«Тамақтану гигенасы. Тамаққа қойылатын гигеналық талаптар. Балалардың тамақтану рационын құру. Қазақтың ұлттық тамаұтарының маңызы.»



Тамақтану – ағзаның өмірлік қажеттілігі болып саналады. Ол адамды сумен, энергия мен қамтамасыз етеді. Клеткаларды құру үшін , сол себепті әр түрлі жағдайда емдем-терапиасы қолданылады. Су адамның бір тәуіліктегі тиімді тамақтану рационы(1280-3000ккал) бұл өмір сүру деңгейіне байланысты. Азықпен адам жалпы тіршілікке қажетті белок, май, көмірсутегі, минералды тұз, су, витаминдер мен тыеандарды қалпына келтіруге, энергия шығынын және ағзаның қажеттерін толтыруға арналған басқа да заттар алады. Осы заттардың барлығы күрделі алмасу үрдісіне қатысады. Ақуыздар, көмірсулар, майлар ағзаны энергиямен қамтамасыз етуде басты қызмет атқарады. Метаболизм үрдісі кезінде ақуыздан, майдан, көмірсулардан энергия бөлінеді. Олар құнарлықпен өлшенеді. Ағзадағы1kg ақуыздың тотығуынан -4kkal, 1g майдан -9kkal, 1kg көмірсудан -4kkal энергия түзіледі. Тағам құнарлығы арнайы кестемен көрсетіледі. Дені сау адамға тәуіліктік үлестегі жануар ақуызының мөлшері көрсетілген қалыпқа сайкес құрастырылуы керек. Өсімдік -40g, жануар майы-85-90g көмірсулар-400g-500g , төріт мезгіл тамақтануда жалпы тамақ салмағы 3kg дейін жетуі қажет. Физикалық жұмыс пен айналыспайтын ауруханада жатқан науқастарда тағамның құнарлығы қалыптан аспауы керек. Төсек тартып жатқан ауруларда енергияға қажеттілік біршама төмен болады. Ақуыздар, майлар, минералды заттар, ұлпалар мен тіндердің қызметін қалпына келтіру үшін “құрылыстық” заттар болып табылады. Сау адам қалыпты жағдайда 4мезгіл тамақ ішіп отыруы керек.
Тәуіліктік рационды құру
1.Таңертеңгі тамақ 25%.
2.күндізгі тамақ 30%
3.кешкілік тамақ 20%.
4.кешкі тамақ 25%
Тәуіліктік тамақтану құрамы
Тәуіліктік тамақтану құрамын ағзаның күнделікті энергетикалық шығынына, оның қажеттілігіне байланысты құру керек. Тәуіліктік тамақтандырудың құндылығы ағзаның қажеттілігіне сәйкес келіуі. Ағзаның жалпы Негізгі энергиялық шығын алмасуы барлық ішкі ағзаны және ағзаның бұлшық ет жұмысын психологиялық тыныштықта 12-16 сағаттан соң 18-20c температурада қалыпты жағдайда ұстап тұра алады. Зат алмасу ағза иесінің жынысына, жасына тәуелді болады. Ер адамда зат алмасу әйелдерден гөрі 10-15есе көп, егде адамдарда төмен. Қосымша зат алмасу енергияның жұмсауымен белгілі бір жұмыс түрін анықтайды. Ағзаның энергетикалық шығыны килориямен есептеледі. Тағамның құрамы, азық-түліктің калориялығы арнайы арнайы кестенмен белгіленген. Тағам құрамындағы калорияны ағзаның физологиялық қажеттілігіне сай құру қажет. Тағам құрамының калориялығына қарамастан, тағам мөлшері оны қабылдаған кезде асқазанды қанағаттандырып, тойымжылық сезімін тудыру керек. Тоқшылық сезімі асқазандағы тағамның ыдырау ұзақтығына байланысты болады.
1. Гигиена детей и подростков: Учебник /Под ред. В.Р.Кучма. - М.: ГЭОТАР-МЕДИА, 2010.- 480 с.
2. Руководство к практическим занятиям по гигиене детей и подростков: учебное пособие/ под ред. проф. Кучма В.Р.- М.:ГЭОТАР – Медиа, 2012. – 560 с.
1. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене детей и подростков. Под ред. Кардашенко В.Н., М., 1983 г.
2. Гигиена детей и подростков. Руководство для санитарных врачей. Под ред. Сердюковской Г.Н. и Сухарева А.Г., М., 1986 г

Пән: Ет, сүт, шарап өнімдері
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:   
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ№3

Тақырыбы: Тамақтану гигенасы. Тамаққа қойылатын гигеналық талаптар. Баллардың тамақтану рационын құру. Қазақтың ұлттық тамаұтарының маңызы.

Тексерген: Кунанбаева Н. С.
Орындаған: Мадениетхан Д
Тобы: П-409

Семей 2015
Тамақтану
Тамақтану - ағзаның өмірлік қажеттілігі болып саналады. Ол адамды сумен, энергия мен қамтамасыз етеді. Клеткаларды құру үшін , сол себепті әр түрлі жағдайда емдем-терапиасы қолданылады. Су адамның бір тәуіліктегі тиімді тамақтану рационы(1280-3000ккал) бұл өмір сүру деңгейіне байланысты. Азықпен адам жалпы тіршілікке қажетті белок, май, көмірсутегі, минералды тұз, су, витаминдер мен тыеандарды қалпына келтіруге, энергия шығынын және ағзаның қажеттерін толтыруға арналған басқа да заттар алады. Осы заттардың барлығы күрделі алмасу үрдісіне қатысады. Ақуыздар, көмірсулар, майлар ағзаны энергиямен қамтамасыз етуде басты қызмет атқарады. Метаболизм үрдісі кезінде ақуыздан, майдан, көмірсулардан энергия бөлінеді. Олар құнарлықпен өлшенеді. Ағзадағы1kg ақуыздың тотығуынан -4kkal, 1g майдан -9kkal, 1kg көмірсудан -4kkal энергия түзіледі. Тағам құнарлығы арнайы кестемен көрсетіледі. Дені сау адамға тәуіліктік үлестегі жануар ақуызының мөлшері көрсетілген қалыпқа сайкес құрастырылуы керек. Өсімдік -40g, жануар майы-85-90g көмірсулар-400g-500g , төріт мезгіл тамақтануда жалпы тамақ салмағы 3kg дейін жетуі қажет. Физикалық жұмыс пен айналыспайтын ауруханада жатқан науқастарда тағамның құнарлығы қалыптан аспауы керек. Төсек тартып жатқан ауруларда енергияға қажеттілік біршама төмен болады. Ақуыздар, майлар, минералды заттар, ұлпалар мен тіндердің қызметін қалпына келтіру үшін "құрылыстық" заттар болып табылады. Сау адам қалыпты жағдайда 4мезгіл тамақ ішіп отыруы керек.
Тәуіліктік рационды құру
1.Таңертеңгі тамақ 25%.
2.күндізгі тамақ 30%
3.кешкілік тамақ 20%.
4.кешкі тамақ 25%
Тәуіліктік тамақтану құрамы
Тәуіліктік тамақтану құрамын ағзаның күнделікті энергетикалық шығынына, оның қажеттілігіне байланысты құру керек. Тәуіліктік тамақтандырудың құндылығы ағзаның қажеттілігіне сәйкес келіуі. Ағзаның жалпы Негізгі энергиялық шығын алмасуы барлық ішкі ағзаны және ағзаның бұлшық ет жұмысын психологиялық тыныштықта 12-16 сағаттан соң 18-20c температурада қалыпты жағдайда ұстап тұра алады. Зат алмасу ағза иесінің жынысына, жасына тәуелді болады. Ер адамда зат алмасу әйелдерден гөрі 10-15есе көп, егде адамдарда төмен. Қосымша зат алмасу енергияның жұмсауымен белгілі бір жұмыс түрін анықтайды. Ағзаның энергетикалық шығыны килориямен есептеледі. Тағамның құрамы, азық-түліктің калориялығы арнайы арнайы кестенмен белгіленген. Тағам құрамындағы калорияны ағзаның физологиялық қажеттілігіне сай құру қажет. Тағам құрамының калориялығына қарамастан, тағам мөлшері оны қабылдаған кезде асқазанды қанағаттандырып, тойымжылық сезімін тудыру керек. Тоқшылық сезімі асқазандағы тағамның ыдырау ұзақтығына байланысты болады. Ең алдымен көмірсулары, одан кейін ақуыздар, ең соңынан майлар ыдырайды. Қортылған тағамнан кейін тоқшылық сезімі, ұсақталған немесе жангшлған тағамддарға қарағанда ұзаққа созылады. Асқазанды қатты тітіркендіруші,асқазан сөлін еріксіз бөледі.Кез-келген диета тағамның мынадай ерекшелігін негізге ала отырып құрылыуы керек:
1.Калориялығы мен химиялық құрамы.
2.Тағамның физикалық қасиеттерін.
3.Рұқсат етілген тағамдар жеткілікті көлемде кіргізіледі.
4.Тамақтандыру тәртібі.
5. Тағамның ерекше өңделген түрі.
Тамақтану статусы
"Тамақтану статусы" - дегеніміз адамның бұрынғы және нақты тамақтануынан туындағын организмнің физикалық және психологиялық-физиологиялық жағдайы. Ол организмнің клиникалық, соматометриялық, метаболитикалық, функционалдық және де басқа көрсеткіштермен, денсаулық және жұмыс қабілеті деңгейімен сипатталады және тамақ компоненттері сапасын және организмнің энергиялық қажеттілігімен тамақтанудың сәйкестілігі тұрғысында бағаланады. Тамақтану статусын қалыптастыру үздіксіз және динамикалық процесс болып есептеледі, себебі, ол ананың жатырында басталып, бүкіл өмір бойы үзілмейді. Өсуі және дамуы кезінде организмнің қажеттілігіне сәйкес тамақтану жағдайына тағам статусының қалыптасуы генотиппен жүргізіледі. Дегенмен тұқым қуалау бағдарламасының таратылуы тек қана тамақтанудың толық құндылығы организмге қажетті энергияға қатысты емес, ол адамның фило және онтогенездің ерекшеліктеріне байланысты. Тамақтану статусының көрсеткіштерін бағалау стандартты мөлшерімен салыстыру арқылы жүргізіледі. Олар осындай контигенттер үшін олардың жасын, жынысын, денсаулық жағдайын, тіршілік пайымын, адамдарға әсер ететін сыртқы орта жағдайын және экстремалды жағдайларды ескере отырып белгіленеді. Интегралды бағалау негізінде тамақтану статусы мөлшерлі, жеткіліксіз немесе артық болып үш түрде бағаланады. Мөлшерлі тамақтану статусы - дені сау адамның жасы мен жынысына сәйкес келетін, оның тіршілігіне, жаңарып отыруына және қоршаған ортаға бейімделуіне жақсы мүмкіндіктер туғызатын, адам денесінің генетикалық тұрғыдан морфологиялық және заттық құрамына сәйкес болатын біркелкі тамақтануды көрсетеді. Жеткіліксіз тамақтану статусы - ашығудың толық немесе өлшемді түрлерінде немесе организмге қажетті жекелеген тамақ түрлерінің тамақ құрамында жетіспеушілігіне байланысты пайда болады. Өзгерістерден кейінгі организмнің жағдайын көрсетеді. Мұндай жағдайда адамның табиғи көрсеткіштері, функционалдық жағдайы және бейімделуімен мүмкіншіліктері, жұмыс істеу қабілеті және денсаулық жағдайы нашарлайды. Артық тамақтану статусы - тамақ түрлерін немесе тамақтың жекелеген құрамды бөліктерін организм қажеттілігінен жоғары көлемде қабылдағанда пайда болып дамиды. Халықтың тамақтануын зерттеу жұмыстары Халықтың тамақтануын зерттеу жұмыстары тамақтанудың физиологиялық нормаларына сай, үйлесімді ету мақсатында жүрігізіледі. Тамақтануды зерттеуде келесі сұрақтар анықталады:
1. Тұтынылатын азық-түлік сипаты мен тамақтың әртүрлілігі;
2. Тамақтану режимі;
3. Азықтың химиялық құрамы мен биологиялық құндылығы;
4. Азық түлікті тұтыну мен тамақ дайындайдағы ұлттық ерекшеліктер.
Балалардың ұтымды тамақтануы, олардың денсаулығына қажетті жағдайдың қамтамасыздануы, жұқпалы аурулардың және басқа да жағымсыз факторлардың әсеріне тұрақты болып табылады және барлық жастағы кезеңде оқытуға қабілетті. Балалар мен жасөспірімдер денсаулығының қолдауындағы тамақтанудың басымдылық рөлі тұрғындардың ұтымды тамақтануы мемлекеттік саясатта бекітілген.
Ұтымды тамақтану - қабылданған тағамның сандық және сапалық ара қатынасы және күні бойы қабылдау бойынша соңғысының таралуы, организмнің қажеттілігіне сай және оның қалыпты дамуының қамтамасыздандыруы мен іс-әрекеттілігі кезіндегі тамақтану.
Көптеген зерттеушілер, балалардың оқытуы мен дене дамуын, денсаулық жағдайының тікелей байланысын олардың тамақтануының биологиялық толыққажеттілігін белгілеген. Егер ұтымды тамақтану, балалардың денсаулығы мен үйлесімді дамуын анықтау жағдайда болса, күдік тудыру мүмкін, дұрыс тамақтанбау әртүрлі ауруларға әкеліп соқтырады, көбінесе асқорыту жүйесі аурулары, жүйке және жүрек-тамыр жүйе аурулары, жұқпалы және тұмау аурулары тұрақтылығының төмендеуі.
Зерттеулердің соңғы жылдарына ерекше көңіл аудару қажет, балалар мен жасөспірімдердің тағамдық статусында және тағамдық құрылымында маңызды бұзылыстарды анықтады. Оларға мыналар жатады: мектеп және мектепке дейіңгі жастағы балалармен, тағамдық заттардың тұтынуымен ұсынылған нормадан тыс маңызды ауытқулар; мектеп мекемесінде рациондағы баланстардың бұзылыстары; дене даму көрсеткіштерінің төмендеуі. Әсіресе, маңызды мәселе болып микронутриенттер тапшылығы болып табылады, көбінесе, С витамині (зерттелген балалардың 60-70%) және де A, B1, В2 витаминдері, бета-каротин; темір, кальций (балаларда 30-40%); йод (балаларда 70-80% ) және т.б.
Балалар өнімдері, балалардың жасына байланысты есептелген.
Келесі топтарды ажыратады:
1) ерте жастағы балалар - туғаннан бастап, 3 жасқа дейіңгі балалар;
2) мектепке дейіңгі жастағы балалар - 4 жастан 6 жасқа дейін балалар;
3) мектеп жастағы балалар - 7 жастан 16 жасқа дейін балалар.
Балалар мекемесінде (БМ), балалардың тамақтану ұйымдастырылуының дұрыс негізі перспективті менюді құру болып табылады. Перспективті меню, өнімдердің тәуліктік нормаларына сай бекітілген, 7-10 күнге орташа медициналық қызметкермен құрылады, ол балалар тамақтануының әр түрлігіне ғана жоспарлауын мүмкіндік бермейді, ол қажетті тағамдық өнімдерге алдын ала тапсырыс береді және жеткілікті ассортиментермен қамтамасыздандырылады.
Өнімдердің сандарын анықтау үшін, тәуліктік нормаларды 7 немесе 10 көбейтеді (7-ік и 10-лық күндік меню). Содан соң, әр табаққа таратып салуды біле, сол өнімді қанша рет және қандай табаққа берілуін есептейді. Осыдан, тәуліктік рацион өнімдерінің бөлігі, (сүт, нан, қант, қаймақ майы, жемістер) тәуліктік жиынтығының ұсынылған нормалармен, менюға сандармен күнделікті кіруі қажет. Басқа өнімдер (балық, сүзбе, жұмыртқа, ірімшік, қаймақ және т.б.) баланың рационына күнде кіру қажет емес, бірақ жұма ішінде толық мөлшерде берілу қажет.
Перспективті менюді құрған кезде назар аудару қажет, тамақтанудың әр түрлілігі, өнімдердің жеткілікті жиынтығының есебіне ғана емес, ол көп қолданылатын өнімдерден әзірленетін, астардың кең ассортимендердің есебімен де жетеді.
Менюді алғашқы рет түскі асқа, сосын тәңертенгі асқа, содан соң кешкі асқа құруды ұсынады. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Тамақтану гигиенасы туралы
Тамақтану режимі, балалардың тамақтану рационын құру
Дұрыс тамақтану жайлы мағлұмат
Ірімшік өндіру
Ірімшіктің жалпы сипаттамасы
Жасөспірім балалардың тәуліктік тамақтану ерекшеліктері
Тамақтану гигиенасы. Балалардың тамақтану рационын құру
Дене шынықтырудың басты бөлігі спорт
Тамақтану тәртібі
Спортпен айналысатын адамдардың тамақтану ерекшелігі
Пәндер