Ауыстыру арқылы сұрыптау



Сұрыптау (Селекция; selection; Сортировка; sorting) - массив элементтерін белгілі бір заңдылықпен орындарын ауыстырып реттеу процессін айтамыз. Мысалы, сандар массивін өсуі, кемуі бойынша сұрыптау, жолдар массивін алфавит бойынша сұрыптау және тағы басқа.
Сұрыптау мақсаты - көптеген сұрыпталған обьектінің ішінен белгілі бір элементті іздеуді оңайлату. Ақпараттық жүйелерде мәліметтерді сұрыптаудың маңызы өте зор.
Сұрыптаудың түрлері
Бүгінгі таңда сұрыптаудың көптеген тәсілдері белгілі. Олар:
• Таңдау арқылы сұрыптау
• Алмастыру арқылы сұрыптау
• Индекстері арқылы сұрыптау
• Енгізу арқылы сұрыптау
• Біріктіру арқылы сұрыптау
Сұрыптау әдістері
Сұрыптаудың бірнеше әдістері бар. Бұлардың барлық алгоритмдерден таңдап алыну себебі, біріншіден, жиі қолданылады, екіншіден, көптеген басқа алгоритмдер осылардың түрлі модификациялары болып табылады.Олар:
• Сұрыптаудың көпіршікті әдісі
• Сұрыптаудың шейкерлі әдісі
• Сұрыптаудың хоор әдісі
Алгоритмдерді әдетте сандық (есептеу) және сандық емес (есептеусіз) деп бөледі. Сандық алгоритмдер сандармен математикалық есептеулер жүргізуге арналған, ал сандық емес алгоритмдер әртүрлі құрылымданған мәліметтермен жұмыс істейді. Ең маңызды есептеусіз алгоритмдердің бірі болып сұрыптау және іздеу табылады. Объектілердің берілген тізбегін қандай да бір анықталған ретпен қайта топтастыратын үрдісті сұрыптау деп атайды. Сұрыптау алгоритмдері мәліметтер құрылымын таңдауға тәуелді, сондықтан сұрыптау әдістерін екі түрге бөледі: ішкі сұрыптау алгоритмдері(массивтерді сұрыптау) және сыртқы сұрыптау алгоритмдері(файлдарды сұрыптау). Сандық емес алгоритмдер үшін жазбалар массивтерін сұрыптау тән. Ішкі сұрыптаулар алгоритмдері – бұл ішкі жадтағы мәліметтерді сұрыптау алгоритмдері, бұл жағдайда қолайлы құрылым – массив. Массивтерді сұрыптау алгоритмдеріне қойылатын басты талап – жадтың экономды пайдаланылуы. Элементтерді in situ (яғни элементтерді қайта топтастыруды жадтың сол жерінде жүргізеді) сұрыптайтын қарапайым сұрыптау алгоритмдері бар: кірулермен сұрыптау, таңдаумен сұрыптау, алмасумен сұрыптау («көбікше» әдісі). Сұрыптаудың жетілдірілген қарапайым әдістері: кемімелі өсімшелі кіру бойынша сұрыптау (Шелл сұрыптауы), ағаш көмегімен сұрыптау (пирамидалық сұрыптау), бөліктеу арқылы сұрыптау (жылдам сұрыптау).
1. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
2. Бурин Е. А. Программирование на языке Турбо Паскаль. А., 2000.
3. Вирт Н. Алгоритмы инструктуры данных.
4. Досмайлов Т. К. Паскаль программалау тілі. А.,1996.
5. Кнут Теория алгоритмов.
6. Матросов В. Л. Теория Алгоритмов.
7. Семашко Г. Л., Салтыков Г. Л. Программирование на языке Паскаль. М.,1988.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ УНИВЕРСИТЕТІ

СӨЖ №2

Тақырыбы: Ауыстыру арқылы сұрыптау

Орындаған: Мұратқанова Ә.Е.
Тексерген: Болсынбекова Ш.Ж

Семей 2015

Сұрыптау (Селекция; selection; Сортировка; sorting) - массив элементтерін белгілі бір заңдылықпен орындарын ауыстырып реттеу процессін айтамыз. Мысалы, сандар массивін өсуі, кемуі бойынша сұрыптау, жолдар массивін алфавит бойынша сұрыптау және тағы басқа.
Сұрыптау мақсаты - көптеген сұрыпталған обьектінің ішінен белгілі бір элементті іздеуді оңайлату. Ақпараттық жүйелерде мәліметтерді сұрыптаудың маңызы өте зор.
Сұрыптаудың түрлері
Бүгінгі таңда сұрыптаудың көптеген тәсілдері белгілі. Олар:
* Таңдау арқылы сұрыптау
* Алмастыру арқылы сұрыптау
* Индекстері арқылы сұрыптау
* Енгізу арқылы сұрыптау
* Біріктіру арқылы сұрыптау
Сұрыптау әдістері
Сұрыптаудың бірнеше әдістері бар. Бұлардың барлық алгоритмдерден таңдап алыну себебі, біріншіден, жиі қолданылады, екіншіден, көптеген басқа алгоритмдер осылардың түрлі модификациялары болып табылады.Олар:
* Сұрыптаудың көпіршікті әдісі
* Сұрыптаудың шейкерлі әдісі
* Сұрыптаудың хоор әдісі
Алгоритмдерді әдетте сандық (есептеу) және сандық емес (есептеусіз) деп бөледі. Сандық алгоритмдер сандармен математикалық есептеулер жүргізуге арналған, ал сандық емес алгоритмдер әртүрлі құрылымданған мәліметтермен жұмыс істейді. Ең маңызды есептеусіз алгоритмдердің бірі болып сұрыптау және іздеу табылады. Объектілердің берілген тізбегін қандай да бір анықталған ретпен қайта топтастыратын үрдісті сұрыптау деп атайды. Сұрыптау алгоритмдері мәліметтер құрылымын таңдауға тәуелді, сондықтан сұрыптау әдістерін екі түрге бөледі: ішкі сұрыптау алгоритмдері(массивтерді сұрыптау) және сыртқы сұрыптау алгоритмдері(файлдарды сұрыптау). Сандық емес алгоритмдер үшін жазбалар массивтерін сұрыптау тән. Ішкі сұрыптаулар алгоритмдері - бұл ішкі жадтағы мәліметтерді сұрыптау алгоритмдері, бұл жағдайда қолайлы құрылым - массив. Массивтерді сұрыптау алгоритмдеріне қойылатын басты талап - жадтың экономды пайдаланылуы. Элементтерді in situ (яғни элементтерді қайта топтастыруды жадтың сол жерінде жүргізеді) сұрыптайтын қарапайым сұрыптау алгоритмдері бар: кірулермен сұрыптау, таңдаумен сұрыптау, алмасумен сұрыптау (көбікше әдісі). Сұрыптаудың жетілдірілген қарапайым әдістері: кемімелі өсімшелі кіру бойынша сұрыптау (Шелл сұрыптауы), ағаш көмегімен сұрыптау (пирамидалық сұрыптау), бөліктеу арқылы сұрыптау (жылдам сұрыптау).
Орын ауыстырып сұрыптаудың негізгі идеясы сұрыпталған тізімге жаңа элементті қосар кезде оны кез келген орынға емес бірден қажетті орынға қою керек, сосын барлық тізімді қайтадан сұрыптау керек. Орын ауыстырып сұрыптау l өлшемді кез келген сұрыпталған тізімнің бірінші элементін оқиды. Екіэлементті сұрыпталған тізім бірэлементті тізімнің қажетті орнына алдыңғы берілген тізімнен екінші элементті қосқаннан құрылады. Енді алдыңғы берілген тізімнен сұрыпталған екіэлементті тізімге үшінші элемент қоюға болады. Бұл процесс алдыңғы берілген тізімнің барлық элементтері тізімнің кеңейтілген сұрыпталған бөлігіне қойылғанға дейін қайталана береді.

Ауыстырып сұрыптауға жататындар:көпіршікті сұрыптау,шейкерлік сұрыптау,жедел сұрыптау.
Ауыстыру арқылы сұрыптау. N элементтен тұратын а массивін айырбастау арқылы сұрыптау үшін немесе көпіршік әдісімен сұрыптау үшін n-ші жүріс қажет. Әрбір жүрісте көршілес екі элемент салыстырылады және егер 1-сі үлкен болса немесе 2-не тең болса, онда бұл элементтер орындарымен ауысады. әрбір жүрістің аяғында ең кіші элемент ішкі тізімнің жоғарғы жағына көтеріліп отырады. Бұл қайнап жатқан судың ішіндегі ауаның көбікшесіне ұқсас. Сондықтан көпіршік әдісі деп аталады.
Көпіршікті сұрыптау
Ең танымал алгоритм - көпіршікті сұрыптау (көпіршікті сұрыптау әдісі немесе көпіршікті сұрыптау ). Оның танымалдығы қызықты атына және де алгоритмнің қарапайымдылығына байланысты. Алайда, тұтастай алғанда , сұрыптау алгоритмдерінің ең нашарларының бірі болып табылады .
Көпіршікті сұрыптау алмастыру сұрыптауының класына жатады. Оның алгоритмі қажет болған жағдайда , қайталанатын салыстыру элементі мен көрші элементтерін алмастырады. Элементтері суда ауа көпіршіктері ретінде әрекет етеді, олардың әрқайсысы өздерінің деңгейінде көтерілген кезде.
Мысал. Массив:
50,20,40,75,35
0-жүріс. 50 мен 20салыстырылады.
20,50,40,75,35
1-жүріс. 50 мен 40 салыстырылады
20,40,50,75,35
2-жүріс. 50 мен 70 реттелген, сондықтан қалады.
20,40,50,70,35
3-жүріс.75 пен 35 салыстырылады.
20,40,50,35,75
4-жүріс. 50 мен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Сұрыптау есептері. қою арқылы сұраптау
Массивтерді сұрыптаудың қарапайым алгоритмдері
Сұрыптау есептері. Сұрыптау алгоритмі
Сұрыптау есептері
Таңдау арқылы сұрыптау
Сұрыптау әдіс тәсілдері
Массив
Сұрыптау есептері. Сұрыптау алгоритмдері
Алгоритмге түсінік
Сұрыптау есептері, сұрыптау алгоритмдері туралы ақпарат
Пәндер