Албырт тұқымдасы

I.Кіріспе
1.Албырттар тұқымдасының сипаттамасы мен ерекшелігі
II.Негізгі бөлім
2.Албырт тұқымдасының жіктелуі
3.Өнеркәсіптегі маңызы
III.Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Албырттар тұқымдасы (Salmonidae) – нағыз сүйекті балықтардың бір тұқымдасы.Каспий, Арал теңізінде, Зайсан көлінде, Бұқтырма су бөгенінде, Ертіс, Каспий, Арал албырттарында, Ақбалық, Сылан түрлері кездеседі. . Албырттардың тұщы суларда тұрақты мекен ететін (Сигалар, Омулдар мен таймендер деп аталатын) түрлері бар. Албырттардың дене тұрқы 130 см, салм. 2-3 кг. Денесі тығыз қабыршақты келеді, бүйір сызығы жақсы дамыған.Албырттар—қазіргі кезде тіршілік ететін сүйекті балықтардың ішіндегі өте қарапайым түрі. Оның басқа балықтарға қарағанда бас сүйегі нашар сүйектенген және жүзу торсылдағы өңешпен бірігіп кеткен. Қанат қауырсындары жұмсақ және бунақты, ал арқасындағы жүзгіш қанаты қысқа. Сонымен қатар арқасында жұмсақ тері қатпары бар, оны майлы қанат деп атайды. Албырттар — өткінші балықтар. Олардың өсіп жетілуі көбінесе теңізде өтеді де, ал уылдырығын өзендерге шашады. Уылдырық шашу кезіндегі өрістеуі бірнеше мың км-ге дейін жетеді. Уылдырықтарын өздері қазған су түбіндегі арнаулы шұңқырға шашып, оның бетін ұсақ тастармен, немесе ірі құмдармен жауып тастайды. Шабақтары өзенде қыстап шығады да, көктемде теңізге өтеді. Албырттар — кәсіптік маңызы зор, өте бағалы балықтар. Олар өте дәмді еті әрі қызыл уылдырығы үшін ауланады.
Тынық мұхит албырттарына—қызыл (нерка), кижуч және сима жатады, олардың салмағы 3—5 килограмға дейін жетеді. Бұл балықтардың етінің дәмділігі горбуша мен кетенің етінен кем емес, әдетте оны тұздайды, ыстайды немесе кептіреді, одан консерві әзірлеуге болады.
Кунджа мен мальма (Тынық мұхит голені) онша үлкен емес, салмағы 0,4 килограмнан 4 килограмға дейін. Етінің сапасы басқа албырт-лосостарға қарағанда төмен.
Каспий албырты негізінен Каспий теңізінің батыс және оңтүстік жағалауындағы ,өзендерден ауланады. Салмағы 8—ІЗ кг. Каспий албыртының шала тұздалған еті сирек кездесетін тағам болып табылады.
Кумжа оны семгамен бірге Барен, Ақ және Балтық теңіздері бассейндерінен аулайды. Салмағы—1—5 кг.
Голең КСРО-ның солтүстігіндегі сулардан ауланады. Салмағы 0,3 килограмм ан 1,5 килограмға дейін болады. Еті майлы, әрі дәмді, оны негізінен тұздал және ыстап-кептіріп жейді.
Қазақстанда Каспий албырты мен Арал албырты деп аталатын екі түрі кездеседі. Соңғысы біршама ірі, салмағы 14 кг деңгейіңде. Екеуінің де саны өте аз болғандыктан Қазақстанның Қызыл кітабында тіркелген.

1.Сейтбаев Қ.Ж. Ихтиология.-Алматы,2013 жыл
2.Түсіпова К.С. Омыртқалылар биологиясы.-Алматы,1998жыл
3.Ковшарь А.Ф. Қазақстандағы жануарлар әлемі.-Алматы,2003жыл
4.Ахметжанова Т. Биология «Шың».-Алматы,2012жыл
5.Интернет желісі