Сұйықтар. Сұйық құбылыстары

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
І СҰЙЫҚТАР
1.1 Сұйықтар туралы жалпы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4.5
1.2 Сұйықтардың түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6.7
1.3 Сұйық ағыстарының түрлері: Ламинарлы және турбулентті ағыс ... ... .7.8
1.4 Сұйық күй теориясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
1.5 Сұйықтардың құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9.10
ІІ СҰЙЫҚ ҚҰБЫЛЫСТАРЫ
2.1 Сұйықтардың басқа агрегаттық күйлермен салыстырғандығы ерекшеліктері мен ұқсастықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10.11
2.2 Сұйықтардың қасиеттері: Булану және конденсациялану ... ... ... ... ... ...11.12
2.3 Сұйықтарға түсірілетін қысымдар және пайда болатын энергиялар ... ..12.16
2.4 Сұйық пен қатты дененің шекарасындағы құбылыстар ... ... ... ... ... ... ...16.17
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18.19
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20

Курстық жұмыс өзектілігі. Біз бұл курстық жұмысты жаза отырып сұйықтардың негізгі қасиеттерін толықтай дерлік біле алатын деңгейге жетеміз. Біз сұйық ұғымын тек қана ғылымда ғана сонымен қатар өнеркәсіпте, тұрмыста да көптеп қолданамыз. Сондықтанда сұйықтар туралы толықтай зерттеу білу бізге көптеп көмегін тигізері сөзсіз. Егерде біз сұйықтардың негізгі қасиеттерін зерттемесек ғылымда кейбір нәрселер белгісіз болып қалар еді және сонымен қатар өнекәсіпте, тұрмыста қолайсыз жәйттардың орын алары мүмкін болар еді. Ұсынылып отырған зерттеудің негізгі өзектілігі де осында.
Зерттеу нысаны. Жұмысымызда сұйықтардың негізгі қасиеттеріне байланысты барлық жағдайларды зерттей, талдай отырып, осы сұйықтарға байланысты негізгі қасиеттерді қарастырып, сұйықтардың басқа да агрегаттық күйлермен салыстырғандағы айырмашылықтарына, ерекшеліктері мен айырмашылықтарын, түрлері мен олардың қасиеттеріне сондай-ақ сұйықтарда болатын құбылыстарға тоқталамыз.
Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеті. Жұмыстың мақсаты – сұйықтар туралы жан-жақты саралап, айқындап, сұйықтарға қатысты құбылыстардың барлығына дерлік зерттеулер нәтижелері арқылы көз жеткізу. Ол үшін мынадай мынадай міндеттер орындау көзделді;
- Сұйықтардың негізгі қасиеттері туралы мәселенің ғылыми-теорилық негіздерін анықтау;
- Сұйықтардың болмысын, түрлерін, негізгі белгілерін, ерекшеліктерін, құрылымын, қозғалысын, субъектілерін анықтау;
- Сұйықтардың басқа да физикалық құбылыстармен байланыстарын зерттеу, оларға сипаттама беріп, жіктеу;
- Сұйықтарда ғана орын алатын құбылыстарды кеңінен зерттеп жазу;

Зерттеу материалдары. Сұйықтардың негізгі қасиеттерін, түрлерін және басқа агрегаттық күйлермен салыстырғандағы салыстырғандағы ерекшеліктерін мен олардан айырмашылықтарын, қозғалыстағы қасиеттерін, күйлерін,белгілерін зерттеуде үлкен үлес қосқан қазақстандық ғалымдардың еңбектері. Олар мыналар: Ж.Абдулла, Т.Аязбаев, Ә.С.Асқарова, М.С.Молдабекова және тағы басқа ғаламтор ресурстары қолданылды.
Зерттеу пәні: Молекулалық физика.

1) Абдулла Ж., Аязбаев Т. Физика курсының лекциялары.Жоғары оқу орындары студенттеріне арналған оқу құралы.-Алматы: ЖШС РПБК <Дәуір>,
2012.-528 бет.
2) Ж. Абдулаев. Жалпы физика курсы: Жоғары оқу орындары студенттеріне арналған оқу құралы.-Алматы: Ана тілі. 1991.-308бет.
3) Сұйықтар құрылымы туралы: http://referat.nur.kz сайтынан үзінді алынды.
4) Асқарова Ә.С., Молдабекова М.С. Молекулалық физика: Оқулық,-Алматы: Қазақ университеті, 2006.-246 бет.
5) Молдаш Ы. А., Ырысбек Р. Ы. Сұйықтың физикалық қасиеттерін халық шаруашылығы техникаларын жетілдіруде пайдалану // Молодой ученый. — 2015. — №1.1. — С. 25-26.
6) Cұйық қозғалысы: Ламинарлы және турбулентті ағыс туралы: http://lektsii.com сайтынан алынды.

ҚОСЫМША ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Сүгіров Ш., Гидравлика. - Алматы, Мектеп, 1988. - 7-11 бб. 2. Башарұлы Р., Тоқбергенова У., Қазақбаева Д. Физика және астрономия. - Алматы, Атамұра, 2007. - 120-126 бб.
3. Қадырбаев Ә., Алуанбергенов Ә. Гидравлика негіздері және ауыл шаруашылығын сумен қамтамасыз ету. - Алматы, Білім. - 1996. - 14-16 бб.

Пән: Физика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
І СҰЙЫҚТАР
1.1 Сұйықтар туралы жалпы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4-5
1.2 Сұйықтардың түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6-7
1.3 Сұйық ағыстарының түрлері: Ламинарлы және турбулентті ағыс ... ... .7-8
1.4 Сұйық күй теориясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
1.5 Сұйықтардың құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9-10
ІІ СҰЙЫҚ ҚҰБЫЛЫСТАРЫ
2.1 Сұйықтардың басқа агрегаттық күйлермен салыстырғандығы ерекшеліктері мен ұқсастықтары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10-11
2.2 Сұйықтардың қасиеттері: Булану және конденсациялану ... ... ... ... ... ...11-12
2.3 Сұйықтарға түсірілетін қысымдар және пайда болатын энергиялар ... ..12-16
2.4 Сұйық пен қатты дененің шекарасындағы құбылыстар ... ... ... ... ... ... . ..16-17
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18-19
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... .20

КІРІСПЕ
Курстық жұмыс өзектілігі. Біз бұл курстық жұмысты жаза отырып сұйықтардың негізгі қасиеттерін толықтай дерлік біле алатын деңгейге жетеміз. Біз сұйық ұғымын тек қана ғылымда ғана сонымен қатар өнеркәсіпте, тұрмыста да көптеп қолданамыз. Сондықтанда сұйықтар туралы толықтай зерттеу білу бізге көптеп көмегін тигізері сөзсіз. Егерде біз сұйықтардың негізгі қасиеттерін зерттемесек ғылымда кейбір нәрселер белгісіз болып қалар еді және сонымен қатар өнекәсіпте, тұрмыста қолайсыз жәйттардың орын алары мүмкін болар еді. Ұсынылып отырған зерттеудің негізгі өзектілігі де осында.
Зерттеу нысаны. Жұмысымызда сұйықтардың негізгі қасиеттеріне байланысты барлық жағдайларды зерттей, талдай отырып, осы сұйықтарға байланысты негізгі қасиеттерді қарастырып, сұйықтардың басқа да агрегаттық күйлермен салыстырғандағы айырмашылықтарына, ерекшеліктері мен айырмашылықтарын, түрлері мен олардың қасиеттеріне сондай-ақ сұйықтарда болатын құбылыстарға тоқталамыз.
Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеті. Жұмыстың мақсаты - сұйықтар туралы жан-жақты саралап, айқындап, сұйықтарға қатысты құбылыстардың барлығына дерлік зерттеулер нәтижелері арқылы көз жеткізу. Ол үшін мынадай мынадай міндеттер орындау көзделді;
Сұйықтардың негізгі қасиеттері туралы мәселенің ғылыми-теорилық негіздерін анықтау;
Сұйықтардың болмысын, түрлерін, негізгі белгілерін, ерекшеліктерін, құрылымын, қозғалысын, субъектілерін анықтау;
Сұйықтардың басқа да физикалық құбылыстармен байланыстарын зерттеу, оларға сипаттама беріп, жіктеу;
Сұйықтарда ғана орын алатын құбылыстарды кеңінен зерттеп жазу;

Зерттеу материалдары. Сұйықтардың негізгі қасиеттерін, түрлерін және басқа агрегаттық күйлермен салыстырғандағы салыстырғандағы ерекшеліктерін мен олардан айырмашылықтарын, қозғалыстағы қасиеттерін, күйлерін,белгілерін зерттеуде үлкен үлес қосқан қазақстандық ғалымдардың еңбектері. Олар мыналар: Ж.Абдулла, Т.Аязбаев, Ә.С.Асқарова, М.С.Молдабекова және тағы басқа ғаламтор ресурстары қолданылды.
Зерттеу пәні: Молекулалық физика.
3
І СҰЙЫҚТАР
1.1Сұйықтар туралы жалпы түсінік.
Газдар мен қатты денелердің арасындағы дененің аралық күйін сұйық деп атайды. Температура төмен кезінде сұйықтың қасиеттері қатты дененің қасиеттеріндей болса, температура жоғарылаған сайын су буға айналып, қасиеттері газдың қасиеттеріндей болып кетеді. Сұйықтың күйі мен қозғалысын сипаттайтын физикалық қасиеттері үздіксіз таралып және өзгеріп тұратын біртұтас материалдық система деп қаралады.Сұйық денелер газға қарағанда жан-жағынан қанша қысқанмен өз көлемін тіпті өзгертпейді десе де болады. Сондықтан сұйықты қысылмайтын дене, ал газды қысылғыш дене деп атайды.
Сұйықтардың кейбір қасиеттері қатты денеге, ал енді бір қасиеттері газға ұқсайды. Алайда, сұйық газдан да, қатты денеден де өзгеше. Сұйық қатты дене сияқты белгілі бір формаға ие болмайды, ол ауырлық күшінің әсерінен өзі құйылған ыдыстың формасына ие болады. Газ молекулалары бір-бірімен молекулааралық күшпен байланыспаған болса, сұйық молеклалары бір-бірімен молекулааралық күшпен мықтап байланысқан.
Сұйық молеклалары бір-бірімен молекула мөлшеріндей қашықтықта орналасады. Олай болса, сұйық молекулаларының қозғалысын алғаш Я.И.Френкель зерттеген. Оның пайымдауынша, сұйық молекуласы біраз уақыт тепе-теңдік маңайында бір орында, шамамен, 10-1010-12 с тербеліп тұрады да, айналасындағы басқа бөлшектердің әсеінен өз орнынан ыршып кетіп, басқа орынға барып тербеледі. Сөйтіп, сұйық молекулалары бір орыннан екінші орынға барып тербеледі, бір орыннан екінші орынға көшіп жүреді.
Сұйықтар да газ тәрізді, абсолют аққыш. Сұйыққа ауырлық күші әсер етпейтіндей жағдай жасасақ, ол шар формасына ие болады. Мұндай құбылыс салмақсыздық кезінде космос корабльдерінде байқалады. Сұйық бөлшектерінің орналасуы қатаң тәртіппен орналасқан қатты дене бөлшектерінің орналасуынан айтарлықтай айырмашылығы жоқ. Сұйық бөлшектерінің арасында оларды бірінің қасына бірін ұстап тұратын, белгілі бір өзара әсер күштері болады. Сондықтан да сұйықты сығу қиын, сұйық өзінің көлемін өзгерте алмайды. Бірақ сұйықтың барлық көлемі нақты қатаң тәртіп сақтамайды. Бөлшектер басқа бөлшектермен қоршалып қысылады да, ол бір орында тыпырышып тұрады.Көрші бөлшектермен соқтығысып, тепе-теңдік қалпының маңайында тербеледі. Олар әлсін-әлсін құрылған тордан секіріп шығады, бірақ сол мезетте-ақ көрші бөлшектерден түзілген жаңа торға түседі.
4
Сұйықтар қатты денелер тәрізді беріктік қасиетке ие. Сұйық бағанының бірлік көлденең қимасына түсірілген күштің әсерінен сұйық бағанының үзілуін сұйық беріктігі деп атайды. Ол Нм2-пен өлшенеді.
Газға қарағанда сұйық денелер теріс қысымға да азды- көпті берік болады. Бұған мысал ретінде насостың су сорғыш трубасындағы қысымның атмосфера қысымынан кем екенін және судың бұл трубада үзілмей созылыңқы күйде болатынын келтіруге болады. Сұйыққа түсірілген қысым барлық бағыт бойынша өзгеріссіз беріледі. Бұл қағида Паскаль заңы деп аталады. Қарапайым гидравликалық машинаның мысалы ретінде гидравликалық прессті келтіруге болады. Онда, көлденең қимасының ауданы әр түрлі болып келген екі жылжымалы поршеньдер орнатылған. Цилиндрлер бірімен-бірі өзара жалғастырылып, оларға сұйық (әдетте май) толтырылады. Кіші поршеньнің көлденең қимасының ауданы S1, ал үлкен поршеньдікі S2 болсын. Егер кіші цилиндрдегі поршень ге F1 күш әсер етсе, онда сұйыққа P=F1S1 қысым түсіріледі. Паскаль заңы бойынша сұйық бұл қысымды үлкен поршеньге береді. Соның нәтижесінде үлкен поршеньге F2 күш әрекет етеді. Осы күшті есептейік: F2 - - =PS2 , P=F1S1 олай болса F2=F1 - S - 1∙S2 = F1S2S1 ; Сонымен, F2=F1 - S - 1∙S2 болады немесе оны былай өрнектеп жазуға болады: F2F1 = S2S1, яғни үлкен поршеньнің көлденең қимасының ауданы кішісінен қанша есе үлкен болса, үлкен поршеньге сонша есе күш әрекет етеді. S2S1 болғандықтан, S2S11, ал бұл F2F1 деген сөз. Сөйтіп, гидравликалық машинаны пайдаланып, күштен ұтуға болады. Сол себепті де олар техниканың көптеген салаларында кеңінен қолданылуда . Қазіргі қуатты гидравликалық престер 700 000 кН-ға дейін күш өндіруге мүмкіндік береді. Мұндай престер зауыттарда металл бұйымдарға қажетті пішін мен өлшем беру үшін қолданылады. Гидравликалық машиналардың жұмыс істеу принципін зерттей келе автор өз жұмысында гидрожететерге тоқталды . Гидрожетек -сұйық қысымы көмегімен механизмдер мен машиналарды қозғалысқа келтіретін құрылымдар жиынтығы, кейде оны гидрожүйе деп те атайды. Халық шаруашылығында машина мен механизмдердің пайдаланымдық және техника-экономикалық көрсеткіштерін жақсарту мақсатында гидрожетектер кеңінен қолданылуда. Механикалық жетектерге қарағанда, гидрожетектің шаруашылық машиналарында қолдануының артықшылығы төмендегідей: жұмыс органдарының шектен тыс жұмыс істеуін болдырмайтын тетігі бар; машинаны реттеуге және техникалқ пайдалануға кететін уақытты үнемдейді; жұмыс істеу қуаты өте жоғары; жұмыс істеуі тұрақты, қарапайым және тетіктері көп жыл жөндеусіз жұмыс істей алады; басқару тетіктерін автоматтандыруға, жұмысшының жұмыс істеу жағдайын жақсартуға болады.
5
Гидрожетектің жұмысшы органы энергияны тікелей машинаның жұмысшы органына жеткізіп, оның тоқтаусыз жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.

1.2 Сұйықтардың түрлері. Жұғатын және жұқпайтын сұйықтар. Жюрен формуласы.
Егер қатты дененің (мысалы, үстелдің) үстіне судың бір тамшысын және сынаптың бір тамшысын тамызсақ, онда олар әртүрлі формаға ие болатынын байқар едік. Су тамшысы үстел бетіне жайылы кетеді де, сынап тамшысы жиырылып шар формасына енеді.
Бірінші сұйықты (суды) жұғатын сұйық, екінші сұйықты (сынап) жұқпайтын сұйық деп атайды. (1-сурет) Физикалық тұрғыда сипаттады.
1-сурет
(Жұғатын және жұқпайтын сұйық)
Үш денеден: газ (ауа), сұйық (су,сынап) және қатты дене (үстелдің беті) тұратын жүйені қарастырамыз. Газ бен (ауа) сұйықтың (су,сынап) шекарасындағы беттік керілуін σ12, сұйық пен қатты дене (үстелдің беті)шекарасындағы беттік керілу σ23, газ бен қатты дене шекарасындағы беттік керілуді σ13 деп белгілесек, онда жүйенің шекаралары арасындағы тепе-тендік төмендегі жағдай орындалғанда ғана іске асады:
σ13=σ23+σ12cosθ, мұндағы θ-жиектік бұрыш деп аталады.Жиектік бұрыш - сұйыққа жүгізілген жанама мен қатты денеге жүргізілген жанаманың арасындағы бұрыш.
6
Жұғатын сұйық үшін θ90° , ал жұқпайтын сұйық үшін θ90° болады. Егер θ=0° болса, онда сұйық қатты дене бетіне түгел жайылып кетеді (толық жұғу арқылы). Ал θ=180° болса, онда толық жұқпайтын кезең басталады. Біз қарастырған мысалда су үшін θ=0°, ал сынап үшін θ=180° болады.
Сұйықтың жұғуы немесе жұқпауы оның қандай қатты денемен әсерлесуіне де байланысты.
Диаметі өте кішкентай түтікшені капилляр деп атайды. Осы капиллярды жұғатын сұйықтың ішіне салсақ, оның ішіндегі сұйықтың қисықтық беті ойыс болып келеді. Сұйық капиллярмен жоғары көтеріледі.
Ал капиллярды жұқпайтын сұйыққа батырсақ, онда сұйық капиллярмен төмен түседі.
Жұғатын сұйық капиллярмен қанша биіктікке көтеріледі, оны қалай табуға болады деген сұраққа жауапты Жюрен формуласы береді.
h=2σ*cosθρgR (1.1)
Мұндағы: R-капиллярдың радиусы, σ-сұйықтың беттік керілу коэффициенті,
ρ- сұйық тығыздығы, g- дененің екін түсу үдеуі.

1.3 Сұйық ағыстарының түрлері: Ламинарлы және турбулентті ағыс.
Табиғатта сұйық қозғалыстың екі әртүрлі тәртібі бар екендігін бақылаудың нәтижесінен білеміз. Оның біріншісінде жекелей тарамдар бір-бірімен араласпай, параллель түрінде қозғалады. Сұйықтық бұлайша ағыстық бағытымен параллель күйінде қабаттар тәрізді араласа отырып белгілі бір тәртіппен қозғалысы ламинар ағыс деп атайды (латынша Lamina - пластина).Ал екінші жағыдайда, ағыс белгілі бір тәртіпсіз, олқы күйінде судың жылжуы. Сұйықтық құбырдың бойымен келіп түсуінің негізгі жолымен қатар, оның кей бөліктерінің айналып, араласа отырып заңсыз тәртіпте келуі де айқындалған. Сұйықтың мұндай тәртіпсіз жылжу түрі турбуленттікағыс деп аталады (латынша turbulentus тәртіпсіз құйынды). Сұйық қозғалысының нақты қалайша болатындығын нақтылау 1883 жылы енгізілді, бұл ағылшын физигі Рейнольдстың тәжрибесінің нәтижесінде болған еді.
7

2-сурет ( а) ламинарлы ағыс, б) турбуленттік ағыс)
Кейбір теориялық тұжырымдар мен осы тәжірибелердің нәтижелеріне сүйене отырып Рейнольдс ортақ жағыдайды анықтады, мұнда сұйық жылжуының ламинарлы және турбуленттік тәртібінің болуына, небір тәртіптен екіншісіне ауысуға мүмкіндік бар. Құбырдағы сұйық ағынының тәртібі осы қозғалысты анықтайтын негізгі факторларды ескеретін шексіз сандардың көлеміне қатысты болады екен.
W - орташа жылдамдығы
d - құбыр диаметрі
ρ - сұйық тығыздылығы
μ - абсолюттік тұтқырлығы
Бұл сан мына түрде болады (кейін бұған Рейнольдс саны деген атау берілді).
Re=w*d*ρμ (1.2)
Ламинарлы қозғалыстан турбулентікке ауысатын Рейнольдс сандарының мағынасын Рейнольдс санын жоғарғы критикалық саны деп аталады және (Rекр)в белгілейді. Көлем (Rекр)в құбырға ену жағдайына, конвективті ағын мен сұйықтағы алғашқы қарсылықтың болуы не болмауына қатысты.

8
1.4 Сұйық күй теориясы.
Сұйықтардық аралық қалыпта орналасуы олардың теориясын жасауды қиындатады. Сондықтан да сұйықтар теориясы, кристалдар мен газдар теориясына қарағанда нашар дамыған. Осы кезге дейін сүйықтардың қалыптастырылған жалпылама қабылданған теориясы жоқ. Сұйық күй теориясыньщ кейбір мәселелерін шешуде Я. И. Френкель біршама еңбек атқарды. Я. И. Френкель бойынша сұйықтардағы жылулық қозғалыстын сипаты мынандай болады. Әрбір молекула қайсыбір уақыт аралығында белгілі тепе-тендік қалпынық төңірегінде тербеліп тұрады. Уақыт өткен сайын молекула, молекула мөлшеріндей қашықтыққа секіріп өтіп, жаңа орын алып, өзінің тепе-тендік қалпының орнын өзгертеді. Сөйтіп, молекулалар белгілі қалыптарда бола отырып, сұйық ішінде тек баяу орын ауыстырып отырады екен. Я. И. Френкель көркемдеп суреттегеніндей, молекулалар сұйық ішінде көшпенділік өмір сүріп, үнемі көшіп-қонып жүреді, осы кезде олардың кысқа мерзімді көшіп-қонулары біршама ұзағырақ отырықшылықпен алмасып отырады. Мұндай орынықты уақыттары түрліше болады жане оны жиі өзгеріп отырады, бірақ бір қалыпта тербеліп отыру уақыттары әрбір сұйық үшін белгілі шамаға ие болады және бұл шама температура артқан кезде күрт түседі екен. Осыған байланысты температура артқан кезде молекулалардың козғалғыштығы күрт артады, ал бұл дегеніміз тқтқырлығын да түсіреді деген сөз.
1.5 Сұйықтардың құрылымы.
Газдар мен кристалдар арасында аралық күй болып табылатын сұйық күйдін, осы екі күйге де тән кейбір ортақ қасиеттері болады.
Мәселен, сұйықтардың да кристал денелер тәрізді белгілі көлемі болатын болса, сонымен қатар сұйықтар газдар терізді оздері түрған ыдыстың, пішінін қабылдайды. Кристалдық күйге бөлшектердің (атомдар мен молекулалардың) реттелген орналасуы тән болатын болса, газдарда бұл мағынада алсақ толық бей-берекеттік (хаос) болады деуге болады.
9
Рентгенографиялық зерттеулердің керсеткендей, сұйықтарда бұл мағьшада да аралық күй бақыланады. Сұйықтарда белшектердің орналасуында таяу тәртіп бақыланады. Бұл дегеніміз кез-келген бөлшекке қатысты онымен іргелес бөлшектердің орналасуында белгілі тәртіп болады, олар тәртіппен орналасады дегенді білдіреді. Бірақ берілген бөлшекген алыстаған сайын басқа бөлшектердің оған қатысты орналасуында зандылық азая береді де, тез арада тәртіптен жұрдай боламыз. Кристалдарда алыс төртіп бар: кезкелген бөлшекке қатысты тәртіппен орналасу біршама үлкен көлемдерде бақыланады.
Сұйықтарда таяу төртіп сұйық құрылымын квазикристалд ық (кристалға ұқсас) деп атауға мүмкіндік береді. Алыс тәртіптің болмауынан сұйықтарда негізінен бөлшектері тәртіппен орналасатын кристалдарға тән болатын анизотропия байқалмайды.
Молекулалары созылыңқы болатын сұйықтарда біршама көлемде молекулалардың бірдей бағытталуы бақыланады, осының арқасында оптикалық және басқа кейбір физикалық қасиеттерінде анизотропия бақыланады. Мұндай сұйықтар сұйык кристалдар деп аталып кетті. Оларда молекулалардың бағдарлануында ғана тәртіп бар да, ал молекулалардын өзара орналасуында байырғы сұйықтардағы төрізді алыс тәртіп байқалмайды.
ІІ СҰЙЫҚ ҚҰБЫЛЫСТАРЫ
2.1 Сұйықтардың басқа агрегаттық күйлермен салыстырғандағы ерекшеліктері мен ұқсастықтары.
Сұйық қатты дене сияқты белгілі бір формаға ие болмайды, ол ауырлық күшінің әсерінен өзі құйылған ыдыстың формасына ие болады. Сұйық бөлшектерінің орналасуы қатаң тәртіппен орналасқан қатты дене бөлшектерінің орналасуынан айтарлықтай айырмашылығы жоқ. Сұйық бөлшектерінің арасында оларды бірінің қасына бірін ұстап тұратын, белгілі бір өзара әсер күштері болады. Сондықтан да сұйықты сығу қиын, сұйық өзінің көлемін өзгерте алмайды. Бірақ сұйықтың барлық көлемі нақты қатаң тәртіп сақтамайды. Бөлшектер басқа бөлшектермен қоршалып қысылады да, ол бір орында тыпырышып тұрады. Газдар мен сұйықтар өзара ұқсас болатындықтан оларды әдетте бірінен-бірін бөлмей, тек газдардың сығылғыштығын ескермеуге болмайтын жерде ғана олар бөлек қарастырылады.
10
Сондықтан сұйық туралы айтылғандар газға да қатысты деп түсіну керек. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.