Тұздар

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе:

Тұздар - химиялық қосылыстар класы; қышқыл молекулаларындағы

сутек атомдарының орны толықтай немесе жартылай металл атомдары не ОН топтарына ауысқан қосылыстар; қалыпты жағдайда иондық құрылымдағы кристалл заттар. [1]

Тұздар ерте заманнан белгілі. 1812 жылы Я. Берцелиус тұздардың

электрхимиялық теориясын құрды. Электролиттік диссоциациялану теориясы шыққаннан кейін, тұздардың суда ерігенде металл атомдары катиондарын және қышқыл қалдығы аниондарын түзетін күрделі заттар екені анықталды.

ІІ. Негізгі бөлім

Тұз иондары мен су иондарының әрекеттесуі нәтижесінде әлсіз электролиттер түзілуі және ерітіндінің ортасы өзгеру арқылы жүретін химиялық реакцияларды тұздардың гидролизі деп атайды. Гидролиз кезінде тұз иондарымен не сутек иондары, не гидроксид иондары немесе сутектің де, гидроксидтің де иондары байланысады.

Тұздар гидролизі теңдеуін қарастырғанда су мен түзілген әлсіз электролиттерді молекула түрінде жазу керек.

Тұздар гидролизінің төрт жағдайы болады :

1. Күшті негіз Бен әлсіз қышқылдың тұздарының гидролизі. Мысал ретінде натрий карбонатының немесе соданың гидролизін келтіруге болады. (Сода Na ₂ CO ₃ күшті негіз NaoH пен әлсіз қышқыл H ₂ CO ₃ - тен түзілген. ) Сода күшті электролит, ол суға еріткенде толықтай иондарға ыдрайды:

Na ₂ CO ₃ ↔︎2Na ⁺ +CO ₃ ^2-

Су өте аз мөлшерде иондарға ыдырайды

НОН↔︎Н ^- +ОН ^-

Көмір қышқылы Н ₂ СО ₃ әлсіз электролит. Бұл оның молекуласында сутек иондары қышқыл қалдығымен берік қосылады деген сөз. Олай болса соданың диссоциациялануынан түзілген көмір қышқылының қалдығымен СО ₃ ^2- -дан сутек ионын өзіне берік қосып алып гидролизденеді:

2Na+CO ₃ ^2- HOH↔︎ Na ⁺ +HCO ₃ ^- +Na ⁺ +OH ^-

немесе

CO ₃ ^2- +HOH↔︎ HCO ₃ ^- + OH ^-

Бұл реакция екі негізді көмір қышқыл қалдығы гидролизінің бірінші сатысы. Гидролизінің екінші сатысын былай көрсетуге болады:

HCO ₃ ^- + HOH↔︎ H ₂ CO ₃ +OH ^-

Бірақ HCO ₃ ^- қышқыл қалдығы көмір қышқылына қарағанда тұрақты болғандықтан бұл тұз негізінен бірінші саты бойынша гидролизденеді.

Теңдеулерден көрініп тұрғандай судың сутек иондары әлсіз көмір қышқылының қалдығымен байланысады да, гидроксид иондары ерітіндіде қалып оған сілтілік қасиет береді (рН>7) . Сонымекн күшті негіз бен әлсіз қышқылдың тұздары гидролизденгенде сутек иондары қышқыл қалдығымен берік қосылады да, ал гидроксид иондары көбейіп ерітіндіге қасиет береді (рН>7) .

2. Әлсіз негіздер мен күшті қышқылдан түзілген тұздар.

Алюминий хлориді әлсіз алюминий гидроксиді мен күшті тұз қышқылынан түзілген. Әлсіз негіздің қалдығы Al ³⁺ судан гидроксид ионын өзіне берік қосып алады. Ал сутек иондары ерітіндіге қышқылдық қасиет береді:

Al ³⁺ +3Cl ^- +HOH↔︎AlOH ²⁺ +2Cl ^- +H ⁺ +Cl ^-

немесе

Al ³⁺ + HOH↔︎AlOH ²⁺ + H ⁺

Al(OH) ²⁺ ионы Al(OH) ₂ ⁺ және Al(OH) ₃ қосылыстарына қарағанда тұрақты болғандықтан тұз гидролизінің екінші және үшінші сатысы өте аз мөлшерде жүреді.

Сонымен әлсіз негіз бен күшті қышқылдан түзілген тұз гидролизденгенде металл катионы гидроксид иондарын өзіне берік қосып алады, ал сутек иондары судан босанып шығып ерітіндіге қышқылдық қасиет береді (рН<7) .

3. Әлсіз негіз бен әлсіз қышқылдан түзілген тұз. Мысал ретінде аммоний ацетатының гидролизінің теңдеуін жазып көрсетуге болады:

NH ₄ ⁺ +CH ₃ COO ^- +HOH↔︎NH ₄ OH+CH ₃ COOH

Бұл реакцияда тұз иондары сутек иондарымен де, гидроксид иондарымен де байланысатындықтан ерітінді нейтрал орта көрсетеді (рН=7) .

4. Күшті негіз бен күшті қышқылдан түзілген тұздар. Мысал ретінде NaCl, NaNO ₃ , K ₂ SO ₄ тұздарын келтіруге болады. Бұл тұздардың ерітінділері нейтрал орта көрсетеді (рН=7) . Оның себеі көрсетілген тұздардың иондары су иондарымен әрекеттеспейтіндіктен ерітіндідегі сутек және гидроксид иондары өзгеріссіз қалады. Бұған көз жеткізу үшін натрий нитратының гидролизін жазып көрсетуге болады

Na ⁺ +NO ₃ ^- +HOH↔︎Na ⁺ +NO ₃ ^- +H ⁺ +OH ^-

Теңдеудің екі жағындағы бос иондарды қысқартсақсудың ыдырау теңдеуі келіп шығады

НОН↔︎Н ⁺ +ОН ^-

Бұл теңдеулер ерітіндіде сутек пен гидроксид иондарының конуентрациялары өзара тең екенін және күшті негіздер мен күшті қышқылдардан түзілген тұздар гидролизденбейтінін көрсетеді.

Тұздардың гидролизі - бұл өте жақсы зерттелген заттардың гидролизінің мысалы.

Жалпы кеңірек мағынада алғанда гидролиз әртүрлі заттар мен су ара-сындағы алмаса ыдырау реакциясы.

Мұндай анықтама органикалық қосылыстар - күрделі эфирлердің, майлардың, көмірсулардың, белоктардың да гидролизінде, бейорганикалық заттардың - тұздардың галогендердің, галогенидтердің, бейметалдардың ж. т. б. гидролизін де қамтиды. Мәселен:

СН ₃ СООС ₂ Н ₅ + Н ₂ О↔︎СН ₃ СООН + С ₂ Н ₅ ОН

CaC ₂ +2H ₂ O↔︎Ca(OH) ₂ +C ₂ H ₂

С1 ₂ + Н ₂ О↔︎НС1 + НСlO

РІ ₃ +ЗН ₂ О↔︎Н ₃ РО ₃ +ЗНІ

Минералдар - алюмосиликаттар гидролизденгенде - тау жыныстары бұзылады. Тұздардың гидролизін (мәселен Na ₂ CO ₃ , Na ₃ PO ₄ ) суды тазарту үшін, оның кермектілігін азайту үшін қолданады.

Ағаштардың гидролизі өте үлкен масштабта жүргізіледі. Тез қарқынмен дамып келе жатқан гидролиз өнеркәсібі тағамдық емес шикізаттардан (ағаштан, мақта қалдығынан, күнбағардың қауызынан, сабаннан, жүгерінің өзекшесінен) бағалы өнімдер: этил спиртін, белоктық ашытқылар, глюкозаны, қатты көміртегі (IV) оксидін, фурфуролды, метил спиртін, лигнинді және көптеген басқа заттарды өндіріп отыр.

Тірі организмдерде полисахаридтердің, белоктардың және басқа да органикалық заттардың гидролизі жүреді.

Кальций гидрокарбонаты