
Сүт. Жақсы майлы сүттің тамшысын тырнақтың үстіне тамызғанда, тамшы өзгермей-ді. Ал, су қосылған сүттің тамшысы тарқап кетеді. Таза сүт қою, әрі ақ түсті болады. Су араластырылған сүт сүйық, кө-гілдір болады. Қаймақ. Ақ түсті, қышқыл иіссіз болу керек. Сондай-ақ, сулы қабаттың және қатты түйіндердің болуы өнімнің ес-кіргенін білдіреді. Жоғарғы қабатында су болса, жасалу технологиясы дұрыс емес.Ақ ірімшік. Алғанда, оның ақ түсті, шашыраңқы болғанын қадағалаңыз. Ет. Таңдағанда, түсі мен май-лы бөліктеріне баса назар аудару керек. Жас малдың еті ашық-қызыл түсті болады, ал, қою-қызыл түс кәрі малдың еті екенін білдіреді. Егер сіз тоңазытқыштан емес, жай жер-ден ет алып, оның жаңадан әкелінгеніне көз жеткізгіңіз келсе, етті ұстап көріңіз. Егер ұстаған ізіңіз жоғалып кетсе, онда еттің жаңадан әкелінгені. Ал, ұстаған жеріңіз білініп немесе бастапқы қалпына біртіндеп келсе, азық біраз уақыт тұрып қалған. Қайнатылған шұжық. Мұндай шұжықтардың көпші-лігіне тауарлық түр беру үшін түрлі компоненттер қосады. Олар шұжыққа ашық қызыл түс береді, әрі ұзақ сақта-луына әсер етеді. Бірақ, бұл қоспалардың денсаулыққа аса пайдасы жоқ. Шұжықтың ты-ғыздығы да оның сапасын білдіреді. Шұжықтың кескен бө-лігі ылғалды емес, құрғақ бо-луы керек және тегіс кесілгені дұрыс. Шұжықтың майы ақ түсті, иісі жеңіл болуын қадағалаңыз. Балық. Жаңа балықтан су балдырының иісі шығып тұрады. Жаңа балықтың еті тығыз жә-не бейімделгіш болып, сау-сақпен басқанда қайтадан орнына келеді. Қабыршақты ба-лықтардың қабыршақтары денесіне жабысып тұрады. Ауызы әрең ашылады. Желбезектері жылтырап және қызыл болып тұрады. Кішкене балықтарды алақанға қойғанда басы мен құйрығы салбырап тұрса, ол ескі балық болғаны. Жаңа балықтың көздері жанып тұ-рады, мөлдір және сыртқа шы-
ғыңқы болады. Жаңа балық-тың терісі ылғал, жылтыр болады. Балық ескіргенде қылта-нақтары етінен оңай алынады. Емдік тамақтанудың маңы-зы Салерндік денсаулық кодек-сінде былайша бейнеленген:
Бізге Гиппократ өлімнің неден болатынын айтып кетті. Медицинаның ең жоғары заңы - диетаны бұлжытпай сақта. Емделіп жүріп диетаны ұмытсаң, ем қонбайды. Қанша, қашан, неге, қайда, неше мәрте және нені қолдану керек.
Осының бәрін диета таға-йындаған дәрігер айтуға тиіс. Денсаулық қайтып келсін, аурулардан алас болсын де-сеңіз, Тауқыметке мойымаңыз, ашуға бой алдырмаңыз. Тамақты тартынып жеңіз, шарапты мүлде ұмытыңыз, Түскі ұйқыны тәрік қылып, тамақтан соң сергек жүріңіз. Егер дәрігер жетіспесе, мына үшеуі: жайдары мінез, тыныштық, тағамға қанағатшыл-дық дәрігер болсын.
Емдік тамақтану Асқазан немесе ұлтабар жарасы болса, секрециясы қалыпты немесе жоғары созылмалы гастрит болса мына диетаны сақтаңыз:
1. Шырыш бөлгіш күшті әсері бар, асқазанның шырыш қабығын тітіркендіретін тағам-дардан, соның ішінде сорпадан, балық сорпасынан, қуыр-ған еттен т.б. тартыныңыз.
2. Құрамында клетчатка көп тағамдарды (қара бидай нанын, саңырауқұлақты, кепкен жемістерді, бұршақ тұқымдастарды, ақталған тары және арпа жармасын) шектеңіз.
3. Ақ қауданды капуста (қырыққабат), шалқан, шалғам, қымыздық, саумалдық, пияз,
шомыр, тарна жеуден сақта-ныңыз.
4. Өз диетаңызда саңырау-құлақты, жеміс пен жидектің қышқыл сорттарын пайдалану-
шы болмаңыз.
5. Тамақты суға қайнатып немесе буға пісіріңіз.
6. Есіңізде болсын, әр жол-ғы жейтін тамағыңыз тым көп болмауға тиіс. Тамақтың температурасы - кәдуілгі. Тамақтану саны - күніне бес - алты рет. Тұзды аздап пайдаланы-ңыз. Күндік рационның жалпы көлемі сұйықты қосқанда сау адамға ұсынылатын мөлшерден, яғни 3 литрден аспауға тиіс.
7. Күн сайын итмұрын қай-натпасын, жатар алдында - бір стақан сүт немесе кисель ішуді ұмытпаңыз.
Қышқылы мен секрециясы жеткіліксіз созылмалы гастрит, созылмалы колит болса мына диетаны сақ-таңыз:
1. Өз рационыңыздан өткір дәмдеуіштерді, сүрлерді, басытқылық консервілерді шығарып тастаңыз.
2. Көкөністен - қырыққабат-ты, шалқанды, бұршақ тұқым-дастарды алып тастаңыз.
3. Картопты, көк пиязды, қаймақты, майшабақты шектеп пайдаланыңыз.
4. Жүзім шырыны мен қауыннан тартыныңыз.
5. Есіңізде болсын: раци-онның көлемі әдеттегідей - сұйықты қосқанда 3 килограмм. Еркін сұйықтың мөлшері - 1,2 - 1,5 литр. Тамақтың температурасы әдеттегідей. Тамақтану саны - күніне бес рет.
6. Күн сайын итмұрын қай-натпасын, ал жатар алдында - бір стақан айран ішуді ұмыт-паңыз.
Созылмалы колит, созылмалы энтероколит болса мына диетаны сақтаңыз:
1. Тамақтан бұршақ тұқым-дастарды, бұршақты лобияны, жасымықты, шалқанды, шомырды, шалғамды, тарнаны, саңырауқұлақты шығарып тас-таңыз. Өйткені олар асқазан - ішек жолының шырыш қабы-ғын тітіркендіреді.
2. Физиологиялық толық-құнды диета қолданңыз, ірі клетчатканы, майы алынбаған сүтті, өткір басытқылар мен дәмдеуіштерді шектеп пайда-ланыңыз.
3. Тамақты негізінен пюре етіп немесе майдалап турап жасаңыз: қуырған кезде қабықтандырмаңыз (ұнға аунатпай қуырыңыз).
4. Есіңізде болсын: рационның көлемі әдеттегідей, сұйықпен қосқанда - 3 литр мөлшерінде. Тамақтың температу-расы әдеттегідей. Тамақтану саны - күніне бес рет. Тұз пайдалану қалыптағыдай (күніне 10-15 грамм).
5. Күн сайын итмұрын қай-натпасын, жатар алдында - бір стақан айран (кефир) ішуді ұмытпаңыз.
Холецистит, созымалы гепатит, бауыр циррозы, бауыр мен өт жолдарының қызметін бұзатын аурулар болса мына диетаны сақ-таңыз:
1. Тамақ рационында ет, балық, саңырауқұлақ сорпалары мен тұздарды мейлінше шектеуге тырысыңыз. Май, ең алдымен еруі қиын май жеуді шектеңіз.
2. Құрамында холестерин көп өнімдерді (ми, жұмырт-қаның сары уызы) жеуден тар-тыныңыз.
3. Қуаттылығы (калориялығы) жағынан толыққұнды, бе-логы қалыпты мөлшердегі диета қолданыңыз, сүзбені, өткір емес сырды кеңінен пайдала-ныңыз.
4. Есіңізде болсын: рацион-ның көлемі сұйықты қосқанда - сұйықтың мөлшерін көбейту есебінен 3,5 килограмм. Тамақтың температурасы әдеттегідей. Кулинарлық өңделуі - тамақ негізінен майдаланбай, асылып және духовкада пісірілген күйде пайдаланылады. Тамақтану саны - күніне бес ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.