Бірлестіктер экологиясы және экожүйедегі энергия жайында

1 Табиғи қорлар және оларды тиімді пайдалану
2 Әлемдегі және қазақстандағы демографиялық жағдай және азық түлік мәселесі (2014.2015 ж.)
3 Өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығында аз қалдықты технологиялар енгізу.

Табиғи қорлар және оларды тиімді пайдалану
Табиғи қорлар – адамның өз мұқтажын қамтамасыз ету және көздеген мақсатына жету үшін пайдаланатын қоршаған ортадағы заттардың, құбылыстардың, табиғи денелердің жиынтығы.
Табиғи қорлардың бірінші белгісі – олардың түрі. Бұл белгіге сәйкес олар табиғи құбылыстар ,өсімдіктер әлемі ,жануарлар әлемі , табиғи заттар (су,ау,топырақ) және пайдалы қазбалар (мұнай,алтын т.б ) болып бөлінеді.
Табиғи қорлардың екінші белгісі – олардың қоры.Бұл белгісі бойынша оларды сарқылатын және сарқылмайтын деп бөледі.
Сарқылмайтын табиғи қорлар – табиғатта ұзақ пайдалану кезінде саны мен сапасы өзгермейтін немесе немесе аздап қана өзгеретін табиғи физикалық құбылыстар мен денелер.Мұндай қорларға күн энергиясы , жел энергиясы ,қозғалыстағы су энергиясы , жер қойнауы энергиясы жатады.Қоршаған ортаның ауасы мен суы саны бойынша өзгермеуі мүмкін, бірақ адамның тіршілігі барысында сапасы төмендеуі әбден мүмкін.Бұл табиғи байлықтар қазіргі таңдағы техника мен технологиянын көмегімен сарқылмайтын бола бастады.
Сарқылатын табиғи қорлар – табиғатты пайдалану барысында саны мен сапасы өзгеретін табиғи физикалық құбылыстар және денелер.
Үшінші классификациялық белгі – сарқылатын табиғи байлықтардың орнына қайта келуі . Бұл белгісі бойынша сарқылатын байлықтардың мынадай түрлері бар:
 қалпына келетін –өсімдіктер ,жануарлар және микроорганизмдер әлемі.
 қалпына келмейтін – миллиондаған жылдар бойы жер қойнауында түзілген пайдалы қазбалар.
 Салыстырмалы қалпына келетін –пайдалануға қарағанда орнына қайта келуі бачу жүретін қорлар.
Табиғи пайдалану - қоршаған орта байлығын адамның тіршілігі үшін пайдалануы.Адамның табиғатты пайдалануының төрт түрлі : тіршілігін қамтамасыз ету,шаруашылық-экономикалық ,денсаулық үшін және мәдени тұрғыдан болады.Оның ең бастысы тіршілігін қамтамасыз ету болып табылады.Яғни, тыныс алу үшін ауаны пайдалану, шөлін басу үшін су ішу,тамақтану үшін өсімдіктер мен жануарлар әлемін пайдалану.
Шаруашылық – экономикалық түрі де адам үшін тек пайдалану болып табылады.Экономика субъектілері (фабрикалар,заводтар т.б) табиғи ресурстарды пайдалана отырып, адам үшін күнделікті

Пайданылған әдебиеттер:
А.Т Қуатбаев « Жалпы экология» Алматы 2012 , 294-297 бет
А.Т Қуатбаев « Жалпы экология» Алматы 2012 , 177-187 бет

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министірлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті

СӨЖ

Тақырыбы: Бірлестіктер экологиясы және экожүйедегі энергия.

Тексерген: Мурзалимова А.К
Орындаған:Абдрахова А.А

Семей 2015

Жоспары:
1 Табиғи қорлар және оларды тиімді пайдалану
2 Әлемдегі және қазақстандағы демографиялық жағдай және азық түлік мәселесі (2014-2015 ж.)
3 Өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығында аз қалдықты технологиялар енгізу.

Табиғи қорлар және оларды тиімді пайдалану
Табиғи қорлар - адамның өз мұқтажын қамтамасыз ету және көздеген мақсатына жету үшін пайдаланатын қоршаған ортадағы заттардың, құбылыстардың, табиғи денелердің жиынтығы.
Табиғи қорлардың бірінші белгісі - олардың түрі. Бұл белгіге сәйкес олар табиғи құбылыстар ,өсімдіктер әлемі ,жануарлар әлемі , табиғи заттар (су,ау,топырақ) және пайдалы қазбалар (мұнай,алтын т.б ) болып бөлінеді.
Табиғи қорлардың екінші белгісі - олардың қоры.Бұл белгісі бойынша оларды сарқылатын және сарқылмайтын деп бөледі.
Сарқылмайтын табиғи қорлар - табиғатта ұзақ пайдалану кезінде саны мен сапасы өзгермейтін немесе немесе аздап қана өзгеретін табиғи физикалық құбылыстар мен денелер.Мұндай қорларға күн энергиясы , жел энергиясы ,қозғалыстағы су энергиясы , жер қойнауы энергиясы жатады.Қоршаған ортаның ауасы мен суы саны бойынша өзгермеуі мүмкін, бірақ адамның тіршілігі барысында сапасы төмендеуі әбден мүмкін.Бұл табиғи байлықтар қазіргі таңдағы техника мен технологиянын көмегімен сарқылмайтын бола бастады.
Сарқылатын табиғи қорлар - табиғатты пайдалану барысында саны мен сапасы өзгеретін табиғи физикалық құбылыстар және денелер.
Үшінші классификациялық белгі - сарқылатын табиғи байлықтардың орнына қайта келуі . Бұл белгісі бойынша сарқылатын байлықтардың мынадай түрлері бар:
қалпына келетін - өсімдіктер ,жануарлар және микроорганизмдер әлемі.
қалпына келмейтін - миллиондаған жылдар бойы жер қойнауында түзілген пайдалы қазбалар.
Салыстырмалы қалпына келетін - пайдалануға қарағанда орнына қайта келуі бачу жүретін қорлар.
Табиғи пайдалану - қоршаған орта байлығын адамның тіршілігі үшін пайдалануы.Адамның табиғатты пайдалануының төрт түрлі : тіршілігін қамтамасыз ету,шаруашылық-экономикалық ,денсаулық үшін және мәдени тұрғыдан болады.Оның ең бастысы тіршілігін қамтамасыз ету болып табылады.Яғни, тыныс алу үшін ауаны пайдалану, шөлін басу үшін су ішу,тамақтану үшін өсімдіктер мен жануарлар әлемін пайдалану.
Шаруашылық - экономикалық түрі де адам үшін тек пайдалану болып табылады.Экономика субъектілері (фабрикалар,заводтар т.б) табиғи ресурстарды пайдалана отырып, адам үшін күнделікті қажетті тауарларды өндіреді.
Ауруларды емдеу және профилактика шаралары үшін де табиғи ресурстар (минералды су, емдік балшықтар) пайдалана отырып , адам денсаулығын түзету.
Адамның мәдени және танымдық қажеттіліктерін өтеу үшін табиғат сұлулығы мәдени тұрғыдан да пайдаланылады.
Табиғатты тиімді пайдаланудың мынадай ерекшеліктері бар:
oo Табиғи байлықтарды пайдалану оларды орнына келтіруімен қатар жүруі керек
oo Табиғи байлықтарды кешенді пайдалану
oo Табиғи байлықтарды қайта пайдалану
oo Қоршаған табиғи ортаға антропогендік қысымды азайту үшін жаңа технологияларды ендіру
Салыстырмалы түрде қалпына келетін ресурстарға табиғи ресурстардың маңызды түрлерінің бірі - орман ресурстарында ,әсіресе , ағаштарды жатқызуға болады.Біздің планетамызда орман алқаптары азаюда.Оның бірден-бір себебі - ағаштарды кесу , ауылшаруашылық дақылдарына және жайылымдарға жер дайындау.
Әлемдегі және қазақстандағы демографиялық жағдай және азық түлік мәселесі
Демография (грек, demos- халык, grafo- жазамын) - тарихи қоғамдық процестерде халық санының өсу заңдылықтары (адам ұрпақтарының үнемі жаңартып отыруы) туралы ғылым. Демография - ұғымын 1855 жылы француз ғалымы А. Гийяр Халық санының статистикалық элементтері немесе салыстырмалы демография кітабының тақырыбында колданды. Ал XIX ғасырдың соңы мен XX ғасырдың бас кезінде бұл ұгым кеңінен тарала бастады. Жалпы демография ғылымының негізін қалаушы ретінде алғаш рет Лондон қаласы тұрғындарының өлуін бейнелейтін кестені құрған ағылшын ғалымы Дж. Граун (1620-1674 жж.) деп есептеледі.
Демофафия - туылу, өлу, некеге тұру, ажырасу және жалпы ұрпақтың жаңаруын, олардың заңдылықтары мен әлеуметік шарттары процестерінің өзара әсерін зерттейді.

Адам санының өcyiн бағалау және Жер планетасының адамзатты асырауға мүмкіндігі жете ме? деген сұрақтарға жауап іздеу Томас Мальтус (1766-1834 жж.) есімімен тығыз байланысты. Ол өз еңбектерінде халық санының тез өcyi экологиялық зардаптарға
алып келетіні туралы айтады .Т. Мальтустың пікірінше, адамзаттың
тіршілігіне кажетті қоректік ресурстар (арифметикалық прогрессия) өскен сайын, халық саны геометриялық прогрессия бойынша өседі. Яғни, ерте ме, кеш пе халық саны
қаншалықты баяу өссе де, оның өсу сызығы қоректік ресурстар (арифметикалық прогрессия) сызығымен түйіседі (63-суретте - дағдарыс нүктесі). Халық саны осы нүктеге
жеткен кезде оның өcyiн тек соғыстар, кeдeйшiлiк, әртурлі қayiпті аурулар төмендетуі мүмкін. Халық санының артуы - тек адамзат қacipeтi ғана емес, белгілі 6ip дәрежеде тiптi игілікті. Өйткені табиғатынан жалқау және саны көп жұмысшыларды бәсекелестікке
байланысты аз ғана жалакы үшін сапалы жұмыс icтeyгe мәжбүр етеді. Яғни, Жер бетіндегіхалық санының өcyi тамақ өнеркәсібінің дамуынан басып озуда.
Kаз ipгi таңда халық санының күрт өcyi мәселелерінің жеке мемлекеттерге ғана емес, жалпы халықаралық катынастарға да әсері өciп жатыр. Әлемде проблемалардьң түpi көп - ядролық соғысты болдырмау, дамушы елдердің артта қалуын жою, азық-түлік және энергетикалық проблемалар, катерлі ауруларды жою, коршаған ортаның ластануы және баска да көптеген мәселелердің ішінде демографиялық проблемалардың орны ерекше. Өйткені бұл мәселе басқа да ғаламдық проблемалардың пайда болуына тікелей әсер етеді.
1988 жылы АҚШ Ұлттық географиялық қоғамы Жерге қayiп төніп тұр деген атпен әлем картасын жарыкка шығарды. Өйткені XX ғасырдың ортасынан бepi планетадағы халық саны адамзат тарихында бұрын болмаған қарқынмен өсуде. Саналы адам (Homosapiens) -
тіршілік иелерінің ішінде түр ретінде Жер бетінде 100 мыңға жуық жыл
тipшілік етуде. Осыдан 8 мың жыл бұрын планетамыздағы халық саны 10 миллионға жуық болған деген деректер бар. Алғашқы қауымдық кездері, көшпелі замандарда адам саны баяу өсті. Отырықшылық заман басталып, өндірістің жаңа формаларының пайда
болуымен халық саны да өсе бастады. Kaзipгi таңда демографиялық жағдайдың ғаламдық проблема айналып, халық санының өcyi Азия, Африка және Латын Америкасы сияқты дамушы елдердің eceбiнeнболып отыр.
Дуниежүзі бойынша халық санының өcyi табиғи және әлеуметтік- экономикалық жағдайларға байланысты. Бұл айырмашылықтар біздің планетамыздың оңтүстік және солтүстік бөліктерінде қатты байқалады. Оңгүстік аймаққа шартты түрде Азияның дамушы елдері (бұрынғы КСРО-ны қоспағанда), Африка және Латын Америкасы
елдері (АҚШ-тан оңтүстікке қарай) жатады. Солтүстік аймаққа экономикасы дамыған Солтүстік Америка (АҚШ, Канада), Европа және Солтүстік Азия (КСРО-ның европалық бөлігі, Жапония) елдері жатады.
Оңтүстік аймақ.Мұнда Жер бетіндегі бүкіл халық санының шамамен 75%-ы
шоғырланған. Әлемнің ең халқы көп шоғырланған жері - Қытай (1 300 миллионнан аса), Yндістан (1 миллиардтан аса) сияқты демографиялық көрсеткіші жоғары елдерi бар Оңгүстік Азия (3 500 миллионнан аса адам).
Солтүстік аймақтағы халықтың жалпы саны 1 200 миллион адамды құрайды (шамамен, бүкіл халық санының ширек бөлігі).Халық саны көп ipi елдер - АҚШ (300 миллионнан аса) және Ресей (150 миллионга жуык). Халық санының өcyi соңғы кезде біршама тоқгады деп айтуға да болады: орташа жылдық өciм кейбір мемлекеттер бойынша 0,5%-ға төмендеген. Европаның көптеген елдерінде (Англия, Германия, Дания, Венгрия және т.б.) жылдық өciм толықтай жоқ деп айтуға болады.
Оңтүстік және Солтүстік аймақтардағы демографиялық жағдайларының 6ip-6ipiнен қатты айырмашылығы бар. Демографиялық жарылыс XX гасырдың екінші жартысында басталды. Бұл екінші дуниежүзілік соғыстан кейін көптеген колониялық елдердің тәуелсіз мемлекет болып, өз халқының әл-ауқатын көтеруге қимылдар жасауына байланысты. Ол елдерден жалпы санитарлық жағдай жақсарып (ауыз сумен, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету), бала өлімі азайды.Демографиялық процестердің стихиялы журуі осы процестің белгілі бip дәрежеде ретке келтіруді қажет етуде. Мұның бірден-6ip жолы - туылу санын жөнге салу. Осы мақсатта жанұяны жоспарлау бағдарламасы пайда болды. Яғни, бұл саясаттың мәні - осы бағдарламаны ұстаған жанұяларды материалдық және моралдық көтермелеу.Жер бетіндегі халық санының өcyi мен қоршаған ортаның ластануы,адамзатты табиғи ресурстармен камтамасыз ету арасын - дағы байланыстар аса өзекті болып табылады. Дамушы елдердің халық санының күрт өcyi табиғи ресурстарға (топырақ, өсімдікгер
жамылғысы, жануарлар әлемі, тұщы су және т.б.) кысым жасаудың әсерінен қайтымсыз өзгерістерге ұшырауда. 1984 жылдан бepi әлем бойынша астық өндіру жыл сайын 1%-ға ал халық саны 2%-га өсуде. Азық-түлікті еселеу мүмкін болмай отыр. Күн сайын дүниежүзі бойынша 35 мың адам, жылына 12 миллион адам аштықтан көз жұмуда. Kaзipгi кезде дамушы елдерде өнеркәсіптік мақсатта әртурлі табиғи ресурстарды пайдалану дамыған елдермен салыстырғанда адам басына шаққанда 10-20 есе аз. Соған қарамастан уақыт өте келе ол елдердің де экономикасының дамуын ескерер болсақ, шикізат пен энергия көздеріне деген сұраныс қaзipгi дамыған елдермен салыстырғанда 10 есеге артатыны белгілі. Сәйкесінше, қоршаған ортаның өнеркәсіп қалдықтарымен ластануы да артатыны да айкын. Батыс Европа және Жапония мемлекеттері барлык энергияның жартысын, металдардың 70% пайдаланып, жалпы қалдықтардың 75% шығаруда.
Халык санының өcyi қарқынындағы айырмашылықтар, еңбек нарығындағы жаһандану, саяси тұраксыздық және дамушы елдерден бipқaтap жанжалдар мен қақтығыстар көшіп-қону процестерінің қарқынды жүруі де әсер етеді.
Қaзipгi таңда әлемнің 50-ден аса елдерінде заңды және заңсыз мигранттар саны халықтың
15%-ын кұрайды. Оның саны өскен сайын әлеуметтік және саяси қиыншылыққа, кедейшілік пен аштықтың жаңа кезеңдері пайда болуына, имигранттарда бала туу көрсеткіштердің жоғары болуына және қабылдайтын елдердің этномәдениетінің өзгеруіне әкеп соғатыны белгілі. Халық санының өсуне шекті деңгейден аспай (пайдаланатын
планета ресурстарына қатысты) тоқтату және тұрақтандыру маңызды болып саналады.
Tіпті мысықтар мен иттер санын да реттеу керек сияқты. Өйткені өнеркәсібі дамыған елдерде саны көп мұндай үй жануарларын жоғары белокты өнімдермен - етпен және балықтармен асырайды. Ал бұл кезде дамушы елдерде миллиондаған балалар аштықтан қырылуда. Бүгінгі таңда бұл көзқарасты дұрыс деп есептемеуі мүмкін, алайда азық-түлік тапшылығы адамзаттың алдына- адамдарды кұтқару керек пе, әлде жақсы көретін үй жануарларын құтқару керек пе? деген сұрақ туған кезде, әрине таңдау адамдар жағына шығатын шығар деген ой бар.Өнеркәсіптік күштер дамып, қуатты болған сайын біздің
планетаныз мөлшері кішірейіп жатқан сияқты болып көрінеді. Адамдар өздернің күнделікті өндірістік жұмыс барысында, жай өмірде жердің және ондағы табиғи ресурстардың шектеулі екенін естен шығармауы керек. Саналы, үнемді шаруашылықтың тек экономикалық қана емес, экологиялық та дұрыс есептеудің, халық саны мен табиғи ресурстардың көлемін ескере отырып, олардың тұрақты катынасын сактаудың кезі келді.
Әрине, бұл айтылғанныц бәpi колдануды, әcipece, азық-түлікті тұтынуды доғару деген емес, оларды пайдалануды сан жағынан емес, сапа жағынан өcipy деген сез.Соңғы 50 жылда адамдардың артта қалған, халық саны көп елдерден, дамыған, халық саны біршама аз елдерге қоныс аударуы етек алуда. Адамдардың қоныс аударуы негізінен
экономикалық және саяси жағдайларға байланысты. Босқындар проблемасы
қазіргі таңда ғаламдық проблемалардың бipi болып отыр. XX ғасырдың сонында БҰҰ-ның міндетepi бойынша әлем бойынша босқындар саны 15 миллионға жеткен. Экологиялық босқындардың пайда болуына өмір сүру ортасындағы қоршаған ортаның ластануы мен табиғи апатттары да әсер етуде.
Ғаламдық азық-түлік проблемасы ұғымы ХХ ғасырдың 70-ші жылдарында Рим клубындағы Өсу шегі баяндамасынан (1972ж) кейін пайда болды.Бұл баяндаманы американдық ғалым Д.Л Медоуз, ұстазы Д.Форрестрдің қағидасына сүйеніп дайындаған еді.
Бір-бірімен байланысты ғаламдық проблемалардың ішінде азық-түлік мәселесі ерекше орын алады.Өйткені миллиардтаған адамның өмір сүруі және денсаулығы азық-түліктің қорымен сапасына байланысты.Бұл жөнінен Жер бетіндегі халық санының өсуін проблема туындатушы фактор деп атауға болады.
Тарихтан белгілі, адамзат санының 2 миллиардқа жетуіне 4 миллион жыл, тағы 2 миллиард көбеюге - 47 жыл, ал тағы да 2 миллиардқа көбею үшін 26 жыл уакыт кеттi. Алайда осы уакытқа дейін Жер бетінде азық-түлік өнеркәсібі адам санына қараганда тезірек өciп жатты. Аграрлық экономикадағы технологиялық ілгерілеу (егістіктегі механикалық өңдеу, жасыл революция, биотехнологиялық революция) тек өнеркәсіпті дамытып қана қойған жоқ, оған кеткен шығынның мөлшерін азайтып, ауыл шаруашылығы өнімдеріне деген бағаны төмендетуге мүмкіндік берді.
Алайда XXI ғасырдың басына қарай азық-түлік саласында алаңдатушылық туғызатын жаңа eкi тенденция пайда болды. Біршіден, азық-түлік өндіру және оған кететін өзіндік құн да баяулай бастады. Екіншіден, азық-түлік бағасына бірден әсер етпесе де, ауылшаруашылық дамуы үшін адамзат алдында сол азық-түліктің экологиялық бағасы арта бастады. Бұл өз кезегінде ауыл шаруашылығы мен оның салаларына әсердің кайтымсыз екенін және осыған байланысты қоршаған орта мен адам денсаулығына антропогендік әсердің өскенін керсетп.Қазіргі таңда өңдеуге жарарлық жердің бәрі пайдаланылып жатыр. Өңдеуге қолайсыз, жаңа жерлерді өңдеу, әрине ауылшаруашылық өнімдерінің қымбаттауына және қоршаган орта үшiн зиянды жағдайларға алып келеді (мысалы, Африканың бірқатар елдері). БҰҰ- ның ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.