Айқышгүлді егістік, жемдік,көкөніс дақылдарының зиянкестері

I.Кіріспе

Айқышгүлді егістік, жемдік,көкөніс дақылдарының зиянкестері

II. Негізгі бөлім

2.1. Капуста ақ көбелегі
2.2. Шомырдың ақ көбелегі
2.3. Капуста күйесі және т.б зиянкес түрлері

III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Айқышгүлді дақылдарда – рапста, қышада, қырыққабат түрлерінде, мал азықтық шалқанда, шомырда, шалғамда фитофагтардын көптеген түрлері байқалады. Бұл дақылдар зақымдануға осалдау болады. Фитофагтардың келтіретін шығындарынан қорғамаса, белсенді шаралар қолданбаса, олардан түсім алу мүмкін емес.
Капуста ақ көбелегі(Pіerіs brassіcae) – капустаның және капуста тұқымдас өсімдіктердің зиянкесі. Ақ көбелектер тұқымдасына жатады. Қазақстанда кең таралған. Қанаты жайылғандағы ұзындығы 55 – 60 мм, қанатының үстіңгі жағы ақ, астыңғы жағы жасыл түсті, сарғыш, алдыңғы қанаттарының жоғарғы бұрышында орақ тәріздес қара жолақ және екі қара нүктесі бар. Жылына 2 – 4 ұрпақ беріп көбейеді. Қуыршақтары қыстайды, сәуір – мамырда көбелек шығады. Жұмыртқаларын топтап (15 – 200) капуста жапырағының астыңғы бетіне салады. Капуста ақ көбелегі 1-ұрпақтың жұмыртқаларын арамшөптердің жапырағына салады, ал келесі ұрпақтарын егістіктегі екпе айқыш гүлдер тұқымдасы өсімдіктерінің жапырақтарына салады. Жұмыртқадан жаңа шыққан жұлдызқұрттар (ұзындығы 40 – 45 мм) бастапқы кезде шоғырланып капуста жапырағымен, кейінірек өсімдік бойымен өрмелеп жан-жаққа таралып, дараланып қоректенеді. Қырыққабат ақкөбелегінің жұлдызқұрты өскен кезде, ағашқа, дуалға немесе үйдің қабырғасына өрмелеп шығады. Осы жерде оның сыртқы жамылғысы түсіп, қуыршаққа айналады. Қуыршақтан шыққан көбелектің кішкене жұмсақ қанаттары болады. Ол қанаттары қатайып, жазылғанша бірнеше сағат бір жерде отырады. Зақымданған өсімдіктің өсуі төмендеп, алатын өнім азаяды.
Күресу шаралары:
 егіс даласын өсімдік қалдықтарынан тазарту;
 арамшөптерді құрту;
 биологиялық және химиялық күрес шараларын қолдану;

1.Агибаева А.Ж.;Тулеева А.К.;Сулейменова З.Ш. «Ауылшаруашылық дақылдарын зиянкестер мен аурулардан қорғау»,6-8беттер.
2.Каламов Б.Х. Ауылшаруашылық дақылдарын зиянкестер мен аурулардан қорғау.»пәніне арналған оқу-әдістемелік материалдар, 3-10беттер.
3. Сағитов А.О., Джаймурзина А.А., Туленгутова К.Н., Карбозова Р.Д. «Ауылшаруашылық фитопатологиясы», Алматы, 2000, 216 б.

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындығы мемлекеттік университеті

БӨЖ
Тақырыбы: Айқышгүлді егістік, жемдік,көкөніс дақылдарының зиянкестері

Орындаған:Төрехан Ырыскелді
Тобы:АГ - -413
Тексерген:Мухаметжанова О.Т.

Семей,2015ж
Жоспары:

I.Кіріспе

Айқышгүлді егістік, жемдік,көкөніс дақылдарының зиянкестері

II. Негізгі бөлім

2.1. Капуста ақ көбелегі
2.2. Шомырдың ақ көбелегі
2.3. Капуста күйесі және т.б зиянкес түрлері

III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Айқышгүлді дақылдарда - рапста, қышада, қырыққабат түрлерінде, мал азықтық шалқанда, шомырда, шалғамда фитофагтардын көптеген түрлері байқалады. Бұл дақылдар зақымдануға осалдау болады. Фитофагтардың келтіретін шығындарынан қорғамаса, белсенді шаралар қолданбаса, олардан түсім алу мүмкін емес.

Капуста ақ көбелегі

Капуста ақ көбелегі(Pіerіs brassіcae) - капустаның және капуста тұқымдас өсімдіктердің зиянкесі. Ақ көбелектер тұқымдасына жатады. Қазақстанда кең таралған. Қанаты жайылғандағы ұзындығы 55 - 60 мм, қанатының үстіңгі жағы ақ, астыңғы жағы жасыл түсті, сарғыш, алдыңғы қанаттарының жоғарғы бұрышында орақ тәріздес қара жолақ және екі қара нүктесі бар. Жылына 2 - 4 ұрпақ беріп көбейеді. Қуыршақтары қыстайды, сәуір - мамырда көбелек шығады. Жұмыртқаларын топтап (15 - 200) капуста жапырағының астыңғы бетіне салады. Капуста ақ көбелегі 1-ұрпақтың жұмыртқаларын арамшөптердің жапырағына салады, ал келесі ұрпақтарын егістіктегі екпе айқыш гүлдер тұқымдасы өсімдіктерінің жапырақтарына салады. Жұмыртқадан жаңа шыққан жұлдызқұрттар (ұзындығы 40 - 45 мм) бастапқы кезде шоғырланып капуста жапырағымен, кейінірек өсімдік бойымен өрмелеп жан-жаққа таралып, дараланып қоректенеді. Қырыққабат ақкөбелегінің жұлдызқұрты өскен кезде, ағашқа, дуалға немесе үйдің қабырғасына өрмелеп шығады. Осы жерде оның сыртқы жамылғысы түсіп, қуыршаққа айналады. Қуыршақтан шыққан көбелектің кішкене жұмсақ қанаттары болады. Ол қанаттары қатайып, жазылғанша бірнеше сағат бір жерде отырады. Зақымданған өсімдіктің өсуі төмендеп, алатын өнім азаяды.
Күресу шаралары:
егіс даласын өсімдік қалдықтарынан тазарту;
арамшөптерді құрту;
биологиялық және химиялық күрес шараларын қолдану;
Шомырдың ақ көбелегі

Шомырдың ақ көбелегі-(Pieris rapae) крестүлді дақылдарды, әсіресе қырыққабатты қатты зақымдайды. Көбелегі капустаның көбелегіне ұқсас, бірақ одан кішірек- қанатын жайғанда 40-50 мм жетеді. Көбелектердің қанаттары сарғыш, аналық көбелектің алдыңғы қанаттарының үстіңгі жағында екі қара дақ бар, ал аталық көбелекте - бір ғана дақ болады. Артқы қанаттарының алдыңғы жағында қара дақ орын алады. Шомырдың ақ көбелегінің ересек жұлдызқұртының ұзындығы 20-28 мм. Ол барұыт- жасыл арқасын бойлай сары жолағы бар, денесін қалың қысқа түк басқан. Шомырдың ақ көбелегі қуыршақ кезінде өсімдік қалдықтарында, арамшөптерде, ағаш діңгектерінде, шарбақтарда, үй қабырғаларында қыстайды. Көбелектер қырыққабат көбелектеріне қарағанда ерте пайда болады. Аналықтары ақшыл-сары бөтелке тәрізді жұмыртқаларын крестгүлді өсімдіктердің жапырақтарына бір-бірден салады. Бірінші ұрпақ армшөптерде дамиды, ал зиянкестің кейінгі ұрпағы - крестгүлді дақылдарда дамиды. Ұрықтық даму 7-11 күнге созылады. Жұлдызқұрттар жапырақтарды жеп, қырыққабат қауданының ініше кішігірім тесікшелер жаса, оларды шірітіп жібереді. Жұлдызқұрттар үш апта шамасында дамиды, одан кейін қуыршақтанады. 8-15 күннен соң жаңа ұрпақ көбелектері пайда болады. Бір жыл ішінде 3-4 ұрпаққа дейін дамиды.
Күресу шаралары.
ЭЗШ саны 3-5 жұлдызқұртөсімдік немесе жапырақтың зақымдану дәрежесі 25%-ды құрайды;
Капуста ақ көбелегіне қарсы қолданылатын шаралар ұсынылады;

Капуста күйесі

Капуста күйесі- (Plutella maculipennis) жұлдызқұрттар крестгүлді дақылдарды: қауданды және гүлді капустаны, мал азықтық шалқанды, шомырды, рапсты, қышаны зақымдайды. Көбелек қанатын жайғанда 14-17 мм жетеді. Алдыңғы кіші сұрғылт-қоңыр немесе қара-қоңыр қанаттарының ішкі жағында ақ толқынды жолағы бар; артқы қанаттары сұр ұзын шашақты. Ересек жұлдызқұрттар жасыл түсті, ұзындығы 9-12 мм, олардың денесі аяқ жағына қарай кішірейіп келген және сирек ұзынша қылшықтар басқан. Капуста күйесі қуыршақ кезінде ақ ұзынша жқмысақ піләдә түрлі арамшөптер мен өсімдік қалдықтарында қыстайды. Көбелектер сәуірдің аяғында - мамырдың басында ұшып шығады. Көбелектер сопақша ақшыл- сары жұмыртқаларын жапырақтың төменгі бетіндегі тарамыстарды бойлай бір- бірден немесе 4 данадан салады. 3-7 күннен кейін жұлдызқұрттар пада болады, олар әуелі жапырақ жұмсағымен қоректенеді, 2-3 күннен кейін жапырақ бетіне шығып, кішкене терезеқылып жеп қояды. Жоғары жастағы жұлдызқұрттар жапырақтарда тесіктер жасайды. Қатты зақымданған өсімдіктерде қаудандар дамымай қалады. Жұлдызқұрттар 12-15 күнде дамып, қуыршақтанады. 1-2 аптадан соң жаңа ұрпақ көбелектері ұшып шығады. Жаз бойы қаракүйе 3-8 ұрпаққа дейін бере алады.
Күресу шаралары.
Қыстау сатысын жою топырақты күзде терең қопсыту;
Арамшөптермен күресу;
Шірне беретін өсімдіктермен көкөніс дақылдарын жақын отырғызу;

Капуста бітесі
Капуста бітесі- (Brevicoryne brassicae) капуста бітесі капустаны, тарнаны, рапс және басқа да айқышгүлді өсімдіктерді зақымдайды. Сұрғылт- ақ балауызды өңезбен қапталған жәндіктің ұзындығы 1,5-2,0 мм құрайды. Бітелер колониялармен өмір сүреді. Жұмыртқалар өсімдік қалдықтарында (мысалы, қабықшада) немесе айқышгүлді арамшөптерде қыстайды. Көктемде, 10-12 С температурада, жұмыртқалардан құрттар шығады, олар 4 жастан өтіп, ұрықтанбай- ақ 40 дернәсілге дейін туа алатын қанатсыз негіз салушы ұрғашыға айналады. Жаздың ортасында, қанатты негіз салушы ұрғашылар пайда болғанда, біте азық- түліктік дақылдарға ауысады. Капуста жапырақтарының зақымданған жерлері ауырып, қауашақтанады. Өсімдіктерді биттер шамадан тыс басып кеткенде, нашар қаудан түзіледі немесе ол мүлдем қалыптаспай қояды. Тұқымдықтардағы зақымданған жапырақтар ширатылып, кеуіп, түсіп қалады, түйіндер дамымайды. Сонымен қатар, біте өзінің кілегей нәжістерімен қаудандардың бетін ластайды. Бір жыл ішінде біте 15 ұрпаққа дейін береді. 3 немесе 4 ұрпақта басқа айқышгүлді өсімдіктерге ұшып кететін қанатты негіз салушы ұрғашылар пайда болады. Осы жерде олар бірнеше ұрпақ беріп, едәуір жиынтық- колониялар құрады. Қыркүйек айында жынысты аналықтар пайда болады. Олардан аталық бітелерге айналып, ұрықтанған аналықтары дернәсілдер туады. Ұрықтанған аналықтары арамшөптерге, қабықшаларға және қырыққабаттың ширатылмай қалған жапырақтарына бар болғаны 2-4 жұмыртқа салады.
Күресу шаралары.
Айқышгүлді арамшөптерді, қабықшалар мен басқа жинаудан қалған қалдықтарды жою.
Топырақты тере сүдігер әдісімен өңдеу.
Энтомофагтарды тарту үшін крестгүлді дақылдардың тұқымдарының айналасына шатыртәрізді дақылдарды отырғызу қажет.

Капуста қоңыр көбелегі

Капуста қоңыр көбелегі- (Barathra brassicae) ұлдызқұрттар көп қоректі, олар қызылшаны, асбұршаұты, салатты, пиязды, темекіні зақымдай алады, бірақ көбінесе капустаны артық көреді.
Көбелек қанатын жайғанда 40-50мм, көбелектің алдыңғы қанаттары қара- қоңыр, ішкі жағына қарай екі толқынды көлденең жолақтары бар; қанатының ортасында екі қара жиектелген дақтар орын алған, олардың сыртқы жағындағы ақшыл бүршік тәрізді, ал ішкісі- қара дөңгеленген болып келеді. Ересек жұлдызқұрттың ұзындығы 35-45мм, екі жағында сұрғылт- жасыл, сарғыш- қоңыр, кейде қара түсті жуан кіршең- сары жолақтары және арқасында үш ақшыл көлденең жолақтары болады.
Қуыршақ топырақта 5-10см тереңдікте қыстайды. Көбелектердің ұшып шығуы сәуір- мамыр айларынан бастап тамыздың соңына дейін байқалады; көбелектер ымырт түскенде, әсіресе кешкі 10-нан түнгі 12-ге дейінгі кезеңдерде белсенді түрде ұшады. Аталықтары жапырақтың төменгі жағында бір қяда 10-40 данаға дейін сұр жартылай шар тәрізді жұмыртқа салады. Құрттар 5-12 күннен кейн пада болады. Жұлдызқұрттар бастапқыда бірге өмір сүріп, үшінші жастан бастап жапырақтың астыңғы жағындағы жұмсақпен қоректенеді, олар өсімдікке өрмелеп шығып, жапырақтарғы қисық формадағы тесіктер жасайды. Ересек жұлдызқұрттар капуста қауданында өз нәжістерін қалдыратын терең жолдар тесіп шығады. Жұлдызқұрттар 25-50 күнде дамиды да, топыраққа еніп, сонда қуыршанақтанады. Қуыршақтану кезеңі 12-30 күнге созылады және шілденің аяғында - тамыздың басында екінші ұрпақ көбелектерін кездестіруге болады. 1-2 ұрпақ дамиды.
Күресу шаралары:
Қыстап жатқан қуыршақтарды жою үшін терең сүдігер жырту қажет.
ЭЗШ саны 1-3 жұлдызқұртөсімдікте 5% егіс танабында табылса немесе ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.