Жусан өсімдігі



I Кіріспе
II Негізгі бөлім
А.Жалпы жусан өсімдігіне мәлемет.
В.Жусан өсімдігінің түрлері,өсетін аймақтары.
С.Жусан өсімдігінің маңызы және пайдасы
III Қорытынды
IV Пайдаланылған әдебиеттер
Жусан (лат. Artemisia) – астралылар тұқымдасына жататын көп жылдық, кейде бір не екі жылдық шөптесін өсімдіктер тегі, көбіне шала бұта.
Қазақстанның барлық жерінде – шөл-шөлейтті далада, таулы жерлерде өсетін 81 түрі бар. Жусанның биіктігі 10 – 60 см, кейде 1,5 – 2 м-дей болады. Сабағы тік немесе жерге жайылып өседі. Жапырағы кезектесіп орналасқан, қауырсын тәрізді, шеті тілімденген, кейде бүтін жиекті. Ұсақ гүлі қос жынысты, сары түсті, себеттері көп, әбден піскен кезде шашыраңқы иіліп келген сыпыртқы гүлшоғырын құрайды. Шілдеден қыркүйекке дейін гүлдейді. Жемісі – тұқымша. Жусанның 17 түрі – сирек кездесетін эндемик түрге жатады, ал Қазақстанда ғана өсетін бір түрі – дәрмененің дәрілік шөп ретінде ерекше мәні бар. Шырғалжын жусанның жапырағы мен сабағын жеуге болады, құм жусаны құм тоқтату үшін пайдаланылады. Арасында улы түрі (таврий жусаны) де кездеседі, оны мал жемейді. Жусан – құнарлы мал азығы, дәрілік, бояуыш, тағамдық, витаминді, эфир майлы өсімдік. Жусанды қолдан (мысалы, тамыржусан) да өсіреді
Соңғы 30-35 жылда Қазақстанда елеулі өзгерістер өсімдік өмірінде байқалады. Көптеген аймақтарда техногендік жүктеме малдың жəне өсімдіктің азғындауына, табиғи ресурстардың азуына жəне биологиялық табиғи өзгерістерге əкеліп соқты. Қазақстан Республикасында көпжылдық экологиялық стратегиясының ең басты мақсаты қоғамның жəне қоршаған ортаның үйлесімі жəне өзара əрекеттесуі болып табылады. Сонымен қатар экологиялық таза ортаны қалыптастыру мақсатына жету үшін 2030 жылға дейінгі аралықта 4 аса маңызды бағыттар белгіленген: қоршаған ортаны экологиялық қауіпсіз қалыптастыру, табиғи ресурстарды өз орнымен пайдалану, малдың жəне өсімдіктің түрлерін сақтау, экологиялық білімді нығайту. Флораны қорғау жұмысында ең маңызды мəселе өсімдіктердің эндемикалық түрлерін тұқым түрінде немесе тірі өсімдіктер түрінде сақтау қажет.
Қазақтың қара баласы жусан дегенде ерекше сезімге бөленеді емес пе? Ұлан- байтақ даламыздың қай қиырына барсақ та, оны кездестіреміз. Жусан арғы-бергі қиыры атты адамға айшылық алыс жол болатын кең-байтақ жеріміздің сəнін кіргізіп тұрған секілді көрінеді. Жусан – күрделі гүлдер тұқымдасына жататын өсімдік, көп жылдық, кейде бір не екі шөптесін өсімдіктер, шала бұта. Жусан жер бетіндегі өсімдіктердің ішінде ең ащысы. Оның пайдалы жақтары жетерлік. Латындар бұл шөпті артемизия деп атайды. Шөптесін өсімдіктердің дəрілік қасиеттерінашқан Артемид құдайдың құрметіне осылай атаған. Ертеректе олимпияда ойындарында жеңіп шыққандарға сыйлық ретінде жусаннан жасалған сусын ішкізетін болған.
1.Мал азығын өндіру.(Алматы 2011)
Әубакіров Қ.,Атақұлов Т.А.,Ахмет А.З., Нұрғалиев Қ.С.
2.Ауылшаруашылығы дақылдарының биологиялық ерекшелігі мен агротехникасы (Алматы 2013)
3.Ғаламтор желісі

Пән: Биология
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:   
Жоспар
I Кіріспе
II Негізгі бөлім
А.Жалпы жусан өсімдігіне мәлемет.
В.Жусан өсімдігінің түрлері,өсетін аймақтары.
С.Жусан өсімдігінің маңызы және пайдасы
III Қорытынды
IV Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Жусан (лат. Artemisia) - астралылар тұқымдасына жататын көп жылдық, кейде бір не екі жылдық шөптесін өсімдіктер тегі, көбіне шала бұта.
Қазақстанның барлық жерінде - шөл-шөлейтті далада, таулы жерлерде өсетін 81 түрі бар. Жусанның биіктігі 10 - 60 см, кейде 1,5 - 2 м-дей болады. Сабағы тік немесе жерге жайылып өседі. Жапырағы кезектесіп орналасқан, қауырсын тәрізді, шеті тілімденген, кейде бүтін жиекті. Ұсақ гүлі қос жынысты, сары түсті, себеттері көп, әбден піскен кезде шашыраңқы иіліп келген сыпыртқы гүлшоғырын құрайды. Шілдеден қыркүйекке дейін гүлдейді. Жемісі - тұқымша. Жусанның 17 түрі - сирек кездесетін эндемик түрге жатады, ал Қазақстанда ғана өсетін бір түрі - дәрмененің дәрілік шөп ретінде ерекше мәні бар. Шырғалжын жусанның жапырағы мен сабағын жеуге болады, құм жусаны құм тоқтату үшін пайдаланылады. Арасында улы түрі (таврий жусаны) де кездеседі, оны мал жемейді. Жусан - құнарлы мал азығы, дәрілік, бояуыш, тағамдық, витаминді, эфир майлы өсімдік. Жусанды қолдан (мысалы, тамыржусан) да өсіреді
Соңғы 30-35 жылда Қазақстанда елеулі өзгерістер өсімдік өмірінде байқалады. Көптеген аймақтарда техногендік жүктеме малдың жəне өсімдіктің азғындауына, табиғи ресурстардың азуына жəне биологиялық табиғи өзгерістерге əкеліп соқты. Қазақстан Республикасында көпжылдық экологиялық стратегиясының ең басты мақсаты қоғамның жəне қоршаған ортаның үйлесімі жəне өзара əрекеттесуі болып табылады. Сонымен қатар экологиялық таза ортаны қалыптастыру мақсатына жету үшін 2030 жылға дейінгі аралықта 4 аса маңызды бағыттар белгіленген: қоршаған ортаны экологиялық қауіпсіз қалыптастыру, табиғи ресурстарды өз орнымен пайдалану, малдың жəне өсімдіктің түрлерін сақтау, экологиялық білімді нығайту. Флораны қорғау жұмысында ең маңызды мəселе өсімдіктердің эндемикалық түрлерін тұқым түрінде немесе тірі өсімдіктер түрінде сақтау қажет.
Қазақтың қара баласы жусан дегенде ерекше сезімге бөленеді емес пе? Ұлан- байтақ даламыздың қай қиырына барсақ та, оны кездестіреміз. Жусан арғы-бергі қиыры атты адамға айшылық алыс жол болатын кең-байтақ жеріміздің сəнін кіргізіп тұрған секілді көрінеді. Жусан - күрделі гүлдер тұқымдасына жататын өсімдік, көп жылдық, кейде бір не екі шөптесін өсімдіктер, шала бұта. Жусан жер бетіндегі өсімдіктердің ішінде ең ащысы. Оның пайдалы жақтары жетерлік. Латындар бұл шөпті артемизия деп атайды. Шөптесін өсімдіктердің дəрілік қасиеттерінашқан Артемид құдайдың құрметіне осылай атаған. Ертеректе олимпияда ойындарында жеңіп шыққандарға сыйлық ретінде жусаннан жасалған сусын ішкізетін болған.

Жусан (лат. Artemisia)

Негізгі бөлім
Жусан түрлері
Қара жусан Қазақстанда Каспий маңының құмдарында, Мұғалжар, Торғай, Ұлытау, Зайсан, Балқаш- Алакөл ойысында өседі. Биіктігі 25-30 см, жапырағы ұсақ. Қара Жусанның құрамында шырышты жəне шайырлы заттар, каротин, С витамины, эфир майы мен аздаған алкалоидтар бар. Қара Жусанның емдік қасиеті ерте кезден-ақ белгілі болған. Қытай медицинасында бүйрекке тас байланғанда Қара Жусан шөбінің қайнатындысынан ванна жасайды.
Дəрмене жусан - тұқымдасына жататын дəрілік өсімдік. Оның дəнінен адамның ішкі ағзаларына ем ретінде пайдалануға арналған дəрі-дəрмектер жасалады. Қазақ халық медицинасындаоныдəріжасамайда ем-домға пайдалана береді. Оны дəрілік шикізат ретінде көп пайдаланғ андықтан, жылдан-жылға сиреп бара жатыр.
Шымырауық жусан - Қазақстанның барлық өңіріндегі шалғынды, далалық өңірлерде өседі. Биіктігі 40-150 см, тамыр сабағы сүректенген. Дара немесе бірнеше тік сабақты, аз бұтақтанады, тақыр, оның өзіне тəн иісі болады. Жапырағы таспа не қандауыр пішінді жиектері бүтін. Гүлі ақшыл, сарғыш, жасыл түсті, гүлшоғыры шілде - тамызда гүлдеп, жемістенеді. Жемісі - дəнек. Шымырауық жусан дəрілік өсімдік жапырағының құрамында 15%-дай каротин болады. Оны көкөніс тұздаған, консерві жасау үшін, сондай-ақ дəм танымдық өсімдік ретінде пайдалынады.
Кесте Жусан - Алтайдың ең сиреккездесетін өсімдігі. Бұл көпжылдық жергілікті түр əлемнің текбір ғана нүктесінде - Азутау жотасының оңтүстік беткейіндегі Мрамор тауында кездеседі. Құрғақ тастақты беткейлерде, кейде сирек кездесетін Алтай қасқыржидегімен бірге өседі. Тамырсабағы өрмелегіш, бұтақтанған 2-6 гүлді себеті бар. Жапырағы жібек тəрізді сұрғылт қалың түкті. Сабақтарының биіктігі 70 см-ге дейін. Вегетативті өркендердің жапырағы жай дөңгеленген ромб тəрізді тақталы жəне сағақты. Гүл шоғыры диаметрі 3 см-гедейін, ақ тілше тəрізді жиектегі гүлдерімен жəне сары қосжынысты түтік тəрізді. Бұл түр маусымда гүлдейді, шілдеде жеміс береді. Жемстері көп сұр қабырғалары тұқымшалар, айдарсыз жай ғана жерге шашылып қалады. Қарағанды қаласындағы Фитохимия ХҒӨХ акционерлік қоғамының өнімі - Арглабин дəрісі Ресейдің ғылыми орталығында клиникалық сынақтан өтіп, ТМД аумағына таралу құқығына ие болып отыр. Бұл туралы Ұлттық ғылым академиясының өкілдері хабарлады. Бұған дейін осы дəрі 11 елдің патентімен қорғалған болатын. Дəрігерлердің айтуынша, бұл дəрі бауыр, өкпе жəне сүт бездерінде пайда болған ісіктерді емдеуге жəне олардың алдын алуға мүмкіндік береді. Осы уақытқа дейін қатерлі ісік ауруларына қолданылатын бұл дəріге шетелдерден 11 миллион данаға тапсырыс түссе, ішкі сұраным 2 миллион данаға жетіп отырған көрінеді.

Қазақстанда өсетін 1000 түрлі жусанның тек біреуінен ғана осындай дəрі жасауға болады дейді мамандар. Қарағандыдағы фитохимия институтының мамандары бұл жусанның атын жəне дəрі жасау технологиясын құпия ұстап отыр дейдіоблыстыңкəсіпкерліктідамыту басқармасыныңөкілдері. 1997 жылы Арглабин препаратның жасалуы Қазақстан үшін үлкен жаңалық болған еді. Алғашқы сынақ барысында дəріні қабылдаған 72 аурудың 44 пайызында ісіктің өсуі тоқтаған екен. Қарағанды зауытында шығарылатын Арглабиннің əр ампуласы 3 долларға бағаланып отыр. Бірақ, ол емханаға түскенде үстеме баға қойылуы мүмкін, ал Еурпада ол бұдан да қымбат бағаға сатылады деп отыр кəсіпкерлікті дамыту басқармасының өкілдері. Ресми ақпарат бойынша, Қазақстанда Арглабин денсаулық сақтау министрлігінің өмірлік маңызы бар дəрілердің тізіміне енгізілген. Қарағанды облыстық онкологиялық орталығының дəрігері Мұратбек Жұмақаевтың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Үстірттің өсімдік дүниесі
Өсімдіктің тұзға төзімділігі
Өлкенің өсімдік жамылғысы
Дәрілік өсімдіктерді жинау
Дәрілік өсімдіктерді жинау мерзімдері
БОРАНҚҰЛ АУЫЛЫНЫҢ ӨСІМДІКТЕР ДҮНИЕСІ
ҚАРАҚҰЙРЫҚ
Қазақстанның дала зонасы
Орманды дала зонасы
Қазақстан Республикасының флорасы мен фаунасы
Пәндер