Зиянды және улы өсімдіктерге жалпы сипаттама

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

I Кіріспе

II Негізгі бөлім

1. Зиянды және улы өсімдіктерге жалпы сипаттама

2. Улы өсімдіктер түрлері, таралуы, маңызы.

III Қорытынды

IY Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Республикамыздағы егін шаруашылығында малазықтық дақылдар 2, 7 млн. га. жерде орналасқан, яғни барлық егіс аумағының 16%-ын алып жатыр. Қазақстанда малдар қорада тұратын кезеңде және жазда үстемелеп азықтандыруға алатын мал азығы үшін жыртылатын жерлерде малазықтық дақылдар өсіріледі, оларды негізгі топтарға бөлуге болады:
1. Сүрлем дақылдар.
2. Көпжылдық бұршақ тұқымдастар.
3. Көпжылдық астық тұқымдастар.
4. Біржылдық бұршақ тұқымдастар.
5. Біржылдық астық тұқымдастар.
6. Малазықтық тамыржемістілер.
7. Малазықтық бақша дақылдар.
8. Жемазықты дақылдар.
Одан басқа аз тараған және дәстүрлі емес малазықтық өсімдіктер тобын көрсетуге болады, бірақ та олар қазірше маңызды өндірістік рөл атқармайды. Қазақстанда негізгі сүрлем дақыл ретінде жүгері, күнбағыс, ақ жүгері және судан шөбін өсіреді. Дақылдардың негізгі өсіру мақсаты - сүрлем алу және жаздың екінші жартысында (тамыз-қыркүйек басында) жасыл балаусамен үстеме азықтандыру. Мал шаруашылығын толық, сапалы азықпен қамтамасыз ету мал азығын өндіру саласының негізгі мақсаты болып табылады. «Мал азығын өндіру» оқу бағдарламасы бойынша білім алатын студенттер мал азығы дақылдарының өндірісі, астықтық азық дақылдары, дәстүрлі болмаған және аз тараған дақылдары, шалғындық, суармалық мал азығының өндіріс туралы қосымша біліктілік алады. Мал шаруашылығының өркендеуімен осы саланың мамандарына сұраныста артуы тиіс.

Негізгі бөлім

Әлемде улы өсімдіктер флорасы 10 мыңнан астам болып табылады. Тұқымы улы өсімдіктер, негізінен тропикке және субтропикалық және қоңыржай және суық климат аудандарда көптеп кездеседі. Ресей Федерациясының 400-ге жуық түрі. Улы өсімдіктер саңырауқұлақтар, қырықбуын, плаун, папоротники, Жалаңаш тұқымдылардың және жабық тұқымдылардың арасында кездеседі. Қоңыржай климат кеңінен Buttercup отбасы, көкнәр, Euphorbiaceae, asclepiad, kutrovyh, Пасленовые, figwort, Araceae ұсынылған. Шағын мөлшерде көптеген көкөніс улары -. Алкалоидтары, (сапонинов қоса алғанда) гликозидтері, эфир майлары, органикалық қышқылдар, т. б. - бағалы емдік агенттері (. Морфин, стрихнин, атропин, physostigmine және т. б. ) негізгі белсенді зат улы өсімдіктер. Олар әдетте кейбір бөліктері басқаларға қарағанда улы зауыттың барлық бөліктерінде табылған, бірақ жиі емес сол мөлшерде, бүкіл зауыттың бас уыттылығы отыр. Мысалы, кезең яд, аконитті түрлері, әсіресе улы морозника тамыр, картоп - гүлдер, Hemlock - жеміс-жидек, Sophora, гелиотроп қуыршақтар - Digitalis тұқым - жапырақтары. Тек зауыттың бір органда (- ащы бадам, шие, қара өрік тұқым, мысалы, гликозид amygdalin) жинақталған және қалыптасқан кейбір өсімдік уландыруы мүмкін. (мысалы, картоп түйнек, тұқым krovelka Ю, ұйықтататын дәрі көкнәр тұқымдар) . Өсімдіктердің уытты заттардың мазмұны
өсімдік дамуының өсу жағдайлары мен фазаларына байланысты. Әдетте, оңтүстігінде улы өсімдіктер, белсенді заттар солтүстігінде өсіп жинақталады. Гүлдену кезеңінде үшінші. Кейбір өсімдіктер көп, гүлдену дейін улы басқа кезде, жемісін береді. жаңа піскен түрінде ең улы өсімдіктер. Кептіру күні қайнаған, сүрлем уыттылығы төмендейді, кейде мүлдем жоғалуы мүмкін. Алайда, ең улы өсімдіктер уыттылығы өңдегеннен кейін шешілмесе, сондықтан жем оларды қабылдауға жиі ауыл шаруашылығы жануарларының ауыр улану көзі болып табылады (сүрлем шөп сүрлемдік сіңдірілген сілтісізденіп соңғы түскен морозника алкалоидтардың тиіп, және ол улы жасау)

Құмаршық (лат. Agriophyllum ) - алабота тұқымдастарына жататын бір жылдық шөптесін өсімдік. Биіктігі 20 - 100 см-дей. Сабағы түп жағынан бастап тармақталып өседі. Жапырағы қандауыр пішінді әрі тікенекті болады. Тамыз-қазан айларында гүлдеп, жеміс салады. Жемісі 3, 5-5, 5 мм-дей түксіз үлпілдек қанатты дәнек. Тұқымы жұмыртқа тәрізді ал қызыл түсті келеді. Батыс Қазақстан, Атырау, Маңғыстау облыстарында, Оңтүстік Қазақстан аймағының Мойынқұм құмды алқабындағы еспе құмда өседі. Қаратөбе, Жаңақала, Ақжайық, Бөкей ордасы ауданында да жиі кездеседі. Құмаршық - мал азығы, сүрлемге салынады. Көшпенділер оның тұқымынан ұн жасап нан пісірген, жай ботқа да жасаған.
Тұкымынан май алынады, ол күнбағыс майынан бірде-бір кем емес.
Құм көшкінін тоқтату үшін де егіп өсіреді

Картинки по запросу құмаршық

Бұзаубас сораң немесе Сораңшөп (лат. Salіcornіa ) - Қызылқұйрық тұқымдасына жататын бір жылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Жер жүзінде 30 түрі бар. Қазақстанда 1 түрі - Еуропа бізбелдігі немесе Бізбелдік кездеседі.

Бұзаубас сораң

Salicornia virginica

Тропиктік және субтропиктік белдеулердің жылы аймақтарында кездесетін 60 түрі белгілі. Қазақстанда теңіз, көл жағалауларында, сор, сортаңды жерлерде өсетін 1 түрі - қызыл бұзаубас сораң (лат. S. europae ) бар. Биікт. 5-30 см. Негізінен тік өсетін, көбінесе қызғылт түсті сабағынан, жалаң, көп буынды бұтақтары шығады. Жапырақтары өте ұсақ. Гүлдері қос жынысты, үштен бірігіп, сабағының етті ұлпаларынан жетіліп, олар масақша гүлшоғырын құрайды. Маусым - тамызда гүлдеп, жемістенеді. Жемісі - домалақ. Дәрілік өсімдік. Күзде, қыста Бұзаубас сораңды түйе мен қой сүйсініп жейді

Қара сексеуіл - биіктігі 2, 5-10 м, тамырының ұзындығы 8-12м. діңі тырбиған, қисық әрі жуан (диаметрі 20 - 40 см), көп бұтақты болып біткен. Қабығы қара сұр түсті. Біржылдық шөптесін өркендері көгілдір не көк түсті, жыл сайын үзіліп түсіп қалады. Жапырағы ұсақ, қабыршаққа ұқсайды. Гүлі майда, бір-бірден орналасқан, қос жынысты. Сәуірден маусымға дейін гүлдеп, қыркүйекте жеміс береді. Жемісі - қанатты жаңғақшауылы 50 -70, кейде 100 жылдай жасайды. Сүрегі тығыз, ауыр, суға салсаң батып кетеді. Түсімі 15-50 т/га Құрғақ затында 10, 1-15, 3% протеин, 16, 6-30, 3% күл, 9, 1-25, 1% жасұнық, 1, 6-2, 3% май, 30, 1-40, 1% азотсыз экстрактивті заттар болады. 100 кг мал азығында 43, 4-58, 9 азық өлшемі, 7, 1-10, 9 кг сіңімді протеин бар. Қазақстанның шөлді аудандарында, әсіресе, Қызылорда, Жамбыл, Алматы және Оңтүстік Қазақстан облыстарында кездеседі. Құмды, сортаңды жерлерде, тақырда өседі. Қара сексеуілді түйе (жыл бойы) мен қой (күзде және қыста) жақсы жейді Қара сексеуіл негізінен отынға пайдаланылады (қызуы мол) .
Сусымалы құмды бекіту үшін оны қолдан егіп те өсіреді.

Қаңбақ (Salsola paulsenіі) - алабұталар тұқымдасы, сораң туысына жататын бір жылдық шөптесін өсімдік. Қазақстанның барлық өңірінде кездеседі. Каспий, Арал теңіздері атырауында, Сарыарқаның шығысы мен батысында, Үстірттің солтүстігінде, Маңғыстау, Қызылорда облыстарында, Мойынқұм, Балқаш - Алакөл ойысының саз топырақты шөлді аймақтарында өседі. Биікт. 15 - 60 см. Сабағы түбінен бастап бұтақтанған, бұтағы өте қалың, тікенегі көп болады. Жапырағы таспа пішіндес, кезектесіп орналасқан, тікенекті, тамыр жүйесі әлсіз. Гүлі - қос жынысты, гүлшоғыры - масақ не шашақ тәрізді. Маусым - тамыз айларында гүлдейді. Мал азығы, оны әсіресе түйе сүйсініп жейді.

Картинки по запросу қаңбақ

Усарғалдақ- көп жылдық, шөптектес өсімдік. Биіктігі 1 метрге жететін көп жылдық, шөптектес өсімдік. Тамыр сабағы жуан әрі қысқа болады, көптеген қосымша тамырлары бар. Жапырақтар кезектесе орналасады, тамыр жапырақтары мен төменгі сабақ жапырақтарының сағақтары ұзын, жоғарғылары отырмалы . Жоғарғы бөлігі ірілеу үш салалы. Гүлдері сары түсті, гүл сабақтары жіңішке, қолшатыр сықылданып шоғырланып өседі . Жемісі-ішінде қара қоңыр тұқымдары бар, ұзындығы 6 сантиметрге жететін қауашақ. Өсімдіктің қай жерін сындырып көрсеңіз де сөлі бөлінеді. Мамыр-тамыз айларында гүлдейді, жемісі шілде-қазан айларында піседі. Усарғалдақ көлеңкелі жерлерде, өзендер мен көлдердің жағаларында, батпақтардың жиегінде, бұталардың арасында, сиреген ормандарда, жыраларда, жарлардың басында, бақшаларда өседі. Дәрі жасауға оның жер үстіндегі бөлігін пайдаланады. Усарғалдақтан жасалған дәрілердің сүйелді кетіретін, ауырғанды басатын, микробтарды жоятын, өт және несеп айдайтын, іш жүргізетін қасиеттері бар. Халық медицинасында бұл өсімдікті тері туберкулезін, подаграны, ревматизмді, сүйелді, есекжемді, тері рагын емдеуге пайдаланады. Ол бауырдың, өт қалтасының, өт жолдарының ауруларын емдеу үшін қолданады. Усарғалдақтан жасалған дәріні байқамай шамадан тыс ішіп қойған адам уланады. Мұндай жағдайда адам қатты шөлдейді, басы ауырады, асқазаны топталып, ауыр тартады, басы айналады, сөйтіп бірте-бірте есінен танады, сандырақтайды. Сондықтан бұл өсімдікпен емдеу тек қана дәрігердің бақылауымен жүргізетінін есте ұстаған жөн.

Қалуен (лат. Sonchus ) - астралылар тұқымдасына жататын бір, екі және көп жылдық шөптесін өсімдіктер туысы. Еуразия мен Африкада кездесетін 70-ке жуық түрі белгілі. Қазақстанда шалғында, өзен-көл жағалауында, бұта арасында, жол жиегінде, арамшөп ретінде егістікте, бау-бақшада өсетін 4 түрі бар. Жаздық және отамалы дақылдар егісінде тараған зиянды түрі - егістік Қалуен (Sonchus arvensіs) . Оның ұзындығы 10 - 160 см-ге жететін атпалы тамыры бар, Көпжылдық өсімдік. Қазақстанда Тобыл, Есіл өзендері, Каспий маңында, Қызылорда, Бетпақдала, Балқаш-Алакөл ойысында, Алтай, Тарбағатай, Жетісу Алатауында, Батыс Тянь-Шаньда өседі.

Бау-бақша Қалуені

Сабағы тік, жапырағы жалпақ, қауырсын немесе қандауыр пішінді, гүлі көбіне сары, гүлшоғыры сыпыртқы тәрізді. Гүлдері сары түсті, 5 -10 себеті топталып қалқанша немесе қалқаншалы сыпыртқы гүлшоғырына жинақталған. Маусым -қыркүйек айларында гүлдеп, жемістенеді. Жемісі - ұзынша келген, қоңыр түсті тұқымша Оның жіңішке, ақ немесе сұр түсті түктерден құралған айдаршасы болады. Егіс Қалуені арамшөп болғанымен шірнелі өсімдік. Шошқа, үй қояны жақсы жейді. Бау-бақша Қалуенінің (Sonchus oleraceus) жапырағы көгілдір. Жапырағы мен жас бұтағын барлық мал, ал бұдырлы Қалуенді жылқы, түйе жейді

Қара меңдуана (лат. Hyoscyamus niger) - алқалар тұқымдасы, меңдуана туысына жататын екі жылдық шөп тектес, ұнамсыз иісі бар улы өсімдік.

Гүлі

Өсімдіктің сабағы тік, бұтақтары көп, биіктігі 20-120 см-ге дейін жетеді. Өне бойын түгелдей жұмсақ ақ түсті, жабысқақ түк басқан. Жапырақтары жұмсақ түкті, пішіні жұмыртқа тәріздес, кезектесіп орналасқан, оның үстіңгі беті қошқыл жасыл, ал астыңғы беті сұрғылт түсті. Төменгі жапырақтары жертаған, ұзын сағақты, эллипс тәрізді. Сабақ жапырақтары қондырмалы. Гүлдері - ірілеу, бұтақшалардың ұшына таман, жапырақтарының қуысында орналасқан. Гүлінің түсі сарғыштау немесе сұрғылт ақ, күлгін, сия-көк жүйкелері бар. Маусым-шілде айларында гүлдеп, шілде-тамызда жемісі пісіп жетіледі. Жемісі - көп тұқымды, құмыра тәрізді қорапша, қақпағы бар. Тұқымдары майда сұрғылт түсті. Қазақстанның барлық аймақтарында кездеседі. Ол тұрғын үй, мал қораларының маңында, жол бойында, егістіктің шетінде, керексіз қоқыс төгетін жерлерде жиі өседі. Қара меңдуана жиі кездесетін арамшөп. Оның жапырағында, қабығында, тамырында гиосциамин, атропия, скополамин алкалоидтары бар. Тұқымында 34%-дай эфир майы, шайырлар, минералды тұздар болады. Қара меңдуана дәрілік шикізаты және одан жасалған препараттар жүйке жүйесін тыныштандыруға, аяқ-қолдың дірілін басуға қолданылады.
Өсімдік жапырағының ұнтағы "астматол" препаратының құрамына кіреді, ол кеңірдектің демікпе ауруына қарсы пайдаланады.

Сүттіген- ( ағылш. Euphorbia) - сүттіген тұқымдасына жататын бір не көп жылдық өсімдіктер мен шала бұталар. Биіктігі 15 - 20 см, тамыры тармақталып, сабағы тік өседі. Қандауыр тәрізді жапырағы бүтін жиекті. Гүлдері дара жынысты, жасылдау сарғыш түсті. Маусым - тамыз айларында гүлдеп, шілде - қыркүйекте жеміс береді. Жемісі - үш ұялы қауашақ. Сүттігеннің көпшілік түрінің сабағы сүтті, шырынды болады, кейбіреуінің ұрығында іш өткізетін май бар. Өте улы өсімдік. Көкшіл сүттіген (Е. helіoscopіa ) - дәрілік өсімдік. Халық медицинасында сүттігенді іш өткізетін, несеп жүргізетін және ішек құртын түсіретін, сондай-ақ қатерлі ісіктерді емдейтін дәрі ретінде қолданады. 2 түрі: берік сүттіген (Е. sclerocyathіum ) және Ярослав сүттігені (Е. jaroslavіі ) - өте сирек кездесетін өсімдіктер ретінде қорғауға алынып, Қазақстанның “Қызыл кітабына” енгізілген Облыстың барлық аймақтарында өсетін 52 түрі бар. Соның ішінде, әсіресе талшық сүттігені (Т. vіrgata ) республиканың орманды, шалғынды жерлерінде, егістіктерінде жиі кездесетін арамшөп. Қазақстанның оңтүстік және шығыс облыстарының ормандары мен жабайы бұталарының арасында, құмды, сортаң, шөлейіт жерлерде өседі. Сүттігеннің өте қауіптілері - түйе сүттігені, құм сүттігені, күнбағыс сүттігені деп аталады. Дәрілік шикізат ретінде жиналмайды, мүмкіндігінше жайылымдарды тазарту үшін оларды тамырымен жұлып алып тастаған дұрыс. Ал қотырға, қышымаға қарсы қолданылатын дәрі тапшы кезде оның шөбінің тұнбасымен (1:20) осы аруларды емдеуге болады. Бірақ сақтық шараларын бұлжытпай орындау қажет. Сүттіген шөбінің құрамында іш өткізетін май, сондай - ақ эуфорбин қышқылының улы тотығы, шайырлы және органикалық заттар, аздаған алколоидтар болады. Жалпы сүттігенді мал жемейді. Бірақ жазда дайындалған пішен арасында сүттіген шөбінің араласып кетуі ықтимал. Қыс айларында осындай шөппен азықтандырған мал уланып қалады. Уланған малдың асқазан - ішегі зақымданып, қабынады, іші өтеді, тәбеті қашады. У денеге әбден тараған кезде оның зәріне қан араласады. Аузынан шұбырып көбікті сілекей ағады, тыныс алу органдары мен жүрек жұмысы нашарлайды. Дер кезінде емдемесе уланған мал 1 -2 күнде өледі. Уланған малға алғашқы жәрдем - оның асқазынын марганцовканың әлсіз ертіндісімен жуу болып табылады.

Картинки по запросу сүттіген