Эмоцияның пайда болуы, дамуы, сипаттамасы

1. Эмоция туралы түсінік, оның пайда болуы.
2. Эмоцияның физиологиялық негіздері мен психологиялық теориялары.
3. Эмоция және тұлға.
4. Эмоцияның дамуы мен адам өміріндегі ролі.
5. Эмоция мен сезімнің байланысы

Біздің күнделікті өмірде кездесетініміз белгілі бір қатынасты туғызады. Кейбір обьект пен құбылыстар бізге ұнамды, ал кейбіреулері керісінше ұнамсыз, жағымсыз болады. Кейбіреулері қызығушылық пен таңырқаушылықты, ал басқалары немқұрайлықты туғызады.Түйсіну арқылы мәлімет алатын, заттардың ерекше қасиеттері де бізге, мысалы,түс, дәм, иіс немқұрайлы болмайды.Оларды түйсіне, сезіну арқылы біз ляззат немесе қанағаттанбаушылықты, кейде нақты түрде, кейде азғана әрең байқалатын күйде сеземіз. Бұл заттың қасиетіне біздің қатынасымызды бейнелейтін түйсік сипаты – түйсіктің сезімталдық түрі деп аталады.
Өзінің барлық ерекшеліктері мен қасиеттерінің жиынтығы бар өмірлік факттар бұдан да қиын қатынасты тудырады. Оларға деген қатынас мұндай қиын сезімталдық уайымдарда, қуанышта, қайғыда, мейрімділікте, ұнатпаушылықта, қорқуда көрсетіледі. Осы барлық мазасызданулар сезім немесе эмоцияны көрсетеді. (1.392.)
Эмоция адамның күнделікті қажеттіліктерімен сыртқы ортаның ұнамды, ұнамсыз әсерінен туындайтын қарапайым, лезде пайда болатын көңіл- күй көрінісі.(5.296.)
Адамның эмоциясының негізгі басты функциясы – оның эмоция көмегімен сөз тіркесін қолданбай, бір – бірінің жағдайын түсінетін және ортақ іс - әрекет пен әңгімеге көшуге болатын қабілет.(3.436.)
Эмоция (латын тілінен аударғанда, яғни emoveo-қоздырамын, толқытамын дегенді білдіреді) – адамды не толқытса, соның адам үшін сыртқы және ішкі стимулдардың, ситуациялардың, оқиғалардың маңыздылығын бейнелейді.(5.296.)
Эмоция соған бағытталған адам мен заттың қажеттілігін сипаттайды. Тоқырау процесінде эмоциялық сезіну мен жағдай оның қолайлы шекараларында өмірлік процесті ұстап қалу тәсілі түрінде биологиялық қалыпта бекітілген. Олардың организмге деген мағынасы кейбір факторлардың бұзушылық мінез – қылқын ескерту болып табылады. Осыған байланысты, эмоция адамның іс - әрекетін және организмнің функционалдық жағдайын реттейтін негізгі механизмдердің бірі болып табылады.
Алайда біз «сезім» және «эмоция» деген екі ұғымды пайдаланып отырғанымызға назар аудару керек. Бірақ бұл ұғымдар қаншалықты бір – бірімен тең? Олардың бірі екіншісінің туындысы болып келе ме?
Жағдай мынада, эмоция – бұл өте кең мағыналы ұғым, ал сезім – эмоцияның мазасызданудың бір түрін көрсетеді. Практикалық өмірде, біз эмоция ұғымы деп адамның сан – алуан түрлі реакцияларын, яғни көңіл – күйі мен құмарлықтарының жағдайларын түсінеміз. Психология - эмоция деп адамның өмірлік іс - әрекетіне қатысты ішкі және сыртқы ситуацияларды бағалау және тұлғалық маңыздылығын көрсететін, мазасыздану формасындағы психикалық процестерді түсінеді.

1. А.Г. Маклаков «Общая психология», Питер 2006
2. Л.Д. Столяренко «Основы психологий», Финикс 2001
3. Р.С. Немов «Психология», Владос 2001
4. Е.И Рогов «Общая психолдогия», Владос 2000
5. Н. Берікұлы «Жантану», Ақтөбе NOBEL 2006