7 IAS халықаралық қаржы есептілігінің стандарты
7 IAS ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАРЖЫ ЕСЕПТІЛІГІНІҢ СТАНДАРТЫ
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептер
АҚША ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ ТУРАЛЫ АҚПАРАТТЫҢ АРТЫҚШЫЛЫҒЫ
АҚША ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ ТУРАЛЫ ЕСЕП БЕРУ
ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТТЕН ТҮСЕТІН АҚША ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ ТУРАЛЫ ДЕРЕКТЕРДІ БЕРУ
ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ҚАРЖЫ ҚЫЗМЕТТЕРІНЕН ТҮСЕТІН АҚША ҚАРАЖАТТТАРЫНЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ ТУРАЛЫ ДЕРЕКТЕРДІ БЕРУ
НЕТТО.ӘДІС БОЙЫНША АҚША ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ ТУРАЛЫ ДЕРЕКТЕРДІ БЕРУ
ШЕТЕЛ ВАЛЮТАСЫНДАҒЫ АҚША ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ
ПАЙЫЗДАР МЕН ДИВИДЕНДТЕР
ПАЙДАҒА САЛЫНАТЫН САЛЫҚТАР
ЕНШІЛЕС, ҚАУЫМДАСҚАН ЖӘНЕ БІРЛЕСКЕН КОМПАНИЯЛАРҒА БЕРІЛЕТІН ИНВЕСТИЦИЯЛАР
ЕНШІЛЕС КОМПАНИЯЛАРДЫҢ ЖӘНЕ БАСҚА ҚҰРЫЛЫМДЫҚ БӨЛІМШЕЛЕРДІҢ САТЫП АЛУЛАРЫ ЖӘНЕ САТУЛАРЫ
АҚШАЛАЙ ЕМЕС ОПЕРАЦИЯЛАР
АҚША ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ ЖӘНЕ АҚША БАЛАМАЛАРЫНЫҢ ҚҰРАМДАС БӨЛІКТЕРІ
АҚПАРАТ АШУҒА ҚОЙЫЛАТЫН БАСҚА ДА ТАЛАПТАР
КҮШІНЕ ЕНУ КҮНІ
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептер
АҚША ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ ТУРАЛЫ АҚПАРАТТЫҢ АРТЫҚШЫЛЫҒЫ
АҚША ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ ТУРАЛЫ ЕСЕП БЕРУ
ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТТЕН ТҮСЕТІН АҚША ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ ТУРАЛЫ ДЕРЕКТЕРДІ БЕРУ
ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ҚАРЖЫ ҚЫЗМЕТТЕРІНЕН ТҮСЕТІН АҚША ҚАРАЖАТТТАРЫНЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ ТУРАЛЫ ДЕРЕКТЕРДІ БЕРУ
НЕТТО.ӘДІС БОЙЫНША АҚША ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ ТУРАЛЫ ДЕРЕКТЕРДІ БЕРУ
ШЕТЕЛ ВАЛЮТАСЫНДАҒЫ АҚША ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ
ПАЙЫЗДАР МЕН ДИВИДЕНДТЕР
ПАЙДАҒА САЛЫНАТЫН САЛЫҚТАР
ЕНШІЛЕС, ҚАУЫМДАСҚАН ЖӘНЕ БІРЛЕСКЕН КОМПАНИЯЛАРҒА БЕРІЛЕТІН ИНВЕСТИЦИЯЛАР
ЕНШІЛЕС КОМПАНИЯЛАРДЫҢ ЖӘНЕ БАСҚА ҚҰРЫЛЫМДЫҚ БӨЛІМШЕЛЕРДІҢ САТЫП АЛУЛАРЫ ЖӘНЕ САТУЛАРЫ
АҚШАЛАЙ ЕМЕС ОПЕРАЦИЯЛАР
АҚША ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ ЖӘНЕ АҚША БАЛАМАЛАРЫНЫҢ ҚҰРАМДАС БӨЛІКТЕРІ
АҚПАРАТ АШУҒА ҚОЙЫЛАТЫН БАСҚА ДА ТАЛАПТАР
КҮШІНЕ ЕНУ КҮНІ
7 IAS ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАРЖЫ ЕСЕПТІЛІГІНІҢ СТАНДАРТЫ
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептер
МАҚСАТЫ
Компанияның ақша қаражаттарының қозғалысы туралы ақпарат қаржы есептілігін пайдаланушыларға компанияның ақша қаражаттарын жасау қабілеті мен олардың баламаларын, сондай-ақ ақша қаражаттарына қажеттілікті бағалау үшін негіз беретіндігімен пайдалы. Пайдаланушылар қабылдайтын экономикалық шешімдер ақша қаражаттары мен олардың баламаларын жасау қабілетін, сондай-ақ оларды уақытқа қарай бөлу мен оларды жасау айқындылығын қажет етеді.
Бұл стандарттың мақсаты компанияның өткен кезең ішіндегі ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру арқылы ақша қаражаттары мен ақша баламаларындағы тарихи өзгерістер туралы ақпарат беруін талап етуде болып табылады, онда кезең ішінде операциялық, инвестициялық және қаржылық қызметтен түскен ақша қаражаттарының түсімдері мен төлемдерін жіктеу жүргізіледі.
ҚОЛДАНЫЛУ САЛАСЫ
1. Компания осы Стандарттың талаптарына сәйкес ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп дайындауға және оны қаржы есептілігі берілетін әрбір кезең үшін өзінің қаржы есептілігінің құрамдас бөлігі ретінде ұсынуға міндетті.
2. Осы стандарт 1977 жылғы шілде айында бекітілген 7-«Қаржы жағдайындағы өзгерістер туралы есеп» IAS Халықаралық қаржы есептілігінің стандартын ауыстырады.
3. Компанияның қаржы есептілігін пайдаланушылар компанияның ақша қаражаттары мен ақша баламаларын қалай жасайтынына және пайдаланатынына мүдделілік танытады. Бұл компания қызметінің сипатына қарамастан және ақша қаражаттарының компания өнімі ретінде болатынына не болмайтынына қарамастан, бұл қаржы институты жағдайында болуы мүмкін. Компаниялар, олардың негізгі кіріс келтіретін қызметінің айырмашылығына қарамастан, шын мәнінде бірдей себептер бойынша ақша қаражаттарына бірдей мұқтаж болады. Олар ақша қаражаттарына өздерінің операцияларын жүргізу, міндеттемелерін өтеу және өздерінің инвесторларына кірісті қамтамасыз ету үшін мұқтаж болады. Тиісінше, осы Стандарт барлық компаниялардан ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беруін талап етеді.
АҚША ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ ТУРАЛЫ АҚПАРАТТЫҢ АРТЫҚШЫЛЫҒЫ
4. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп оны қаржы есептілігінің қалған нысандарымен бірге пайдаланған кезде ақпарат береді, онда өзгеріп отыратын жағдайлар мен мүмкіндіктерге бейімделу үшін пайдаланушыларға компанияның таза активтеріндегі өзгерістерді, оның қаржы құрылымын (өтімділігі мен төлем қабілетін қоса алғанда) және түсімдер мен ақша қаражаттары төлемдерінің деңгейі мен мерзімдеріне әсер ету қабілетін бағалауға мүмкіндік береді. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептер
МАҚСАТЫ
Компанияның ақша қаражаттарының қозғалысы туралы ақпарат қаржы есептілігін пайдаланушыларға компанияның ақша қаражаттарын жасау қабілеті мен олардың баламаларын, сондай-ақ ақша қаражаттарына қажеттілікті бағалау үшін негіз беретіндігімен пайдалы. Пайдаланушылар қабылдайтын экономикалық шешімдер ақша қаражаттары мен олардың баламаларын жасау қабілетін, сондай-ақ оларды уақытқа қарай бөлу мен оларды жасау айқындылығын қажет етеді.
Бұл стандарттың мақсаты компанияның өткен кезең ішіндегі ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру арқылы ақша қаражаттары мен ақша баламаларындағы тарихи өзгерістер туралы ақпарат беруін талап етуде болып табылады, онда кезең ішінде операциялық, инвестициялық және қаржылық қызметтен түскен ақша қаражаттарының түсімдері мен төлемдерін жіктеу жүргізіледі.
ҚОЛДАНЫЛУ САЛАСЫ
1. Компания осы Стандарттың талаптарына сәйкес ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп дайындауға және оны қаржы есептілігі берілетін әрбір кезең үшін өзінің қаржы есептілігінің құрамдас бөлігі ретінде ұсынуға міндетті.
2. Осы стандарт 1977 жылғы шілде айында бекітілген 7-«Қаржы жағдайындағы өзгерістер туралы есеп» IAS Халықаралық қаржы есептілігінің стандартын ауыстырады.
3. Компанияның қаржы есептілігін пайдаланушылар компанияның ақша қаражаттары мен ақша баламаларын қалай жасайтынына және пайдаланатынына мүдделілік танытады. Бұл компания қызметінің сипатына қарамастан және ақша қаражаттарының компания өнімі ретінде болатынына не болмайтынына қарамастан, бұл қаржы институты жағдайында болуы мүмкін. Компаниялар, олардың негізгі кіріс келтіретін қызметінің айырмашылығына қарамастан, шын мәнінде бірдей себептер бойынша ақша қаражаттарына бірдей мұқтаж болады. Олар ақша қаражаттарына өздерінің операцияларын жүргізу, міндеттемелерін өтеу және өздерінің инвесторларына кірісті қамтамасыз ету үшін мұқтаж болады. Тиісінше, осы Стандарт барлық компаниялардан ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беруін талап етеді.
АҚША ҚАРАЖАТТАРЫНЫҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ ТУРАЛЫ АҚПАРАТТЫҢ АРТЫҚШЫЛЫҒЫ
4. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп оны қаржы есептілігінің қалған нысандарымен бірге пайдаланған кезде ақпарат береді, онда өзгеріп отыратын жағдайлар мен мүмкіндіктерге бейімделу үшін пайдаланушыларға компанияның таза активтеріндегі өзгерістерді, оның қаржы құрылымын (өтімділігі мен төлем қабілетін қоса алғанда) және түсімдер мен ақша қаражаттары төлемдерінің деңгейі мен мерзімдеріне әсер ету қабілетін бағалауға мүмкіндік береді. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы
7 IAS Халықаралық қаржы есептілігінің стандарты
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептер
Бұл нұсқа 2005 жылғы 31 желтоқсанға дейін шығарылған түзетулері
енгізілген жаңа IFRS-нан туындайтын түзетулерді қамтиды.
7 IAS Халықаралық қаржы есептілігінің стандарты
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептер
Мақсаты
Компанияның ақша қаражаттарының қозғалысы туралы ақпарат қаржы
есептілігін пайдаланушыларға компанияның ақша қаражаттарын жасау қабілеті
мен олардың баламаларын, сондай-ақ ақша қаражаттарына қажеттілікті бағалау
үшін негіз беретіндігімен пайдалы. Пайдаланушылар қабылдайтын экономикалық
шешімдер ақша қаражаттары мен олардың баламаларын жасау қабілетін, сондай-
ақ оларды уақытқа қарай бөлу мен оларды жасау айқындылығын қажет етеді.
Бұл стандарттың мақсаты компанияның өткен кезең ішіндегі ақша
қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру арқылы ақша қаражаттары мен ақша
баламаларындағы тарихи өзгерістер туралы ақпарат беруін талап етуде болып
табылады, онда кезең ішінде операциялық, инвестициялық және қаржылық
қызметтен түскен ақша қаражаттарының түсімдері мен төлемдерін жіктеу
жүргізіледі.
Қолданылу саласы
1. Компания осы Стандарттың талаптарына сәйкес ақша
қаражаттарының қозғалысы туралы есеп дайындауға және оны қаржы
есептілігі берілетін әрбір кезең үшін өзінің қаржы есептілігінің
құрамдас бөлігі ретінде ұсынуға міндетті.
2. Осы стандарт 1977 жылғы шілде айында бекітілген 7-Қаржы
жағдайындағы өзгерістер туралы есеп IAS Халықаралық қаржы
есептілігінің стандартын ауыстырады.
3. Компанияның қаржы есептілігін пайдаланушылар компанияның
ақша қаражаттары мен ақша баламаларын қалай жасайтынына және
пайдаланатынына мүдделілік танытады. Бұл компания қызметінің сипатына
қарамастан және ақша қаражаттарының компания өнімі ретінде болатынына
не болмайтынына қарамастан, бұл қаржы институты жағдайында болуы
мүмкін. Компаниялар, олардың негізгі кіріс келтіретін қызметінің
айырмашылығына қарамастан, шын мәнінде бірдей себептер бойынша ақша
қаражаттарына бірдей мұқтаж болады. Олар ақша қаражаттарына өздерінің
операцияларын жүргізу, міндеттемелерін өтеу және өздерінің
инвесторларына кірісті қамтамасыз ету үшін мұқтаж болады. Тиісінше, осы
Стандарт барлық компаниялардан ақша қаражаттарының қозғалысы туралы
есеп беруін талап етеді.
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы ақпараттың артықшылығы
4. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп оны қаржы
есептілігінің қалған нысандарымен бірге пайдаланған кезде ақпарат
береді, онда өзгеріп отыратын жағдайлар мен мүмкіндіктерге бейімделу
үшін пайдаланушыларға компанияның таза активтеріндегі өзгерістерді,
оның қаржы құрылымын (өтімділігі мен төлем қабілетін қоса алғанда) және
түсімдер мен ақша қаражаттары төлемдерінің деңгейі мен мерзімдеріне
әсер ету қабілетін бағалауға мүмкіндік береді. Ақша қаражаттарының
қозғалысы туралы ақпарат компанияның ақша қаражаттары мен баламаларын
молайту қабілетін бағалау кезінде пайдалы болады және пайдаланушыларға
әр түрлі компаниялардағы ақша қаражаттарының болашақтағы түсімдері мен
төлемдерінің дисконтталған құнын бағалауға және салыстыруға арналған
үлгілерді әзірлеуге мүмкіндік береді. Ол сондай-ақ әр түрлі
компаниялардың операциялық көрсеткіштері туралы есептіліктің
салыстырмалығын ұлғайтады, бұл бірдей операциялар мен оқиғалар үшін
есептің әр алуан әдістерін қолданудан келтірілетін әсерін жояды.
5. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы тарихи ақпарат ақша
қаражаттарының болашақ ағындарының сомасының, уақытының және
айқындығының индикаторы ретінде жиі пайдаланылады. Ол сондай-ақ ақша
қаражаттарының болашақ ағындарының бұрынғы бағалауларының дәлме-
дәлдігін тексеру кезінде және пайдалылық пен ақша қаражаттарының таза
қозғалысы және бағалар өзгеруінің әсері арасындағы байланысты зерттеу
кезінде пайдалы болады.
Анықтамалар
6. Осы Стандартта төменде көрсетілген мәндерінде мынадай
терминдер пайдаланылады:
Ақша қаражаттарына компанияның кассасындағы және ағымдағы
шотындағы ақша кіреді.
Ақша қаражаттарының баламалары – алдын ала белгілі ақша
қаражаттары сомасына тез айналатын және олардың құны шамалы тәуекелге
ұшырайтын қысқа мерзімді, жоғары өтімді салымдар.
Ақша қаражаттарының қозғалысы - ақша қаражаттары мен олардың
баламаларының түсімдері және төлемдері.
Операциялық қызмет – компанияның кіріс келтіретін негізгі қызметі
және инвестициялық және қаржы қызметінен айырмашылығы бар басқа
қызмет.
Инвестициялық қызмет – ақша қаражаттарының баламаларына жатпайтын
ұзақ мерзімді активтер мен басқа да инвестицияларды сатып алу және
сату.
Қаржы қызметі – компанияның меншік капиталы [*] мен заем
қаражаттарының мөлшері мен құрамындағы өзгерістерге әкеп соқтыратын
қызмет.
Ақша қаражаттары мен олардың баламалары
7. Ақша қаражаттарының баламалары инвестициялар және басқа да
мақсаттардан гөрі, ең алдымен қысқа мерзімді міндеттемелерді өтеуге
арналған. Ақша қаражаттарының баламалары ретінде жіктелетін инвестиция
ақша қаражаттарының белгілі бір сомасы оңай айналысқа түсуі және құн
өзгерісінің шамалы тәуекеліне ұшырауы тиіс. Осылайша, әдетте инвестиция
ақша қаражаттарының баламасы ретінде, оның қысқа мерзімі, айталық, үш
ай немесе сатып алу күнінен бастап одан аз өтеу мерзімі болған кезде
ғана жіктеледі. Меншік капиталына салынған инвестициялар, егер олар,
негізінен, ақша қаражаттарының баламалары болып табылмағанда ғана,
мысалы, оларды өтеу күніне дейін көп ұзамастан сатып алынған
артықшылықты акциялары болған және сатып алудың нақты күні көрсетілген
жағдайда ақша қаражаттарының баламаларынан алынып тасталады.
8. Банк заемдары әдетте қаржы қызметі ретінде қарастырылады. Алайда,
кейбір елдерде талап ету бойынша өтелетін банктік овердрафттар
компанияның ақша қаражаттарын басқарудың ажырамас бөлігі болып
табылады. Мұндай жағдайларда банктік овердрафттар ақша қаражаттары мен
баламаларының құрамдас бөліктері ретінде енгізіледі. Банктегі шот
бойынша сальдоның оң сипатынан теріс сипатына жиі ретте өзгеріп тұруы
банктермен осындай келісімдердің өзіне тән белгісі болып табылады.
9. Ақша қаражаттарының қозғалысына баптар, ақша қаражаттарының немесе ақша
қаражаттары баламаларының құрамында бөліктері арасындағы қозғалыс
жатпайды, өйткені бұл құрамдас бөліктер операциялық, инвестициялық
қызмет пен қаржы қызметінің бөлігі емес, компанияның ақша операцияларын
бақылаудың және реттеудің бөлігі болып табылады. Ақша операцияларын
бақылауға және реттеуге ақша қаражаттарының баламаларына артық ақша
қаражаттарын инвестициялау жатады.
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру
10 Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп кезең ішіндегі
ақша қаражаттарының қозғалысы туралы деректерді оларды операциялық,
инвестициялық қызмет немесе қаржы қызметі бойынша жіктей отырып
білдіруі тиіс.
11. Компания операциялық, инвестициялық қызмет немесе қаржы
қызметінен түскен ақша қаражаттарының қозғалысы туралы деректерді
өзінің қызметінің сипатына неғұрлым сәйкес келетіндей береді. Қызмет
түрлері бойынша жіктеу пайдаланушыларға осы қызметтің компанияның қаржы
жағдайына әсер етуін, оның ақша қаражаттары мен ақша қаражаттарының
баламаларының сомасын бағалауға мүмкіндік беретін ақпаратты қамтамасыз
етеді. Бұл ақпарат сонымен бірге қызмет түрлері арасындағы өзара
байланысты бағалау үшін де пайдаланылады.
12. Бір операцияға әр түрлі жіктелген ақша қаражаттарының
түсімі және төлемдері кіреді. Мысалы, кредитті ақшалай өтеуге пайыздар,
сондай-ақ борыштың негізгі сомасы да кірсе, онда пайыздарды құрайтын
бөлігі операциялық қызмет ретінде жіктелуі, ал негізгі соманы құрайтын
бөлігі қаржы қызметі ретінде жіктелуі мүмкін.
Операциялық қызмет
13. Операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының
түсімдерінің және төлемдерінің мөлшері компания операциялары
кредиттерді өтеу, операциялық мүмкіндіктерді сақтау, дивидендтер төлеу
және қаржыландырудың сыртқы көздеріне жүгінбестен жаңа инвестицияларды
жүзеге асыруға жеткілікті болатын ақша қаражаттарының түсімін
қамтамасыз ететін дәрежедегі басты индикатор болып табылады.
Операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының бастапқы операциялық
түсімдер мен төлемдерінің негізгі құрамдас бөлігі туралы ақпарат басқа
ақпаратпен үйлесе отырып операциялық қызметтен түсетін ақша
қаражаттарының болашақ қозғалысын болжау үшін пайдалы болады.
14. Операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының қозғалысы компанияның
кіріс келтіретін негізгі қызметіне тікелей байланысты. Сөйтіп,
әдеттегідей, олар таза пайданы және залалды айқындауға кіретін
операциялар мен басқа да оқиғалардың нәтижесі болып табылады.
Операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттары қозғалысының мысалдары
мыналар болып табылады:
(а) тауарларды сатудан және қызмет көрсетулерден
алынатын ақшалай түcімдер;
(b) жалдаудан түсетін ақшалай түсімдер, қаламақылар,
комиссиялық сыйақылар және басқа да табыс;
(с) тауарлар мен қызмет көрсетулері үшін жеткізушілерге
берілетін ақшалай төлемдер;
(d) қызметшілерге және олардың атынан басқа тұлғаларға
ақшалай төлемдер;
(е) сақтандыру компаниясының сақтандыру сыйлықтары мен
талап арыздары, жылдық жарналар және басқа да сақтандыру сыйақылары
ретіндегі ақшалай түсімдері мен төлемдері;
f) егер бұлар тек қаржы немесе инвестициялық қызметтермен
байланыстырылмайтын болса, ақшалай төлемдер немесе пайдаға
салынатын салық төлемі немесе пайдаға салынатын салық үшін өтемақы;
және
g) коммерциялық немесе сауда мақсатында жасалатын келісім-шарттар
бойынша ақшалай түсімдер мен төлемдер.
Бір жабдық сату сияқты кейбір операциялар таза пайданың немесе
залалдың анықтамасына жататын пайданың немесе залалдың туындауына әкеп
соқтыруы мүмкін. Алайда, осындай операцияларға байланысты ақша
қаражаттарының қозғалысы инвестициялық қызметтен түсетін ақша
қаражаттарының қозғалысы ретінде жіктеледі.
15. Компанияның коммерциялық немесе сауда мақсатында бағалы қағаздары мен
кредиттері болуы мүмкін, бұл кезде олар арнайы қайта сату үшін сатып
алынған босалқы ретінде қарастырылуы мүмкін. Сөйтіп, коммерциялық
немесе сауда бағалы қағаздарын сатып алуға және сатуға байланысты
туындайтын ақша қаражаттарының қозғалысы операциялық қызмет ретінде
жіктеледі. Осыған ұқсас, қаржы компаниялары беретін ақша аванстары мен
кредиттер де әдетте операциялық қызмет ретінде жіктеледі, өйткені олар
қаржы компаниясының кіріс келтіретін негізгі қызметіне жатады.
Инвестициялық қызмет
16. Инвестициялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының қозғалысы туралы
ақпаратты жеке ашудың зор маңызы бар, өйткені ол болашақ кіріс пен ақша
қаражаттарын молайтуға арналған ресурстарды қалыптастыру мақсатында
жүргізілген тиісті шығындар туралы айғақтайды. Инвестициялық қызметтен
түсетін ақша қаражаттары мысалдары мыналар болып табылады:
(а) негізгі құралдар, материалдық емес және басқа да
ұзақ мерзімді активтер сатып алуға арналған ақшалай төлемдер.
Оларға капиталдандырылған әзірлеу шығындарына және меншікті
өндірістің негізгі құрал-жабдықтарына байланысты төлемдер жатады;
(b) негізгі құралдар, материалдық емес және басқа да
ұзақ мерзімді активтер сатудан алынған ақшалай түсімдер;
(с) басқа компаниялардың үлестік немесе борыш құралдарын
және бірлескен қызметке қатысу үлестерін сатып алуға арналған
ақшалай төлемдер (ақша қаражаттарының баламалары ретінде
қарастырылатын осы құралдар үшін және коммерциялық немесе сауда
мақсатына арналған төлемдерден басқалары);
(d) басқа компаниялардың үлестік немесе борыш құралдарын
және бірлескен қызметке қатысу үлестерін сатудан алған ақшалай
түсімдер (ақша қаражаттарының баламалары ретінде қарастырылатын осы
құралдар үшін және коммерциялық немесе сауда мақсатына арналған
ақшалай түсімдерден басқалары);
(е) басқа тараптарға берілген аванстық ақшалай төлемдер
мен кредиттер (қаржы компаниялары берген аванстық төлемдер мен
кредиттерден басқалары);
(f) басқа тараптарға берілген аванстар мен кредиттер
қайтарылымынан алынған ақшалай түсімдер (қаржы институттарының
аванстық төлемдері мен кредиттерінен басқалары);
(g) келісім-шарттар коммерциялық немесе сауда мақсаты
үшін жасалған немесе төлемдер қаржы қызметі ретінде жіктелетін
жағдайларды қоспағанда, мерзімді келісім-шарттар, опциондар мен
своптар бойынша ақшалай төлемдер; және
h) келісім-шарттар коммерциялық немесе сауда мақсаты үшін жасалған
немесе түсімдер қаржы қызметі ретінде жіктелетін жағдайларды
қоспағанда, мерзімді келісім-шарттар, опциондар мен своптар бойынша
ақшалай түсімдер.
Келісім-шарт белгілі бір позицияны хеджирлеу ретінде ескерілген
кезде, ол бойынша ақша қаражаттарының қозғалысы хеджирленетін позиция
бойынша ақша қаражаттарының қозғалысы сияқты бағаланады.
Қаржы қызметі
17. Қаржы қызметінен ақша қаражаттарының қозғалысы туралы
ақпаратты жеке ашудың зор маңызы бар, өйткені бұл ақпарат компанияға
капитал беретін инвесторлардың ақша қаражаттарының болашақ түсімдеріне
қатысты талаптарын болжау үшін қажетті. Қаржы қызметінен түсетін ақша
қаражаттары қозғалысының мысалдары мыналар болып табылады:
(а) акциялар эмиссиясынан немесе басқа да үлестік
құралдардан түскен ақша түсімдері;
b) компанияның акцияларын сатып алу немесе өтеу үшін акция
иеленушілеріне ақшалай төлемдер;
c) қамтамасыз етілмеген облигациялардан, заемдардан, вексельдерден,
қамтамасыз етілген облигациялардан, кепілдік және басқа да қысқа
мерзімді және ұзақ мерзімді кредиттерден ақшалай түсімдер;
d) кредиттік сомаларды ақшалай өтеу; және
e) қаржылық жалдау бойынша берешекті азайту үшін жалға алушының
ақшалай төлемдері.
Операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының қозғалысы туралы
деректерді беру
18. Компания операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының
қозғалысы туралы деректерді, не:
(а) тікелей әдісті, бұл әдіс кезінде жалпы ақша
түсімдерінің негізгі түрлері мен төлемдері туралы ақпарат ашылады;
не
(b) жанама әдісті пайдалана отырып беруі тиіс, бұл әдіс
кезінде таза пайда мен залал ақшалай емес сипаттағы операциялардың,
негізгі қызметтен кез келген кейінге қалдырылған немесе есептелген
өткендегі немесе болашақтағы ақша түсімдерінің немесе төлемдерінің
және инвестициялық немесе қаржы қызметінен ақша қаражаттарының
қозғалысымен байланысты кірістердің немесе шығыстардың нәтижелері
ескеріле отырып түзетіледі.
19. Компаниялардың ақша қаражаттарының қозғалысының ағындарын
көрсету үшін тікелей әдісті қолдануы құпталады. Бұл әдіс жанама әдісті
қолдану кезінде болмайтын ақша қаражаттарының болашақ ағындарын бағалау
үшін қажетті ақпаратты қамтамасыз етеді. Тікелей әдісті пайдаланған
кезде жалпы ақша түсімдерінің және жалпы ақша төлемдерінің негізгі
түрлері туралы ақпарат мыналардан алынуы мүмкін, не:
(а) компанияның есепке алу жазбаларынан; не
(b) сатуды, сатудың өзіндік құнын (пайыздар және осы
тәріздес кірістер және пайыздар төлеміне жұмсалған шығыстар және
қаржы мекемелері үшін осы тәріздес шығыстар түріндегі кірістер)
мыналарды:
(і) кезең ішіндегі босалқылардағы және операциялық
дебиторлық және кредиторлық берешектердің өзгерістерін;
(іі) басқа ақшалай емес баптарды; және
(ііі) инвестициялық немесе қаржылық ақша ағындарының
туындауына әкеп соқтыратын басқа да баптарды ескере отырып,
пайда мен залал туралы есептегі басқа да баптарды түзету
арқылы.
20. Жанама әдісті қолданған кезде операциялық қызметтен
алынатын ақша қаражаттарының таза ағыны мыналарды:
(а) кезең ішіндегі босалқылардағы және операциялық
дебиторлық және кредиторлық берешектердің өзгерістерін;
b) тозу, бағалау міндеттемелері, мерзімі кейінге қалдырылған салықтар,
шетелдік валютамен жүргізілген операциялар бойынша іске асырылмаған
пайда мен залал, қауымдасқан компаниялардың бөлінбеген пайдасы мен
азшылықтың үлесі сияқты ақшалай емес баптарды ескере отырып; және
c) нәтижесі инвестициялық немесе қаржы қызметінен ақша қаражаттарының
қозғалысы болып табылатын барлық басқа да баптарды ескере отырып,
таза пайданы немесе залалды түзету арқылы анықталады.
Өзгеше алғанда, операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының
таза ағыны жанама әдісті қолдану кезінде пайда мен залал туралы есепте
ашылатын түсімдер мен шығыстарды ... жалғасы
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептер
Бұл нұсқа 2005 жылғы 31 желтоқсанға дейін шығарылған түзетулері
енгізілген жаңа IFRS-нан туындайтын түзетулерді қамтиды.
7 IAS Халықаралық қаржы есептілігінің стандарты
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептер
Мақсаты
Компанияның ақша қаражаттарының қозғалысы туралы ақпарат қаржы
есептілігін пайдаланушыларға компанияның ақша қаражаттарын жасау қабілеті
мен олардың баламаларын, сондай-ақ ақша қаражаттарына қажеттілікті бағалау
үшін негіз беретіндігімен пайдалы. Пайдаланушылар қабылдайтын экономикалық
шешімдер ақша қаражаттары мен олардың баламаларын жасау қабілетін, сондай-
ақ оларды уақытқа қарай бөлу мен оларды жасау айқындылығын қажет етеді.
Бұл стандарттың мақсаты компанияның өткен кезең ішіндегі ақша
қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру арқылы ақша қаражаттары мен ақша
баламаларындағы тарихи өзгерістер туралы ақпарат беруін талап етуде болып
табылады, онда кезең ішінде операциялық, инвестициялық және қаржылық
қызметтен түскен ақша қаражаттарының түсімдері мен төлемдерін жіктеу
жүргізіледі.
Қолданылу саласы
1. Компания осы Стандарттың талаптарына сәйкес ақша
қаражаттарының қозғалысы туралы есеп дайындауға және оны қаржы
есептілігі берілетін әрбір кезең үшін өзінің қаржы есептілігінің
құрамдас бөлігі ретінде ұсынуға міндетті.
2. Осы стандарт 1977 жылғы шілде айында бекітілген 7-Қаржы
жағдайындағы өзгерістер туралы есеп IAS Халықаралық қаржы
есептілігінің стандартын ауыстырады.
3. Компанияның қаржы есептілігін пайдаланушылар компанияның
ақша қаражаттары мен ақша баламаларын қалай жасайтынына және
пайдаланатынына мүдделілік танытады. Бұл компания қызметінің сипатына
қарамастан және ақша қаражаттарының компания өнімі ретінде болатынына
не болмайтынына қарамастан, бұл қаржы институты жағдайында болуы
мүмкін. Компаниялар, олардың негізгі кіріс келтіретін қызметінің
айырмашылығына қарамастан, шын мәнінде бірдей себептер бойынша ақша
қаражаттарына бірдей мұқтаж болады. Олар ақша қаражаттарына өздерінің
операцияларын жүргізу, міндеттемелерін өтеу және өздерінің
инвесторларына кірісті қамтамасыз ету үшін мұқтаж болады. Тиісінше, осы
Стандарт барлық компаниялардан ақша қаражаттарының қозғалысы туралы
есеп беруін талап етеді.
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы ақпараттың артықшылығы
4. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп оны қаржы
есептілігінің қалған нысандарымен бірге пайдаланған кезде ақпарат
береді, онда өзгеріп отыратын жағдайлар мен мүмкіндіктерге бейімделу
үшін пайдаланушыларға компанияның таза активтеріндегі өзгерістерді,
оның қаржы құрылымын (өтімділігі мен төлем қабілетін қоса алғанда) және
түсімдер мен ақша қаражаттары төлемдерінің деңгейі мен мерзімдеріне
әсер ету қабілетін бағалауға мүмкіндік береді. Ақша қаражаттарының
қозғалысы туралы ақпарат компанияның ақша қаражаттары мен баламаларын
молайту қабілетін бағалау кезінде пайдалы болады және пайдаланушыларға
әр түрлі компаниялардағы ақша қаражаттарының болашақтағы түсімдері мен
төлемдерінің дисконтталған құнын бағалауға және салыстыруға арналған
үлгілерді әзірлеуге мүмкіндік береді. Ол сондай-ақ әр түрлі
компаниялардың операциялық көрсеткіштері туралы есептіліктің
салыстырмалығын ұлғайтады, бұл бірдей операциялар мен оқиғалар үшін
есептің әр алуан әдістерін қолданудан келтірілетін әсерін жояды.
5. Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы тарихи ақпарат ақша
қаражаттарының болашақ ағындарының сомасының, уақытының және
айқындығының индикаторы ретінде жиі пайдаланылады. Ол сондай-ақ ақша
қаражаттарының болашақ ағындарының бұрынғы бағалауларының дәлме-
дәлдігін тексеру кезінде және пайдалылық пен ақша қаражаттарының таза
қозғалысы және бағалар өзгеруінің әсері арасындағы байланысты зерттеу
кезінде пайдалы болады.
Анықтамалар
6. Осы Стандартта төменде көрсетілген мәндерінде мынадай
терминдер пайдаланылады:
Ақша қаражаттарына компанияның кассасындағы және ағымдағы
шотындағы ақша кіреді.
Ақша қаражаттарының баламалары – алдын ала белгілі ақша
қаражаттары сомасына тез айналатын және олардың құны шамалы тәуекелге
ұшырайтын қысқа мерзімді, жоғары өтімді салымдар.
Ақша қаражаттарының қозғалысы - ақша қаражаттары мен олардың
баламаларының түсімдері және төлемдері.
Операциялық қызмет – компанияның кіріс келтіретін негізгі қызметі
және инвестициялық және қаржы қызметінен айырмашылығы бар басқа
қызмет.
Инвестициялық қызмет – ақша қаражаттарының баламаларына жатпайтын
ұзақ мерзімді активтер мен басқа да инвестицияларды сатып алу және
сату.
Қаржы қызметі – компанияның меншік капиталы [*] мен заем
қаражаттарының мөлшері мен құрамындағы өзгерістерге әкеп соқтыратын
қызмет.
Ақша қаражаттары мен олардың баламалары
7. Ақша қаражаттарының баламалары инвестициялар және басқа да
мақсаттардан гөрі, ең алдымен қысқа мерзімді міндеттемелерді өтеуге
арналған. Ақша қаражаттарының баламалары ретінде жіктелетін инвестиция
ақша қаражаттарының белгілі бір сомасы оңай айналысқа түсуі және құн
өзгерісінің шамалы тәуекеліне ұшырауы тиіс. Осылайша, әдетте инвестиция
ақша қаражаттарының баламасы ретінде, оның қысқа мерзімі, айталық, үш
ай немесе сатып алу күнінен бастап одан аз өтеу мерзімі болған кезде
ғана жіктеледі. Меншік капиталына салынған инвестициялар, егер олар,
негізінен, ақша қаражаттарының баламалары болып табылмағанда ғана,
мысалы, оларды өтеу күніне дейін көп ұзамастан сатып алынған
артықшылықты акциялары болған және сатып алудың нақты күні көрсетілген
жағдайда ақша қаражаттарының баламаларынан алынып тасталады.
8. Банк заемдары әдетте қаржы қызметі ретінде қарастырылады. Алайда,
кейбір елдерде талап ету бойынша өтелетін банктік овердрафттар
компанияның ақша қаражаттарын басқарудың ажырамас бөлігі болып
табылады. Мұндай жағдайларда банктік овердрафттар ақша қаражаттары мен
баламаларының құрамдас бөліктері ретінде енгізіледі. Банктегі шот
бойынша сальдоның оң сипатынан теріс сипатына жиі ретте өзгеріп тұруы
банктермен осындай келісімдердің өзіне тән белгісі болып табылады.
9. Ақша қаражаттарының қозғалысына баптар, ақша қаражаттарының немесе ақша
қаражаттары баламаларының құрамында бөліктері арасындағы қозғалыс
жатпайды, өйткені бұл құрамдас бөліктер операциялық, инвестициялық
қызмет пен қаржы қызметінің бөлігі емес, компанияның ақша операцияларын
бақылаудың және реттеудің бөлігі болып табылады. Ақша операцияларын
бақылауға және реттеуге ақша қаражаттарының баламаларына артық ақша
қаражаттарын инвестициялау жатады.
Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп беру
10 Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп кезең ішіндегі
ақша қаражаттарының қозғалысы туралы деректерді оларды операциялық,
инвестициялық қызмет немесе қаржы қызметі бойынша жіктей отырып
білдіруі тиіс.
11. Компания операциялық, инвестициялық қызмет немесе қаржы
қызметінен түскен ақша қаражаттарының қозғалысы туралы деректерді
өзінің қызметінің сипатына неғұрлым сәйкес келетіндей береді. Қызмет
түрлері бойынша жіктеу пайдаланушыларға осы қызметтің компанияның қаржы
жағдайына әсер етуін, оның ақша қаражаттары мен ақша қаражаттарының
баламаларының сомасын бағалауға мүмкіндік беретін ақпаратты қамтамасыз
етеді. Бұл ақпарат сонымен бірге қызмет түрлері арасындағы өзара
байланысты бағалау үшін де пайдаланылады.
12. Бір операцияға әр түрлі жіктелген ақша қаражаттарының
түсімі және төлемдері кіреді. Мысалы, кредитті ақшалай өтеуге пайыздар,
сондай-ақ борыштың негізгі сомасы да кірсе, онда пайыздарды құрайтын
бөлігі операциялық қызмет ретінде жіктелуі, ал негізгі соманы құрайтын
бөлігі қаржы қызметі ретінде жіктелуі мүмкін.
Операциялық қызмет
13. Операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының
түсімдерінің және төлемдерінің мөлшері компания операциялары
кредиттерді өтеу, операциялық мүмкіндіктерді сақтау, дивидендтер төлеу
және қаржыландырудың сыртқы көздеріне жүгінбестен жаңа инвестицияларды
жүзеге асыруға жеткілікті болатын ақша қаражаттарының түсімін
қамтамасыз ететін дәрежедегі басты индикатор болып табылады.
Операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының бастапқы операциялық
түсімдер мен төлемдерінің негізгі құрамдас бөлігі туралы ақпарат басқа
ақпаратпен үйлесе отырып операциялық қызметтен түсетін ақша
қаражаттарының болашақ қозғалысын болжау үшін пайдалы болады.
14. Операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының қозғалысы компанияның
кіріс келтіретін негізгі қызметіне тікелей байланысты. Сөйтіп,
әдеттегідей, олар таза пайданы және залалды айқындауға кіретін
операциялар мен басқа да оқиғалардың нәтижесі болып табылады.
Операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттары қозғалысының мысалдары
мыналар болып табылады:
(а) тауарларды сатудан және қызмет көрсетулерден
алынатын ақшалай түcімдер;
(b) жалдаудан түсетін ақшалай түсімдер, қаламақылар,
комиссиялық сыйақылар және басқа да табыс;
(с) тауарлар мен қызмет көрсетулері үшін жеткізушілерге
берілетін ақшалай төлемдер;
(d) қызметшілерге және олардың атынан басқа тұлғаларға
ақшалай төлемдер;
(е) сақтандыру компаниясының сақтандыру сыйлықтары мен
талап арыздары, жылдық жарналар және басқа да сақтандыру сыйақылары
ретіндегі ақшалай түсімдері мен төлемдері;
f) егер бұлар тек қаржы немесе инвестициялық қызметтермен
байланыстырылмайтын болса, ақшалай төлемдер немесе пайдаға
салынатын салық төлемі немесе пайдаға салынатын салық үшін өтемақы;
және
g) коммерциялық немесе сауда мақсатында жасалатын келісім-шарттар
бойынша ақшалай түсімдер мен төлемдер.
Бір жабдық сату сияқты кейбір операциялар таза пайданың немесе
залалдың анықтамасына жататын пайданың немесе залалдың туындауына әкеп
соқтыруы мүмкін. Алайда, осындай операцияларға байланысты ақша
қаражаттарының қозғалысы инвестициялық қызметтен түсетін ақша
қаражаттарының қозғалысы ретінде жіктеледі.
15. Компанияның коммерциялық немесе сауда мақсатында бағалы қағаздары мен
кредиттері болуы мүмкін, бұл кезде олар арнайы қайта сату үшін сатып
алынған босалқы ретінде қарастырылуы мүмкін. Сөйтіп, коммерциялық
немесе сауда бағалы қағаздарын сатып алуға және сатуға байланысты
туындайтын ақша қаражаттарының қозғалысы операциялық қызмет ретінде
жіктеледі. Осыған ұқсас, қаржы компаниялары беретін ақша аванстары мен
кредиттер де әдетте операциялық қызмет ретінде жіктеледі, өйткені олар
қаржы компаниясының кіріс келтіретін негізгі қызметіне жатады.
Инвестициялық қызмет
16. Инвестициялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының қозғалысы туралы
ақпаратты жеке ашудың зор маңызы бар, өйткені ол болашақ кіріс пен ақша
қаражаттарын молайтуға арналған ресурстарды қалыптастыру мақсатында
жүргізілген тиісті шығындар туралы айғақтайды. Инвестициялық қызметтен
түсетін ақша қаражаттары мысалдары мыналар болып табылады:
(а) негізгі құралдар, материалдық емес және басқа да
ұзақ мерзімді активтер сатып алуға арналған ақшалай төлемдер.
Оларға капиталдандырылған әзірлеу шығындарына және меншікті
өндірістің негізгі құрал-жабдықтарына байланысты төлемдер жатады;
(b) негізгі құралдар, материалдық емес және басқа да
ұзақ мерзімді активтер сатудан алынған ақшалай түсімдер;
(с) басқа компаниялардың үлестік немесе борыш құралдарын
және бірлескен қызметке қатысу үлестерін сатып алуға арналған
ақшалай төлемдер (ақша қаражаттарының баламалары ретінде
қарастырылатын осы құралдар үшін және коммерциялық немесе сауда
мақсатына арналған төлемдерден басқалары);
(d) басқа компаниялардың үлестік немесе борыш құралдарын
және бірлескен қызметке қатысу үлестерін сатудан алған ақшалай
түсімдер (ақша қаражаттарының баламалары ретінде қарастырылатын осы
құралдар үшін және коммерциялық немесе сауда мақсатына арналған
ақшалай түсімдерден басқалары);
(е) басқа тараптарға берілген аванстық ақшалай төлемдер
мен кредиттер (қаржы компаниялары берген аванстық төлемдер мен
кредиттерден басқалары);
(f) басқа тараптарға берілген аванстар мен кредиттер
қайтарылымынан алынған ақшалай түсімдер (қаржы институттарының
аванстық төлемдері мен кредиттерінен басқалары);
(g) келісім-шарттар коммерциялық немесе сауда мақсаты
үшін жасалған немесе төлемдер қаржы қызметі ретінде жіктелетін
жағдайларды қоспағанда, мерзімді келісім-шарттар, опциондар мен
своптар бойынша ақшалай төлемдер; және
h) келісім-шарттар коммерциялық немесе сауда мақсаты үшін жасалған
немесе түсімдер қаржы қызметі ретінде жіктелетін жағдайларды
қоспағанда, мерзімді келісім-шарттар, опциондар мен своптар бойынша
ақшалай түсімдер.
Келісім-шарт белгілі бір позицияны хеджирлеу ретінде ескерілген
кезде, ол бойынша ақша қаражаттарының қозғалысы хеджирленетін позиция
бойынша ақша қаражаттарының қозғалысы сияқты бағаланады.
Қаржы қызметі
17. Қаржы қызметінен ақша қаражаттарының қозғалысы туралы
ақпаратты жеке ашудың зор маңызы бар, өйткені бұл ақпарат компанияға
капитал беретін инвесторлардың ақша қаражаттарының болашақ түсімдеріне
қатысты талаптарын болжау үшін қажетті. Қаржы қызметінен түсетін ақша
қаражаттары қозғалысының мысалдары мыналар болып табылады:
(а) акциялар эмиссиясынан немесе басқа да үлестік
құралдардан түскен ақша түсімдері;
b) компанияның акцияларын сатып алу немесе өтеу үшін акция
иеленушілеріне ақшалай төлемдер;
c) қамтамасыз етілмеген облигациялардан, заемдардан, вексельдерден,
қамтамасыз етілген облигациялардан, кепілдік және басқа да қысқа
мерзімді және ұзақ мерзімді кредиттерден ақшалай түсімдер;
d) кредиттік сомаларды ақшалай өтеу; және
e) қаржылық жалдау бойынша берешекті азайту үшін жалға алушының
ақшалай төлемдері.
Операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының қозғалысы туралы
деректерді беру
18. Компания операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының
қозғалысы туралы деректерді, не:
(а) тікелей әдісті, бұл әдіс кезінде жалпы ақша
түсімдерінің негізгі түрлері мен төлемдері туралы ақпарат ашылады;
не
(b) жанама әдісті пайдалана отырып беруі тиіс, бұл әдіс
кезінде таза пайда мен залал ақшалай емес сипаттағы операциялардың,
негізгі қызметтен кез келген кейінге қалдырылған немесе есептелген
өткендегі немесе болашақтағы ақша түсімдерінің немесе төлемдерінің
және инвестициялық немесе қаржы қызметінен ақша қаражаттарының
қозғалысымен байланысты кірістердің немесе шығыстардың нәтижелері
ескеріле отырып түзетіледі.
19. Компаниялардың ақша қаражаттарының қозғалысының ағындарын
көрсету үшін тікелей әдісті қолдануы құпталады. Бұл әдіс жанама әдісті
қолдану кезінде болмайтын ақша қаражаттарының болашақ ағындарын бағалау
үшін қажетті ақпаратты қамтамасыз етеді. Тікелей әдісті пайдаланған
кезде жалпы ақша түсімдерінің және жалпы ақша төлемдерінің негізгі
түрлері туралы ақпарат мыналардан алынуы мүмкін, не:
(а) компанияның есепке алу жазбаларынан; не
(b) сатуды, сатудың өзіндік құнын (пайыздар және осы
тәріздес кірістер және пайыздар төлеміне жұмсалған шығыстар және
қаржы мекемелері үшін осы тәріздес шығыстар түріндегі кірістер)
мыналарды:
(і) кезең ішіндегі босалқылардағы және операциялық
дебиторлық және кредиторлық берешектердің өзгерістерін;
(іі) басқа ақшалай емес баптарды; және
(ііі) инвестициялық немесе қаржылық ақша ағындарының
туындауына әкеп соқтыратын басқа да баптарды ескере отырып,
пайда мен залал туралы есептегі басқа да баптарды түзету
арқылы.
20. Жанама әдісті қолданған кезде операциялық қызметтен
алынатын ақша қаражаттарының таза ағыны мыналарды:
(а) кезең ішіндегі босалқылардағы және операциялық
дебиторлық және кредиторлық берешектердің өзгерістерін;
b) тозу, бағалау міндеттемелері, мерзімі кейінге қалдырылған салықтар,
шетелдік валютамен жүргізілген операциялар бойынша іске асырылмаған
пайда мен залал, қауымдасқан компаниялардың бөлінбеген пайдасы мен
азшылықтың үлесі сияқты ақшалай емес баптарды ескере отырып; және
c) нәтижесі инвестициялық немесе қаржы қызметінен ақша қаражаттарының
қозғалысы болып табылатын барлық басқа да баптарды ескере отырып,
таза пайданы немесе залалды түзету арқылы анықталады.
Өзгеше алғанда, операциялық қызметтен түсетін ақша қаражаттарының
таза ағыны жанама әдісті қолдану кезінде пайда мен залал туралы есепте
ашылатын түсімдер мен шығыстарды ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz