Қазақ теледидары

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе
Журалистика дегеніміз не біріншіден журналистика қоғамдық системаның бүтіндеи бір бөлігі ал қоғам болса күрделі системаның институты болып саналады. Журналистика салалары болып негізінен редакциялар, газет журналдар, кітап баспаханалары , теле және радио ақпарат құралдары жатады . Журналистика тақырыбын қозғай келе біздің байқайтынымыз бұқаралық ақпарат құралдарының тікелей ақпарат көздеріне жүгінетіндігі. Журналистика ғылымы үлкен бір мектеп болып саналады оның техникалық жабдықтары яғни типография (газет журнал басылатын орын) теле және радио тарату центрлері , баспаханалар және тағыда басқа ақпарат тарату жабдықтарының өзі осы аталған мектептің жемісі болып саналады. Журналистика ғылымын тіпті атқарушы , құқықтық және сот органдарынан кейінгі 4 билік органы деп те атайды. Қоғамда еркін бостандық алған бұқаралық ақпарат құралдары 90шы жылдан бері яғни Совет үкіметінен кейін Қазақстан Республикасында кең етек жайып қоғамдағы ең маңызды роль атқарады. Ал Совет үкіметі кезінде журналистиканы “ақпараттық полигон” деп те атаған. Қазіргі таңда бұқаралық ақпараттар құралы иновациялық жаңа деңгеиге көтерілген көптеген елдердің тәжірибесін пайдалана отырып Қазақстан Республикасы журналистика ғылымының жаңа белесі немесе шыңына шықты деп те атауға болады. Бұқаралық ақпараттар құралы және оның негізгі қағидасы “сөз бостандығы” журналистиканың негізгі тірегі болып саналады. Көптеген институттар мен бұқаралық ақпарат ұйымдары әлі күнге дейін осы қағиданы, яғни “сөз бостандығын” пайдалана отырып, қоғамның сана сезіміне үлкен септігін тигізді.
Журналистика “төртінші билік” өкілі деп бекер айтылмаған, ал егер, шындығына келсе ұлы қолбасшы Напалеон Бонапарт айтқандай “менің бүкіл армиямнан, елді жаулау үшін бір ғана газеттің күші артық .” дейді. Сонда нені байқаймыз, журналистика сол заманның өзінде өз шырқау шегінде, өз күшін айқын дәлелдеген көреміз. Пушкин өзі “журналистерді нақты мемлекет адамы деп атаған. Жарты ғасыр бұрын “журналистика” сөзінің мағынасы тар болатын” дейді. Пушкин журналистер жайлы дәл анықтама беруге тырысады. Ол “Журналистер дегеніміз мемлекеттік адамды танып, қоғамдық пікір қалыптастыруға тырысады. Олар өздерін қоғам алдында таза, ар – намыспен көрсетуге тырысады. Шын талант қана қиындыққа төзімді болады.”дейді.
Кәсіпқой журналистер оның жұмыс істеу қабілетіне орай өз бағасын көрермендерден алады. Әлде бір кейіпкер арқылы бес – алты журналист фильмдерін тамашаласаңыз әр түрлі болады, себебі журналист жұмысы тікелей қиялға бағынышты. Журналист жақсы жазуға тійіс сценари, мақала немесе газет жанырлары болсын. Ол өзінің жазған еңбегін бес жылдан кейін оқыса да ұялмауы керек.

Пән: Журналистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім

1. Қазақ теледидарының пайда болуы
2. Қазақ теледидарының көтерілген бір белесі
3. Қазақ теледидары нарықтық қатынастар кезеңінде

ІІІ. Қорытынды

Кіріспе
Журалистика дегеніміз не біріншіден журналистика қоғамдық системаның
бүтіндеи бір бөлігі ал қоғам болса күрделі системаның институты болып
саналады. Журналистика салалары болып негізінен редакциялар, газет
журналдар, кітап баспаханалары , теле және радио ақпарат құралдары жатады .
Журналистика тақырыбын қозғай келе біздің байқайтынымыз бұқаралық ақпарат
құралдарының тікелей ақпарат көздеріне жүгінетіндігі. Журналистика ғылымы
үлкен бір мектеп болып саналады оның техникалық жабдықтары яғни типография
(газет журнал басылатын орын) теле және радио тарату центрлері ,
баспаханалар және тағыда басқа ақпарат тарату жабдықтарының өзі осы аталған
мектептің жемісі болып саналады. Журналистика ғылымын тіпті атқарушы ,
құқықтық және сот органдарынан кейінгі 4 билік органы деп те атайды.
Қоғамда еркін бостандық алған бұқаралық ақпарат құралдары 90шы жылдан бері
яғни Совет үкіметінен кейін Қазақстан Республикасында кең етек жайып
қоғамдағы ең маңызды роль атқарады. Ал Совет үкіметі кезінде журналистиканы
“ақпараттық полигон” деп те атаған. Қазіргі таңда бұқаралық ақпараттар
құралы иновациялық жаңа деңгеиге көтерілген көптеген елдердің
тәжірибесін пайдалана отырып Қазақстан Республикасы журналистика ғылымының
жаңа белесі немесе шыңына шықты деп те атауға болады. Бұқаралық ақпараттар
құралы және оның негізгі қағидасы “сөз бостандығы” журналистиканың негізгі
тірегі болып саналады. Көптеген институттар мен бұқаралық ақпарат ұйымдары
әлі күнге дейін осы қағиданы, яғни “сөз бостандығын” пайдалана отырып,
қоғамның сана сезіміне үлкен септігін тигізді.
Журналистика “төртінші билік” өкілі деп бекер айтылмаған, ал
егер, шындығына келсе ұлы қолбасшы Напалеон Бонапарт айтқандай “менің бүкіл
армиямнан, елді жаулау үшін бір ғана газеттің күші артық .” дейді.
Сонда нені байқаймыз, журналистика сол заманның өзінде өз шырқау шегінде,
өз күшін айқын дәлелдеген көреміз. Пушкин өзі “журналистерді нақты
мемлекет адамы деп атаған. Жарты ғасыр бұрын “журналистика” сөзінің
мағынасы тар болатын” дейді. Пушкин журналистер жайлы дәл анықтама беруге
тырысады. Ол “Журналистер дегеніміз мемлекеттік адамды танып, қоғамдық
пікір қалыптастыруға тырысады. Олар өздерін қоғам алдында таза, ар –
намыспен көрсетуге тырысады. Шын талант қана қиындыққа төзімді
болады.”дейді.
Кәсіпқой журналистер оның жұмыс істеу қабілетіне орай өз бағасын
көрермендерден алады. Әлде бір кейіпкер арқылы бес – алты журналист
фильмдерін тамашаласаңыз әр түрлі болады, себебі журналист жұмысы тікелей
қиялға бағынышты. Журналист жақсы жазуға тійіс сценари, мақала немесе газет
жанырлары болсын. Ол өзінің жазған еңбегін бес жылдан кейін оқыса да
ұялмауы керек.

1. Қазақ теледидарының пайда болуы.
1958 жылдың 8 наурызында сол кездегі Қазақстан республикасының
астанасы Алматы қаласында және оған көршілес аудандарда қазақ теледидарының
тұңғыш дикторлары көгілдір экран арқылы алғаш рет дидарласты. Олар
көпшілікті республика астанасында теледидар хабарларының басталуымен және
халық аралық 8-наурыз әйелдер күнімен құттықтап алғашқы хабарларын
жүргізді. Содан кейін Үкімет мүшесі атты көркем фильм көрсетілді. Алаштың
арқаға созылған кең даласында осылайша теледидар дүниеге келді.
Ал, шындығына келгенде Алматы телестудиясы өз жұмысын ресми түрде 1958
жылдың 16 наурызында бастады.дәл осы кезде Өскемен тұрғындары да
теледидармен тұңғыш қауышты. 1958 жылдың 15 сәуірде Алматы телестудиясы
аптасына бес рет тұрақты хабарларды көрсете бастады. 1958 жылы 11 тамызында
студия ресми кино бағдарламамен шығып, шахтерлардың аянбай тер төгіп, ерлік
көрсеткен ерен еңбегін суреттейтін Жарқыра жана бер жұлдызым деген
телефильм көрсетті. Осылайша қазақ теледидары шыңдалып, қайрала берді. 1958
жыл Мәскеуде өткен Қазақ әдебиеті мен өнерінің он күндігі кезінде Алматы
телестудиясы Бір ауданды атты киноочерк, Ж. Жұмахановтың Жаңа
қоныстанушылар атты кино қойылымы, Брусиловскийдің Дудар-ай операсының
теле нұсқасы қазақ теледидарында алғаш рет көрсетілді.
1959 жылы Алматы телестудиясында үлкен қуанышты өзгеріс болды,
телестудияға жылжымалы телвизия стациясы жұмыс істеді. Соның нәтижесінде
Абай атындағы Ленин орденді қазақ мемлекеттік академия және балет театрының
Ахмет Жұбанов пен Латиф Хамидидің Абай операсы түсіріліп, қазақ
телдидарында алғаш студиядан тыс жерде берілген хабар аталды. Теледидардың
жанрлық көріністері едәуір дами түсті, атап айтқанда 1960 жыл 1 мамырында
Алматы орталық алаңында еңбекшілердің мерекелік шеруі жайлы тікелей
репортаж берілді. Ал, орталық телевидения өзінің алғашқы тікелей репортажын
Ресейдегі Мәскеу қаласының Қызыл алаңының 1956 жылы бастаған болатын. 1961
жылы алғаш телеочерктермен тұңғыш фильм- концерттер Алматы көктемі атты
бағдарлама берілді. Дәл осы жылы Қазақстанның түкпір- түкпірінен Петропавл,
Ақтөбе 1961 жылы, Орал, Балқаш, Ақмола 1964 жылы, Семей, Павлодар 1965
жылдан бастады. 1966 жылдың наурызында Алматы телестудиясы кабель жүйесі
арқылы орталық теледидарға тұңғыш тікелей хабар қазақ мемлекеттік қыздар
педагогикалық институтының концертін көрсетті. 1967 жылдың 1 қарашасында
қазақ теледидарының коментаторы орталық телевиденияның Отанымыздың бір
сағаты атты топтамасының алғашқы хабарында Алматы түбіндегі атом
реакторының іске қосылғаны жайлы репортажбен тұңғыш Евровидения және
Интервидения жүйесінде эфирге шықты. 1967 жылы Молния-1 байланыс спутнигі
арқылы Орбита станциясы іске қосылды.
Жүрдек уақыттың уысынан шығасала, алға ұмтылған өнер түрлерінің ішінде
топ жарған көгілдір экранның қоғамдағы орыны тым бөлек болды. Біздің
күнделікті өміріміздің бір бөлшегіне айналған синкретті өнер таңның
атысынан, күннің батысына дейін төріңе шығып алып, сенің сырласыңмен
ақылшыңа айналды.
Қазақ топырағында теледидардың алғаш ірге тасын қалаған Қ.Сағындықов,
Х.Абылғазин, Ә.Байжанбаев, С.Нұрғалинов, Н.Қожаспаев,С.Масығұтов тағы басқа
тұлғалар болды, бұлардың көпшілігі біздің арамызда жоқ. Жаңа өнердің
қадасын қағып қабырғасын бекемдеген сол азматтарды бүгінгі теледидар
төріндегі жұлдыздардың көбі білмейді. Олай дейтініміз, туған теледидарымыз
туралы жүйелі жазылған, терең зерттелген ғылыми еңбек аз
Ағалар салған сара жолмен 60-80 жылдары келген бір топ – Ж.Смақов,
Ж.Нұсқабаев, С.Оразалин, Қ.Игісін, С.Қаратаев, С.Әшімбаев, Л.Сейтов,
Л.Есенов, С.Байханов, Қ.Аралбаевтар теледидар көгіне қалықтап шықты. Бастау
бұлағында ұлы даланың ешқашанда тат баспайтын, ұрпақтан – ұрпаққа ауысып
жатқан ауыз әдебиетінің мол үлгілерінен сусындап өскен, шешендік өнерге
етене жақын сөз құдіретінен ой түйіндеген ақытқан от түлектер қыры да,
сыры да мол өнер түрінің қалың қалтарыстарындағы құпияларға шындап ден
қойды. Ұлтқа әлі етене сіңісе қоймаған теле өнер саласын игеру, оның
салаларына кірігу, оларға оңай болған жоқ. Сыры да мол, сымбаты да көз
қаритындай теле өнердегі ізденістер мен іркілістер сол жылдары қомақты
болды.
Орта Азияда 1960 жылдардан бастап аймақ аралық теле
хабарлар тарату үрдісі пайда болды. Біраақта бұған дейін Ташкент, Бішкек,
Алматы қалаларын радио жүйесі байланыстырып тұрған болатын.
Бертін келе Қазақстанда бұқаралық ақпарт құралдары даму жылдамдығын
біршама көбейтті. Қазақ журналистикасында бұрын соңды болмаған мемлекет
аралық және халық аралық басылымдар мен телеканалдар пайда бола бастады.
Бұған мысал Заман – Қазақстан қазақ – түрік газеті және мемлекет аралық
Аз и Я газеті. Сондай-ақ телекомпаниялар ішінде қазақ – итальяндық
Тотем каналы, қазақ – түріктік ТАН ПЛАС ТВ каналдары болды.
2. Қазақ теледидарының көтерілген бір белесі.
Бір бағдарламалық республикалық хабарларды 98 % қалалық 86% ауылдық
жерлерде таратты. 1990 жылы Жарық -свет ғарыш байланыс жүйесі қосылғаннан
кейін, хабар таратудың екінші бағдарламасының мүмкіндігі кеңейді. Бұл
жетістік қазақ теледидарына тағы бір үлкен жол ашқандай болды. Енді тек
республика тереториясына ғана емес, сонымен қатар басқа елде, басқа жерде,
елін аңсап жүрген отандастарымызға, дәлірек айтсақ ,солтүстік Қытайға,
Монғолияға, Ресейге, Ауғаныстанға, Иранға және Турциядағы қандас қазақтарға
теле сигнал таратуға жағдай жасалынды.
Ресейдің спутник антеналары арқылы Останкина боғдарламаларын
Горизонт ғарыш станциясы арқалы қабылдап
отырды оның өзінде толықтай емес, тек маңызды хабарлар, саяси
хабарлар, соныме қатар телесериялдар беріліп отырды.
1993 жылы мемлекеттік телевидения ұлттық арнада өз аудиториясын
азайтып алды, сол кезде тек эфирге ұлттық концерттік бағдарламалар ғана
ұсынылатын. Олар көрермендермен жаңа байланыс түрін орнатуға тырысты. 1993
жылғы сауалнама бойынша Алматыда қазақ бағдарламасын 27 % көрермен,
жеке меншік арналарды 63 % көрермен, TAN – PLAS – TV 48
% көрермен тамашалады. Осы кезде мемлекет телевидениясы қиын жағдайда
болды. Осыған байланысты 1994 жылдың 4 сәуірінде Н.Ә.Назарбаев “қазақ
телевидениясы мен радио” корпарациясына қолдау көрсетілуі жайлы үкім
шығарылды. Бірақ сол кезде қазақ – түрік теле компаниясын Ләйлә Бекетова
басқарып отырды.
Ләйлә Бекетова барлық теле журналистердің тығыз байланыстарын
арттыру арқылы онсыз да басым шығармашылық потенциялды біріктіреді деген
сенімде және теле бағдарлама таратудың техникалық және сапалық деңгейін
көтеру жолында ізденіс жасау үстінде болды. Алайда Ләйлә ханымның үндеуіне
ескі үкмет қысымына ұшыраған тәуелсіз телекомпаниялар қайта үкмет қарауында
қаламыз деген ойда ешкім құлақ аспады.
Алайда мемлекеттік телевиденияның ақпарат таратудың биік шыңына шықты
депте атауға болмайды. Мемлекеттік телевиденияны жоғары деңгейге көтеру
жолында журналистика мамандығын жете меңгерген көптеген азаматтар барынша
еңбегін сіңірді олрдың ішінде телерадиокомитетінің бұрынғы төрағасы
К.С.Смаилов, “Интервидения” газетінің беделді қызметкері Ю.М.Крылов,
ақпараттық саясат қызметінің бас кеңесшісіғылым докторы Б.Қойшыбаев және
мемлекеттік “Хабар” агенттігінің басшысы Д.Назарбаева.
Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасы телевидения және радио тарату
корпорациялары жабық акционерлік қоғам тәріздес есептеледі және 100%
акциялар мемлекетке тиесілі.
1994 жылы ҚР бүкіл әлемдік ИНТЕЛСАТ ұйымының мүшесі болып тіркелді.
Алайда осы ұйымға өту жолында қаржы жағына мемлекеттік бюджеттен толық
қанды қаржы бөлінбеді. Сондықтан батыстың беделді банктеріне жүгінуге
мәжбүр болды. ИНТЕЛСАТ ұйымына қадам басу ҚР-ң ақпарат таратудың барлық
түрлерін дамытуға және келешекте еліміздің жеке ақпарат тарату спутниктерін
ұшыруға жол ашады. Бұл деген басқа елдерден арендаға алып отырған жер
серіктерінен бас тарту себебі олардың жоғары деңгейде жұмыс атқарады
дегеніне сену қйын бұған дәлел 1994 жылдың желтоқсанындағы Шешенстандағы
әскери қимылдар кезінде Ресейдің “Останкино”
және РТР каналдарын көрсететін Ресейдің спутнигі белгісіз септермен
бағдарлама таратпады. Осы кездері елімізде жүз мыңға жуық Шешенстан
азаматтары тұратын және Шешенстандағы әскери қимылдар жайлы тек қана
Американдық CNN каналынан білуге болатын алайда CNN тек қана ағылшын
тілінде ақпарат тарататын.
Корпарациялық телевидения құру жолында еліміз нық қадам жасады,
көптеген көрермен назарын аударатын және көп ұлтты еліміздің құқығын сақтап
барынша көңілдерінен шығуда көптеген жұмыстар атқарылды.
Ләйлә Бекетова ханымның айтуы бойынша елімізде телевидения және радио
тарату деңгейі жоғары сапада және еліміздің көздеп отырған саясатын жұрт
назарына өтімді түрде таратуда. Еліміздің нарықтық саясатына енудің негізгі
көзі жарнама болып табылады, жарнамадан түскен табыстың көп бөлігі ақпарат
тарату кезеңдерінде кеткен шығындарды жабу мақсатында қолданылады себебі
мемлекетті бюджеттен бөлінетін қаржылар шығындардың үштен бір бөлігін
жабуға ғана жетеді.
Қазақстан республикасының телевидения саласы корпарациялық ақпарат
тарату жолын көздеп отыр себебі сапалы телевиденияның болашағы осы жолда
берік әрі нық деген сенімдеміз осы жолда бірнеше жеке ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.