Қазіргі кезеңнің әлеуметтік экологиялық мәселелері Адам санының өсуі. Адам демографиясының әлеуметтік-географиялық ерекшеліктері туралы ақпарат



Биосфера- біздің планетамыздағы жоғары иерархиялық деңгейдегі экожүйе, иерархияда одан төмен деңгейде орналасқандар үшіе әрине оның заңдылықтары бірегей, бірақ оның өзіндік ерекшеліктеріде жоқ емес (биосфера тұйықталған жүйе). Биосфера қызметінде кез – келген жүйе сияқты; қаншалықты сыртқы фактор болса, соншалықты ішкі заңдылықтар орын алады.
Бұл заңдылықтар аксиомалық иерархиялық ұйымдасуда немесе әртүрлі деңгейде жүйеасты қызметінің принципіне сәйкес келеді
- Иерархиялық ұйымдасу аксирмасы;
- Космостық әсер заңдылығы;
- Биотикалық (биогеохимиялық) айналымның тұйықталмау ережесі;
- Вернадскийдің (тірі заттардың физико – химиялық бірлігі заңы);
- Биосфера құрылымының сақталу заңы немесе Ю.Толдсмиттің экодинамикалық екінші заңы;
- Қосымша жүйелік принципі;
- Ғаламдық мекен ортаның қалыптасу ережесі;
- Биосфера эволюциясы заңдылықтары;

Биогеоценоз немесе экожүйе эволюциясы экогенез процестер жиынтығы, дамудың қайталанбас бағыттағы заңдылығы және биогеоценоздар және биосфераның толық алмасуы. Экогенез организмдердің ұйымдасу деңгейі мекен ортасын қалыптастыруы және соның салдарынан өзіндік құрамын құрылысын, өнімділігін қоршаған орта жағдайының қарай сәйкестендіру мүмкіндігі.
1) Педи ережесі ( тіршілік иелері тек тіріден пайда болады, тірі мен өлі заттар арасында бір-біріне өте алмайтын шекара бар, бірақ олардың арасында тұрақты байланыс қалыптасқан).
2) Экотарихи (геотарихи)принцип.
3) Биогеохимиялық айналымның ғаламдық бұзылу заңдылығы.
4) Биосферада энтропияның даму теоремасы.
5) Аптақа итермелеу принципі (ережесі).
6) Биосфераның үздіксіз және үздікті даму принципі.
7) Бір пайыздар ережесі.
8) Он пайыздар ережесі.
9) Биосфера эволюциясында түрлер тұрақтылығы көптүрлілік ережесі.
10) Биосфера тұрақтылығын сақтауда экожүйе көптүрлігінің тигізетін әсері.

Қазақстан Республикасы Білім жене Ғылым министрлігі
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті

СӨЖ
Тақырыбы: Қазіргі кезеңнің әлеуметтік экологиялық мәселелері Адам санының өсуі. Адам демографиясының әлеуметтік-географиялық ерекшеліктері

Тексерген: Жилкыбаева С.Ж.
Орындаған: Сәкен А.С.

6.2 Экожүйе және биожүйелер ұйымдасуының жалпы заңдылықтары
Биосфера- біздің планетамыздағы жоғары иерархиялық деңгейдегі экожүйе, иерархияда одан төмен деңгейде орналасқандар үшіе әрине оның заңдылықтары бірегей, бірақ оның өзіндік ерекшеліктеріде жоқ емес (биосфера тұйықталған жүйе). Биосфера қызметінде кез - келген жүйе сияқты; қаншалықты сыртқы фактор болса, соншалықты ішкі заңдылықтар орын алады.
Бұл заңдылықтар аксиомалық иерархиялық ұйымдасуда немесе әртүрлі деңгейде жүйеасты қызметінің принципіне сәйкес келеді
oo Иерархиялық ұйымдасу аксирмасы;
oo Космостық әсер заңдылығы;
oo Биотикалық (биогеохимиялық) айналымның тұйықталмау ережесі;
oo Вернадскийдің (тірі заттардың физико - химиялық бірлігі заңы);
oo Биосфера құрылымының сақталу заңы немесе Ю.Толдсмиттің экодинамикалық екінші заңы;
oo Қосымша жүйелік принципі;
oo Ғаламдық мекен ортаның қалыптасу ережесі;
oo Биосфера эволюциясы заңдылықтары;

Биогеоценоз немесе экожүйе эволюциясы экогенез процестер жиынтығы, дамудың қайталанбас бағыттағы заңдылығы және биогеоценоздар және биосфераның толық алмасуы. Экогенез организмдердің ұйымдасу деңгейі мекен ортасын қалыптастыруы және соның салдарынан өзіндік құрамын құрылысын, өнімділігін қоршаған орта жағдайының қарай сәйкестендіру мүмкіндігі.
1) Педи ережесі ( тіршілік иелері тек тіріден пайда болады, тірі мен өлі заттар арасында бір-біріне өте алмайтын шекара бар, бірақ олардың арасында тұрақты байланыс қалыптасқан).
2) Экотарихи (геотарихи)принцип.
3) Биогеохимиялық айналымның ғаламдық бұзылу заңдылығы.
4) Биосферада энтропияның даму теоремасы.
5) Аптақа итермелеу принципі (ережесі).
6) Биосфераның үздіксіз және үздікті даму принципі.
7) Бір пайыздар ережесі.
8) Он пайыздар ережесі.
9) Биосфера эволюциясында түрлер тұрақтылығы көптүрлілік ережесі.
10) Биосфера тұрақтылығын сақтауда экожүйе көптүрлігінің тигізетін әсері.

Тіршілік жүйесі. Биосфера біртұтас жүйе. Тіршілік жүйесі және биосфера жалпы- жүйелік қасиеттерімен анықталады (заттардың үштік бірлігі,энергия,ақпарат,құрылымдық қызметтердің ұйымдасуы, жүйеасты иерархиясы(генетикалық, клеткалық жүйе мүшелер жүйесі,организмдер жүйесі,өзара әсері,дамуы және т.б)
Организмдердің мінез-құлқын сипаттайтын қасиеттеріне: құрылымдық ұйымдасуы, ерекшелігі, бірлігі,бірлесуі,түрлік айырмашылығы,энергия жұмсауы,зат алмасуы жатады.(Б.М.Медников,1994).
Тірі заттың негізгі қызметтері- энергетикалық, деструктивті, концентрациялы, орта қалыптастырғыш(А.В.Лапо,1987).
Тірі заттың ең негізгі қасиеті:ұрпақ алмасуы, химиялық әртүрлілігі,химиялық реакцияның жоғарғы жылдамдығы, бос энергия, барлық бос кеңістікке таралуы (Н.М.Мамедов,. И.Т. Суравегина. 1996).
Тіршілік- күрделі молекулалардан құралған өзіндік даму, өзіндік сақталу мүмкіндігі бар жүйе. Осындай молекулалар арқылы зат алмасу жүреді және сыртқы ортамен байланысу нәтижесінде энергия және ақпарат алмасу жүзеге асады.
Тіршілік- бұл материя қозғалысының физика - химиялық жағдайындағы ерекше формасы, аминқышқылы және қанттар қасиеті, зат алмасу, гомоспазм,тітіркену, жүйелік бейімделу, (адаптация), қимыл- әрекеті.
Биосфера- ғаламдық экожүйе. Экологиялық экожүйе- ақпаратты өзіндік даму мүмкіндігі,экологиялық биотикалық компоненттердің термодинамикалық ашық бірлігіжәне заттар мен энергияның абиотикалық қайнар көзі,бірлігі мен көп қырлы байланысы биосфераның кейбір бөліктеріне тиесилі уақыт пен кеңістікте (биосфераны қоса алғанда) осы бөліктеріндегі зат алмасудың ішкі заңдылықтары, сыртқы энергия және ақпарат алмасу,( сонымен қатар көршілес іспеттес жиынтық аралығы да) және осының негізінде көпке созылған өзін-өзі реттеудің белгісіз жақтары мен оның бүтіндей дамуын басқаратын биотикалық және құрауыштар әсерінен болады.
Күрделі жүйе
oo Бүтін жүйе аксиомасы
oo Бөлшектену және ірілену заңдылығы
oo Эмерджентность аксиомасы
oo Әртүрліліктің қажеттік заңдылығ
oo Құрам бөліктердің тотығу заңы (ереже)
oo Молшылыққа шектеу қою принципі
oo Жүйеастына өту заңы (ережесі)
oo Оңтайлылық заңы.

Ішкі даму жүйесі:
1) Бір бағытта даму заңдылығы.
2) Жүйелік ұйымдасудың күрделілік заңы К.Ф. Рулье.
3) Биогенетикалық заң ( М.Мюллер, Э.Геккель).
4) Жүйелік - генетикалық заң.
5) Корреляцияның анатомиялық (құрылымдық) заңы ( Ж. Кювье)
6) Жүйе құрауыштардың синхронизациялық және үйлесімдік заңы.

Иерархиялық жүйе
1) Интеграциялық деңгейде иерархиялық ұйымдасу қағидасы.
2) Жүйе құрылымдағы қайталану заңы немесе жүйелік - қайталану заңы.

Жүйе - орта қарым - қатынас
1) Жүйенің қоршаған ортамен байланысу арқылы даму заңы
2) Әсер етуші фактордың иерархиялық жүйеге әсер қағидасы ( және ішкі жүйеге)
3) Функциональды - жүйенің теңсіздік заңы.
4) Үдерістің тоқтау ережесі.
5) Жүйенің бөгде ортада жоғалу заңы Г.Ф.Хильми.

Бақылау сұрақтары:
1. Биосфераға сипаттама беріңіз?
2. Жер биосферасының көлденең бағыттағы сипаттамасы қандай?
3. В.И.Вернадскийдің биосфера туралы ілімнің негізгі қағидалары қандай?
4. Биосфераның негізгі қызметі қандай?
5. Биосферагенез процесін сипаттаңыз?
6. Биосфераның жүйелік қасиеті қалай байқалады?
7. Тірі заттың негізгі қызметі қандай?
8. Тірі заттың теңдесі жоқ қасиеті қандай?
9. Тіршілік дегеніміз не?
10. Экожүйе дегеніміз не?

6.3 Биосферадағы биогеохимиялық айналым.
Биогенді айналым. бізге белгілі болғандай заттар айналымына Жер планетамыздың тартылыс күші әсер етеді. Өлі заттектер өздігінен жазықтық бойымен тек жоғарыдан төменгі бағытқа қарай жылжиды. өзендер, мұздықтар, көшкіндер, үгілулер тек қана осы бағытта қозғалып отырады. Қозғаластың жалпы бағыты- құрлықтан мұхитқа қарай бағытталады.
Тірі заттектер- заттар айналымын төменнен жоғары , яғни мұхиттан құрлыққа кері қозғалуына жалғыз себепші болып табылады.
Биологиялық циклде топырақ және атмосферадағы химиялық элементтердің тірі организмге енуі арқылы жаңа күрделі байланыстар түзіле отырып, оның топыраққа,атмосфераға, суға тіршілік процестері арқылы қайта оралуы жүріп жатады. Биологиялық заттар айналымына геологиялық жалпы айналым да қатысады. Биосфералық циклдің ұзақтығы бірнеше ондаған және жүздеген, тіпті мыңдаған жылдарды, ал геологиялық цикл - миллиондағаг жылдарды қамтиды.
Жердегі заттар айналымы- заттардың орын алмасуы мен араласуы, энергия мен ақпарат алмасуы. Биосферадағы космостық сәулелердің әртүрлі энергия түріне айналуы байқалады. Энергияның әртүрленуі планетамыздағы заттар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Қазіргі кезеңнің әлеуметтік экологиялық мәселелері адам санының өсуі адам демографиясының әлеуметтік-географиялық ерекшеліктері
Қазақстан Республикасының демографиялық саясатының стратегиясын әзірлеу
Экологияны оқытудың теориялық негіздері
Қазақстанда демографияның өзекті мәселелері, оларды шешудің жолдары
ҚР – сы демографиясы
Қазіргі кезеңнің әлеуметтік экологиялық мәселері Адам санының өсуі Адам демографиясының әлеуметтік-георафиялық ерекешеліктері
Қазақстан Республикасындағы ұлттардың таралу ерекшеліктері
Қазақстан Республикасының демографиялық жағдайы туралы
Тарихи этнодемографиялық жағдайын, халқымыздың ұлттық құрамының даму тарихын айқындау
Қазақстан Республикасының демографиялық ахуалының зерттелуі
Пәндер