Қазақстан Республикасындағы жұмыссыздық деңгейі мен оған қарсы күрес

Қазіргі кездегі біздің елімізде жұмыссыздар саны өте жоғары. Ол тек қана біздің еліміз үшін ғана емес бүкіл дүние жүзі үшін де ең өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Менің ойымша оның басты себебі, ССР кезінде Республикалар арасындағы өнеркәсіп бір.бірімен тығыз байланыста болып, Совет Одағы құлағаннан кейін көптеген кәсіпорындар жұмысын тоқтатуы және совхоздар мен колхоздарды таратуда дұрыс әдістерді қолданбау деп есептеймін.
Көптеген жылдар бойы еңбек міндет, Отан алдындағы борыш ретінде қарастырылып келіп, оны орындамағандар қоғамдық үгітке ие болып келді. Ал қазір барлығы өзгеріп, адамдар өздерінің жанын сақтау үшін еңбек ете бастады.
Соңғы бес жыл ішінде елдің қоғамдық.саяси және экономикалық өмірінде радикалды қозғалулар байқала бастады. Елді жұмыспен қамту жөніндегі реформалар кең көлемде жүзеге асуымен қатар елдің еңбекке деген көзқарасы да өзгере түсті.

Өтпелі экономика маргиналды жұмыссыздық жарылысын бастан кешті. . Елімізде жұмыссыздықты ресми түрде мойындағаннан кейін оған кеңінен көңіл бөліне бастады. Мыңдаған бомждар мен қоғамның «диа» бөлігінің өкілдерінің бар екендігі көпшілікке мәлім болды Жұмыссыздарды тіркеу оларға легализациялануға мүмкіндік беріп, алғашқы рет қоғамдық статусқа ие болып, заңға сәйкес еңбек етуіне құқық алды. Бірақ ең бастысы, олар пособиелармен әлеуметтік көмек алуына жол ашылды.
Еңбек фондының төрт бағытта қарастыруымызға болады:
1. Жұмыссыздарға берілетін пособиелерге жұмсалатын қаражаттар немесе пассивті саясат.
2. Қоғамдық жұмыстарға және қайтадайындауға кететін қаражаттар. Мемлекеттік жұмыспен қамту қызметі үшін міндетті болып табылады.
3. Қаржылық көмек көрсетуге, бағалы қағаздар сатып алуға және басқа да шығындарға жұмсалатын қаражаттар.
4. Мемлекеттік жұмыспен қамту қызметін дамыту үшін жұмсалатын қаражаттар. Жұмыссыздықтың салдарын аз болса да жұмсартуға көмектеседі.
Еңбек күшін босатуға көмектесетін факторлар:
- өндірістің құлдырауы, негізінен шаруашылық байланыстардың үзілуінен пайда болған;



- мекеменің жасанды төлеуқабылетсіздігі;
- мемлекеттік қаржыландырудың күрт қысқыруы, , заңды және жеке тұлғалардың инвестицияға арналған қаражаттарының жоқ болуы;
- Қорғаныс күштері қатарының қысқаруы;
- меншік формаларының өзгеруі;
- миграциялық үрдістердің күшеюі және т.б.
Эксперттердің айтуы бойынша, жұмысын жоғалтқандардың бір бөлігі зейнетке шықса, екіншілері, қызмет көрсету сферасына, ал үлкен бөлігі экономиканың көлеңкелі жағына барып құйылуы мүмкін. Білікті мамандар шет елдерге кетсе, ал тағы біреулері ауыл шаруашылығымен айналысады.
Егер де мемлекет жұмысшыларға қажетті жағдайлар жасаса (негізінен кәсіпкерлік шаруашылықпен айналысуға пайызсыз кредит және басқа да жеңілдіктер) жұмыссыздардың үлкен бөлігі индивидуалды еңбек қызметімен айналысатын еді, басқаша айтқанда, өздерін жұмыспен қамтамассыз ете алатын еді.