ХХғ. Азия және Африка елдерінің әлеуметтік жағдайына сипаттама

1911.1913жж Синьхай ревалюциясы. Қытай Республикасының
құрылуы
Қытайдағы ХІХ ғасырдың соңғы ширегіндегі жағдайлар.
2.Қиыр Шығыс елдері: Жапония және Корея (ХҮІІ ғ.соңы жартысы . 1918 жж.)

К О Р Е Я.
1918 жж. Үндістан.
1918 жж. Иран мен Ауғанстан.
ИРАН БІРІНШІ ДҮНИЕ ЖҮЗІЛІК СОҒЫС ЖЫЛДАРЫНДА.
1918 жж. Осман империясы және Араб елдері
. 1918 жж. Африка елдері
Пайдаланылған әдебиетер тізімі

1911-1913жж Синьхай ревалюциясы. Қытай Республикасының құрылуы. ХХғ басында Қытай капитализмі әлсіздігіне қарамай, өзінің даму кезеңіне көшті. Ал манчжур әулиеті бұл ілгерілеуде ұлттық капитализмнің дамуына жағдай жасап алған жоқ. Қытай капитализмінің дамуына шеттелдіктердің қытайдағы отарлау саясаты да кедергі болды. ХХ ғ бас кезінде Қытай кәсіпкерлері шетел таурларына бойкот жариялап, көтеріліс ұйымдастырды. Ауылдарда салық төлеуден бас тартқан “ашаршылық бүліктері” де өсе түсті. Сунь Ятсен басқарған революциялық ұйымдардың әрекеті жанданды. “Біріккен одақ” өзінің бағдарламасы ретінде Сунь Ятсеннің атағы үшін принципін негізге алды. Бұл принциптер “Минь бао” (халық газеті) бетінде жарияланды. Сунь Ятсен тұжырымдаған үш халықтық принцип мыналар еді:
1)Ұлтшылдық принципі 2)Демократизм 3)Халық игілігі принципі
Ұлтшылдық принцип – Қытайдағы жатжердік маньчжур үстемдігін құлатып, Қытайдың тәуелсіздігіне қол жеткізу. Демократизм принципі – Қытайда монархиялық биліктен бас тартып, демократиялық республика құру және Халық игілігі принципі–жер иеленудің біртұтас мемлекеттік салыққа негізделген түрін енгізуді, яғни аграрлық мәселені көздеді. “Біріккен одақ” Цин үкіметіне қарсы бүкіл елді қамтитын көтеріліс әзірлеуге кірісті. Үгіт-насихат жүмыстары әскерлер арасында да жүрді. Революцияға дейін Қытайдың әр түкпірінде халықтық үкіметке үкіметке қарсы көптеген бас көтерулер болып тұрды. 1911 ж күзде Синьхай революциясы басталды. Хубэй провинциясының Учан қаласындағы әскерлер көтерілісі революцияның басы болды. Әскерлер қаланы басып алып, маньчжур билігін құлатты да, өздерінің әскери үкіметін орнатты. Учан көтерілісшілерінің үлгісін Қытайдың 14 провинциясы қолдады. Олар жергілікті үкімет билігін құлатып, елде Қытай Республикасының құрылғанын жариялады. 1912 ж 1 қаңтарда Қытай Республикасының ресми жарияланған күні болып есептерлі. Сунь Ятсен Қытай Республикасының тұнғыш президенті болды. Сөйтіп, Қытайдың оң түстігінде Сунь Ятсен билік еткен, орталығы Гуанчжоу қаласы болған Қытай Республикасыны пайда болды.
Ал бұл революция басталған кезде, Пекинде билік етіп отырған Цинь императоры революцялық қозғалысты басып – жаншуға күші жетпеген соң, билікті әскери генерал Юань Шикайға берген болатын. Сөйтіп, солтүстікте Юань Шикай басқарған Цинь монархиясы, оңтүстікте Сунь Ятсеннің Республикалық билігі орнаған қос өкімет пайда болды. Реакционер билеуші Юань Шикай Қытайдағы мемлекетттік биліктің республикашылдар қолына өтуін қалаған жоқ. Сөйтіп, ол оңтүстіктегі өкіметпен келіссөз жүргізді. Юань Шикайдың бар ойы, қайткенде өкімет билігін өз қолына алу болатын. Ол монархиялық билікті құлатпай, Цинь императоры билігі сақталған жағдайда, жеңіске ұшырайтынын жақсы білді. Сондықтан ол Цинь

Пайдаланылған әдебиетер тізімі
1. А.М. Родригеса «Новейшая история стран Азий и Африки»
2. К.И. Гришечкин «Новейшая история Африки» изд. «Наука» 592
3. Э.А. Риттер «Чака Зулу» «Возвышение Зулусской империй» издательство
4. Э.А Риттер «Чака Зулу» 2-е изд. «Наука» 406
5. И. Н. Соколов «Деятели национально – освобожденного движения
6. «Критический очерк» «Африканский город» изд. «Наука» 296 с.
7. Е. М. Жуков «Всемирная история» 10-том «Книга» 548
8. «История национальной освобожденной борьбы народов Африки в
9. И. Т. Катагошина «Интеграция Нигерий» изд. «Наука» 238
10. Д. П. Урсу «История Африки» изд. «Наука»
11. И. И. Филатова «Люди и зеленные холмов Африки»
12. «История стран Азий иАфрики в средние века»
13. «Колоннальное обшество тропики Африки взаимство цивилизаций» изд. «Наука»
14. «Я познаю мир» «Страны и народов Азий, Африки,

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

ХХғ. Азия және Африка елдерінің әлеуметтік жағдайына сипаттама
1911-1913жж Синьхай ревалюциясы. Қытай Республикасының құрылуы. ХХғ басында Қытай капитализмі әлсіздігіне қарамай, өзінің даму кезеңіне көшті. Ал манчжур әулиеті бұл ілгерілеуде ұлттық капитализмнің дамуына жағдай жасап алған жоқ. Қытай капитализмінің дамуына шеттелдіктердің қытайдағы отарлау саясаты да кедергі болды. ХХ ғ бас кезінде Қытай кәсіпкерлері шетел таурларына бойкот жариялап, көтеріліс ұйымдастырды. Ауылдарда салық төлеуден бас тартқан "ашаршылық бүліктері" де өсе түсті. Сунь Ятсен басқарған революциялық ұйымдардың әрекеті жанданды. "Біріккен одақ" өзінің бағдарламасы ретінде Сунь Ятсеннің атағы үшін принципін негізге алды. Бұл принциптер "Минь бао" (халық газеті) бетінде жарияланды. Сунь Ятсен тұжырымдаған үш халықтық принцип мыналар еді:
1)Ұлтшылдық принципі 2)Демократизм 3)Халық игілігі принципі
Ұлтшылдық принцип - Қытайдағы жатжердік маньчжур үстемдігін құлатып, Қытайдың тәуелсіздігіне қол жеткізу. Демократизм принципі - Қытайда монархиялық биліктен бас тартып, демократиялық республика құру және Халық игілігі принципі - жер иеленудің біртұтас мемлекеттік салыққа негізделген түрін енгізуді, яғни аграрлық мәселені көздеді. "Біріккен одақ" Цин үкіметіне қарсы бүкіл елді қамтитын көтеріліс әзірлеуге кірісті. Үгіт-насихат жүмыстары әскерлер арасында да жүрді. Революцияға дейін Қытайдың әр түкпірінде халықтық үкіметке үкіметке қарсы көптеген бас көтерулер болып тұрды. 1911 ж күзде Синьхай революциясы басталды. Хубэй провинциясының Учан қаласындағы әскерлер көтерілісі революцияның басы болды. Әскерлер қаланы басып алып, маньчжур билігін құлатты да, өздерінің әскери үкіметін орнатты. Учан көтерілісшілерінің үлгісін Қытайдың 14 провинциясы қолдады. Олар жергілікті үкімет билігін құлатып, елде Қытай Республикасының құрылғанын жариялады. 1912 ж 1 қаңтарда Қытай Республикасының ресми жарияланған күні болып есептерлі. Сунь Ятсен Қытай Республикасының тұнғыш президенті болды. Сөйтіп, Қытайдың оң түстігінде Сунь Ятсен билік еткен, орталығы Гуанчжоу қаласы болған Қытай Республикасыны пайда болды.
Ал бұл революция басталған кезде, Пекинде билік етіп отырған Цинь императоры революцялық қозғалысты басып - жаншуға күші жетпеген соң, билікті әскери генерал Юань Шикайға берген болатын. Сөйтіп, солтүстікте Юань Шикай басқарған Цинь монархиясы, оңтүстікте Сунь Ятсеннің Республикалық билігі орнаған қос өкімет пайда болды. Реакционер билеуші Юань Шикай Қытайдағы мемлекетттік биліктің республикашылдар қолына өтуін қалаған жоқ. Сөйтіп, ол оңтүстіктегі өкіметпен келіссөз жүргізді. Юань Шикайдың бар ойы, қайткенде өкімет билігін өз қолына алу болатын. Ол монархиялық билікті құлатпай, Цинь императоры билігі сақталған жағдайда, жеңіске ұшырайтынын жақсы білді. Сондықтан ол Цинь империясының соңғы императоры Пу И - ді тақтан бас тартуға көңдірді. Бірақ оның есесіне, Сунь Ятсеннің Республика президенті қызыметінен кетуі талап етілді. Қытайдағы көптеген реакциялық топтармен шетел державаларына арқа сүйеген Юань Шикай басқарған Пекиндегі үкімет Гунчжоудағы Сунь Ятсен үкіметіне талап қойды. Юань Шикай Цин императорын ресми түрде тақтан бас тартуға көндіретінін, бірақ Қытайды біріктіргеннен кейін, бүкіл биліктің Пекиндегі үкіметке берілуін талап етті. 1912ж 12 ақпанда Цин империясының соңғы императоры Пу И тақтан түсірілді. Сунь Ятсен президенттіктен бас тартып, билікті Юань Шикайға берді. Сөйтіп, 267ж бойы Қытайда билік еткен Республикасы құрылды. Бұл оқиғалар Қытай жыл санау дәстүрі бойынша Синьхай жылының соңғы күндері болғандықтан Синьхай ревалюциясы деп аталып кетті.
Синьхай ревалюциясы тарихи - ол Қытайды үш ғасырдай билеген жатжерлікманьчжур үстемдігінен азат етті, сонымен бірге монархиялық билікті жойып, Қытай Республикасын жариялады. Саньхай ревалюциясының бұл жеңістерін одан әрі жалғастыруға өкімет билігіне реакцияшыл топтың өкілі Юань Шикайдың келуі кедергі болды. Ол президенттік билікке ие болған соң, біртіндеп Қытайда диктатура саясатын іске асырды. 1913ж бастап Қытай Юань Шикайдың диктатурасы бойынша өмір сүрді.
Қытайдағы ХІХ ғасырдың соңғы ширегіндегі жағдайлар. ХІХ ғасырдың соңғы ширегінде Қытайды сақтап қалу, масқара жағдайдан құтқару жолын іздеген шэньши тобы Қытайда күрделі реформа үргізуді көздеді. 1898 жылы жас император Гуаньсюй және Кан Ювей мен Лян Цичао бастаған реформаторлар реформаның жүз күні ішінде Қытай қоғамына үлкен өзгерістер әкелуге тиіс жарлықтар шығарды. Бірақ билік тізгіні қолында тұрған Цин үкіметінің императордан басқа топтары бұған қарсы шықты. Реакциялық топтар бұл реформалық әрекеттерді жоюға кіріседі де, 1898 жылы қыркүйектің 21-інде, яғни реформалық шараларды іске асыра бастаған уақытқа жүз күн толғанда төңкеріс жасайды. Реформа жасау әрекеті жеңіліске ұшырады.
Қытайды ауыр жағдайдан шығарудың жолын іздеген екінші бір үлкен қозғалыс - революциялық-демократиялық қозғалыс еді. Қозғалыстың көсемі Қытайдың революционер-демократы Сунь Ятсен (1866-1925) болды. Ол 1894 жылы Қытайды қайта өркендету қоғамын құрды. Бұл ұйым Қытайдағы маньчжур үстемдігін құлату, тәуелсіз Қытай Республикасын құру мақсатын көздеді. Қытайдың барлық бұрынғы өткен тарихы бойынша мемлекет саясатына қарсы халық күресін ұйымдастыруда барлық мүмкіндіктегі құпия қоғамдар көрнекі роль атқарды. Солардың бірі Ихетуандар көтерілісі ескі Қытайдың дәстүрлі қоғамын сақтап қалудың соңғы әрекеті болды. Ихэтуандар қозғалысы Қытайды бөлуге және оның ұлы державалар отарына айналуына мүмкіндік бермеуге тырысқанымен, Қытай осы көтеріліс салдарынан 1940 жылға дейін шетелдіктерге 4% мөлшерімен 450 млн лян өтемақы төлейтін болды.
Қытай Республикасының құрылуы.ХХ ғасырдың басында Қытай капитализмі әлсіздігіне қарамай, өзінің даму кезеңіне көшті. Ал маньчжур әулеті бұл ілгерілеуде ұлттық капитализмнің дамуына жағдай жасай алған жоқ. Қытай капитализімінің дамуына шетелдіктердің Қытайдағы отарлау саясаты да кедергі болды. ХХ ғасырдың бас кезінде Қытай кәсіпкерлері шетел тауарларына байкот жариялап, көтеріліс ұйымдастырды. Ауылдарда салық төлеуден бас тартқан ашаршылық бүліктері де өсе түсті. Сунь Ятсен басқарған революциялық ұйымдардың әрекеті жанданды.
Біріккен одақ Цин үкіметіне қарсы бүкіл елді қамтитын көтеріліс әзірлеуге кірісті. Үгіт-насихат жұмыстары әскерлер арасында да жүрді. Революцияға дейін Қытайдың әр түкпірінде халықтық қарсы көптеген бас көтерулер болып тұрды. 1911 жылы күзде Синьхай революциясы басталды. Хубей провинциясының Учан қаласындағы әскерлер көтерілісі революцияның басы болды. Әскерлер қаланы басып алып, маньчжур билігін құлатты да, өздерінің әскери үкіметін орнатты. Учан көтерілісшілерінің үлгісін Қытайдың 14 провинциясы қолдады. Олар жергілікті үкімет билігін құлатып, елде Қытай Республикасының құрылғанын жариялады. 1912 жылғы 1 қаңтар Қытай Республикасының ресми жарияланған күні болып есептелді. Сунь Ятсен Қытай Республикасының тұңғыш президенті болды. Сөйтіп, қытайдың оңтүстігінде Сунь Ятсен билік еткен, орталығы Гуанчжоу қаласы болған Қытай республикасы пайда болды.
Ал бұл революция басталған кезде, пекинде билік етіп отырған Цин императоры революциялық қозғалысты басып-жаншуға күші жетпеген соң, билікті әскери генерал Юань Шикайға берген болатын. Сөйтіп, солтүстікте Юань Шикай басқарған Цин монархиясы, оңтүстікте Сунь Ятсеннің республикалық билігі орнаған қос үкімет пайда болды. Реакционер билеуші Юань Шикай Қытайдағы мемлекеттік биліктің республикашылдар қолына өтуін қалаған жоқ. Сөйтіп, ол оңтүстіктегі үкіметпен келіссөз жүргізді.
1912 жылы 12 ақпанда Цин империясының соңғы императоры Пу И тақтан түсірілді. Сунь Ятсен президенттіктен бас тартып, билікті Юань Шикайға берді. Сөйтіп, 267 жыл бойы қытайда билік еткен маньчжурлардың Цин империясы құлатылып, Қытай Республиксы құрылды. Бұл оқиғалар Қытай жыл санау дәстүрі бойынша Синьхай жылының соңғы күндері болғандықтан Синьхай революциясы деп аталып кетті.
2.Қиыр Шығыс елдері: Жапония және Корея (ХҮІІ ғ.соңы жартысы - 1918 жж.)
1867-68 жылдардағы Жапонияның революциясы оның осыған дейінгі ішкі және сыртқы дамуынан келіп шықты. Жапониядағы 1867-68 жылдардан кейінгі оқиғалар, яки буржуазиялық революция дәуірі ұзаққа созылды. Революцияның ішкі жағынан алғышарттарының даярлануында XIX ғасырда натуралды шаруашылықтың күйреуіне, ақша-товар қатынастарының дамуына, буржуазия мен пролетариаттың қалыптасуы, Токучавтың саяси тәртібінің дағдарысына т.б. ерекше көңіл бөлінді. Бірақ Жапонияның сол кездегі Европа елдерінен айырмашылығы Жапония буржуазиясы революциялық күшке айналмады. Осыған байланысты Жапония буржуазиясы сегунатты жоюда феодалдық атақтылардың бір бөлігімен одақ жасады. Ішкі дағдарысты онан әрі қарай тездете түскен шетелдіктердің Жапонияға жасаған экспансиясы болды. Американың экспансиясы және батыс державаларының Жапонияға теңсіздік келісімдер системасын зорлап тануы, күшпен Жапонияның жабық есік саясатын жоюы Жапонияны дүниежүзілік капиталистік рынокке тартты. Жапонияның ұлттық тәуел сіздігіне төнген қауіп, сегунатқа қарсы жарылысты күшейтіп, революцияны өрістете түсті.
1867-1868 жылдардағы революцияның және буржуазиялық қайта құрулардың тарихи маңызы- Феодалдық системаны толық жойып жібергенімен ұлттық мемлекетті құрды. XIX ғасырдың 60-жылдары мен 70-жылдардың бас кезіндегі Жапониядағы Қайта құрулар-ауылшаруашылығында Феодализмнің кейбір қалдықтарының сақталуына қарамастан капитализмнің дамуына жол ашты. Аталып отырған кезеңде Жапония мемлекеттік өнеркәсіптің дамуына айрықша көңіл бөлді. Үлгілі өндіріс орындарына, фабрикалар, заводтар, темір жол үйлерініңқұрылыстары мемлекет есебінен салынды. Жапонияда өндірістің орталықтануы тез жүргізіліп алғашқы монополиялар пайда болды.
XIX ғасырдың 90-жылдарында Жапония жақсы армия мен флотқа ие болды. Жапонияның отаршылдық экспансиясының объектісі- Корея мен Қытай болды.
XIX ғасырдың 70-80 жылдардағы Жапониядағы буржуазиялық-демократиялық қозғалыстарды қарастырғанда капиталистік елдерден ерекшеліктеріне зер салу керек. Халық еркіндігі мен правосы жолындағы қозғалыстың инициаторы тек бурж. Топтар ғана емес, помещиктер болды.
ХIX ғасырдың екінші жартысына дейін Корея феодалдық ел болып қалды. Барлық жер ірі жер иелерінің қолында болды. Шаруаларды қанау әрбір феодалдың, сондай-ақ оның өкілі феодалдық мемлекеттің күшімен жүзеге асырылып отырды. Мемлекеттік шаруалар жер алым рента төлеумен тағы да басқа қосымша қызметтер атқарып отырды. ХYII-XYIII ғасырларда Кореяда өндіргіш күштер едәуір дамыды. Өкімет иелігіндегі қолөнеркәсіп өзінің маңызын едәуір дәрежеде төмендетіп, оның орнына еркін шеберлердің қолөнерлері дами түсті. Ірі сауда орталықтары мен жергілікті рынок пайда болды. Өндіріске сауда капиталы пайдалана бастады.XIX ғасырдың 1-жартысында Кореяда жаңа капиталистік қарым-қатынастар пайда бола бастады.
Кореяның саяси өмірінде аталған кезеңде, халық бұқарасының күресі үнемі өсіп отырумен таптық қайшылықтар шиелене түсті. Сол кездегі ең күшті феодалдарға қарсы Хон Геннэнің басшылығымен 1811-1812 жылдардағы шаруалар көтерілісі XIX ғасырдағы Корея тарихындағы ең ірі көтерілістердің бірі болды. Әсіресе халық қозғалысы осы ғасырдың 2-жартысынан бастап кең өріс алды. Тек 1862 жылдың өзінде ғана 21 шаруалар көтерілісі болып, оған оң мыңдаған адам қатысты. Бұл көтерілістердің жеңіліп қалуының басты себептері: оның стихиялылығы мен бірыңғай басшылығының болмауы еді. XYII-XYIII ғасырларда Кореяда Сирхакпос - нақтылы ғылымды жақтаушылар деп аталатын қозғалыс дами бастады . Мұны жақтаушылар өмір сүріп тұрған әлеуметтік-экономикалық және саяси тәртіпті өзгерту қажет деп есептеді. Бұл қозғалысты жақтаушылар конфуций ілімінен бас тартуға, Кореяның нақты жағдайын зерттеуге, үйретуге шақырды. Оның негізгі өкілдері:Лю Хе Вон, Ли Ик, Хон Дэ Ен, Пак Чи Вон және Чон Як Ен.
Капиталистік державалардың белсенді түрде жүргізген экспансиясы Кореяға да жетті. 1866 жылы Франция үкіметі, 1871 жылы АҚШ үкіметі Кореяның жағалауына бірталай әскер- теңіз флоттарын жіберді. Мұндағы мақсаттары Кореяны күшпен ашу оны өз товарларын өткізетін рынокке және шикізат көзіне айналдыру еді. Бірақ бұл экспедициялар Корея халқының наразылығына ұшырап, өз істерін сәтсіздікпен аяқтады.
1876 жылы Кореяға тұңғыш рет Жапония бейбітшілік және достық туралы теңсіздік келісімді зорлықпен таңыды. Келісім барысында империалистік мемлекеттердің тоқыма материалдары ағыла бастады, ал Кореядан шикізат өнімдері сыртқа әкетілді. Жапония Кореяның сыртқысаудасының көп бөлігімен кеме қатынастарын т.б. өз қолына алды. Теңсіздік келісімдердің жасалуы феодалдық системада дағдарысты шиеленістіріп, Корея халқының күшті қарсылығын туғызды. Феодалдарға қарсы шаруалар көтерілісі ұлт-азаттық қозғалыс ұйымдастырды. Бұлардың ішіндегі ең күштісі 1882 жылғы Сеул қаласындағы халық қозғалысы мен 1894 жылғы жапондықтарға қарсы партизан отрядтарының соғысы болып есептелді.
1894-1895 жылдардағы Жапон- Қытай және 1904-1905 жылдардағы орыс-жапон соғысынан кейін Жапония Кореяны бүтіндей өзіне бағындыруды көздеп, соғысушы елдерді Кореяны өзіне протекторатқа айналдыру туралы келісімге қол қойғызды. Бұл бойынша Жапония Кореяның ішкі саясатын бақылауға алды және сыртқы саясатта ол ешқандай елмен өз бетімен байланыс жасай алмады. Мұның өзі Азияның оянуы жағдайында халық бұқарасының ұлт-азаттық күресінің жаңа өрлеуін туғызды. Корея халқының бұл қозғалысы Жапонияның әскерімен басылып тасталды. 1901 жылы Жапония империалистері Кореяны толық басып алып, мұнда әскери-террорлық тәртіп орнатты.

К О Р Е Я.
1905 ж. Жапония Кореяны протекторат жөнінде қол қоюға мәжбүр етті. 1910 ж. Корея монархі биліктен толық кетті. Корея іс жүзінде жапон генерал-губернаторлығына ауысты. Елде отарлық режим орнады. Осы жылдары корей патриоттары жапон отаршыларына қарсы ерлікпен күресті. 1893-1894 жж .көтерілістен кейін ұлттық тәуелсіздік күрестің негізі болып Ыйбен партизандық қозғалысы табылды. Бұл 1905 ж. орыс рево-люциясының әсерінен күшейді. 1907-1908 жж. Корей патриоттарының қарулы көтерілісі елеулі орын алды. Күрес әрекеттерін 200 партизан отряды жүргізді. Елдің аннексиясы кезінде жапондықтар корей патриоттарына ауыр соққы бергенімен, бірінші дүние жүзілік соғыс жылдарында корей халқы-ның ұлт-азаттық қозғалыстары жалғаса берді. 1910 ж. 22 тамызда жапондық резидент Тэроути және Ванен келісім жасады. Бұл келісім бойынша Корей императоры жапон императорына бар-лық билікті толығымен және мәңгілікке берді.Жапон империалистері Кореяға жиі әскердің үш дивизиясын енгізді, өздерінің жандармдық- полицейлік мекемелерін құрды, көптеген түрмелер мен концлагерьлер құрды. Жапондықтардың барлық шенеуліктері, тіпті мектеп мұғалімдері форма киіп, қолдарына қару ұстаған. Жапон отаршылары көп көңілді жер байлықтарын жаулап алуға бөлді. 1910-1918 жж. олар жер санағын немесе корей жериеленушілерінің жеке меншік құқығының тіркеулерін жүргізді. Бұл өзіндік отарлық жер реформасы болды, нәтижесінде жапон империалистері Кореядағы ең ірі жеке меншік жер иелеріне айналды. 1905 жылдан бастап Кореяда көптеген ағартушылық қоғамдар, газет, журналдар пайда болды. 1905 ж. мамырда Сеулде конституциялық қатар-ды қарастыратын қоғам құрылды. Ол халықтық саяси құқықты қорғады. 1905 ж. қарашада Корейлік клуб, ал 1906 ж.-Корея нығайту қоғамы (Чан Джиена, Пак Ынсика және т.б. басшылығымен) құрылды. Ағартушылар Корея тарихынан және географиядан еңбектер, ұлы корей патриоттар ының өмірбаяны туралы және бұрынғы кездегі қолбасшылар туралы еңбектер шығарды, сонымен бірге француз революциясының тарихы туралы кітаптарды, АҚШ-тың тәуелсіздік үшін соғысы ның тарихы, Италияның тәуелсіздік үшін күресі, Польшаның бөлінуі, француздардың үндіқытайды жаулап алғандығы және т.б. туралы еңбектер аударылып шығарылған. Кореяның ірі лингвисті Чу Сиген корей ұлттық алфавитін (қытай иероглифінің орнына) және сөздік халық тілін әдебиетке кең түрде ендіру үшін қозғалыстың ұйымдастырушысы болған.
1918 жж. Үндістан.
Азияның көптеген елдері ежелгі әрі бай мәдениет ордасы болды. Олардың көркем қолөнермен, табиғи байлықтар -- алтын және асыл тастармен, татымдылықтармен, ағаштардың бағалы түрлерімен даңқы шықтьи Азияның барлық жерінде патриархалдық-рулық қатынастардың, кейде құлдық құрылыстың сарқын-шақтары сақталған феодалдық тәртіптер үстемдік етті.
Европамен салыстырғанда Азия елдерінде өндіргіш күштердің дамуы баяу жүрді.Оның себептерінің бірі Азияның егіншілікті мемлекеттеріне мал өсіруші көшпенділер атты әскерінің әлде-неше рет басып кіріп, ойран еалуы болды. Азия елд.ерінің быты-раңқылығы, тецізде жүзу ісініц нашар дамуы, таулар мен шөл-дер арқылы өтетін құрлықтағыкатынастың қиындығы олардың арасындағы сауданың дамуын қиындатты, зл бұл қаладағы қолөнер кәсібінің өсуін баяулатты.
Дегенмен, XVI-XIX ғасырларда Азияда баяу болса да кейбір қалалардың маңызы есті, мануфактуралар пайда болды.
Азия елдерінің дербес дамуына, ондағы феодализмнің ыдырап, капиталистік ңатынастардың дамуына европалық отаршылдардың басып кіруі кедергі келтірді^Азия елдерінде феодалдық және отаршылдық езгі көп уақытқа дейін сақталды, ал капитализмнің дамуы мен буржуазиялық қайта құрулар бұрынғыдан бетер ке-шеуілдей берді.
Британияның жаулап алуы қарсаңындағы Үндістанның феодалдық құрылысы мен саяси бытыраңқылығы. Үндістанда бірнеше жүздеген ірілі-уақты феодалдық князьдықтар болды. Бұлардың арасында ғасырлар бойы ұзақ әрі жойқын соғыстар болып тұрды.
Бүкіл елде феодалдық тәртіп орнады. Барлық жер ірі феодалдардың жеке меншігі болып есептелді, ал оны өңдеу шаруалардың мемлекеттік міндеткерлігіне айналды. Олар өнімнің үштен бірін феодалдарға тапсыруға міндеттенді.

1918 жж. Иран мен Ауғанстан.
Иранда бұл кезеңде әр түрлі жасырын ұйымдар құрылып жатты. 1905 жылы Энджумене махфи(Жасырын энджумен) деген атпен үкіметке қарсы қоғам құрылды. Бұндай құпия ұйымдар Иранның әр түрлі аймақтарында көптеп құрыла бастайды. Олар наразылық шерулерін ұйымдастырып, халық көтерілістеріне басшылық етті.
ХХ ғасырдың басында Иранның ішкі әлеуметтік жағдайы қатты шиеленісіп кетті. Ашаршылық бүліктері мен империалистік езгіге қарсы халық көтерілістері жиілей түсті. Шетелдіктердің зорлығы, халық жағдайының адам төзгізстігі және 1905-1907ж.ж. Ресейдегі төнкерістің әсері Иранда 1905-1911ж.ж. революцияға алып келді. Факті түрінде бұл конституциялық қозғалыс болған болатын.
1905 жылы желтоқсанда Тегеранда бұқаралық шеру мен шах Абдул-Азим мешітінде бестке отыру өткізілді. Қарсылық көрсетушілер үкімет қызметіне ие болып отырған шетелдік азаматтардың қызметтен кетуін талап етті, әділетхана құруды, яғни халықтың арыз-арманын, талап-тілегін қарайтын ұйым, мекеме құрылуын талап етеді. Халықтың қысымынан қорыққан шах бұл тілектерді орындауға ант берді. Саудагерлер базарлармен лавкаларын, дін иелері мешіттерін жапты, ереуілшілдер қалалық еңбекші күштеріне сүйенді, көп мыңдаған оппозициялық ойдағы адамдар дәстүрлі түрдегі бәсен қарсылық көрсетті Бірақ бұқаралық шеру тараған соң шах уәдеден тайып, көтерілісшілерді жазалауға кіріседі. Бұған жауап ретінде, 1906 жылы маусым-шілде айларында қозғалыстың жаңа толқыны басталды. Шахтан көтерілісшілер шетелдіктерді мемлекеттік биліктен кетіруді, конституция қабылдауды талап етті.
1906 жылы жазда қозғалыс ауқымды бола бастады. Көтерілісшілер шах билігінің шектелуін, министрлер қатарын босатуы парламент мүшелерін шақыруды талап етті. Мемлекетте шах үкіметі қайраткерлеріне бақылау жасалды және сайлау комитеті құрылды. Ағылшын миссиясының мекмелерінде 20 мың адам жиналған күшті бест ұйымдастырыған соң шах парламенті мәжілісті шақыру манифесін беруге мәжбүр болды. 1906 жылы қыркүйікте мәжілістің ашылуы болды, желтоқсанда шах Мозафер-эд-диннің өлімінен бір неше күн бұрын мәжіліс бірінші иран конституциясын бекітті.
Конституция үкіметпен чиновниктердің салдарынан тез бұзыла бастады және революциялық қозғалыс үлғая бастады. Жаңа фактор 1907 жылы 31 тамыздағы ағылшын-орыстың Ирандағы әсері шекарасының аумағы туралы келіссөз себеп болды. Бұл келісім бойынша Иран үшке бөлінді Солтүстік Иран ең бай аймақ орыстарға қарады, Орталық Иран бейтарап деп есептелінді, Оңтүстік Иран мұнайға бай ағылшындарға қарады.
Мәжілісті қуған соң 1908 жылы реакция қайта орнықты, ол қозғалыстың жанадаып өршуіне алып келді. 1908-1909 жылдары Иран революциясының ірі ошағы Тебриз қаласы болды. Тебриздегі халықтың бас көтеруін басып-жаныштауға шах әскерінің күші жетпей, шетелдіктерді көмекке шақырды. Ағылшындар мен орыс әскерлерінің күшімен Тебриз көтерілісі қанға боялып басылды.
1909 жылы конституцияны қайта қалыпына келтіру үшін қарсылық жаңа күшпен бұрқ ете түсті.Сәуір айының соңында Гильяннан астанаға фидайлер революциялық отрядтары ағыла бастады.Бір мезетте оңтүстіктен Исфағаннан конституцияны қолдағанбахтияр тайпалары Тегеранға жорыққа аттанады. 13- маусымда Тегеранды бірікен гилан федайлары мен бахтия отрядтары басып алады. Шах Мұхаммед-Әли екінші мәжілісті шақыруға мәжбүр болды. Жаңа Иран үкіметі бір қалыпты - либералдық қайраткерлерден құралды, олар ірі сауда буржуазиясын және помешиктердің мүдделерін қорғады.1910 жылы Англия мен Ресейдің талаптарын орындау үшін үкімет федайлар мен бахтияр әскерлерінің басшыларын Тебризден кері шақырып алады. Астана тұрғындары халық батырларын зор салтанатпен қарсы алады.Дегенмен де тамыз айында арнайы дайындалған бахтияр бөлімшелері мен тегеран полициясы пулемттар мен артелериядан оқ жаудырады. Федай отрядтары қарусыздандырылып,көпшілік федайлар тұтқындалады.
1910 жылдың аяғына қарай Иран үкіметі қаржыны қайта құру мен реттеуу үшін АҚШ-тан кеңксшілер беруін сұрайды. Американ монополистері бұл ұсынысты қолдап Морган Шустер бастаған қаржы миссиясын жібереді. ОЛ мемлекттік қазынаның басшы қызметіне тағайындалып, монета сарайының қызметін, салықтар мен т. б кірістердің түсуін және үкіметтің қаржы саласындағы (тіпті бюджетті құру) қызметін бақылау сияқты кең құқтарды иеленді. Шустер Иран өкіметінен тәуелсіз өзінің әкімшілік аппаратын құруға тырысты. Тегеранда Шустердің бұйрығын бұзғандарды қамайтын арнайы гаупвахта ашылды. Американдықтардың бұл әректі халық арасында наразылықтар тудырды.
Халық бұхарасының революциялық қозғалысын ауыздықтауға бағытталған либералдар саясаты-елде самодержавиялық билікті толығымен қайта қалпына келтіруге ұмтылғандарға кең мүмкіндіктер туғызды.
1911 жылдың маусым айында бұрынғы шах Мұхамед-әлі орыс кемесінде жалған есіммен жасырын түрде Иранға келеді. Өзімен бірге қару-жарақтар да алып келген экс-шах реакциялық пиғылдағы Солтүстік Иранды мекндейтін түркімен тайпаларының көсемдерін өз жағына тартады.Олардың көмегімен қарулы отрядтарды жасақтап Тегеранға қарай жылжиды. Мұхамед-әлінің бауырларының бірі Күрдістанда контрревалюциялық бүлік ұйымдастырады.
Революция кезінде құлатылған шахтың қайта оралуы бұхара халықтың наразылығын күшейте түсті. Бүкіл елде бұхаралық шерулер мен митингілер өткізілді. Қайтадан федай әскерлері құрыла бастады.Үкімет әскерлері мен федай отрядтары бірігіп күзде бүлікшілерді талқандайды.
Ағылшын және патшалық Ресей Шустердің миссиясы мен қызыметіне қарсы болды. Орыс есеп-несие банкісінде кепілдікте тұрған Мұхамед-әлінің бауырының мүлкін Шустердің бұйрығы бойынша тәркіленуі Англия мен Ресейдің 1911 жылдың күзінде Иранға қосымша әскер түсіруге себепкер болды. 1911 жылдың қараша айында Англияның қолдауына сүйенген патша үкіметі Шустерді отставкаға жіберуін және Ирандағы тұрған интервенттер әскерінің шығынын төлеуді, бұдан былай Ресей мен Англияның келісімі мен рұқсатынсыз шетелдік кеңесшілерді шақырмау туралы ультиматум қояды. Иран патриоттарының наразылығын тудырып,ел ішінде шетел товарларына байкот жарияланды. Межіліс патша үкіметінің ультиматумын қабылдамау туралы шешім қабылдайды.
1911 жылы патша үкіметі солтүстік провинцияларға әскерлерін кіргізді.24-желтоқсандамәжіліс таратылып, жаңа мәжіліс конституцияны қайта қарайтындығы жөнінде жарлық шығады.Әскер күшпен мәжіліс залынан депутатарды қуып шығады. Полиция саудагелер мен қолөнершілерге күштеп өздерінің дүкендері мен шеберханаларын аштыртыртады.Революциялық қозғалыстың жетекшілерін қамауға алады. Ресми түрде конституция сақталғанымен іс жүзінде ешқандайда жүзеге аспады. 1911 жылдың желтоқсан айындағы оқиғалар революцияның аяқталғандығын көрсетеді. Үкіметке либералдардың орнына реакционерлер келді. Бұл көтерілістің барысында шах билігі едәуір әлсіреп, оның беделі төмендеді. Шах өкіметі халық алдында дәрменсіздігін мойындап, шетел әскери күштеріне арқа сүйеп, империалистерге тәуелділігін арттыра түсті. Шетел державаларының күшімен 1905-1911 жылдардағы Иран революциясы күшпен басып-жанышталды. Бұл революция Иран халқының өміріндегі есте қаларлық елеулі оқиға болды. Артта қалғанфеодалдық-монархиялық елде тұңғыш рет конституциялық бостандық жарияланып,парламент шақырылды. Бұл Қаджарлар монархиясына айтарлықтай соққы боды. Халық өзінің дербестігі үшін, бостандығы үшін, экономикалық тәуелділіктен құтылу үшін күреске шықты. Иран халқының саяси санасының өсе түскендігі байқалды. Иран революциясы көрші шығыс елдеріне әсерін тигізді.
Қозғаушы күші- шаруалар,туындап келе жатқан жұмысшы табы, қалалық ұсақ ұлттық буржуазия, ұсақ және орта дінбасылары болды.
1905-1911ж.ж. революция аяқталмаған болатын. Сипаты жағынан феодализм мен империализмге қарсы бағытталған бужуазиялық революция болдыРеволюцияның жеңіліске ұшырауының басты себептерінің бірі-Ресей мен Англияның ашық интервенциясы..
Революцияның басып-жаншылуы Иранды империалистік державалардың одан әрі қанауына жол ашты. Шах өкіметі шетел державалары ұсынған кез келген әділетсіз шарттардың бәрін қабылдауға мәжбүр болды. Иран 1911-1914 жылдары Англиядан 2 млн фунт стерлинг және Ресейден 14 млн руб. несие алды. Ағылшындар Иранның мұнай қорын игеру мүмкіндігіне ие болды.
ИРАН БІРІНШІ ДҮНИЕ ЖҮЗІЛІК СОҒЫС ЖЫЛДАРЫНДА.
Иран ХХ ғасырдың басында артта қалған жартылай отар ел ретінде өмір сүріп жатты. Соғыстың қарсаңындағы жылдарда Шығыстағы Ресей мен Англияның ықпалына қарсы тұру және Иранда өз позициясын нығайту үшін Германия біршама шараларды жүзеге асырады. Германия Иранда Бағдат темір жолын салды, сұлтандық Түркияның армиясын қайта құрып және өзіне бағындырды. Персия мен Месопатамия арқылы Үндістанға жол ашуға ұмтылды. Ираның тәуелсіздік үшін күресін сөз жүзінде қолдай отырып, олардың Ресей мен Англияға қарсылықтарын пайдаланбақшы болды. Германия агенттері арқылы либералдарды өздеріне қарай икемдеп, чиновниктерді де сатып ала бастады. Саудагерлерге көптеген несиелер берді, жастарды өздерінің мектептеріне, техникумдары мен университеттеріне тартты.
Иран 1- дүние жүзілік соғыста өзін бейтарап деп жарияласа да,оның территориясы әскери операциялар мен екі коалицияның күштерінің арсындағы саяси күрестің аренасына айналды. Германияны қолдайтын межіліс депутаттарының бір ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.