Стресс, стреске қарсы дәрілер қолдану, стресстің алдын алу

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Cемей қаласындағы Шәкәрім атындағы мемлекеттік университет

Аграрлық факультеті

Ветеринариялық санитария кафедрасы

СӨЖ

Тақырыбы: Стресс, стреске қарсы дәрілер қолдану, стресстің алдын алу

Орындаған:Байзақ Н. С.

Тексерген:Ахметжанов О. Н.

Тобы:ВС-403

Cемей- 2016 жыл

Жоспар:

КІРІСПЕ
НЕГІЗГІ БӨЛІМ2. 1 Стресс туралы жалпы түсінік2. 2 Стресс түрлері2. 3 Сақтандыру шаралары
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

КІРІСПЕ.

Стресс - организмның ширығуын талап ететін күрделі, күтпеген, аса жауапты, маңызды немесе қауіпті жағдайларда пайда болатын көңіл-күй ахуалы. Ол сондай-ақ денеге және ақыл-ойға тез және жауапты шешімді талап ететін көп салмақ түскенде, дау-жанжал т. б кезінде туындайды. Стресс кезінде орын алатын денедегі өзгерістер мен уайым диапазоны өте үлкен. Әлсіз стресс немесе оның бастапқы көрінісі кезінде адам жинақылынады, оның психологиялық процесстері жұмылып, деңгейі жоғарлайды. Ұзақ немесе қатты стресс ағза жұмысын қамтамасыз ететін қызметтердің ұйымдасуын бұзады немесе олар азып-тозып, қызмет етуден қалады.
Бұл ағзасының физикалық және психикалық тұрғыдан күштену қалпы. Қазіргі заманда жиі қолданатын, сәнді сөз. Болмашы стресстің өзі шарасыздыққа алып келеді. Стресс ағза тіршілігінің ажырамас бөлігі. Дей тұрғанмен стресстің өте қауіпті жағдайларын ажырата білу керек.

Стрессорлық жағдай бірқатар клиникалық, морфологиялық, гематологиялық өзгерістермен сипатталады. Онда болатын негізгі өзгерістер: малдың халінің нашарлауы, әлсіреуі, тершеңдік, дене қызуының төмендеуі, қан қысымының жоғарлауы, бұлшық еттерінің жирылуының нашарлауы; жүрек, ми, қан тамырлары, ас қорыту жүйелерінің қызметтерінің бұзылуы; тимус, көкбауыр, лимфа бездерінің өлі еттенуі; асқазан мен ішектердің кілегей қабықтарының қанталауы; қандағы эозинофилдер мен лимфоциттердің, бүйрек бездері мен гипоталамустың гормондарының азаюы байқалады. Аса бір ерекше, күшті тітіркендіргіштің әсерінен организмдегі гомеостаз - тұрақтылық процесі өзгереді. Ол өзгерістің ұзақтығы мен тереңдігі стрессордың күшіне байланысты.

Стресс реакция созылмалы кезеңдеріне байланысты ең төменгі биохимиялық механизмі бар. Жануарлар өсуін және дамуын тоқтатады. Стресс факторлардың қосымша әсерлерін барынша патология туындайды. Өндірістік шу. Стресс тікелей жануарлар кеңінен болып табылады және үнемі түрлі машиналар мен механизмдерді пайдалану үй-жайларында, шошқа және мал шаруашылығының бордақылау, әсіресе өнеркәсіптік құс, шу өндіру шартталған. Қарсылық кезеңінде созылмалы стресс түріне түсімдер. Жоғары шу деңгейлері туындаған Стресс реакция, әсіресе құстардың, тоқырау мен өнімділігін жоғалту жалпы мемлекет болып табылады. Төмен және орташа шу деңгейінде, әсіресе жоғары өнімді сызықтар мен құстар мен шошқа тұқымдары, жиі адамжегіштікті көрінеді және жоғары коррозиялық қозғыштығы артады. Жануарлар ағзасына әсер ететін маңызды фактор қоректендіру. Қарқынды мал өсуі, еңбек өнімділігінің жоғары деңгейі жалғасы тек толық азықтандыру кезінде болуы мүмкін. Диеталық факторлар, сондай-ақ эндокриндік жүйесін əсер ететін барлық организм функцияларының түрлі әсерлер, бар. және т. б. диарея, тәбет жоғалуы, салмақ жоғалту, - азық-түлік стресс пайда азықтандыру қателер және соның салдарынан, сондай-ақ жануарлар ауруларының ықпал етеді.
Климаттық стресс. Дене жай-күйі және әуе қоршаған ортаны химиялық қасиеттері - факторлар өткінші және үлкен ауытқуына ұшыраған. Жануарлар ағзасы осы өзгерістерге, бірақ тек белгілі бір шекте дейін бейімдеуге болады. Өте жоғары немесе төмен температура әсеріне байланысты тікелей климаттық стресс, күн радиациясының, жаңбыр мен жел, атмосфералық қысым. Топырақ арқылы стресс жанама әсер, жем-шөп саны мен сапасы.
өнімділігі бойынша стресс 3, 5 әсерлерін өнімділігін стресс әсері жағымсыз әсерлерін күші мен қарсылық деңгейіне байланысты. Шок фазасы патологиялық процесс басталады кейін үлкен күш ағзаның факторларды және төмен қарсылық әрекет ететін және аурудың алғашқы клиникалық белгілері болған кезде.
Дерттенуі . Төтенше тітіркендіргіштердің әрекетінен немесе зілді әсерлерден организмде өршіген жүйкелік және гуморалбдық бейімделу өзгерістер кешені әрдайым бір сипатта болатын реакциялардың яғни жалпы бейімделу синдромының туындауына әкеледі. Организмнің бұл жай күйі үш даму сатысынан, яғни қауып қорқыныш, төзімділік және титықтау сатыларынан тұрады . Стресс синдромының өршу процесінде гипоталамус, гипофиз, бүйрек үсті бездерінің рөлі тым жоғары.

Стресс, оның синдромдары (Stress - ағылшынша - күш салу, зорлау) - организмге аса бір ерекше тітіркендіргіштің- стрессорлардың әсерінен ондағы бейімделу процесі ретінде гуморальды, неврогенді өзгеру комплексінің пайда болуы. Бұл ұғымды 1936 жылы Канаданың ғалымы Г. Селье енгізген.

Стрессорлық жағдай бірқатар клиникалық, морфологиялық, гематологиялық өзгерістермен сипатталады. Онда болатын негізгі өзгерістер: малдың халінің нашарлауы, әлсіреуі, тершеңдік, дене қызуының төмендеуі, қан қысымының жоғарлауы, бұлшық еттерінің жирылуының нашарлауы; жүрек, ми, қан тамырлары, ас қорыту жүйелерінің қызметтерінің бұзылуы; тимус, көкбауыр, лимфа бездерінің өлі еттенуі; асқазан мен ішектердің кілегей қабықтарының қанталауы; қандағы эозинофилдер мен лимфоциттердің, бүйрек бездері мен гипоталамустың гормондарының азаюы байқалады.

Аса бір ерекше, күшті тітіркендіргіштің әсерінен организмдегі гомеостаз - тұрақтылық процесі өзгереді. Ол өзгерістің ұзақтығы мен тереңдігі стрессордың күшіне байланысты.

Организмге стресстер әсер еткенде онда жалпы адаптациялық синдром пайда болады (ЖАС) . Оны 3 сатыға бөлуге болады:

Қамдану сатысы2 күнге созылуы мүмкін. Ол үшін организмдегі глюкоза мен гликогеннің ыдырауынан туындайтын энергия қоры пайдаланылады. Орталық нерв жүйесі, эндокрин механизмі, симпатикалық жүйе белсенді түрде болып, жүректің, қан тамырларының, бүйрек бездерінің (катехоламиндер, адреналин, норадреналин босап гликогенді пайдаланады) жұмыстарын жақсартады. Гипофиздің гормондары бөлініп, қандағы глюкозаның деңгейін арттырады. Бұл сатыда организмдегі өзгерістерді физиологиялық қалыптылыққа келтіруге болады.
Резистенттік-адаптациялық сатысыбірнеше жұмаға созылады. Жүйке жүйесі мен гуморалды реакция; клиникалық, биохимиялық көрсеткіштер қалыптасады. Организмнің стрессорға қарсы тұру қабілеті қалыпты жағдайдағыдан жоғары. Ол организмнің резистенттілігіне байланысты.
Әлсіреу, қалжырау, жүдеу сатысыкүшті стрессор ұзақ уақыт әсер еткенде болады. Стресстің негізгі белгілері анық білінеді. Мал өлім-жітімге ұшырауы да мүмкін.

Стресстің бұл келтірілген сатыларын тек үлгі ретінде пайдалануға болады. Ал нақтылы организмнің резистенттілігіне, стрессордың күшіне байланысты, әрбір шаруашылықтарда әртүрлі болып кездесуі сөзсіз.

Жалпы стресстің біртұтас алынған жіктелуі жоқ. Малдәрігерлерінің тәжірибесінде оның себептеріне байланысты жіктеуді қолданған дұрыс сияқты. Ол бойынша: транспортты-тасымалдау; технологиялық - малды күтіп-бағу; ауырсынғандық; ауа райына байланысты; вакцина жасауға байланысты; температураға байланысты; малдың қозғалмай, бір орнында тұрып қалуына байланысты; жылқы, ит, маймылдарда көңіл-күйге (эмоционалды) байланысты т. б. түрлерін ажыратуға болады.

Транспорттық-тасымалдау стрессі. Малдарды тасымалдау кезіндегі ережелерді бұзудан болатын стресс. Бірнеше стрессорлар әсер етеді: мал таситын көлікті дұрыс дайындамау; жаңадан әкелінген малдарды бірінші күндері дұрыс күтпеу; ауа райының, температураның өзгеруі; т. б. қосымша әсерлер ретінде көп малды тығыз күйінде тасымалдау. Мұндай стресс асыл тұқымды, буаз малдарда, бұзауларда кездеседі. Малдарды ыстық күні, ауаның ылғалдылығы жоғары болғанда тасымалдағанда жиі кездеседі. Су уақытында берілмей, рацион дұрыс болмағанда, әсіресе онда: кальций, магний аз, калий көп болғанда; арық малдарды тасымалдағанда; бұзауларды стресске қарсы дәрі беріп дайындамағанда да пайда болады.

Организмнің резистенттілігі нашарлап бұзаулар өкпе, ас қорыту жүйесінің ауруларына шалдыққыш келеді.

Емі. Шаруашылықта ұйымдастыру, санитарлық мәселелерді дұрыстап шешу керек.

Организмнің табиғи резистенттілігін арттыратын, қозу процесін төмендететін дәрілерді қолданады (димедрол, хлоралгидрат, валериана тұнбасы) . Нейролептиктер ретінде аминазин, стресснил жақсы әсер етеді. Бұзауларға еттің ішіне тасымалдауға дейін 30-40 минут қалғанда, тасымалдау қашықтығына байланысты, аминазинді 0, 5-2 мг/кг; стресснилді 1-2 мг/кг мөлшерінде жібереді. Егер бұл дәрілерді ауыз қуысы арқылы берсе, онда мөлшерін 2-2, 5 есе өсіреді.

Малдың резистенттілік қабілетін жоғарлату үшін элеутерококктың сығындысын тасымалдауға дейін және одан кейін сүтке араластырып күніне 1 рет 10-14 күндей, 0, 1 мл/кг мөлшерінде беруге болады.

Энергияны толықтыру үшін бұзауларға 2, 5 г/кг мөлшерінде глюкоза ертіндісін ішкізеді. А, Д2, Е витаминдерін жіберуге болады.

Стресске қарсы ТВАГ (транквизин, витамин, аминазин, глюкоза) және АнВАГ (антибиотик, витамин, аминазин, глюкоза) препараттары бар. Бұл препараттарды ауруды емдеу және олардан сақтандыру ретінде арнайы нұсқаулар бойынша қолданады.

Стресстің белгілеріне қарсы күрес: венаға кальций хлоридін, күкірт қышқыл магнийді, глюкозаға кофеин қосып, оймақ гүл, кордиамин, лобелин препараттарын жібереді.

Өкпе ісінгенде қан ағызып, венаға хлорлы кальций ертіндісін құяды.

Технологиялық стресс. Малдарды күтіп-бағуда жіберілетін кемшіліктерден туындайтын стресс. Оған жататындар:

малдардың жиі-жиі орнын ауыстырып, жиі-жиі жаңа топтарға бөлу;
төлдерді енелерінен ерте айыру;
малдарды байлап, қозғалыссыз ұстау - адинамия;
кенеттен жаңа күту әдістеріне ауыстыру.

Көбінесе стресс бірнеше факторлар қатарынан әсер еткенде пайда болады. Ауру малдардың өнімі азаяды, өнімінің сапасы төмендейді. Өсіп-өнуден қалады. Клиникалық белгілері, әсіресе шошқаларда, қамдану сатысында-ақ біліне бастайды.

Ауруды емдеу әдістері алдыңғы ауруды емдеу әдістеріндей. Әсіресе сақтандыру шараларына көп көңіл бөлген жөн.

3. Эмоционалды стресс. Малдарға қатты ауырту арқылы әсер еткенде, олардың көңіл-күйінің өзгеруімен сипатталатын стресс.

Нерв жүйесі тез қозатын спорт аттарының, декоративті иттердің, зоопарк және цирк малдарының арасында кездеседі.

Дайындықсыз, дұрыс ұйымдастырылмаған малдәрігерлік істер: қан алу, мүйізсіздендіру, пішу, өлшеу, косметикалық операциялар (құлаққа, құйрыққа т. б. ) жасау стресс жағдайын туғызуы мүмкін.

Стресс жіті түрде тез өтеді. Болжамы нәтижелі. 5-10 күнде ауру мал қалыпты жағдайына келеді. Емдеу әдістері жоғарыдағыдай. Ауырсынуға қарсы аромпун - хилозин препаратын 2 %-ды ертінді түрінде 0, 25-0, 5 мл 100 кг салмағына есептеп, еттің ішіне жіберуге болады.

Сақтандыру шаралары:

аттарды, иттерді, цирк малдарын дұрыс тренингке үйрету;
малдәрігерлік жұмыстарды жақсы дайындап, дұрыс жүргізу;
малдарды үйрету тобына аларда, олардың жоғарғы нерв жүйесінің түрін еске алу керек.

Стрестің физиологиялық тетігі гипоталамус-гипофиз бүйрек үсті безі жүйесінің рефлекторлық қызметіне негізделген. Стресс кезінде қанда глюкокортикоидтар мен катехоламиндердің, серотониннің мөлшері оқыс көбейеді. Ғылымның жаңа деректері бойынша оған қосымша самототропин және самотомединдер де стрестің, әсіресе оның үрейлену кезеңінің өрлеуіне себеп болады. Самототропин иммундық жүйенің қызметін белсендіріп, организмнің стреске қарсы тұру төзімділігін арттырады.

Мысалы, Стрестің көпке созылған ауыр түрі адамды жүдетіп, қайғыға батырады. Бұл тұрғыдан алғанда, заманында Әбу Әли Ибн Синаның қойларға қойған тәжірибесі өте қызық. Ол бір қойды қораға, басқа қойларды көретіндей етіп, жалғыз өзін қамаған. Ал екінші қойды басқа қораға қасқырдың үйшігінің жанына орналастырған. Бірінші табынға қосылғысы келіп, маңырай берген, бірақ алдындағы жем-шөпті жеп тұрған. Ал екінші қой қасқырды көрген сайын үркіп, қашпақ болған. Ол алдындағы жемді аузына да алмай, жүдеп-жадап әлсіреген. Адам да сол сияқты жақсыны көрсе жақындағысы келіп, жағымды стресс туады. Ал жаманды кездестіргенде одан жанын аулақ салып, құты қашады, жағымсыз стресс туады. Міне, осы екі мысал стрестің жағымды және жағымсыз түрлерін біршама сипаттайды.

Шошқада стресс синдромының үш түрі белгілі: стресс синдромы қатерлі гипертермия синдромы бозғылт, жұмсақ экссудаттық (терлеу), ет синдромы. Галотон арқылы анықталатын қатерлі гипертермияға шошқалардың сезімталдығы қарапайым рецессивті белгі секілді жоғары пенетранттылықпен тұқым қуады. Кейбір елдерде галотондық тест стресс синдромының жиілігін азайту үшін қолданылады.

Үй құстары аскорбин қышқылының сырттан түсуінен тәуелсіз, ол катехоламиндердің, кортикостероидтардың, гидроксипролинның, ксенобиотиктердің биосинтезіне, детоксикациясына қажет . Сонымен қатар, ол метгемоглобиндердің төмен деңгейде ұстап тұру үшін, темірдің метоболизміне қатынасадыжәне жоғары концентрацияда организмнің антиоксидантты қорғанысының компоненті болады. Шаруашылық жағдайда стресс салдарынан С витаминнің эндогенді синтезі азайып, көбейген метоболитикалық қажеттіктерді қанағаттандыра алмайды. Аскорбин қышқылының ролін түсіну үшін гипергликемиямен күрес кезінде құстардың қанындағы глюкозаның аномальды жоғары крнцентрациясын ескеру қажет. Аскорбин қышқылының қосымша азықпен беру әрқашанда мүмкін емес, оның метоболиттерінің токсикалық әсеріне байланысты.

Несеп қышқылының көбеюі, ол С витаминінің метоболизмімен тікелей байланысты . Несеп қышқылы стресс кезінде ұлпалардан мобилизациясымен байланысты, ол жарықтық стессті ауырлататын фактор болып табылады. Бірақта несеп қышқылын антиоксидант деп есептейді, оның ксантинооксидазаның әсерінен түзілуі, уратты радикалының түзілуіне ықпал етіп, аскорбин қышқылының концентрациясының азаю жағдайында антитотықтырғыштық қорғаныштың қажуы деп есептеуге болады. Малон қышқылымен азықтандыру ұлпаларданнесеп қышқылының аз бөлінуіне және бос радикалдардың түзілуін тежелуіне алып келеді. Осы арқылы стресстің жеңіл өтуіне қамтамасыз етеді.

Опиоидты пептидтер. Эндофиндер гипофизбен, энкефалиндер бүйрек үсті безімен синтезделеді. Лимфоциттердің функцияларын қуаттандырады. Т- және В-торшалардың пролиферациясын жоғарылатады, иммундық жауаптың деңгейін ұстап тұрады, Т- және В-торшалардың кооперациясын қамтамасыз етеді, организмнің стресс реакциясын жеңілдетеді .

Стресс кезінде физиологиялық өзгерістер жиынтығын жалпы жерсіну синдромы дейді. Ол колайсыз факторлар есерінен жецш шыгуга мумкшдж бередиГ. Селье жалпы бешмделу синдромын уш сатыга белдк жумылдыру, Т0з1мдшпс жэне шаршау. Организмнщ 6ip теки жауап беру реакциясын тудыратын себептер стрессорлар немесе стресс- факторлар деп аталады. Стресс синдромы езше тэн, ал оны тудыратын факторлар о лай емес, ягни KepiciHuie тен емес. Ондай фактор л арга ауа ньщ жогары немесе теменп температурасы, жаракатгар жене т. б. жатады. Стресс еркашан синдром ретшде, езгерютер жиынтыгы ретшде байкалады. Стрестщ жалпы синдромы букш организм ге есер етедд. Стрессордыц немесе стрессорлардьщ узак уакыт б елгш 6ip кушпен есер еткенде организм эуел1 езшщ букш корганыш механизмдерш жумылдырады. Егер организм rip- ш ш т н жоймаса жумылу купи бержтж, тез1мдшж жагда- йьша ауысады. Егер стресс-факторлар аздап жене шамалы уакыт кана есер етсе оларды жаттыктыру факторлары деп карауга болады, онда айтылган сатылар толык болмайды. Оларды малдыц резистенттШгш, шыныгыуын арттыруга, денсаулыгын ныгайтуга пайдалануга болады. Стрестщ ете куш п катты ecepi гомеостазды бузады, табиги резистентгшжп темендетедц, ешмдшжи кемйздД жене ауруга шалдыктырады. Ец дурысы ешм ецщршетш малды стресс-факторлар есерше урындырмау немесе олардьщ колайсыз есерш барьшша елс1ретуге жагдай жасау керек. Стрес-факторлар: азыктык, климаттык (оган микро- климаттыц барлык факторлары жатады), технологиялык, тасымалдау жене рангалык болып белшеда. Кун терпбш, рационды, азыктандыру жене суару ретш жене баскаларын езгертсе малга олар стресс-фактор репнде есер етед1. Соган орай малды жаца азыктандыру терпбше жене жем-шеп турше ауыстырганда олардыц езгерепн азыктандыру жагдайына деген бешмделу синдромын калыптастыруга тырыскан жен. Климаттык стрестщ iuiiime суык жене жылу стpecтepi, сондай-ак микроклимат параметрлерінің бузылуы салдарынан болатын стресс кец тараган. Климаттык стрестердщ алдын алудыц жолы - малдыц накты климат факторларына немесе олардыц жиынтыгына тез1мд1, олардыц тукымы мен типтерш шыгару. Технологиялық, стрестер шаруашыльжтагы мал енгмдерш 2 4 вьцйру технологиясыньщ эзгешелжтершен болган ортаньщ факторларынан туындайды. Стресс салдарынан болатын Tepic әсерлердің алдын алу жэне оларды азайтудын бдрнеше жолдары 6ap. BipiHiuici - малды кутш -багуды ц зоогигиеналы к нормаларга сай, колайлы жагдайын жасауды камтамасыз ететш шаруашылык ш араларын журшЗу, сондай-ак малдын стреске тэз1мда тукымдары мен аналык уяларын шыгарудьщ жетшд1ршген технологиясын колдану. EidHci - олардын стресске төзімділігін сурыптау жэне 9cipy. YmiHmici - стреспк реакция кезіндеде олардьщ купли азайтуга багытталган фармако- логиялык дәрі дәрмектер (транквилизаторлар - аминазин, меназин, резерпин жэне т. б. ), дәрумендер (витаминдер), антибиотиктер, тагы баска биологиялык активп заттар колдану. Стреске карсы куресте жаксы нэтижеге жету ушш мадды 9cipy жэне кутш-багу кезшде жаттыктыру, шыныктыру, технэлогияны катан сактау, KyTin-багуды ц колайлы жагдайларын жасау жолымен мал тэз1мдшгш кальштасыруга мумкщщк тугызуды басты назарда устаган дурыс. Ал стреспц алдын алуга (gcipece, шошкаларды улкен топтарда устаганда) кунделж н оперативок балау жасап отырудыц мацызы эте зор(мысалы, торайларда лимфациттер мен нейтрофилдердщ озара катынасыныц 93epyi аркылы стресйц бар немесе жогын аныктауга болады) .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.