Жеке оқушымен жұмыс. Дарынды және педагогикалық тұрғыдан қараусыз қалған балалармен тәрбие жұмысы
Жоспар:
1. Жеке оқушымен жұмыс жүргізу.
2.Дарынды балалармен жүргізілетін жұмыстардың өзіндік ерекшеліктері.
3. Педагогикалық тұрғыдан қараусыз қалған балалармен тәрбие жұмысы.
1. Жеке оқушымен жұмыс жүргізу.
2.Дарынды балалармен жүргізілетін жұмыстардың өзіндік ерекшеліктері.
3. Педагогикалық тұрғыдан қараусыз қалған балалармен тәрбие жұмысы.
Жеке оқушымен жұмыс жүргізу. Жеке оқушымен жұмыстағы мақсат- оның тұлғалық дамуына педагогикалық тұрғыдан жағдай жасауды, оның жеке басының жан-жақты қалыптасуын және күш-жігерінің артуын қамтамасыз ету. Соған орай, оқушымен жеке жұмыстың мәні- оның тұлғасын әлеуметтендіру, оның өзінің жетілуі мен өзін-өзі тәрбиелеуге деген қажетсінуін тәрбиелеу. Оның нәтижесіне қол жеткізу, соған орай ұйымдастырылған тәрбие жұмысының әртүрлі формалары немесе әдістерін таңдауға ғана байланысты болмайды, керісінше оған оның өзін қатыстырумен жемісті болмақ.
Шындығында, мұндай көзқарас оқушылардың мектеп жағдайындағы өмірінде жиі болып тұрмайды. Керісінше, оқушымен жеке жұмыс барысында мұғалімдерден оған қатысты асқан сезімділікті, кішіпейілділікті, қайырымдылықты, ықыластылықты, зер салуды және қамқорлық жасауды қажет етеді. Ол үшін мынандай жағдайларды ескеруі тиіс:
1. Бала жанын жақсы түсіну. Яғни, оның сезімін, көңіл-күйін, ықыласын, қажеттілігін. Себебі, бала үшін барлық нәрсе маңызды. Олжас ерекшелігіне қарай қызба, тәжірибесі аз, ерік-жігері баяу және ақылға қарағанда сезімге берілуі, әсерленуі басым болып келеді. Мұндай жағдай, оның келешек өміріне күшті әсер етеді. Сондықтан сынып жетекшісі болсын, мұғалімдер болсын оның жанын түсінетіндігін байқатып отыруы тиіс. Бұл оның бала тарапынан жіберілген кемшіліктері немесе оғаш іс-қимылдарымен бөлісуді және онымен үнемі келісетіндігін білдірмейді. Керісінше, дер кезінде оған көмектесуге, ағаттықжіберу себебін анықтап, оны болдырмаудың жолдарын іздеуге мүмкіндік туғызады.
2. Баланың таңдау еркіндігін қолдау. Сынып жетекшісі белгілі бір әрекеттің нәтижесіне қол жеткізуде" тек өзімнің айтқаным ғана болады" деген көзқараста емес, керісінше баланың көзқарасымен санасып, оның таңдау еркіндігін қолдап отыруы тиіс. Оған қандайда болмасын қысым көрсетуге, күштеуге болмайды. Мұғалімнің көзқарасына сай келмейтін шешім болса да, баланың пікірін сыйлау қажет. Мұндай жағдайда сынып жетекшісінің міндеті- өзінің қабылдаған шешімін орындатуға баланы мәжбүр етпеу, керісінше оның дұрыс таңдау жасауына жағдай туғызу.
3. Оқушының тұлғасын қалыптастыру және дамытуда, оны әлеуметтік тұрғыдан қорғау. Адам баласы ақиқат өмірдің заңдылықтары негізінде қалыптасып дамиды. Ендеше, сынып жетекшісінің бұл бағыттағы атқаратын қызметі- баланың дамуына және тұлға ретінде қалыптасуына мүмкіндік беретін жағдайды туғызу. Ол үшін, оның өмірден өз орнын табуға, дербестік қасиетін қалыптастыруға, қиын жағдайдан шығудың жолын таба білуге көмектесуі қажет. Олай дейтініміз, мектеп өмірінде әрбір оқушының тұрақты немесе қиын- қыстау кезеңі болады. Мұндай жағдайда оқушының жеке басын жетік мұғалім ғана, оның дұрыс жолға түсуіне және өзін-өзі түсінуіне, өмірден өз жолын таңдай білуіне көмекесе алады.
4. Мақсатты әлеуметтік қолдау көрсету. Бұл бағытта баланың өте күрделі жағдайында тұрақты қолдау көрсетуді қажет етеді: көп балалы және табысы аз отбасына, мүгедек, жетім балаға, босқын немесе оралман отбасына.
Сынып жетекшісіне бұл
Шындығында, мұндай көзқарас оқушылардың мектеп жағдайындағы өмірінде жиі болып тұрмайды. Керісінше, оқушымен жеке жұмыс барысында мұғалімдерден оған қатысты асқан сезімділікті, кішіпейілділікті, қайырымдылықты, ықыластылықты, зер салуды және қамқорлық жасауды қажет етеді. Ол үшін мынандай жағдайларды ескеруі тиіс:
1. Бала жанын жақсы түсіну. Яғни, оның сезімін, көңіл-күйін, ықыласын, қажеттілігін. Себебі, бала үшін барлық нәрсе маңызды. Олжас ерекшелігіне қарай қызба, тәжірибесі аз, ерік-жігері баяу және ақылға қарағанда сезімге берілуі, әсерленуі басым болып келеді. Мұндай жағдай, оның келешек өміріне күшті әсер етеді. Сондықтан сынып жетекшісі болсын, мұғалімдер болсын оның жанын түсінетіндігін байқатып отыруы тиіс. Бұл оның бала тарапынан жіберілген кемшіліктері немесе оғаш іс-қимылдарымен бөлісуді және онымен үнемі келісетіндігін білдірмейді. Керісінше, дер кезінде оған көмектесуге, ағаттықжіберу себебін анықтап, оны болдырмаудың жолдарын іздеуге мүмкіндік туғызады.
2. Баланың таңдау еркіндігін қолдау. Сынып жетекшісі белгілі бір әрекеттің нәтижесіне қол жеткізуде" тек өзімнің айтқаным ғана болады" деген көзқараста емес, керісінше баланың көзқарасымен санасып, оның таңдау еркіндігін қолдап отыруы тиіс. Оған қандайда болмасын қысым көрсетуге, күштеуге болмайды. Мұғалімнің көзқарасына сай келмейтін шешім болса да, баланың пікірін сыйлау қажет. Мұндай жағдайда сынып жетекшісінің міндеті- өзінің қабылдаған шешімін орындатуға баланы мәжбүр етпеу, керісінше оның дұрыс таңдау жасауына жағдай туғызу.
3. Оқушының тұлғасын қалыптастыру және дамытуда, оны әлеуметтік тұрғыдан қорғау. Адам баласы ақиқат өмірдің заңдылықтары негізінде қалыптасып дамиды. Ендеше, сынып жетекшісінің бұл бағыттағы атқаратын қызметі- баланың дамуына және тұлға ретінде қалыптасуына мүмкіндік беретін жағдайды туғызу. Ол үшін, оның өмірден өз орнын табуға, дербестік қасиетін қалыптастыруға, қиын жағдайдан шығудың жолын таба білуге көмектесуі қажет. Олай дейтініміз, мектеп өмірінде әрбір оқушының тұрақты немесе қиын- қыстау кезеңі болады. Мұндай жағдайда оқушының жеке басын жетік мұғалім ғана, оның дұрыс жолға түсуіне және өзін-өзі түсінуіне, өмірден өз жолын таңдай білуіне көмекесе алады.
4. Мақсатты әлеуметтік қолдау көрсету. Бұл бағытта баланың өте күрделі жағдайында тұрақты қолдау көрсетуді қажет етеді: көп балалы және табысы аз отбасына, мүгедек, жетім балаға, босқын немесе оралман отбасына.
Сынып жетекшісіне бұл
1.Әбенбаев С.Ш. Тәрбие теориясы мен әдістемесіОқу құралы.–Алматы.: Дарын, 2004
2.Сынып жетекшісі. Әбенбаев С.Ш. Алматы, 2003.
3. Немов Р.С. «Психология» Алматы 2003
4. Мектептегі психологиялық қызметтің жүйесінің мазмұны. Тараз 2002
5. Ү.Б.Жексенбаева. Оқушылардың ғылыми-зерттеу жұмыстарын ұйымдастыру. Әдістемелік құрал. – Алматы, 2006.
6.Ү.Б.Жексенбаева. Балалардың дарындылығын диагностикалау. –Алматы, 2005.
2.Сынып жетекшісі. Әбенбаев С.Ш. Алматы, 2003.
3. Немов Р.С. «Психология» Алматы 2003
4. Мектептегі психологиялық қызметтің жүйесінің мазмұны. Тараз 2002
5. Ү.Б.Жексенбаева. Оқушылардың ғылыми-зерттеу жұмыстарын ұйымдастыру. Әдістемелік құрал. – Алматы, 2006.
6.Ү.Б.Жексенбаева. Балалардың дарындылығын диагностикалау. –Алматы, 2005.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
СӨЖ
Тақырыбы: Жеке оқушымен жұмыс. Дарынды және педагогикалық тұрғыдан қараусыз қалған балалармен тәрбие жұмысы.
Тексерген: Тұрғанбаева Б.Ш
Орындаған:Толепбергенова А.С
Тобы: П-309
Семей-2015жыл
Жоспар:
1. Жеке оқушымен жұмыс жүргізу.
2.Дарынды балалармен жүргізілетін жұмыстардың өзіндік ерекшеліктері.
3. Педагогикалық тұрғыдан қараусыз қалған балалармен тәрбие жұмысы.
Жеке оқушымен жұмыс жүргізу. Жеке оқушымен жұмыстағы мақсат- оның тұлғалық дамуына педагогикалық тұрғыдан жағдай жасауды, оның жеке басының жан-жақты қалыптасуын және күш-жігерінің артуын қамтамасыз ету. Соған орай, оқушымен жеке жұмыстың мәні- оның тұлғасын әлеуметтендіру, оның өзінің жетілуі мен өзін-өзі тәрбиелеуге деген қажетсінуін тәрбиелеу. Оның нәтижесіне қол жеткізу, соған орай ұйымдастырылған тәрбие жұмысының әртүрлі формалары немесе әдістерін таңдауға ғана байланысты болмайды, керісінше оған оның өзін қатыстырумен жемісті болмақ.
Шындығында, мұндай көзқарас оқушылардың мектеп жағдайындағы өмірінде жиі болып тұрмайды. Керісінше, оқушымен жеке жұмыс барысында мұғалімдерден оған қатысты асқан сезімділікті, кішіпейілділікті, қайырымдылықты, ықыластылықты, зер салуды және қамқорлық жасауды қажет етеді. Ол үшін мынандай жағдайларды ескеруі тиіс:
1. Бала жанын жақсы түсіну. Яғни, оның сезімін, көңіл-күйін, ықыласын, қажеттілігін. Себебі, бала үшін барлық нәрсе маңызды. Олжас ерекшелігіне қарай қызба, тәжірибесі аз, ерік-жігері баяу және ақылға қарағанда сезімге берілуі, әсерленуі басым болып келеді. Мұндай жағдай, оның келешек өміріне күшті әсер етеді. Сондықтан сынып жетекшісі болсын, мұғалімдер болсын оның жанын түсінетіндігін байқатып отыруы тиіс. Бұл оның бала тарапынан жіберілген кемшіліктері немесе оғаш іс-қимылдарымен бөлісуді және онымен үнемі келісетіндігін білдірмейді. Керісінше, дер кезінде оған көмектесуге, ағаттықжіберу себебін анықтап, оны болдырмаудың жолдарын іздеуге мүмкіндік туғызады.
2. Баланың таңдау еркіндігін қолдау. Сынып жетекшісі белгілі бір әрекеттің нәтижесіне қол жеткізуде" тек өзімнің айтқаным ғана болады" деген көзқараста емес, керісінше баланың көзқарасымен санасып, оның таңдау еркіндігін қолдап отыруы тиіс. Оған қандайда болмасын қысым көрсетуге, күштеуге болмайды. Мұғалімнің көзқарасына сай келмейтін шешім болса да, баланың пікірін сыйлау қажет. Мұндай жағдайда сынып жетекшісінің міндеті- өзінің қабылдаған шешімін орындатуға баланы мәжбүр етпеу, керісінше оның дұрыс таңдау жасауына жағдай туғызу.
3. Оқушының тұлғасын қалыптастыру және дамытуда, оны әлеуметтік тұрғыдан қорғау. Адам баласы ақиқат өмірдің заңдылықтары негізінде қалыптасып дамиды. Ендеше, сынып жетекшісінің бұл бағыттағы атқаратын қызметі- баланың дамуына және тұлға ретінде қалыптасуына мүмкіндік беретін жағдайды туғызу. Ол үшін, оның өмірден өз орнын табуға, дербестік қасиетін қалыптастыруға, қиын жағдайдан шығудың жолын таба білуге көмектесуі қажет. Олай дейтініміз, мектеп өмірінде әрбір оқушының тұрақты немесе қиын- қыстау кезеңі болады. Мұндай жағдайда оқушының жеке басын жетік мұғалім ғана, оның дұрыс жолға түсуіне және өзін-өзі түсінуіне, өмірден өз жолын таңдай білуіне көмекесе алады.
4. Мақсатты әлеуметтік қолдау көрсету. Бұл бағытта баланың өте күрделі жағдайында тұрақты қолдау көрсетуді қажет етеді: көп балалы және табысы аз отбасына, мүгедек, жетім балаға, босқын немесе оралман отбасына.
Сынып жетекшісіне бұл қызметті дұрыс өз дәрежесінде атқаруға көмектесетін әртүрлі психологиялық және педагогикалық тәсілдер бар. Оған оқушылардың қазіргі өмір жағдайын дұрыс түсінуге лекция оқу, әлеуметтік- психологиялық тренинг өткізу, практикум жүргізу, педагогикалық жағдаят және ойын ұйымдастыру. Бұлар, біріншіден оқушының тұлға ретінде өзін-өзі тәрбиелеуіне қызмет етсе, екіншіден, әртүрлі қиын-қыстау жағдайдан қателеспей шығуда тұрақты тәжірибе жинауға және өзінің күш- жігерін молайтуға мүмкіндік береді.
Дарынды балалармен жүргізілетін жұмыстардың өзіндік ерекшеліктері
Дарынды, қабілетті балаларды іздеу, оларды оқыту мен тәрбиелеу қоғам үшін бүгінгі күні өте қажет, себебі дарынды адам, қабілетті адам басқаларға қарағанда көп пайда әкеледі. Әрбір талантты адам еңбекке бейім, ол шығармашылық тапқырлықпен жігерлі еңбек етеді. Сонымен дарынды, қабілетті, талантты бала деп баланың, ата-ананың, мектептің үздіксіз еңбегінің жемісін айтуға болады. Мектептің мақсаты - жан-жақты білімді, іскер, өздік ойлау жүйесі дамыған, адамгершілігі жоғары, қабілетті тұлға қалыптастыру, балалармен жүйелі жұмыс ұйымдастыру.
Дарындылықты дамытудағы басты мақсат - еліміздің зияткерлік қорын құру үшін адамзаттың ең талантты тобын пайдалану, жеке тұлғаның дарыны мен қабілетін жоғары деңгейге көтеру. Міндеттері: оқушылардың ақыл-ой қабілетін жетілдіру; шәкірттердің шығармашылық жеке дарындылығын дамыту; оқушыларды тәрбиелеуге олардың жан-жақты дамуын, еңбекке шығармашылық қатынасын, өмірлік, азаматтық белсенді позициясын қалыптастыруға және жоғары адамгершілік сапалары мен рухани құндылықтарының дамуына ықпал ету; дарынды балаларды оқыту мен дамыту; дарынды, қабілетті балаларды оқыту мен тәрбиелеу үшін ұйымдастырылған педагогикалық-психологиялық жағдайларды жақсарту.
Дарынды балаларды анықтау - баланың дамуын талдаумен байланысты ұзақ процесс. Дарындылықты қандай да бір әдіспен анықтау мүмкін емес (мысалы: сынақтан өткізу). Дарынды баланы тәрбие беру мен оқыту барысында біртіндеп, сатылап анықтау қажет.
Биік танымдық қабілет, тұрмыс-тіршіліктің сырын ұғуға талпыныс баланың ерте жасынан туындайды екен. Сондықтан ізденушілікке баулу бастауыш сыныптан басталуы тиіс.
Бүгінгі таңда бастауыш сыныптан бастап оқушының сөйлеу қабілетінің дамуына әсер ететін жайға көп көңіл бөлуіміз керек. Себебі, тілі жетік оқушы кез келген жерде жақсы нәтижеге қол жеткізе алады. Ал тілі дамымаған оқушы біліп тұрғанының өзін өз дәрежесінде жеткізе алмай қиналады. Оқушының мұндай қиналысқа душар болуының бір ұшы бастауыш сыныпта балалардың жылдам оқу дағдысын қалыптастыру үшін минутпен оқыту дағдысы кеңінен қолданылады. Осы бастауыш сыныптың кезеңінде баланы жылдам оқуға қалыптастырумен қатар түсініп оқуын қадағалап отыру маңызды. Себебі оқушы мәтінді түсініп оқымай, әйтеуір тез оқысам деп құрғақ оқуы үлкен қателікке соқтырады. Кейін жоғары сыныпқа өткен сайын оқушыда түсініп оқу дағдысы бірте-бірте азаяды. Осыдан келіп кей оқушы кез келген мәтіннің не әңгіменің мазмұнын айтуда жаттандылыққа ұрынады. Осы орайда Неғұрлым баланың қабілеті мен талантын дамытуға ертерек көңіл бөлінсе, соғұрлым оны толық ашуға мүмкіндік туады дейді американдық ғалымдар.
Сондықтан жалпы бала бойындағы дарындылықты анықтауда асығыстық жасауға болмайды. Ол үшін әуелі жас жеткіншектің бойындағы ерекшелік қасиетін анықтау үшін әуелі белгілі педагогикалық-психологиялық әдістер қолданамыз. Оқушыны зерттеу мен қабілетіне қарай даралауда құпиялық сақталады. Себебі: бала көңіліне қаяу түссе, оның бойындағы бар қабілет-қарымы өспейді, керісінше өшуі мүмкін.
Мұғалімнің дәстүрлі оқу үрдісінде негізінен шығармашылыққа уақыт жете бермейді. Сонымен бірге, дарынды бала өз ісінен ләззат алуға бейім болғандықтан, есте сақтау және қайталау әдісі оны біріншіден, тез жалықтырады, екіншіден, оның санасында білімді толық игеру, яғни сабақта өтілетін дидактикалық материалды толық білу елесі пайда болады, үшіншіден, ол мұғалімге тәуелділікке төзе алмайды. Нәтижесінде дарын сөнеді. Дарындылық сөнбеуі үшін бала тұрақты түрде бақылауда болуы тиіс, тұрақты түрде шығармашыл деңгейде іс-әрекет жасау қажет, мұғалімге тәуелді екенін сезінбеу керек. Әр оқушы өздерінің мұғалімнің зерттеу обьектісінде тұрғанын сыныптастары бірін-бірі білмеу керек, бақылау табиғи түрде жүргізілу керек.
Мысалы: сыныпта тапсырманы орындаудағы белсенділігі; ұтқыр жауаптары, жаңа сабақты жылдам меңгеруі; үй тапсырмасын орындаудағы тиянақтылығы; қайталау сұрақтарына мүдірмеуі т.с.с бақылаулар жүйелі жүргізіліп отырылуы керек. Бұл -- дарындылықты анықтаудың бастауыш сыныптағы алғы шарттарының бірі. Осылай әрбір оқушының жеке ерекшеліктерін анықтап болған соң оларды дамыту жұмысы басталады.
Орта буынға келгенде дарынды балаларға арналған түрлі әдістерді қолдануға болады. Соның бірі -- байқау әдісі. Ол баланың жеке бас ерекшелігіне, әрекеттеріне тікелей бақылау жүргізу арқылы анықталады.
Байқаудың әдіс-шарттары:
1. байқау үздіксіз жүргізілуі керек.
2. мақсатқа жету айқын көрсеткіштер жинақтайды.
(Мысалы: болашақта әдебиетші немесе тілші болам деген оқушы үнемі мақала, эссе, шығарма жазу сияқты жұмыстармен шұғылданып отыруы қажет, сонымен қатар мұғалім бұл оқушыны бақылап, байқап қол жеткен жетістіктеріне жүйелі қолдау көрсетіп отырса, оның бойындағы дарындылығы жүйелі дами береді).
Келесі әдіс -- әңгімелесу әдісі. Мұнда алдын ала жоспарланған сұрақтармен қатар жанама сұрақтар рөлі ерекше. Әңгіме желісі үнемі проблеманы шешуге әкеп соқтырып отыруы қажет.
Балаға әсер ететін факторлар: ата-ана, мұғалім, мектеп, бұқаралық ақпарат құралдары, жолдастары. Жұмыс істеу барысында осы орталармен байланысын жете бақылап отыру керек.
Баланың қызығушылықтары мен икемділігін, ептілігін анықтау - кез келген психодиагностикалық анықтау сияқты өте күрделі мәселе. Мұғалім осы әдістемені қолдану арқылы оқушының дарындылық қабілетін жан-жақты зерттеуге мүмкіндік алады.
Дарынды оқушымен жұмыс жүйесіндегі басты тұлға - мұғалім. Сондықтан дарынды балалармен жұмыс істейтін мұғалімге қойылатын педагогикалық-психологиялық талаптарды мынадай бөліктерге бөлуге болады.
1.Мұғалімнің бағыт-бағдарына қойылатын талаптар:
-дарынды оқушымен жұмыстың әлеуметтік қажеттілігін сезінуі;
-оқушыны жақсы көруі және қабілеті жоғары оқушылармен жақсы қарым-қатынаста болуы;
-дарынды оқушымен жұмысқа тұрақты қызығушылық таныту және нәтижелі әдіс-тәсілдерді талмай іздеуі;
-дарынды оқушының ата-анасымен тығыз байланыс орнатуы;
-дарынды оқушымен жұмыс кезінде жоғары нәтижелерге жетуге ұмтылуы;
2.Мұғалімнің біліміне қойылатын талаптар:
-өзінің сабақ беретін пәнін мемлекеттік стандарт деңгейінен жоғары деңгейде білуі;
-қызмет нысанын, яғни бірыңғай педагогикалық үрдісті білуі;
-жеке тұлға теориясы, оны қалыптастырудың әдіс-тәсілін білуі;
-дарынды оқушыны анықтаудың психодиагностикалық әдіс-тәсілін білуі;
-қазіргі заманға сай оқытудың жаңа технологияларын білуі;
-дарынды оқушыны оқытуы, тәрбиелеу үрдісінде үлгерімге ғана көңіл бөлмей, оның басқа көрсеткіштерімен байланысына да көңіл бөлуі;
-дарынды балалардың ерекшелігін ескере отырып, оларға шығармашылықпен жұмыс жасайтын тапсырмалар дайындай білуі;
3.Мұғалімнің іскерлігіне қойылатын талаптар:
-дарынды оқушыны анықтау әдістерімен жұмыс жасай алуы;
-дарынды оқушыларды (жекелей және топпен) оқытуға арналған тереңдетілген бағдарлама құрастырып, сонымен тұрақты жұмыс жасай білуі;
-оқушы дарындылығын дамытуға қажетті зерттеу жұмыстарын жүзеге асыруы;
-дарынды оқушыны зерттеуге психодиагностикалық күнделік жүргізуі;
-оқытудың инновациялық технологияларын, дифференциялды әдісін қолдана білуі;
-оқушылармен қарым-қатынасын психологиялық тұрғыдан сауатты орната білуі;
-дарынды оқушыны оқытудың нәтижесін нақты бағалай білуі;
-дарынды оқушының ғылыми - ізденіс жұмыстармен айналысуына жетекшілік етуі;
-дарынды оқушыны олимпиадалар -мен сайыстарға дайындауда жетістікке жете алатындай деңгейде жұмыс жасауы;
-дарынды оқушының ата-анасына әртүрлі педагогикалық-психологиялық кеңестер беруі.
Сондай-ақ, оқушылардың шығармашылық қабілетін арттырып, ынталандыру үшін сабақтарды мынадай жолдармен өткізуге болады:
1.сабақта кең көлемде көрнекі құралдарды пайдалану;
2.сабақты түрлендіріп өткізу;
3.сабақта оқушылар өздері жасаған суреттер, схемаларды пайдалану;
4.техникалық құралдарды тиімді қолдану;
5.сабаққа қатысты бейнетаспаларды, фильмдерді көрсету;
6.ақпараттық-коммуникативтік технологияларды тиімді пайдалану;
Сонымен, оқушылардың жоғары үлгерімге жетуі үшін жасалған жұмыстардан төмендегі нәтиже қорытындыланады.
Мұғалім:
-оқушының пәнге көзқарасының өзгеруіне көмектеседі;
-оқушы мен мұғалімнің байланысы, сенімі артады.
Ата-ана:
-баланың ішкі дүниесіне үңілуге көңіл аударады;
-психологиялық көңіл-күйіне көңіл бөледі;
-қалай көмектесу жолдарын іздейді.
Оқушы:
-жауапкершілігі артады;
-өзін-өзі бағалайды;
-кімнен көмек керек екенін біледі;
-не қажет екенін біледі.
Міне, осылайша жүргізілген жұмыс өз нәтижесін береді.
Дарынды балаларды оқытумен тәрбиелеуді ұйымдастырудағы басты міндет балалардың қабілеттері мен талаптарын жан-жақты аша түсу үшін дарындылықтыңерекшеліктерін анықтау мен айқындау болып табылады. Дарынды балаларды анықтау - баланың дамуын талдау мен байланысты ұзақ процесс. Дарындылықты қандай да бір әдіспен анықтау мүмкін емес. Дарынды баланы тәрбие беру мен оқыту барысында біртіндеп, сатылап анықтау қажет. Дәл қазіргі уақытта баланы дарынды және дарыны жоқ деп бөле отырып, біз баланың келешек өміріне жасанды түрде қол сұғып отырмыз. Өйткені баланың бойындағы қайталанбас ерекшелігі өсе келе баланың шын мәнінде талантты болатынына кепілдік бола алмайды. Ең алдымен баланың даму ерекшелігіне көңіл бөлген жөн. Одан кейін міндетті түрде ата-анасымен тығыз байланыс жасап, ол баланың неге бейім екендігін ескеріп, үйден көбірек қадағалауын ескерткен жөн. Ол үшін сабақтарда түрлі қызықты ойындар, шығармашылық тапсырмалар, логикалық жаттығулар пайдаланудың мәні зор.
Шығармашылық - жаңа нәрсе ойлап табуға бағытталған қабілеттер деңгейі. Олай болса кез келген баланың психологиясын педагогикалық тұрғыдан жете бақылап, әр баланың жеке дара қасиеттерін, қабілеттерін ашуда түрлі жұмыстар жүргізуге болады. Бұл жағдайда ең алдымен баланың даму ерекшелігіне көңіл бөлген жөн. Сонымен бірге сабақты мұғалім қазіргі заман талабына сай баланың жеке басының ерекшеліктерін ескеріп, оларға берілетін білімді топтап, жекелеп тапсырмалар берген дұрыс және дамыта оқыту жүйесі бойынша баланың жауабына шек қоймай оның өз ойын еркін бүкпей айтуға ықпал жасау қажет. Ойын бүкпей, еркін сөйлей алатын бала жан-жақты болған оқиғаларға, құбылыстарға жіті көңіл бөліп ой елегінен өткізіп отырады. Ондай оқушылардың ой-өрісі кең, тереңнен ойлай біледі. Сол себепті мұғалім күнделікті сабақ жоспарын жасағанда сынып оқушыларының жеке дара ерекшеліктерін ескеріп, ол оқушыларға түрлі тапсырмалар береді. Бастауыш сыныптарда оқушылардың шығармашылық қабілеттерін ашу деген әдістемелік кітапшаны әр мұғалім басшылыққа алса, Бастауыш мектеп, Қазақстан мектебі журналдарын оқыса, бұл жұмыстарды әрине жандандыруға болады. Баланың шығармашылық қабілеттерін ашу - мұғалімнің ең басты міндеті. Себебі ұлы ойшыл М. Горький: Адамдағы дарындылық қасиет туа бітті қан арқылы берілетіні де, одан қалды жүре пайда болатыны да болады деген. Туа бітті болатыны - тұқым қуалаушылық. Бұл қасиет өсіп те кететін, өшіпте қалатын процесс. Сондықтан оны үнемі үздіксіз шыңдап отырмаса өшіп қалуы да мүмкін- деген.
Адамды танып білу оның бойындағы ерекше қабілеті ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
СӨЖ
Тақырыбы: Жеке оқушымен жұмыс. Дарынды және педагогикалық тұрғыдан қараусыз қалған балалармен тәрбие жұмысы.
Тексерген: Тұрғанбаева Б.Ш
Орындаған:Толепбергенова А.С
Тобы: П-309
Семей-2015жыл
Жоспар:
1. Жеке оқушымен жұмыс жүргізу.
2.Дарынды балалармен жүргізілетін жұмыстардың өзіндік ерекшеліктері.
3. Педагогикалық тұрғыдан қараусыз қалған балалармен тәрбие жұмысы.
Жеке оқушымен жұмыс жүргізу. Жеке оқушымен жұмыстағы мақсат- оның тұлғалық дамуына педагогикалық тұрғыдан жағдай жасауды, оның жеке басының жан-жақты қалыптасуын және күш-жігерінің артуын қамтамасыз ету. Соған орай, оқушымен жеке жұмыстың мәні- оның тұлғасын әлеуметтендіру, оның өзінің жетілуі мен өзін-өзі тәрбиелеуге деген қажетсінуін тәрбиелеу. Оның нәтижесіне қол жеткізу, соған орай ұйымдастырылған тәрбие жұмысының әртүрлі формалары немесе әдістерін таңдауға ғана байланысты болмайды, керісінше оған оның өзін қатыстырумен жемісті болмақ.
Шындығында, мұндай көзқарас оқушылардың мектеп жағдайындағы өмірінде жиі болып тұрмайды. Керісінше, оқушымен жеке жұмыс барысында мұғалімдерден оған қатысты асқан сезімділікті, кішіпейілділікті, қайырымдылықты, ықыластылықты, зер салуды және қамқорлық жасауды қажет етеді. Ол үшін мынандай жағдайларды ескеруі тиіс:
1. Бала жанын жақсы түсіну. Яғни, оның сезімін, көңіл-күйін, ықыласын, қажеттілігін. Себебі, бала үшін барлық нәрсе маңызды. Олжас ерекшелігіне қарай қызба, тәжірибесі аз, ерік-жігері баяу және ақылға қарағанда сезімге берілуі, әсерленуі басым болып келеді. Мұндай жағдай, оның келешек өміріне күшті әсер етеді. Сондықтан сынып жетекшісі болсын, мұғалімдер болсын оның жанын түсінетіндігін байқатып отыруы тиіс. Бұл оның бала тарапынан жіберілген кемшіліктері немесе оғаш іс-қимылдарымен бөлісуді және онымен үнемі келісетіндігін білдірмейді. Керісінше, дер кезінде оған көмектесуге, ағаттықжіберу себебін анықтап, оны болдырмаудың жолдарын іздеуге мүмкіндік туғызады.
2. Баланың таңдау еркіндігін қолдау. Сынып жетекшісі белгілі бір әрекеттің нәтижесіне қол жеткізуде" тек өзімнің айтқаным ғана болады" деген көзқараста емес, керісінше баланың көзқарасымен санасып, оның таңдау еркіндігін қолдап отыруы тиіс. Оған қандайда болмасын қысым көрсетуге, күштеуге болмайды. Мұғалімнің көзқарасына сай келмейтін шешім болса да, баланың пікірін сыйлау қажет. Мұндай жағдайда сынып жетекшісінің міндеті- өзінің қабылдаған шешімін орындатуға баланы мәжбүр етпеу, керісінше оның дұрыс таңдау жасауына жағдай туғызу.
3. Оқушының тұлғасын қалыптастыру және дамытуда, оны әлеуметтік тұрғыдан қорғау. Адам баласы ақиқат өмірдің заңдылықтары негізінде қалыптасып дамиды. Ендеше, сынып жетекшісінің бұл бағыттағы атқаратын қызметі- баланың дамуына және тұлға ретінде қалыптасуына мүмкіндік беретін жағдайды туғызу. Ол үшін, оның өмірден өз орнын табуға, дербестік қасиетін қалыптастыруға, қиын жағдайдан шығудың жолын таба білуге көмектесуі қажет. Олай дейтініміз, мектеп өмірінде әрбір оқушының тұрақты немесе қиын- қыстау кезеңі болады. Мұндай жағдайда оқушының жеке басын жетік мұғалім ғана, оның дұрыс жолға түсуіне және өзін-өзі түсінуіне, өмірден өз жолын таңдай білуіне көмекесе алады.
4. Мақсатты әлеуметтік қолдау көрсету. Бұл бағытта баланың өте күрделі жағдайында тұрақты қолдау көрсетуді қажет етеді: көп балалы және табысы аз отбасына, мүгедек, жетім балаға, босқын немесе оралман отбасына.
Сынып жетекшісіне бұл қызметті дұрыс өз дәрежесінде атқаруға көмектесетін әртүрлі психологиялық және педагогикалық тәсілдер бар. Оған оқушылардың қазіргі өмір жағдайын дұрыс түсінуге лекция оқу, әлеуметтік- психологиялық тренинг өткізу, практикум жүргізу, педагогикалық жағдаят және ойын ұйымдастыру. Бұлар, біріншіден оқушының тұлға ретінде өзін-өзі тәрбиелеуіне қызмет етсе, екіншіден, әртүрлі қиын-қыстау жағдайдан қателеспей шығуда тұрақты тәжірибе жинауға және өзінің күш- жігерін молайтуға мүмкіндік береді.
Дарынды балалармен жүргізілетін жұмыстардың өзіндік ерекшеліктері
Дарынды, қабілетті балаларды іздеу, оларды оқыту мен тәрбиелеу қоғам үшін бүгінгі күні өте қажет, себебі дарынды адам, қабілетті адам басқаларға қарағанда көп пайда әкеледі. Әрбір талантты адам еңбекке бейім, ол шығармашылық тапқырлықпен жігерлі еңбек етеді. Сонымен дарынды, қабілетті, талантты бала деп баланың, ата-ананың, мектептің үздіксіз еңбегінің жемісін айтуға болады. Мектептің мақсаты - жан-жақты білімді, іскер, өздік ойлау жүйесі дамыған, адамгершілігі жоғары, қабілетті тұлға қалыптастыру, балалармен жүйелі жұмыс ұйымдастыру.
Дарындылықты дамытудағы басты мақсат - еліміздің зияткерлік қорын құру үшін адамзаттың ең талантты тобын пайдалану, жеке тұлғаның дарыны мен қабілетін жоғары деңгейге көтеру. Міндеттері: оқушылардың ақыл-ой қабілетін жетілдіру; шәкірттердің шығармашылық жеке дарындылығын дамыту; оқушыларды тәрбиелеуге олардың жан-жақты дамуын, еңбекке шығармашылық қатынасын, өмірлік, азаматтық белсенді позициясын қалыптастыруға және жоғары адамгершілік сапалары мен рухани құндылықтарының дамуына ықпал ету; дарынды балаларды оқыту мен дамыту; дарынды, қабілетті балаларды оқыту мен тәрбиелеу үшін ұйымдастырылған педагогикалық-психологиялық жағдайларды жақсарту.
Дарынды балаларды анықтау - баланың дамуын талдаумен байланысты ұзақ процесс. Дарындылықты қандай да бір әдіспен анықтау мүмкін емес (мысалы: сынақтан өткізу). Дарынды баланы тәрбие беру мен оқыту барысында біртіндеп, сатылап анықтау қажет.
Биік танымдық қабілет, тұрмыс-тіршіліктің сырын ұғуға талпыныс баланың ерте жасынан туындайды екен. Сондықтан ізденушілікке баулу бастауыш сыныптан басталуы тиіс.
Бүгінгі таңда бастауыш сыныптан бастап оқушының сөйлеу қабілетінің дамуына әсер ететін жайға көп көңіл бөлуіміз керек. Себебі, тілі жетік оқушы кез келген жерде жақсы нәтижеге қол жеткізе алады. Ал тілі дамымаған оқушы біліп тұрғанының өзін өз дәрежесінде жеткізе алмай қиналады. Оқушының мұндай қиналысқа душар болуының бір ұшы бастауыш сыныпта балалардың жылдам оқу дағдысын қалыптастыру үшін минутпен оқыту дағдысы кеңінен қолданылады. Осы бастауыш сыныптың кезеңінде баланы жылдам оқуға қалыптастырумен қатар түсініп оқуын қадағалап отыру маңызды. Себебі оқушы мәтінді түсініп оқымай, әйтеуір тез оқысам деп құрғақ оқуы үлкен қателікке соқтырады. Кейін жоғары сыныпқа өткен сайын оқушыда түсініп оқу дағдысы бірте-бірте азаяды. Осыдан келіп кей оқушы кез келген мәтіннің не әңгіменің мазмұнын айтуда жаттандылыққа ұрынады. Осы орайда Неғұрлым баланың қабілеті мен талантын дамытуға ертерек көңіл бөлінсе, соғұрлым оны толық ашуға мүмкіндік туады дейді американдық ғалымдар.
Сондықтан жалпы бала бойындағы дарындылықты анықтауда асығыстық жасауға болмайды. Ол үшін әуелі жас жеткіншектің бойындағы ерекшелік қасиетін анықтау үшін әуелі белгілі педагогикалық-психологиялық әдістер қолданамыз. Оқушыны зерттеу мен қабілетіне қарай даралауда құпиялық сақталады. Себебі: бала көңіліне қаяу түссе, оның бойындағы бар қабілет-қарымы өспейді, керісінше өшуі мүмкін.
Мұғалімнің дәстүрлі оқу үрдісінде негізінен шығармашылыққа уақыт жете бермейді. Сонымен бірге, дарынды бала өз ісінен ләззат алуға бейім болғандықтан, есте сақтау және қайталау әдісі оны біріншіден, тез жалықтырады, екіншіден, оның санасында білімді толық игеру, яғни сабақта өтілетін дидактикалық материалды толық білу елесі пайда болады, үшіншіден, ол мұғалімге тәуелділікке төзе алмайды. Нәтижесінде дарын сөнеді. Дарындылық сөнбеуі үшін бала тұрақты түрде бақылауда болуы тиіс, тұрақты түрде шығармашыл деңгейде іс-әрекет жасау қажет, мұғалімге тәуелді екенін сезінбеу керек. Әр оқушы өздерінің мұғалімнің зерттеу обьектісінде тұрғанын сыныптастары бірін-бірі білмеу керек, бақылау табиғи түрде жүргізілу керек.
Мысалы: сыныпта тапсырманы орындаудағы белсенділігі; ұтқыр жауаптары, жаңа сабақты жылдам меңгеруі; үй тапсырмасын орындаудағы тиянақтылығы; қайталау сұрақтарына мүдірмеуі т.с.с бақылаулар жүйелі жүргізіліп отырылуы керек. Бұл -- дарындылықты анықтаудың бастауыш сыныптағы алғы шарттарының бірі. Осылай әрбір оқушының жеке ерекшеліктерін анықтап болған соң оларды дамыту жұмысы басталады.
Орта буынға келгенде дарынды балаларға арналған түрлі әдістерді қолдануға болады. Соның бірі -- байқау әдісі. Ол баланың жеке бас ерекшелігіне, әрекеттеріне тікелей бақылау жүргізу арқылы анықталады.
Байқаудың әдіс-шарттары:
1. байқау үздіксіз жүргізілуі керек.
2. мақсатқа жету айқын көрсеткіштер жинақтайды.
(Мысалы: болашақта әдебиетші немесе тілші болам деген оқушы үнемі мақала, эссе, шығарма жазу сияқты жұмыстармен шұғылданып отыруы қажет, сонымен қатар мұғалім бұл оқушыны бақылап, байқап қол жеткен жетістіктеріне жүйелі қолдау көрсетіп отырса, оның бойындағы дарындылығы жүйелі дами береді).
Келесі әдіс -- әңгімелесу әдісі. Мұнда алдын ала жоспарланған сұрақтармен қатар жанама сұрақтар рөлі ерекше. Әңгіме желісі үнемі проблеманы шешуге әкеп соқтырып отыруы қажет.
Балаға әсер ететін факторлар: ата-ана, мұғалім, мектеп, бұқаралық ақпарат құралдары, жолдастары. Жұмыс істеу барысында осы орталармен байланысын жете бақылап отыру керек.
Баланың қызығушылықтары мен икемділігін, ептілігін анықтау - кез келген психодиагностикалық анықтау сияқты өте күрделі мәселе. Мұғалім осы әдістемені қолдану арқылы оқушының дарындылық қабілетін жан-жақты зерттеуге мүмкіндік алады.
Дарынды оқушымен жұмыс жүйесіндегі басты тұлға - мұғалім. Сондықтан дарынды балалармен жұмыс істейтін мұғалімге қойылатын педагогикалық-психологиялық талаптарды мынадай бөліктерге бөлуге болады.
1.Мұғалімнің бағыт-бағдарына қойылатын талаптар:
-дарынды оқушымен жұмыстың әлеуметтік қажеттілігін сезінуі;
-оқушыны жақсы көруі және қабілеті жоғары оқушылармен жақсы қарым-қатынаста болуы;
-дарынды оқушымен жұмысқа тұрақты қызығушылық таныту және нәтижелі әдіс-тәсілдерді талмай іздеуі;
-дарынды оқушының ата-анасымен тығыз байланыс орнатуы;
-дарынды оқушымен жұмыс кезінде жоғары нәтижелерге жетуге ұмтылуы;
2.Мұғалімнің біліміне қойылатын талаптар:
-өзінің сабақ беретін пәнін мемлекеттік стандарт деңгейінен жоғары деңгейде білуі;
-қызмет нысанын, яғни бірыңғай педагогикалық үрдісті білуі;
-жеке тұлға теориясы, оны қалыптастырудың әдіс-тәсілін білуі;
-дарынды оқушыны анықтаудың психодиагностикалық әдіс-тәсілін білуі;
-қазіргі заманға сай оқытудың жаңа технологияларын білуі;
-дарынды оқушыны оқытуы, тәрбиелеу үрдісінде үлгерімге ғана көңіл бөлмей, оның басқа көрсеткіштерімен байланысына да көңіл бөлуі;
-дарынды балалардың ерекшелігін ескере отырып, оларға шығармашылықпен жұмыс жасайтын тапсырмалар дайындай білуі;
3.Мұғалімнің іскерлігіне қойылатын талаптар:
-дарынды оқушыны анықтау әдістерімен жұмыс жасай алуы;
-дарынды оқушыларды (жекелей және топпен) оқытуға арналған тереңдетілген бағдарлама құрастырып, сонымен тұрақты жұмыс жасай білуі;
-оқушы дарындылығын дамытуға қажетті зерттеу жұмыстарын жүзеге асыруы;
-дарынды оқушыны зерттеуге психодиагностикалық күнделік жүргізуі;
-оқытудың инновациялық технологияларын, дифференциялды әдісін қолдана білуі;
-оқушылармен қарым-қатынасын психологиялық тұрғыдан сауатты орната білуі;
-дарынды оқушыны оқытудың нәтижесін нақты бағалай білуі;
-дарынды оқушының ғылыми - ізденіс жұмыстармен айналысуына жетекшілік етуі;
-дарынды оқушыны олимпиадалар -мен сайыстарға дайындауда жетістікке жете алатындай деңгейде жұмыс жасауы;
-дарынды оқушының ата-анасына әртүрлі педагогикалық-психологиялық кеңестер беруі.
Сондай-ақ, оқушылардың шығармашылық қабілетін арттырып, ынталандыру үшін сабақтарды мынадай жолдармен өткізуге болады:
1.сабақта кең көлемде көрнекі құралдарды пайдалану;
2.сабақты түрлендіріп өткізу;
3.сабақта оқушылар өздері жасаған суреттер, схемаларды пайдалану;
4.техникалық құралдарды тиімді қолдану;
5.сабаққа қатысты бейнетаспаларды, фильмдерді көрсету;
6.ақпараттық-коммуникативтік технологияларды тиімді пайдалану;
Сонымен, оқушылардың жоғары үлгерімге жетуі үшін жасалған жұмыстардан төмендегі нәтиже қорытындыланады.
Мұғалім:
-оқушының пәнге көзқарасының өзгеруіне көмектеседі;
-оқушы мен мұғалімнің байланысы, сенімі артады.
Ата-ана:
-баланың ішкі дүниесіне үңілуге көңіл аударады;
-психологиялық көңіл-күйіне көңіл бөледі;
-қалай көмектесу жолдарын іздейді.
Оқушы:
-жауапкершілігі артады;
-өзін-өзі бағалайды;
-кімнен көмек керек екенін біледі;
-не қажет екенін біледі.
Міне, осылайша жүргізілген жұмыс өз нәтижесін береді.
Дарынды балаларды оқытумен тәрбиелеуді ұйымдастырудағы басты міндет балалардың қабілеттері мен талаптарын жан-жақты аша түсу үшін дарындылықтыңерекшеліктерін анықтау мен айқындау болып табылады. Дарынды балаларды анықтау - баланың дамуын талдау мен байланысты ұзақ процесс. Дарындылықты қандай да бір әдіспен анықтау мүмкін емес. Дарынды баланы тәрбие беру мен оқыту барысында біртіндеп, сатылап анықтау қажет. Дәл қазіргі уақытта баланы дарынды және дарыны жоқ деп бөле отырып, біз баланың келешек өміріне жасанды түрде қол сұғып отырмыз. Өйткені баланың бойындағы қайталанбас ерекшелігі өсе келе баланың шын мәнінде талантты болатынына кепілдік бола алмайды. Ең алдымен баланың даму ерекшелігіне көңіл бөлген жөн. Одан кейін міндетті түрде ата-анасымен тығыз байланыс жасап, ол баланың неге бейім екендігін ескеріп, үйден көбірек қадағалауын ескерткен жөн. Ол үшін сабақтарда түрлі қызықты ойындар, шығармашылық тапсырмалар, логикалық жаттығулар пайдаланудың мәні зор.
Шығармашылық - жаңа нәрсе ойлап табуға бағытталған қабілеттер деңгейі. Олай болса кез келген баланың психологиясын педагогикалық тұрғыдан жете бақылап, әр баланың жеке дара қасиеттерін, қабілеттерін ашуда түрлі жұмыстар жүргізуге болады. Бұл жағдайда ең алдымен баланың даму ерекшелігіне көңіл бөлген жөн. Сонымен бірге сабақты мұғалім қазіргі заман талабына сай баланың жеке басының ерекшеліктерін ескеріп, оларға берілетін білімді топтап, жекелеп тапсырмалар берген дұрыс және дамыта оқыту жүйесі бойынша баланың жауабына шек қоймай оның өз ойын еркін бүкпей айтуға ықпал жасау қажет. Ойын бүкпей, еркін сөйлей алатын бала жан-жақты болған оқиғаларға, құбылыстарға жіті көңіл бөліп ой елегінен өткізіп отырады. Ондай оқушылардың ой-өрісі кең, тереңнен ойлай біледі. Сол себепті мұғалім күнделікті сабақ жоспарын жасағанда сынып оқушыларының жеке дара ерекшеліктерін ескеріп, ол оқушыларға түрлі тапсырмалар береді. Бастауыш сыныптарда оқушылардың шығармашылық қабілеттерін ашу деген әдістемелік кітапшаны әр мұғалім басшылыққа алса, Бастауыш мектеп, Қазақстан мектебі журналдарын оқыса, бұл жұмыстарды әрине жандандыруға болады. Баланың шығармашылық қабілеттерін ашу - мұғалімнің ең басты міндеті. Себебі ұлы ойшыл М. Горький: Адамдағы дарындылық қасиет туа бітті қан арқылы берілетіні де, одан қалды жүре пайда болатыны да болады деген. Туа бітті болатыны - тұқым қуалаушылық. Бұл қасиет өсіп те кететін, өшіпте қалатын процесс. Сондықтан оны үнемі үздіксіз шыңдап отырмаса өшіп қалуы да мүмкін- деген.
Адамды танып білу оның бойындағы ерекше қабілеті ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz