Материалтану
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8.10
І. Материалтану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
1.1 Қара және түсті металлдар, олардың қорытпалары. Металдардың ішкі құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11.12
1.2 Металдардың және қорытпалардың кристалдануы. Түйіршіктер туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12.13
1.3 Металдардың физикалық қасиеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13.14
1.4. Металдардың химиялық қасиеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
1.5. Металдардың механикалық қасиеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14.16
1.6. Металдардың технологиялық және эксплуатациялық қасиеттері ... ... ... 16.17
ІІ. Технологиялық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
2.1 Тепловоздардың жалпы құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18.19
2.2 Тепловоздың құрылысы, қызметі және жұмыс істеу принципі ... ... ... ... 19.20
2.3 Магистральдық тепловоздар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21.24
2.4 Жанармай бөлімшесінің жұмыс көлемін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24.25
2.5 Жоғарғы қысымды жанармай насосын жөндеудің технологиялық үдерісін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26
2.6 Жанармай насосын жөндеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26.27
2.7 Жанармай насосы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..27.28
2.8 Жылжымалы құрамға техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу ... .28.30
ІІІ. Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...31
3.1 Жол табанының оптимальды енін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .31.32
3.2 Өтпе қисығының параметрі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...32.37
ІV. Қоршаған орта және техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 38
4.1 Темір жол көлігіндегі техника қауіпсіздігінің негіздері ... ... ... ... ... ... ... 38.40
4.2 Темір жол көлігіндегі қауіпсіздік ережелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..41.47
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .48.49
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..50.51
І. Материалтану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
1.1 Қара және түсті металлдар, олардың қорытпалары. Металдардың ішкі құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11.12
1.2 Металдардың және қорытпалардың кристалдануы. Түйіршіктер туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12.13
1.3 Металдардың физикалық қасиеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13.14
1.4. Металдардың химиялық қасиеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
1.5. Металдардың механикалық қасиеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14.16
1.6. Металдардың технологиялық және эксплуатациялық қасиеттері ... ... ... 16.17
ІІ. Технологиялық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
2.1 Тепловоздардың жалпы құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18.19
2.2 Тепловоздың құрылысы, қызметі және жұмыс істеу принципі ... ... ... ... 19.20
2.3 Магистральдық тепловоздар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21.24
2.4 Жанармай бөлімшесінің жұмыс көлемін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24.25
2.5 Жоғарғы қысымды жанармай насосын жөндеудің технологиялық үдерісін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26
2.6 Жанармай насосын жөндеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26.27
2.7 Жанармай насосы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..27.28
2.8 Жылжымалы құрамға техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу ... .28.30
ІІІ. Экономикалық бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...31
3.1 Жол табанының оптимальды енін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .31.32
3.2 Өтпе қисығының параметрі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...32.37
ІV. Қоршаған орта және техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 38
4.1 Темір жол көлігіндегі техника қауіпсіздігінің негіздері ... ... ... ... ... ... ... 38.40
4.2 Темір жол көлігіндегі қауіпсіздік ережелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..41.47
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .48.49
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..50.51
Тепловоздарды пайдалану кірісіне жөндемсіздіктерді болдырмау және де оларды жою жоспарлы-ескерту техникалық қызметі және жөндеу жүйесімен қамтамасыз етіледі. Бұл жүйенің мәні агрегаттар, түйіндер және бөлшектердің техникалық байқауы әрі қарай жұмысқа олардың жарамдылығын анықтау үшін міндетті қатаң қабылданған мерзімдерде орындайды, ал жөндеу операциялары және бөлшектерді ауыстыру олардың жағдайына қарай орындалады деп қорытындыға келеді.
Техникалық қызмет (ТО) немесе ағымды жөндеу (ТР), яғни бөлшектер, тетіктер және агрегаттардың қарау кезінде алып салу жерінде кейбіреулерін тексеру үшін, реттеу және тазалау үшін шешіп алады. Жөндеуді қажет ететін бөлшектерді, тетіктер және агрегаттарды депоның айналым қорынан жаңаларымен немесе жөнделгендерімен ауыстырады. Депо жөндеу кезінде қарау, жинау, алып салу және бақылауға еңбек шығындары жөндеуге еңбектің барлық шығындарынан 80% құрайды. Жөндеу сапасын жоғарылату, тұрып қалу мерзімдерін қысқарту, ақшалай және материалдық шығындарды азайту, жүріс мерзімдерін немесе депоға және жөндеу зауыттарында жоспардан тыс жөндеуге кірмеусіз жөндеулер арасындағы тепловоздар жұмыс уақытының ұлғаюы үшін жөндеудің ғылыми ұйымдастырылуы енгізілуде. Жөндеудің ғылым ұйымдастырылуы депо өзгешелігін, жөндеу түрлері бойынша зауыттарды, тепловоздар сериялары және жөндеу шоғырлануы бойынша мамандануды көздейді. Бұл депоны, зауыттарды ең заманға сай жабдықпен жабдықтауға, қызметкерлердің біліктілігін жоғарылатуға, жөндеу сапасын жақсартуға, жөндеуде оның құнын төмендетуге мүмкіншілік береді.
Жөндеу кәсіпорындарының жұмысы кооперациялық негізінде ұйымдастырылады, онда кәсіпорындардың бірі негізгі өндірістен өзге бірнеше тетіктер, бөлшектер және агрегаттар жөндеу немесе әзірлеу бойынша маманданады және олармен кәсіпорынды жабдықтайды. Кооперацияға кіретін басқа кәсіпорын басқа тетіктерді, бөлшектер және агрегаттарды әзірлеу жөнінде және қалған кәсіпорындарды жабдықтайды. Кәсіпорынның өндірістік кооперациясы өндірістік мүмкіншіліктерді толығырақ пайдалануға және ең көп экономикалық нәтиже беруге мүмкіндік береді, себебі бұл жағдайда әсіресе тепловоз жөндеу зауыттарында жөндеудің мамандануындағы және шоғырлануындағы ең жоғары нысаны мақсатына жетеді.
Техникалық қызмет (ТО) немесе ағымды жөндеу (ТР), яғни бөлшектер, тетіктер және агрегаттардың қарау кезінде алып салу жерінде кейбіреулерін тексеру үшін, реттеу және тазалау үшін шешіп алады. Жөндеуді қажет ететін бөлшектерді, тетіктер және агрегаттарды депоның айналым қорынан жаңаларымен немесе жөнделгендерімен ауыстырады. Депо жөндеу кезінде қарау, жинау, алып салу және бақылауға еңбек шығындары жөндеуге еңбектің барлық шығындарынан 80% құрайды. Жөндеу сапасын жоғарылату, тұрып қалу мерзімдерін қысқарту, ақшалай және материалдық шығындарды азайту, жүріс мерзімдерін немесе депоға және жөндеу зауыттарында жоспардан тыс жөндеуге кірмеусіз жөндеулер арасындағы тепловоздар жұмыс уақытының ұлғаюы үшін жөндеудің ғылыми ұйымдастырылуы енгізілуде. Жөндеудің ғылым ұйымдастырылуы депо өзгешелігін, жөндеу түрлері бойынша зауыттарды, тепловоздар сериялары және жөндеу шоғырлануы бойынша мамандануды көздейді. Бұл депоны, зауыттарды ең заманға сай жабдықпен жабдықтауға, қызметкерлердің біліктілігін жоғарылатуға, жөндеу сапасын жақсартуға, жөндеуде оның құнын төмендетуге мүмкіншілік береді.
Жөндеу кәсіпорындарының жұмысы кооперациялық негізінде ұйымдастырылады, онда кәсіпорындардың бірі негізгі өндірістен өзге бірнеше тетіктер, бөлшектер және агрегаттар жөндеу немесе әзірлеу бойынша маманданады және олармен кәсіпорынды жабдықтайды. Кооперацияға кіретін басқа кәсіпорын басқа тетіктерді, бөлшектер және агрегаттарды әзірлеу жөнінде және қалған кәсіпорындарды жабдықтайды. Кәсіпорынның өндірістік кооперациясы өндірістік мүмкіншіліктерді толығырақ пайдалануға және ең көп экономикалық нәтиже беруге мүмкіндік береді, себебі бұл жағдайда әсіресе тепловоз жөндеу зауыттарында жөндеудің мамандануындағы және шоғырлануындағы ең жоғары нысаны мақсатына жетеді.
1. Қазақстан Республикасы темір жолдарын техникалық пайдалану ережелері, АО «НК «Қазақстан темір жолы», Астана 2005.
2. Бекжанов О.М., Монастырский В.Н. «Көлік жұмысының жалпы курсы»,КазАТК, Алматы,2001.
3. Соколов В.Н. «Көліктің жалпы курсы, М., 2002 + (Электронды оқулық)
4.ҚР темір жолдарын техникалық пайдалану ережелері. Астана.2001.
5.ҚР темір жолдарындағы сигнализация бойынша нұсқаулық.Астана,2001.
6. ҚР темір жолдарындағы маневрлік жұмыс пен пойыз қозғалысы бойынша нұсқаулық. Астана,2001.
7. Харпанович И.В. Темір жолдарды техникалық пайдалану және қозғалыс қауіпсіздігі. «Транспорт»М., 1993
8. Калинин В.К. Көліктің жалпы курсы, М., «Высшая школа»,1990.
9. ҚР Көлік және коммуникация министрлігі бекіткен т.ж. көлігі жұмысшыларының тәртібі туралы Жарлық, 1994.
10. Хацкелевич М.Н. «Жалпы курс пен темір жолды техникалық пайдаланудың ережесі», М., Транспорт, 1998.
11. Шубко В.Г. «Темір жол стансалары мен тораптары» УМК МПС России, М., 2002г +(Электронды оқулық).
12. Варфоломеев В.В «Жол мен станса құрылымы», «Траснпорт», М.,1992г.
13. Э.З. Бройтман. Жылжымалы құрамды тарту күші . – М.: Маршрут, 2004, 54 – 70, 198, 284 – 287 беттер.
14. Алексеев В.Д Вагондарды жөндеу. - М.: Маршрут, 2007, 5 – 7, 19, 28 – 29 беттер.
15. Алтухов В.Я Жылжымалы кұрам жөндеу технологиясы. - М.: Маршрут, 2006, 59 – 80, 197, 121 – 137 беттер.
16. Асадченко В.Р.. «Темір жол көлігі жылжымалы құрамның автоматты тежеуіштері», М..Транспорт,2007
17. Афонин Г.С., «Жылжымалы құрамның тежеу жабдығын пайдалану мен құрылысы»-М., Транспорт,2005.
18. Крылов В.И., Крылов В.В. «Жылжымалы құрамының автоматты тежеуіштер»,М.;Транспорт.1983.
19. «ҚР темір жолдарын техникалық пайдалану ережесі» Астана-2005.
20. Правила деповского ремонта тепловозов типов ТЭЗ и ТЭ10. ЦТ/2586. М.: Транспорт, 1969. 312 с.
21. Правила заводского ремонта тепловозов типов ТЭЗ и ТЭ10. МПС СССР. М.: Транспорт, 1972. 285 с.
22. Правила ремонта электрических машин тепловозов (ЦТ/3542). М.: Транспорт, 1979. 142 с.
23. С.Я.Айзинбуд. Тепловозное хозяйство. Транспорт, 1979. 31 с.
24. В.П.Иванов Технология ремонта тепловозов. М.: Транспорт, 1977. 307 25. С.И.Папченков Локомотивное хозяйство. : Транспорт, 1973. 341 с.
26. Мотовилов К.В., Лукашук В.С., Криворудченко В.Ф., Петров А.А.; Под ред. Мотовилова К.В. Технология производства и ремонта вагонов. – М.:Маршрут, 2003г.
2. Бекжанов О.М., Монастырский В.Н. «Көлік жұмысының жалпы курсы»,КазАТК, Алматы,2001.
3. Соколов В.Н. «Көліктің жалпы курсы, М., 2002 + (Электронды оқулық)
4.ҚР темір жолдарын техникалық пайдалану ережелері. Астана.2001.
5.ҚР темір жолдарындағы сигнализация бойынша нұсқаулық.Астана,2001.
6. ҚР темір жолдарындағы маневрлік жұмыс пен пойыз қозғалысы бойынша нұсқаулық. Астана,2001.
7. Харпанович И.В. Темір жолдарды техникалық пайдалану және қозғалыс қауіпсіздігі. «Транспорт»М., 1993
8. Калинин В.К. Көліктің жалпы курсы, М., «Высшая школа»,1990.
9. ҚР Көлік және коммуникация министрлігі бекіткен т.ж. көлігі жұмысшыларының тәртібі туралы Жарлық, 1994.
10. Хацкелевич М.Н. «Жалпы курс пен темір жолды техникалық пайдаланудың ережесі», М., Транспорт, 1998.
11. Шубко В.Г. «Темір жол стансалары мен тораптары» УМК МПС России, М., 2002г +(Электронды оқулық).
12. Варфоломеев В.В «Жол мен станса құрылымы», «Траснпорт», М.,1992г.
13. Э.З. Бройтман. Жылжымалы құрамды тарту күші . – М.: Маршрут, 2004, 54 – 70, 198, 284 – 287 беттер.
14. Алексеев В.Д Вагондарды жөндеу. - М.: Маршрут, 2007, 5 – 7, 19, 28 – 29 беттер.
15. Алтухов В.Я Жылжымалы кұрам жөндеу технологиясы. - М.: Маршрут, 2006, 59 – 80, 197, 121 – 137 беттер.
16. Асадченко В.Р.. «Темір жол көлігі жылжымалы құрамның автоматты тежеуіштері», М..Транспорт,2007
17. Афонин Г.С., «Жылжымалы құрамның тежеу жабдығын пайдалану мен құрылысы»-М., Транспорт,2005.
18. Крылов В.И., Крылов В.В. «Жылжымалы құрамының автоматты тежеуіштер»,М.;Транспорт.1983.
19. «ҚР темір жолдарын техникалық пайдалану ережесі» Астана-2005.
20. Правила деповского ремонта тепловозов типов ТЭЗ и ТЭ10. ЦТ/2586. М.: Транспорт, 1969. 312 с.
21. Правила заводского ремонта тепловозов типов ТЭЗ и ТЭ10. МПС СССР. М.: Транспорт, 1972. 285 с.
22. Правила ремонта электрических машин тепловозов (ЦТ/3542). М.: Транспорт, 1979. 142 с.
23. С.Я.Айзинбуд. Тепловозное хозяйство. Транспорт, 1979. 31 с.
24. В.П.Иванов Технология ремонта тепловозов. М.: Транспорт, 1977. 307 25. С.И.Папченков Локомотивное хозяйство. : Транспорт, 1973. 341 с.
26. Мотовилов К.В., Лукашук В.С., Криворудченко В.Ф., Петров А.А.; Под ред. Мотовилова К.В. Технология производства и ремонта вагонов. – М.:Маршрут, 2003г.
Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 51 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 51 бет
Таңдаулыға:
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8-10
І.
Материалтану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
1.1 Қара және түсті металлдар, олардың қорытпалары. Металдардың ішкі
құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... 11-12
1.2 Металдардың және қорытпалардың кристалдануы. Түйіршіктер туралы
түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12-13
1.3 Металдардың физикалық
қасиеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13-14
1.4. Металдардың химиялық
қасиеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
14
1.5. Металдардың механикалық
қасиеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..14-16
1.6. Металдардың технологиялық және эксплуатациялық
қасиеттері ... ... ... 16-17
ІІ. Технологиялық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .18
2.1 Тепловоздардың жалпы
құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18-19
2.2 Тепловоздың құрылысы, қызметі және жұмыс істеу
принципі ... ... ... ... 19-20
2.3 Магистральдық
тепловоздар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...21-24
2.4 Жанармай бөлімшесінің жұмыс көлемін
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24-25
2.5 Жоғарғы қысымды жанармай насосын жөндеудің технологиялық үдерісін
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26
2.6 Жанармай насосын
жөндеу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .26-27
2.7 Жанармай
насосы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 27-28
2.8 Жылжымалы құрамға техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу ... .28-30
ІІІ. Экономикалық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 31
3.1 Жол табанының оптимальды енін
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .31-32
3.2 Өтпе қисығының
параметрі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 32-37
ІV. Қоршаған орта және техника
қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .38
4.1 Темір жол көлігіндегі техника қауіпсіздігінің
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ..38-40
4.2 Темір жол көлігіндегі қауіпсіздік ережелері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...41-47
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...48-49
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...50-5 1
Кіріспе
Тепловоздарды пайдалану кірісіне жөндемсіздіктерді болдырмау және де
оларды жою жоспарлы-ескерту техникалық қызметі және жөндеу жүйесімен
қамтамасыз етіледі. Бұл жүйенің мәні агрегаттар, түйіндер және бөлшектердің
техникалық байқауы әрі қарай жұмысқа олардың жарамдылығын анықтау үшін
міндетті қатаң қабылданған мерзімдерде орындайды, ал жөндеу операциялары
және бөлшектерді ауыстыру олардың жағдайына қарай орындалады деп
қорытындыға келеді.
Техникалық қызмет (ТО) немесе ағымды жөндеу (ТР), яғни бөлшектер,
тетіктер және агрегаттардың қарау кезінде алып салу жерінде кейбіреулерін
тексеру үшін, реттеу және тазалау үшін шешіп алады. Жөндеуді қажет ететін
бөлшектерді, тетіктер және агрегаттарды депоның айналым қорынан жаңаларымен
немесе жөнделгендерімен ауыстырады. Депо жөндеу кезінде қарау, жинау, алып
салу және бақылауға еңбек шығындары жөндеуге еңбектің барлық шығындарынан
80% құрайды. Жөндеу сапасын жоғарылату, тұрып қалу мерзімдерін қысқарту,
ақшалай және материалдық шығындарды азайту, жүріс мерзімдерін немесе депоға
және жөндеу зауыттарында жоспардан тыс жөндеуге кірмеусіз жөндеулер
арасындағы тепловоздар жұмыс уақытының ұлғаюы үшін жөндеудің ғылыми
ұйымдастырылуы енгізілуде. Жөндеудің ғылым ұйымдастырылуы депо өзгешелігін,
жөндеу түрлері бойынша зауыттарды, тепловоздар сериялары және жөндеу
шоғырлануы бойынша мамандануды көздейді. Бұл депоны, зауыттарды ең заманға
сай жабдықпен жабдықтауға, қызметкерлердің біліктілігін жоғарылатуға,
жөндеу сапасын жақсартуға, жөндеуде оның құнын төмендетуге мүмкіншілік
береді.
Жөндеу кәсіпорындарының жұмысы кооперациялық негізінде
ұйымдастырылады, онда кәсіпорындардың бірі негізгі өндірістен өзге бірнеше
тетіктер, бөлшектер және агрегаттар жөндеу немесе әзірлеу бойынша
маманданады және олармен кәсіпорынды жабдықтайды. Кооперацияға кіретін
басқа кәсіпорын басқа тетіктерді, бөлшектер және агрегаттарды әзірлеу
жөнінде және қалған кәсіпорындарды жабдықтайды. Кәсіпорынның өндірістік
кооперациясы өндірістік мүмкіншіліктерді толығырақ пайдалануға және ең көп
экономикалық нәтиже беруге мүмкіндік береді, себебі бұл жағдайда әсіресе
тепловоз жөндеу зауыттарында жөндеудің мамандануындағы және шоғырлануындағы
ең жоғары нысаны мақсатына жетеді.
Әдеттегідей депода ағымды жолда орындай отырып, жөндеудің ірі
агрегатты әдісін қолданады. Депоның техникалық жабдықтауына қарай ағымды
жөндеудегі әртүрлі түрлердің технологиясы құрастырылады. Осымен, депода 30-
тонналық краны, байланыстырғыштары, ағынды жөндеу кезінде ТО-8 домкраттары
болған кезде – дизель-генераторлық қондырғыны жөнделген және басқа
агрегаттармен тетіктерге ауыстырады. Тепловозды электрленген консольді
домкраттарға көтеріп арбашаны сырғытып шығарып, және жөнделгендерін ысырып
шығарады. Бұл үшін тартқыш электр қозғалтқыштарының кабельдер ұштарын,
құмсалғыштың жеңіл және құбырларын, тежеуіш жүйе құбырын, тежеуіштің рычаг
берілу шынжырын, шапшаңдық өлшеуіш жетегін, тартқыш электр қозғалтқыштарын
салқындату үшін ауаны келтіретін брезент жеңнің, тепловоз рамасының
тірегіндегі брезент қапталдарын айырып тастайды. Жинақтау және реттеуден
кейін тепловоз реостатты сынақтар және жүргізуден өтеді. Жөндеудегі ірі
агрегатты әдіс кезінде осындай технологиялық үдерісті қолдану тоқтап
тұрудың орташа нормаларымен салыстырғанда екі үш рет жөндеу тепловоз
тоқтауын қысқартады.
Өзара ауыстырушылық принципін қолданылатын жөндеудегі ең жоғары
өнімді жүйесі. Бұл жағдайда бөлшектерді алдын ала белгіленген нақтылық және
бетіндегі бұжырымен градациялық өлшемдер бойынша өңдейді. Ондай бөлшектерді
жинақтау кезінде қосымша өңдеу қажет емес. Бұл өндіріс мәдениетін елеуле
жоғарылатады, жөндеуде тепловоз тоқтауын төмендетеді және осыдан жөндеудің
өзіндік құнын кемітеді. Өзара ауыстырушылық принципі жеке бөлшектерді ғана
емес сонымен бірге тетіктер және агрегаттарды ауыстыруға мүмкіндік береді.
Жөндеудің агрегатты- тетікті әдісі кезінде жөндеудегі тепловоз тоқтап
тұруы агрегаттар түйіндер ауысымына қажетті тепловоздың (рамасы, кузовы)
ауыстырылмайтын бөлшектерін түзету ұзақтығы және уақытымен анықталады.
Кейбір деполарда бөлшектер және тепловоздардың түйіндердің бір бөлігін
өзара ауыстырушылық принципі бойынша жөндейді, ал қалғандарын тепловоздан
шешіп, жөндеп, қайтадан орнатады.
Тепловоздарды тепловоз агрегаттарын өңдейтін және жинайтын және
жөндемсіз бөлшектер және түйіндерді ауыстыратын кешенді бригадалар
жөндейді. Басынан бастап соңына дейін барлық жұмыстарды бір бригаданың
слесарлары орындайды, бұл жекелендіру мүмкіндігін болдырмайды.
Тепловоз жөндеуі өндірістегі алдыңғы қатарлы еңбек тәсілдері және
әдістері есебінен әрбір депода өңдейтін технологиялық үдеріс кестелері
бойынша жүргізіледі. КТЖ РМК бекітілген типтік кестелер негізінде
жөндеуде тоқтап тұру мерзімін бір мезгілде қысқарту және жөндеу сапасын
жоғарылату үшін қажет: жөндеу алдыңғы қатарлы әдіс және тәсілдерін жалпылап
және өндіріске оларды кеңінен ендіріп, жөндеу технологиясын жетілдіру,
бөлшектер материалы және өңдемесіне техникалық жағдайларды қатаң сақтау.
Жөндеудің жоғары сапасы пойыздар қозғалыс қауіпсіздігін, жоспардан
тыс жөндеуге кіргізусіз жоспарлы жөндеулер арасында тепловоздар жұмысын
қамтамасыз етеді. Жөндеуде тепловоз тұруын қысқарту оның жұмыста болу
уақытын ұлғайтады, бұл осындай тепловоз паркінде пойыздардың көп мөлшерін
қызмет көрсетуге мүмкіндік береді. Жөндеу құны депоның шаруашылық қызметін
бағалауда басты көрсеткіштердің бірі болып табылады. Жөндеуде тұрып қалу
жөндеуінің сапасы және уақытын оның құны анықтайды.
І. Материалтану
1.1 Қара және түсті металлдар, олардың қорытпалары. Металдардың ішкі
құрылысы
Қатты денелер кристалық және аморфты болып бөлінеді. Кристалдық
денелер қыздыру барысында белгілі температураға дейін (балқыту
температурасы) қатты болып қала береді. Балқу температурасы (t⁰) жағдайында
кристалдық заттар сұйық күйгу өтеді, содан кейін сұйық металды қыздыру
жүргізіледі. Аморфты денелер қыздыру барысында жоғары температура
аралығында жұмсарады, алдымен олар тұтқыр болады.
Барлық металдар және олардың қорытпалары – кристалдық денелер.
Металдар деп мөлдір емес, жылтыр, электр қуаты мен жылу өткізгіштігі
жоғары, иілгіш және көптеген металдарға тән пісірілу қасиеттері бар
химиялық элементтерді атайды. Орыс ғалымы М.В. Ломоносовтың анықтамасы
бойынша: Металдар – соғуға болатын ашық денелер. Металдарға тән қасиет,
бейметалл болып табылатын элементтермен химиялық реакцияға түскенді.
Металдардың таза химиялық элементтері (темір, мыс, алюминий
және т.б.) аса күрделі заттарды түзуі мүмкін, олардың құрамына бірнеше
металл элементтер, сондай – ақ, бейметалл элементтер де кіруі мүмкін.
Мұндай заттарды металл қорытпалары деп атайды. Қорытпа түзуші жай заттарды
компоненті деп атаймыз. Металдардың кристалдық құрылысын сипаттау үшін
кристалдық тор түсінігі қолданылады. Кристалдық тор – бұл түйіндерінде
металл түзетін, атомдар (иондар) орналасқан кеңістіктегі тор қапшық.
Кристал түзілген заттың бөлшектері (иондар, атомдар)белгілі геометриялық
тәртіпке орналасқан, олар кеңістікке кезектесіп қайталанып отырады. Аморфты
денелердегі атомдар кристалдыға қарағанда (әйнек, пластмассалар және т.б.)
Металдағы кристалдық тордың қалыптасуы келесі ретпен жүзеге
асырылады: металдың сұйық күйден қатты күйге өту барысында атомдар
арасындағы қашықтық қысқарады, ал өзара әрекеттесудегі күштер артады.
Кристалдық торлардың типтері әр металда әр түрлі. Аса жиі
кездесетін торлар: көлемді – орталықтанған текшелі – хром, вольфрам; қырлы
орталықтанған текшелі – темір, алюминий, мыс; гексагонольды тығыз оралған –
магний, мырыш, т.б.
Техникада қолданылатын металдар мен қорытпалардың, әдетте
поликристалдық құрылымы болады, яғни, көптеген түрлі бағытталған дұрыс
кристалды қыры жоқ кристалдардан тұрады және оларды кристаллиттер (немесе
түйіршіктер) деп атайды.
1.2 Металдардың және қорытпалардың кристалдануы. Түйіршіктер туралы
түсінік
Сұйық жағдайдан қатты жағдайда өтуді кристалдану деп атайды.
Кристалдану процесі температураға және уақытқа тәуелді (2 – сурет). Қатаю
температурасына жеткенде температураның төмендеуі тоқтайды. Бұл жылуды бөлу
арқылы жүретін кристалдық тордың қалыптасуы барысында атомдардың
топтасуымен түсіндіріледі (кристалданудың жасырын жылуы бөлінеді). Әрбір
таза металл (қорытпа) қатаң тұрақты температура барысында кристалданады.
Металл қатайған соң оның температурасы қайтадан төмендейді.
Салқындату жылдамдығын арттыру барысында металл түйіршіктері
ұсақталады.
Кристалдану процесі екі сатыдан тұрады: кристалдардың түзілуі
және осы орталықта кристалдардың өсуі. Қорытпаларды салқындату барысында
сұйық металдың көптеген бөліктерінде өсуге қабілетті кристалды өскіндер
пайда болады. Алдымен пайда болған кристалдар еркін өседі және дұрыс
геометриялық пішіні болады. Кейіннен кристалдар бір – біріне соқтығысқаннан
кейін олардың пішіні бұзылады, себебі бұл бөліктерде қырлардың өсуі
тоқтайды. Нәтижесінде, геометриялық дұрыс пішінді кристалдар қатаюдан соң
дұрыс емес пішінге айналады, оларды кристалиттер және түйіршіктер деп
атайды.
Түйіршіктердің үлкендігі кристалдану орталықтарының саңына және
кристалдардың өсу жылдамдығына байланысты. Неғұрлым кристалдану орталықтары
көп болса, солғұрлым кристалл түйіршігі ұсақ болады.
Кристалдану барысында пайда болатын түйіршіктердің үлкендігі сұйық
металда барлық кезде болатын, балқытылмайтын қоспалар санына байланысты.
Мұндай балқытылмайтын қоспалар (мысалы: алюминий тотығы) дайын болып
табылады.
Ұсақ түйіршікті алу үшін жасанды кристалдану орталығын жасайды. Бұл
үшін балқытылған металға арнайы заттар модификаторларды енгізеді.
Болатты модификациялау барысында алюминий, титан, ванадий, алюминий
қорытпаларында – марганец, титан, ванадий қолданылады.
Кейде модификаторлар ретінде белсенділігі жоғары заттарды
қолданылады. Бұл модификаторлар өсіп келе жатқан кристалдардың тұнады, олар
кристалдардың өсуіне кедергі келтіретін, өте жұқа қатпар түзеді.
1.3 Металдардың физикалық қасиеттері
Металдардың физикалық қасиетіне жататындар: Түсі – металдардың белгілі
толқын ұзындығына жарық шашу қабілеттілігі. Металдың тығыздығы – көлем
бірлігіндегі масса қортындысы. Тығыздығы бойынша барлық металдарды жеңіл
(4500 кгм³) және ауыр деп бөледі. Балқыту температурасы – металдың қатты
жағдайдан сұйық жағдайға өту барысындағы температура. Балқу температурасы
бойынша қиын балқығыш металдар (вольфрам - 3416⁰С, тантал – 2952⁰С, титан –
1725 ⁰С және т.б.), оңай балқығыш металдар (қалайы – 232 ⁰С, қорғасын —
327⁰С, мырыш — 419,5 ⁰С, алюминий — 660 ⁰С,) болып бөлінеді. Жылу
өткізгіштігі – металдардың неғұрлым жақсы қыздырылған бөліктерден аз
қыздырылған бөліктерге жылу беру қабілеттілігі. Жылу өткізгіштіктің
бөлшектер үшін материалды таңдау барысында үлкен маңызы бар. Мысалы, егер
металл жылуды нашар өткізсе, онда қыздыру барысында және тез салқындатуда
жарықшақтар пайда болады (жылумен өндеу). Жылулық ұлғаю – Металдардың
қыздыру барысында үлкейіп және салқындату барысында кішірею қабілеттілігі.
Ол сызықтың коэффициетімен және көлемді кеңеюмен сипатталады. Жылулық
ұлғаюды пісіру, барысында ескеріледі. Жылу сыйымдылық – металдың қыздыру
барысында белгілі мөлшерде жылуды сіңіріледі. Электр өткізгіштік және
электр кедергісі – металдардың электр тогын өткізу қабілеттілігі. Магниттік
қасиеттер – абсолюті магнитті немесе тұрақты магнитті, яғни металдардың
магниттелу қабілеттілігімен сипатталады. Темір, никель, кобольт және
олардың қорытпалары жоғарғы магнитті қасиетке ие, оларды ферромагнитті деп
атайды.
1.4 Металдардың химиялық қасиеттері
Химиялық қасиеттер металдардың және қорытпалардың тотығуына қарсы
тұруы немесе әр түрлі заттармен (ауадағы оттегімен және т.б.) қосылу
қабілетілігін сипаттайды. Неғұрлым металл басқа элементтермен қосылысқа
оңай түссе, солғұрлым ол тез бұзылады. Сыртқы ортаның металдарға әрекет
етуінің олардың химиялық бұзылуы коррозия деп аталады. Қатты қыздыру
барысында тотығуға төзімді металдарды ыстыққа төзімді металдар деп атайды.
Металдардың химиялық қасиеті бұйымды дайындау барысында міндетті
түрде ескеріледі. Әсіресе, бұл химиялық ортада жұмыс жасайтын бұйымдарға
қажет.
Г ‗
1.5 Металдардың механикалық қасиеттері
Металдардың сыртқы күштерге қарсы тұру қабілеттілігі беріктілік,
серпімділік, иілгіштік, тұтқырлық, қаттылық және төзімділік сияқты
сипатталады.
Бұл қасиеттер металлдарға сыртқы күштердің әсері арқылы
байқалатын миханикалық сынау нәтижесінде анықталады. Сыртқы күш, яғни
жүктеме қатты денеде кернеу мен ақау туғызады. Кернеу — жүктеме сыналатын
үлгінің көлденең қимасының аудан бірлігіне қатынасы. Ақау — Сыртқы күштер
әсерінен қатты дене өлшемдерінің және пішіндерінің өзгеруі. Ақаудың созу
(қысу) иілу, бұру, қима түрлері болады. Материал ақаудың бір немесе бірнеше
түріне бір мезгілде ұшырауы мүмкін .
Беріктік – материалдың жүк әсерінен бұзылуға қарсы тұру
қабілеттілігі және ол беріктік шегімен және тұрақтамаушылық шегімен
бағаланады.
Беріктік шегі – бұл үлгінің бұзылуына кедергі келтіретін үлкен
жүктемеге сәйкес шартты кернеулік. Аққыштық шегі – бұл аз кернеулік, үлгі
жүктеменің үлкеюі байқалмай – ақ ақауланады. Серпімділік – материалдың
жүктеме әрекеті тоқтағаннан кейін өлшемін және бастапқы пішінін қалпына
келтіру қабілеттілігі. Иілгіштік – материалдың сыртқы күштердің әрекетінен
бұзылмай – ақ өлшемдерін және жаңа пішіндерді алу қабілеттілігі.
Соққы тұтқырлық – материалдың динамикалық жүктемелерге қарсы
тұру қабілеттілігі.
Соққы тұтқырлықты анықтау, әсіресе төмен температурада жұмыс жасайтын
және суыққа сынғыш кейбір металдар үшін маңызды. Неғұрлым суыққа сынғыш,
тұтқырлық қоры көп болса, солғұрлым материалдың соққы тұтқырлығы көп
болады. Циклдік тұтқырлық – бұл материалдардың ауыспалы – жүктеме
барысындағы энергияны сіңіру қабілеттілігі. Жоғарғы циклдік тұтқырлығы бар
материалдар бұзылу себептері болып табылатын тербелістерді тез сөндіреді.
Мысалы, жоғарғы циклдік тұтқырлығы бар шойын кейбір жағдайларда көміртекті
болатқа қарағанда өте құнды материал болып табылады.
Қаттылық – материалдың өзіне басқа қатты дененің енуіне қарсы
тұру қабілеттілігі. Металдың қаттылығын Бринелль, Роквелл және Виккерс
анықтайды.
Бринелль тәсілі (ГОСТ 9012 – 59) бойынша металдың тегіс бетіне
тұрақты жүктеме барысында болат шарды сығады (5, а – сурет). Шар диаметрі
және жүктеме үлкендігі сыналатын металдың қалыңдығына және қаттылығына
байланысты белгіленеді. Металл бетіне із пайда болады. Неғұрлым із үлкен
болса, солғұрлым металл жұмсақ болады. Қаттылықтың сандық мәнін былай
анықтайды: оптикалық ұлғайтқыш көмегімен іздің диаметрін өлшейді және
қаттылықтың санына сәйкес алынған мәнді кестеден табады.
Қатты материалды сынау үшін Роквелл тәсілін (ГОСТ 9013 – 59)
қолданады. Үлгіге 120⁰ төбе бұрышы бар алмазды конусты немесе 1,59 мм болат
шарды сығады, қаттылқтың мәні іздің тереңдігі бойынша анықталады және сынау
аспабында орнатылған индикатор циферблаты бойынша есептеледі.
Виккерс тәсілімен (ГОСТ 2999 – 75) қаттылықты анықтау барысында
қысатын материал ретінде 136⁰ төбе бұрышы бар, төртқырлы алмазды пирамида
пайданылады.Қаттылықтың сандық мәні былай анықталады: жүктемені шешіп
алғаннан кейін қалдырылған іздің екі диагоналін де микроскоп көмегімен
өлшейді және алынған диагональ ұзындығының орта арифметикалық мәнін
кестеден табады. Төзімділік – материалдың қажуға қарсы тұру қабілеттілігі.
Қажу деп бұзылуға және жарықшақтықтың пайда болуына әкеліп соғатын, жиі
қайталанатын кернеулік әсерінен материалдың бірте – бірте зақымдалу
процесін айтады. Төзімділік шегі – бұл максималды кернеулік, жүктеменің
циклдарының берілген санын металл бұзылмай – ақ көтеруі мүмкін.
1.6 Металдардың технологиялық және эксплуатациялық қасиеттері
l. Технологиялық қасиетері. Бұл қасиеттер металдардың суық
және ыстық жағдайда өңделуге қабілеттілігін сипаттайды. Негізгі
технологиялық қасиеттерге жататыңдар: кесу арқылы өндеу, пісірілуі,
сомдауы, құйылу қасиеттері және т.б. Кесу арқылы өндеу – технологиялық
қасиеттердің бірі, себебі бөлшектердің пісірілу түзілімі және
құрылымдарының көпшілігі миханикалық өндеуге түседі. Бір металдар таза және
тегіс бет алынғанша жақсы өңделеді де, қалғандары, әсіресе қаттылығы
жоғарылары қиын өңделеді. Қаттылығы төмен және тұтқыр металдар да қиын
өңделеді: беті кедір – бұдыр, кетік болады. Өндеуді жақсарту үшін мысалы,
болатты оның қаттылығын төмендету арқылы жылумен өңдеуден өткізуге болады.
Пісірілуі – қасиеттері негізгі металл қасиеттеріне жақын пісіру
қосылысын алу қабілетілігі. Сомдауы – металдардың суық және ыстық жағдайда
бұзылу белгілерінсіз қысым арқылы өңделу қабілеттілігі.
Құйылу қасиеттері – металдың құйылу қасиеті құймалардың
жарықшақсыз және басқа да ақауларсыз құйылуын сипаттайды. Негізгі құйылу
қасиеттері: Сұйық аққыштығы – балқытылған металдардың қорытпа қалыптарының
қуыстарын дұрыс толтыру қабілеттілігі. Кристалдану барысында шөгуі – бұл
металл көлемінің сұйық күйден қатты күйге өту барысындағы кішіреюі.
Ликвация – кристалдану барысында пайда болатын қорытпалардың химиялық
құрамының біртекті болмауы қорытпалардың кристалдануы таза металдарға
қарағанда бір температурада емес, температура интервалында.
ӀӀ. Эксплуатациялық қасиеттері. Бұл қасиеттерді машина жұмысының
жағдайына байланысты анықтайды. Эксплуатациялық қасиеттердің бірі тозуға
төзімділігі болып табылады. Тозуға төзімділік – металдың тозуға қарсы тұру
қабілеттілігі.
Эксплуатациялық қасиеттерге, сондай – ақ суыққа төзімділік, ыстыққа
төзімділік, антифрикациялылықты және т.б. жатқызуға болады.
ІІ. Технологиялық бөлім
2.1 Тепловоздардың жалпы құрылысы
Тепловоз дегеніміз локомотив онда алғашқы энергетикалық қондырғы
ретінде іштен жану қозғалтқышы дизель қолданылады. Тепловоздың
электровоздан айырмашылығы онда автономды локомотив ретінде қалыптасқан.
Тепловоздың жүруге қажет энергия көзі тікелей локомотивтің өзінде
өндіріледі. Ал электровозда энергия көзі контактлы тізбектен келеді.
Тепловоздың алғашқы қозғалтқышы дизель болып табылады. Дизель ішкі
химиялық энергияны иінді валдың айналуына қажет механикалық энергияға
айналдырады. Дизельдің қуаты иінді валдың айналу жиілігіне тікелей
пропорционал. Локомотив үшін қозғалтқыштың тиімді жұмыс жасауы тұрақты
режимде әдетте дизель жоғарғы қуаттылықты көтеру кезінде, иінді валдың
айналу жиілігі жоғары болған кезде қолданылады. Тепловоздың қос дөңгелегін
қозғалысқа келтіру үшін дизель валына арнайы беріліс қажет. Егер дизелдің
валын тікелей тепловоздың қозғалатын осіне жалғаса, онда қозғалтқышты
күштің (нагрузка) күшіне қоса алмаймыз және мұндай локомотивті орнынан
қозғау қиындық туғызады. Сонымен қатар дизель валдың айналу жиілігі және
оның қуаты тепловоз қозғалысының жылдамдығына пропорционал. Сондықтан
дизельдің толық қуаты тек қана жоғаргы жылдамдықта алуға болады.
Беріліс локомотивтің пайдалы қуатын жұмсау үшін қозғалыс
жылдамдығының барлық диапазонында қамтамасыз етеді. Беріліс, сонымен қатар
тепловозды орнынан қозғалуын қамтамасыз етеді. Беріліс электрлік,
механикалық және гидравликкалық болады.
Қосымша қондырғылырға жанармай жүйесі, салқындату және майлау жүйесі
және т.б. жатады. Қосымша қондырғылар дизельдің дұрыс жұмыс жасау үшін және
экипаж бөлігін, сонымен қатар бір бүтін тепловоздың жұмысын қамтамасыз
етеді.
Жанармай жүйесі дизельді жанармаймен қоректендіру үшін қажет. Ол
жанармай багіне, қосымша жанармай айдағыш насосына, сүзгіден, жанармай
қыздырғыштан дизель цилиндрына жанармайды шашу үшін қажет жанармай насосы
мен форсункалардан тұрады.
Салқындату немесе су жүйесі цилиндрдан жылуды беру үшін және
радиаторлармен циркуляциондық насостарды құрайды. Онда судың жылуы
атмосфералық ауаға беріледі. Кейбір жағдайда жылуды беру интинсивті түрде
радиатордағы ауаны мәжбүрлеу арқылы арнайы желдеткіш (вентилятор) қолдану
арқылы айдап шығады.
Дизельдің май жүйесі насостардан салқындату қондырғылары мен майды
тазарту үшін арналған сүзгілерден дизельдің үйкелісетін бөліктеріне майды
беру үшін қызмет атқарады. Сонымен қатар олардан жылуды шығару үшін, ал
кейбір жағдайда дизель поршендерінен жылуды шығару үшін қажет.
Тепловоздың ауа жүйесі (тежеуіш компрессоры, басты және қосымша
резервуарлар) тепловоздың барлық қондырғыларының тежеуіш жұмысымен
қамтамасыз етеді. Ауамен салқындату және ауамен қамтамасыз ету жүйесі
салқындату жүйесіне және дизельге ауа беру үшін қызмет атқарады.
Тепловоздың экипаж бөлігіне кузов, басты рама, қос дөңгелекпен бірге
арбаша және рессорлық ілме жатады. Басты рамада қатты және нық
дәнекерленген құрылысты құрайды. Онда кабина, кузов, тепловоздың қсымша
және күшті қондырғылары орналасады. Арбашаның өзі рамадан опора, букса,
қос дөңгелек, рессорлық ілме және тежеуіш қондырғыларынан тұрады.
2.2 Тепловоздың құрылысы, қызметі және жұмыс істеу принципі
Тепловоз дегеніміз- іштен жану қозғалтқышы бар поршынды локомотив.
Жанған газдан пайда болған энергия көзі электрлі, гидравликалық,
механикалық беріліс арқылы қос дөңгелекке беріледі. Тепловоздың
энергетикалық тізбегі дизельден және қуаттылық берілісінен тұрады.
Дизельдін жұмысы локомотивте қондырылған қозғалатын қос дөңгелекпен дизель
валы арасындағы арнайы беріліс болса онда локомотив орнынан қозғалғанда
және жылдамдықты көбейіткенде арнайы беріліспен қамтамасыз етілсе, ғана
тепловоздын жұмысы ұзақ қызмет атқарады. Магистральдық және қуаты күшті
маневрлік тепловоздарда электрлі беріліс көп қолданылады.Гидравликалық
берілісі бар маневрлік тепловоздарда орташа қуатты және өндіріс
тепловоздарында қолданылады. Механикалық берілісі бар локомотивтер
көбінесе мотовоз және дрезинада қондырылған.
Қосымша қондырғылар тепловоздын дұрыс жұмыс жасауын қамтамасыз етеді.
Дизельдін дұрыс жұмыс жасауы үшін оған салқындату, жанармай беру
жүйесі,ауаны тазарту және ауаны беру,жоғарыда аталғандарды дизельдін
цилиндрларына уақытылы беру.
Тарту электрлі машиналар,қайта келтіргіштер (преобразователь) және
басқа қондырғылар желдеткіш жүйесімен жабдықталған,сол үшін тепловоз арнайы
жүйемен жабдықталған. Басқару жүйесі және тежеуіш жүйесін қысылған ауамен
қоректендіру үшін ауаны шығаратын компрессор қолданылады.
Дизельді қосу электрлі немесе ауа арқылы жүргізіледі. Егерде тұрақты
токты электрлі берілісі бар болса статор ролін басты генератор
атқарады,оның басты полюісінде арнайы қосу үшін арналған орам бар.
Локомотивті басқару машинист кабинасынан жүргізіледі, онда қажетті
приборлармен басқару пульті орналасқан сонымен қатар тежеу жүйесін
басқаратын крандар және көп позициялы машинист контроллері бар. Электрлі
аппараттар басқару жүйесі жоғарғы вольтті камерада орналасқан.Тепловозды
басқару жүйесі дизельді қосудан,локомотивті орнынан қозғалуынан, тарту күші
және жылдамдықты келтіргіштен,тежеуден,қозғалыс бағытын өзгертуден және
тоқтаудан тұрады. Тепловоздың энергетикалық қондырғылары қорғау
қондырғысынан және арнайы блокировкадан тұрады. Қос дөңгелекті орнында
тұрып айналуын тоқтату және анықтау жүйесі өрт сөндіру, су жүйесі басқа
жүйелерден құралады.
2.3 Магистральдық тепловоздар
Магистральдық тепловоздар әр секциялы олар бір бірімен автотіркеуіш
арқылы бір посттан басқарылады. Әр секцияның рамасы роликті буксамен
жабдықталған екі үш осьті арбашаға тіреледі. Шанақтың орта бөлігінде
тұрақты тоқты генератор және дизель орналасады. Дизель валы мен генератор
валы жартылай пластинкалы муфтамен біріктірілген. Секцияның алдыңғы
бөлігінде машинист кабинасы бар,онда бақылау өлшеуіш приборлармен машинист
бақылаушысын басқаратын пульт қондырылған. Сонымен бірге локомотивтік
бағдаршам және автотежеуіш пен біріктірілген автоматты локомотивті
дабыл,радиостанция және басқада қосымша қондырғылар. Машинист кабинасы шуды
азайтқыш пен изоляцияланған. Кабинаның артында екі жоғары вольтты камера
орналасқан, онда тепловоз қозғалыс бағытын өзгерту үшін арналған реверсор
қондырылған, әр түрлі реле келтіргіштер және басқа да электр аппараттар
орналасқан. Салқындатқыштың қызметі тепловоз секциясының артқы бөлігінде
орналасқан, су мен майдың дизель жүйесінде салқындату үшін
қолданылады.Тепловоздағы аккумулятор батареясының қызметі жарық беру,
басқару тізбегін қоректендіру және дизельді қосу үшін арналған. Басты
раманың астында жанармай багы ілінген.
Дизельді қосу электрлі ол аккуммулятор батареясынан келеді,
дизельдің екі жағында төрт жәшікте полдың астында
орналасқан.Аккуммуляторлық батареядан келетін ток тарту генераторының басты
полюсінде орналасқан қосу орамынан түседі сол кезде генератор электр
қозғалтқыш режимінде жұмыс жасайды. Белгілі бір иінді валдың айналу
жиелігінде цилиндрда жанармай ауамен араласып тұтанып жанады, осы кезде
жұмыс жасайды. Сол уақытта генератордың қосу орамына берілген ток автоматты
түрде тоқтатылады және ол тарту генератор режиміне ауысады.Тарту генераторы
өндіретін электр энергиясы кабельдер арқылы тарту электр қозғалтқышына
түседі. Якорьдың айналуы тепловоздың қос дөңгелегіне тісті беріліс арқылы
беріледі. Кеңес үкіметінде кеңінен таралған жолаушылар тепловозы. Көне
транспорттық машина болғанымен әліде мықты. Бұл тепловозда 11Д45 дизель
жұмыс жасайды.
Машинистің жұмыс орны. Мұнда артық деталь жоқ. Сол жағындағы
темір тіреуіш- бұл машинист бақылаушысы, бұнын көмегімен машинист
жылдамдықты көбейтеді және азайтады. Жалпы тепловоздың тарту жүйесін
басқару оңай емес. Дизелдің бақылау жүйесің тексеру приборлары және
электрлі аппараттар көрсетілген. Оң жагында қызыл түске боялған тежеуіш
крандары орналасқан, бұлардың көмегімен машинист локомотив пен құраманы
тежейді.Тежеу жасанды, ауамен барады.
Дизельдің жоғарғы бөлігі: 4 тактылы, 16 цилиндрлы турбоүрлеумен
жабдықталған. Генератордың қысқышынан шығатын қуаты – 1850-1950кВт. Н
Себебі, тепловозда қос дөңгелекке берілетін дизельден шығатын қуат –
электрлі. Қысқаша, дизель генераторды айналдырады, ол тоқты тарту электр
қозғалтқышына береді, ол өз кезегінде қос дөңгелекті айналдырады. Мұндай
кезде оның қуаты ерекше болады.
Шанақтын алдыңғы бөлігінде машинист кабинасын басқару пултьты
орналасқан кабинада агрегаттардың жұмысын бақылау үшін арналған приборлар
қондырылған мысалы радио станция автоматты түрде локомотив дабылы (АЛСН)
локомотивтік бағдаршам және жылдамдық өлшегіш тепловоздың әр секциясында
басқару пулттінде 2ші секцияда орналасқан агрегаттардың жұмысын бақылайтын
приборлар орналасқан кабинаның артқы бөлігінде сол және оң жақ қапталында
электр аппараттарды орналастыруға арналған жоғарғы вольты камера бар.
Тепловоздын секциялары өзара автоматты түрде тіркелетін СА3
автотіркеушімен байланысқан. 1 секциядан 2ші секцияға өту үшін арналған
резиналық бұйымды вагон түрдес суфле деп атаймыз. Қажет болған жағдайда әр
секция жеке локомотив түрінде жұмыс істей алады.
Тепловоздын әр секциясы автоматты түрде өрт дабылымен, өртке
қарсы қондырғымен жабдықталған . Олар көлемі 0,290 метр резервуардан
құралады, дизель бөлімшесі тепловоздын төбесінде қондырылған 2 желдеткішпен
жұмыс жасайды.
Тепловоздын әр секциясында құм сақтауға арналған 4 бункер бар, әр
арбашаға 2-ден келеді бункерлер кузовтын сол және оң жақ қапталында алдыңғы
және артқы бөліктерінде орналасады. Шанақ тепловоз рамасы және оның барлық
қондырғылары 2,3 ості жақсыз арбашаға бекітіледі. Арбашада барлық тарту
электр қозғалтқыштары тепловоздын орта бөлігі ілгіштерге (носиктерге)
ілінген .
Тепловоз рамасында орналасқан қондырғылардан түсетін күш әр
арбашада 4резина роликті тіреуіштер арқылы беріледі,олар бір мезгілде
қайтып келу қондырғылары болып қызмет атқарады. Әр арбашаның шкворындық
балканың ортасында шкворындық қондырғы орналасқан, олар кузовқа қарағанда
арбшаның жан жаққа қозғалуын қамтамасыз етеді. Шкворын тек қана тарту
күшінен және тежеуден берілетін көлденең күшті қабылдайды,сонымен қатар
кузовқа қарағанда арбашаның бұрылу орталығы болып қызмет атқарады.
Поездың автоматтық тежеуін басқару машинист кранымен жүргізіледі.
Қосымша тежеуіш краны №254 тепловоздың тежеуін тікелей басқару үшін
қолданылады. Тепловозда қол тежеуіші де қарастырылған. Қолмен тежеу кезінде
колодкалар дөнгелектің бандажына алдыңғы және артқы арбашаны екі артқы
осіне әсерін береді.
Жұмыс істемейтін дизель кезінде тепловозды депоға кіргізу үшін
тарту электр қозғалтқыштарының көмегімен тепловозды қозғау үшін арнайы
қондырғы қарастырылған, бұл тарту электр қозғалтқыштары төмен кернеуде
жұмыс жасайды.
Дизельдің ішкі көрінісі. Екі тактылы, 10 цилиндрлі қуаттылығы 2000
кВт. Бұнда клапандар жоқ. Газ бөлгіш органдар поршеньдардың өздері болып
саналады. Әр цилиндрде екеуден болады, олар бір-біріне қарама-қарсы
қозғалады. Бір-біріне шамамен 7 мм қалғанда поршендар тоқтайды. Осы екі
аралық өртену камерасы деп аталынады. Сол себепті, дизель екі иінді
біліктен – жоғарғы және төменгі ден тұрады. Алдыңғы бөлігінде айналу
жиілігінің реттегіші көрсетілген. Ол берілген шамада дизельдің айналымын
қалыпты ұстайды.
Бұл жоғарғы қысымды жанармай насосы мен форсунка. Әр цилиндрде екі
жанармай насосы мен форсунка бар. Екінші насос пен форсунка дизельдің
келесі жағында. Жанармай насосының қасында индикаторлық кран орналасқан. Ол
өртену камерасы мен тығыз байланыста, сондықтан оған арнайы қондырғыны
кигізіп, қысымның қысылуын немесе компрессиясын өлшей аламыз. Бұл
параметрлер арқылы дизельдің жалпы күйін және жанармай аппаратурасының
жұмысын келтіре аламыз .
Дизельдің артқы бөлігі. Турбокомпрессор көрсетілген. Ол жанған газдың
энергиясы арқылы жұмыс жасайды және дизельдің жұмысына жаңа заряд ауаны
ішке айдайды.
Жаңа дизельдің электрондық жүйесі. Оң жақ жоғарғы вольтты камера.
Электро аппараттардың үлкен бөлігі – осы жәщікпен алмастырылған. Сол жақ
жоғарғы вольтты камераның электроникасы самолеттікіндей.
2.4 Жанармай бөлімшесінің жұмыс көлемін анықтау
Жоғарғы қысымды жанармай насосын жөндеу, жанармай бөлімшесінің
құрамына кіреді. Жанармай бөлімшесінде тепловоздан шешілген мына
бөлшектерді жөндейді: жоғарғы қысымды жанармай насосы, жанармай
шашыратқышы, айналу санының реттегішін.
Жанармай бөлімшесінің жұмыс көлемі жоспарлы жөндеу түрінде
локомотивтен шешілген бөлшектер мен агрегаттардың санын анықтайды, сонымен
қатар жоспарсыз жөндеу түрінде жасалынатын жұмыстар кіреді
(пойыз аралық жөндеу 10℅ көлемінде).
Деполық жөндеу ережесі бойынша жанармай насосы техникалық қызмет
көрсету (ТҚК)- 7-де тепловоздан ағытылып жөнделеді, ал қалған жөндеу
түрлерінде 8℅, жоспарлау жөндеуде 1℅ алынады.
Деполық жөндеу ережесі бойынша айналу санының реттегіші ТҚК-7-де
ағытылып жөнделеді. Ал қалған жөндеу түрлерінде 5℅, ал жоспарсыз жөндеуде
1℅ алынады. Жанармай бөлімшесінде жасайтын жұмысшылар санын есептеу.
Жанармай насосын жөндеу жұмысшылар санын анықтау берілген жұмыс көлемі мен
және жанармай насосын жөндеуге кететін еңбектің көлемі бойынша есептеледі.
Жанармай насосының төмендеуі плунжерлік жұптың деталдарының мүжілу
себебімен байланысты, ал жеке жағдайларда клапан пружиналарыны отыруының
төмендеуі мүмкін, плунжер пружинасының сынуының немесе гилзадағы пунжердің
жеке бөліктері насосының жеке бөліктері уақытынан бұрын анықталады. көп
жағдайда суды жанармайға түсу салдарынан болады; осыдан имуция пайда
болады. Детальдың беткі жағындағы майлайтын арнайы плонканың тегістігі
жойылады, осының нәтежесіеде детальдың бір-біріне жабысуы жабысады. Жол
жүретін және өтуге арналған жердің ені шамамен 1 жарым метр болуы керек, ол
көліктер үшін 3 жарым метр болуы керек. Бөлімшеде сонымен қатар ауданы 12
метр болатын шеңберге арналған бөлме қарастырымған көтеру, тасмалдау н
таңдау арнайы локомативтерге техникалық қызмет көрсету үшін технологиялық
қондырғылырды, станоктын және көтеру тасмалдау негіздері бойынша
жүргізіледі.
Жанармай бөлімінің ауданы барлық өту орындарын есептеу бойынша,
жұмысшылырдың жұмыс жасайтын орындарын қондырғылар агригаттар мен бөлшектер
деталдарды сақтау есепке алғанда шығады жалпы есептеу бөлімінде жанармай
бөлімің ауданына алдын-ала 95 метр квадрат. Мұнда технологиялық
қондырғылармен өтуге арналған жолдарда және жұмыс істеуге арналған
аудандарды есептегенде жалпы жанармай толық 95 м.
2.5 Жоғарғы қысымды жанармай насосын жөндеудің технологиялық үдерісін
анықтау
Жанармай аппаратурасы ең маңызды бөлігі. Жанармай насосы мен
шашыратқышының қалай жұмыс жасығанымен дизель жұмысының ұдайы жұмыс
жасағанына жағдайы анықталады. Дизельдің жұмысы көбінесе жанармай жұмысымен
жақсы жұмыс істеуіне әсер етеді.
Дизельде тұрақты түріндегі (плунжерлік) жанармай насосының
плунжерлік түрі қондырылады жанармайдың насоспен беру.
Профилактикалық қарауда ТКҚ және кіші периоттық жөндеуде насостардың
байланған рейка бөліктерін олардың орын алмасу бостандығын үлкен периоттық
жөндеуде ТҚК жету де бблоктан жанармай насосын ағыту және өнімділігін
қысымын тексереміз. Кейбір деполарда тәжірбие жинақтау үшін бұл жөндеу
түрінде ағытпайды.
Көтермелі жөндеуде ТҚК 8 –де насостарды өнімділігін қалпына келтіру
үшін деталдармен тексеру үшін қозғалтқыштан ажырату процеесі жүргізіледі,
олар жөнделіп және арнайы қондырғыларда анықталады.
2.6 Жанармай насосын жөндеу
Мыс қыстырғыш сақиналарды жағады.Насостардын итергіш құралдарын бір-
бірінен ажыратып және жөндейміз зауыттық жөндеуде жанармай беру жүйесін
толық түрде ажыратады. Плунжерлік жұпты, шашыратқышты, жанармай өтетін
құбырларды қысылган ауамен үрлеу арқылы тазартамыз, қажет болса
ауыстырамыз.
Жанармай насосы белгілі бір режимде дизелге жанармайдын белгілі бір
мөлшерін қатты қысыммен жоғарғы қысымды трубалар арқылы форсункиге береді,
бұдан жанармай цилиндирдин жану камерасына тұман тәріздес шашады. Жанармай
насосынын салқынсыз жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін артық плунжерлі
втулка, сору клапоны, шашыратқыш инесімен бірге, пружиналардын болуы шарт.
Жоғарғы қысымды жанармай насосы әр циклге белгілі бір жанармай мөлшерін
өлшеп беру және оны қатты қысыммен форсункага беруді қамтамасыз ету. Ол
сонымен қатар жанармайды беру көлемін ұлғайтуға немесе азайтуға, дизельдін
қуаттылығын өзгертуіне байланысты бере алады. Барлық тепловоздың ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8-10
І.
Материалтану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
1.1 Қара және түсті металлдар, олардың қорытпалары. Металдардың ішкі
құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... 11-12
1.2 Металдардың және қорытпалардың кристалдануы. Түйіршіктер туралы
түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12-13
1.3 Металдардың физикалық
қасиеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13-14
1.4. Металдардың химиялық
қасиеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
14
1.5. Металдардың механикалық
қасиеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..14-16
1.6. Металдардың технологиялық және эксплуатациялық
қасиеттері ... ... ... 16-17
ІІ. Технологиялық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .18
2.1 Тепловоздардың жалпы
құрылысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18-19
2.2 Тепловоздың құрылысы, қызметі және жұмыс істеу
принципі ... ... ... ... 19-20
2.3 Магистральдық
тепловоздар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...21-24
2.4 Жанармай бөлімшесінің жұмыс көлемін
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24-25
2.5 Жоғарғы қысымды жанармай насосын жөндеудің технологиялық үдерісін
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26
2.6 Жанармай насосын
жөндеу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .26-27
2.7 Жанармай
насосы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 27-28
2.8 Жылжымалы құрамға техникалық қызмет көрсету және оны жөндеу ... .28-30
ІІІ. Экономикалық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 31
3.1 Жол табанының оптимальды енін
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .31-32
3.2 Өтпе қисығының
параметрі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 32-37
ІV. Қоршаған орта және техника
қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .38
4.1 Темір жол көлігіндегі техника қауіпсіздігінің
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ..38-40
4.2 Темір жол көлігіндегі қауіпсіздік ережелері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...41-47
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...48-49
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...50-5 1
Кіріспе
Тепловоздарды пайдалану кірісіне жөндемсіздіктерді болдырмау және де
оларды жою жоспарлы-ескерту техникалық қызметі және жөндеу жүйесімен
қамтамасыз етіледі. Бұл жүйенің мәні агрегаттар, түйіндер және бөлшектердің
техникалық байқауы әрі қарай жұмысқа олардың жарамдылығын анықтау үшін
міндетті қатаң қабылданған мерзімдерде орындайды, ал жөндеу операциялары
және бөлшектерді ауыстыру олардың жағдайына қарай орындалады деп
қорытындыға келеді.
Техникалық қызмет (ТО) немесе ағымды жөндеу (ТР), яғни бөлшектер,
тетіктер және агрегаттардың қарау кезінде алып салу жерінде кейбіреулерін
тексеру үшін, реттеу және тазалау үшін шешіп алады. Жөндеуді қажет ететін
бөлшектерді, тетіктер және агрегаттарды депоның айналым қорынан жаңаларымен
немесе жөнделгендерімен ауыстырады. Депо жөндеу кезінде қарау, жинау, алып
салу және бақылауға еңбек шығындары жөндеуге еңбектің барлық шығындарынан
80% құрайды. Жөндеу сапасын жоғарылату, тұрып қалу мерзімдерін қысқарту,
ақшалай және материалдық шығындарды азайту, жүріс мерзімдерін немесе депоға
және жөндеу зауыттарында жоспардан тыс жөндеуге кірмеусіз жөндеулер
арасындағы тепловоздар жұмыс уақытының ұлғаюы үшін жөндеудің ғылыми
ұйымдастырылуы енгізілуде. Жөндеудің ғылым ұйымдастырылуы депо өзгешелігін,
жөндеу түрлері бойынша зауыттарды, тепловоздар сериялары және жөндеу
шоғырлануы бойынша мамандануды көздейді. Бұл депоны, зауыттарды ең заманға
сай жабдықпен жабдықтауға, қызметкерлердің біліктілігін жоғарылатуға,
жөндеу сапасын жақсартуға, жөндеуде оның құнын төмендетуге мүмкіншілік
береді.
Жөндеу кәсіпорындарының жұмысы кооперациялық негізінде
ұйымдастырылады, онда кәсіпорындардың бірі негізгі өндірістен өзге бірнеше
тетіктер, бөлшектер және агрегаттар жөндеу немесе әзірлеу бойынша
маманданады және олармен кәсіпорынды жабдықтайды. Кооперацияға кіретін
басқа кәсіпорын басқа тетіктерді, бөлшектер және агрегаттарды әзірлеу
жөнінде және қалған кәсіпорындарды жабдықтайды. Кәсіпорынның өндірістік
кооперациясы өндірістік мүмкіншіліктерді толығырақ пайдалануға және ең көп
экономикалық нәтиже беруге мүмкіндік береді, себебі бұл жағдайда әсіресе
тепловоз жөндеу зауыттарында жөндеудің мамандануындағы және шоғырлануындағы
ең жоғары нысаны мақсатына жетеді.
Әдеттегідей депода ағымды жолда орындай отырып, жөндеудің ірі
агрегатты әдісін қолданады. Депоның техникалық жабдықтауына қарай ағымды
жөндеудегі әртүрлі түрлердің технологиясы құрастырылады. Осымен, депода 30-
тонналық краны, байланыстырғыштары, ағынды жөндеу кезінде ТО-8 домкраттары
болған кезде – дизель-генераторлық қондырғыны жөнделген және басқа
агрегаттармен тетіктерге ауыстырады. Тепловозды электрленген консольді
домкраттарға көтеріп арбашаны сырғытып шығарып, және жөнделгендерін ысырып
шығарады. Бұл үшін тартқыш электр қозғалтқыштарының кабельдер ұштарын,
құмсалғыштың жеңіл және құбырларын, тежеуіш жүйе құбырын, тежеуіштің рычаг
берілу шынжырын, шапшаңдық өлшеуіш жетегін, тартқыш электр қозғалтқыштарын
салқындату үшін ауаны келтіретін брезент жеңнің, тепловоз рамасының
тірегіндегі брезент қапталдарын айырып тастайды. Жинақтау және реттеуден
кейін тепловоз реостатты сынақтар және жүргізуден өтеді. Жөндеудегі ірі
агрегатты әдіс кезінде осындай технологиялық үдерісті қолдану тоқтап
тұрудың орташа нормаларымен салыстырғанда екі үш рет жөндеу тепловоз
тоқтауын қысқартады.
Өзара ауыстырушылық принципін қолданылатын жөндеудегі ең жоғары
өнімді жүйесі. Бұл жағдайда бөлшектерді алдын ала белгіленген нақтылық және
бетіндегі бұжырымен градациялық өлшемдер бойынша өңдейді. Ондай бөлшектерді
жинақтау кезінде қосымша өңдеу қажет емес. Бұл өндіріс мәдениетін елеуле
жоғарылатады, жөндеуде тепловоз тоқтауын төмендетеді және осыдан жөндеудің
өзіндік құнын кемітеді. Өзара ауыстырушылық принципі жеке бөлшектерді ғана
емес сонымен бірге тетіктер және агрегаттарды ауыстыруға мүмкіндік береді.
Жөндеудің агрегатты- тетікті әдісі кезінде жөндеудегі тепловоз тоқтап
тұруы агрегаттар түйіндер ауысымына қажетті тепловоздың (рамасы, кузовы)
ауыстырылмайтын бөлшектерін түзету ұзақтығы және уақытымен анықталады.
Кейбір деполарда бөлшектер және тепловоздардың түйіндердің бір бөлігін
өзара ауыстырушылық принципі бойынша жөндейді, ал қалғандарын тепловоздан
шешіп, жөндеп, қайтадан орнатады.
Тепловоздарды тепловоз агрегаттарын өңдейтін және жинайтын және
жөндемсіз бөлшектер және түйіндерді ауыстыратын кешенді бригадалар
жөндейді. Басынан бастап соңына дейін барлық жұмыстарды бір бригаданың
слесарлары орындайды, бұл жекелендіру мүмкіндігін болдырмайды.
Тепловоз жөндеуі өндірістегі алдыңғы қатарлы еңбек тәсілдері және
әдістері есебінен әрбір депода өңдейтін технологиялық үдеріс кестелері
бойынша жүргізіледі. КТЖ РМК бекітілген типтік кестелер негізінде
жөндеуде тоқтап тұру мерзімін бір мезгілде қысқарту және жөндеу сапасын
жоғарылату үшін қажет: жөндеу алдыңғы қатарлы әдіс және тәсілдерін жалпылап
және өндіріске оларды кеңінен ендіріп, жөндеу технологиясын жетілдіру,
бөлшектер материалы және өңдемесіне техникалық жағдайларды қатаң сақтау.
Жөндеудің жоғары сапасы пойыздар қозғалыс қауіпсіздігін, жоспардан
тыс жөндеуге кіргізусіз жоспарлы жөндеулер арасында тепловоздар жұмысын
қамтамасыз етеді. Жөндеуде тепловоз тұруын қысқарту оның жұмыста болу
уақытын ұлғайтады, бұл осындай тепловоз паркінде пойыздардың көп мөлшерін
қызмет көрсетуге мүмкіндік береді. Жөндеу құны депоның шаруашылық қызметін
бағалауда басты көрсеткіштердің бірі болып табылады. Жөндеуде тұрып қалу
жөндеуінің сапасы және уақытын оның құны анықтайды.
І. Материалтану
1.1 Қара және түсті металлдар, олардың қорытпалары. Металдардың ішкі
құрылысы
Қатты денелер кристалық және аморфты болып бөлінеді. Кристалдық
денелер қыздыру барысында белгілі температураға дейін (балқыту
температурасы) қатты болып қала береді. Балқу температурасы (t⁰) жағдайында
кристалдық заттар сұйық күйгу өтеді, содан кейін сұйық металды қыздыру
жүргізіледі. Аморфты денелер қыздыру барысында жоғары температура
аралығында жұмсарады, алдымен олар тұтқыр болады.
Барлық металдар және олардың қорытпалары – кристалдық денелер.
Металдар деп мөлдір емес, жылтыр, электр қуаты мен жылу өткізгіштігі
жоғары, иілгіш және көптеген металдарға тән пісірілу қасиеттері бар
химиялық элементтерді атайды. Орыс ғалымы М.В. Ломоносовтың анықтамасы
бойынша: Металдар – соғуға болатын ашық денелер. Металдарға тән қасиет,
бейметалл болып табылатын элементтермен химиялық реакцияға түскенді.
Металдардың таза химиялық элементтері (темір, мыс, алюминий
және т.б.) аса күрделі заттарды түзуі мүмкін, олардың құрамына бірнеше
металл элементтер, сондай – ақ, бейметалл элементтер де кіруі мүмкін.
Мұндай заттарды металл қорытпалары деп атайды. Қорытпа түзуші жай заттарды
компоненті деп атаймыз. Металдардың кристалдық құрылысын сипаттау үшін
кристалдық тор түсінігі қолданылады. Кристалдық тор – бұл түйіндерінде
металл түзетін, атомдар (иондар) орналасқан кеңістіктегі тор қапшық.
Кристал түзілген заттың бөлшектері (иондар, атомдар)белгілі геометриялық
тәртіпке орналасқан, олар кеңістікке кезектесіп қайталанып отырады. Аморфты
денелердегі атомдар кристалдыға қарағанда (әйнек, пластмассалар және т.б.)
Металдағы кристалдық тордың қалыптасуы келесі ретпен жүзеге
асырылады: металдың сұйық күйден қатты күйге өту барысында атомдар
арасындағы қашықтық қысқарады, ал өзара әрекеттесудегі күштер артады.
Кристалдық торлардың типтері әр металда әр түрлі. Аса жиі
кездесетін торлар: көлемді – орталықтанған текшелі – хром, вольфрам; қырлы
орталықтанған текшелі – темір, алюминий, мыс; гексагонольды тығыз оралған –
магний, мырыш, т.б.
Техникада қолданылатын металдар мен қорытпалардың, әдетте
поликристалдық құрылымы болады, яғни, көптеген түрлі бағытталған дұрыс
кристалды қыры жоқ кристалдардан тұрады және оларды кристаллиттер (немесе
түйіршіктер) деп атайды.
1.2 Металдардың және қорытпалардың кристалдануы. Түйіршіктер туралы
түсінік
Сұйық жағдайдан қатты жағдайда өтуді кристалдану деп атайды.
Кристалдану процесі температураға және уақытқа тәуелді (2 – сурет). Қатаю
температурасына жеткенде температураның төмендеуі тоқтайды. Бұл жылуды бөлу
арқылы жүретін кристалдық тордың қалыптасуы барысында атомдардың
топтасуымен түсіндіріледі (кристалданудың жасырын жылуы бөлінеді). Әрбір
таза металл (қорытпа) қатаң тұрақты температура барысында кристалданады.
Металл қатайған соң оның температурасы қайтадан төмендейді.
Салқындату жылдамдығын арттыру барысында металл түйіршіктері
ұсақталады.
Кристалдану процесі екі сатыдан тұрады: кристалдардың түзілуі
және осы орталықта кристалдардың өсуі. Қорытпаларды салқындату барысында
сұйық металдың көптеген бөліктерінде өсуге қабілетті кристалды өскіндер
пайда болады. Алдымен пайда болған кристалдар еркін өседі және дұрыс
геометриялық пішіні болады. Кейіннен кристалдар бір – біріне соқтығысқаннан
кейін олардың пішіні бұзылады, себебі бұл бөліктерде қырлардың өсуі
тоқтайды. Нәтижесінде, геометриялық дұрыс пішінді кристалдар қатаюдан соң
дұрыс емес пішінге айналады, оларды кристалиттер және түйіршіктер деп
атайды.
Түйіршіктердің үлкендігі кристалдану орталықтарының саңына және
кристалдардың өсу жылдамдығына байланысты. Неғұрлым кристалдану орталықтары
көп болса, солғұрлым кристалл түйіршігі ұсақ болады.
Кристалдану барысында пайда болатын түйіршіктердің үлкендігі сұйық
металда барлық кезде болатын, балқытылмайтын қоспалар санына байланысты.
Мұндай балқытылмайтын қоспалар (мысалы: алюминий тотығы) дайын болып
табылады.
Ұсақ түйіршікті алу үшін жасанды кристалдану орталығын жасайды. Бұл
үшін балқытылған металға арнайы заттар модификаторларды енгізеді.
Болатты модификациялау барысында алюминий, титан, ванадий, алюминий
қорытпаларында – марганец, титан, ванадий қолданылады.
Кейде модификаторлар ретінде белсенділігі жоғары заттарды
қолданылады. Бұл модификаторлар өсіп келе жатқан кристалдардың тұнады, олар
кристалдардың өсуіне кедергі келтіретін, өте жұқа қатпар түзеді.
1.3 Металдардың физикалық қасиеттері
Металдардың физикалық қасиетіне жататындар: Түсі – металдардың белгілі
толқын ұзындығына жарық шашу қабілеттілігі. Металдың тығыздығы – көлем
бірлігіндегі масса қортындысы. Тығыздығы бойынша барлық металдарды жеңіл
(4500 кгм³) және ауыр деп бөледі. Балқыту температурасы – металдың қатты
жағдайдан сұйық жағдайға өту барысындағы температура. Балқу температурасы
бойынша қиын балқығыш металдар (вольфрам - 3416⁰С, тантал – 2952⁰С, титан –
1725 ⁰С және т.б.), оңай балқығыш металдар (қалайы – 232 ⁰С, қорғасын —
327⁰С, мырыш — 419,5 ⁰С, алюминий — 660 ⁰С,) болып бөлінеді. Жылу
өткізгіштігі – металдардың неғұрлым жақсы қыздырылған бөліктерден аз
қыздырылған бөліктерге жылу беру қабілеттілігі. Жылу өткізгіштіктің
бөлшектер үшін материалды таңдау барысында үлкен маңызы бар. Мысалы, егер
металл жылуды нашар өткізсе, онда қыздыру барысында және тез салқындатуда
жарықшақтар пайда болады (жылумен өндеу). Жылулық ұлғаю – Металдардың
қыздыру барысында үлкейіп және салқындату барысында кішірею қабілеттілігі.
Ол сызықтың коэффициетімен және көлемді кеңеюмен сипатталады. Жылулық
ұлғаюды пісіру, барысында ескеріледі. Жылу сыйымдылық – металдың қыздыру
барысында белгілі мөлшерде жылуды сіңіріледі. Электр өткізгіштік және
электр кедергісі – металдардың электр тогын өткізу қабілеттілігі. Магниттік
қасиеттер – абсолюті магнитті немесе тұрақты магнитті, яғни металдардың
магниттелу қабілеттілігімен сипатталады. Темір, никель, кобольт және
олардың қорытпалары жоғарғы магнитті қасиетке ие, оларды ферромагнитті деп
атайды.
1.4 Металдардың химиялық қасиеттері
Химиялық қасиеттер металдардың және қорытпалардың тотығуына қарсы
тұруы немесе әр түрлі заттармен (ауадағы оттегімен және т.б.) қосылу
қабілетілігін сипаттайды. Неғұрлым металл басқа элементтермен қосылысқа
оңай түссе, солғұрлым ол тез бұзылады. Сыртқы ортаның металдарға әрекет
етуінің олардың химиялық бұзылуы коррозия деп аталады. Қатты қыздыру
барысында тотығуға төзімді металдарды ыстыққа төзімді металдар деп атайды.
Металдардың химиялық қасиеті бұйымды дайындау барысында міндетті
түрде ескеріледі. Әсіресе, бұл химиялық ортада жұмыс жасайтын бұйымдарға
қажет.
Г ‗
1.5 Металдардың механикалық қасиеттері
Металдардың сыртқы күштерге қарсы тұру қабілеттілігі беріктілік,
серпімділік, иілгіштік, тұтқырлық, қаттылық және төзімділік сияқты
сипатталады.
Бұл қасиеттер металлдарға сыртқы күштердің әсері арқылы
байқалатын миханикалық сынау нәтижесінде анықталады. Сыртқы күш, яғни
жүктеме қатты денеде кернеу мен ақау туғызады. Кернеу — жүктеме сыналатын
үлгінің көлденең қимасының аудан бірлігіне қатынасы. Ақау — Сыртқы күштер
әсерінен қатты дене өлшемдерінің және пішіндерінің өзгеруі. Ақаудың созу
(қысу) иілу, бұру, қима түрлері болады. Материал ақаудың бір немесе бірнеше
түріне бір мезгілде ұшырауы мүмкін .
Беріктік – материалдың жүк әсерінен бұзылуға қарсы тұру
қабілеттілігі және ол беріктік шегімен және тұрақтамаушылық шегімен
бағаланады.
Беріктік шегі – бұл үлгінің бұзылуына кедергі келтіретін үлкен
жүктемеге сәйкес шартты кернеулік. Аққыштық шегі – бұл аз кернеулік, үлгі
жүктеменің үлкеюі байқалмай – ақ ақауланады. Серпімділік – материалдың
жүктеме әрекеті тоқтағаннан кейін өлшемін және бастапқы пішінін қалпына
келтіру қабілеттілігі. Иілгіштік – материалдың сыртқы күштердің әрекетінен
бұзылмай – ақ өлшемдерін және жаңа пішіндерді алу қабілеттілігі.
Соққы тұтқырлық – материалдың динамикалық жүктемелерге қарсы
тұру қабілеттілігі.
Соққы тұтқырлықты анықтау, әсіресе төмен температурада жұмыс жасайтын
және суыққа сынғыш кейбір металдар үшін маңызды. Неғұрлым суыққа сынғыш,
тұтқырлық қоры көп болса, солғұрлым материалдың соққы тұтқырлығы көп
болады. Циклдік тұтқырлық – бұл материалдардың ауыспалы – жүктеме
барысындағы энергияны сіңіру қабілеттілігі. Жоғарғы циклдік тұтқырлығы бар
материалдар бұзылу себептері болып табылатын тербелістерді тез сөндіреді.
Мысалы, жоғарғы циклдік тұтқырлығы бар шойын кейбір жағдайларда көміртекті
болатқа қарағанда өте құнды материал болып табылады.
Қаттылық – материалдың өзіне басқа қатты дененің енуіне қарсы
тұру қабілеттілігі. Металдың қаттылығын Бринелль, Роквелл және Виккерс
анықтайды.
Бринелль тәсілі (ГОСТ 9012 – 59) бойынша металдың тегіс бетіне
тұрақты жүктеме барысында болат шарды сығады (5, а – сурет). Шар диаметрі
және жүктеме үлкендігі сыналатын металдың қалыңдығына және қаттылығына
байланысты белгіленеді. Металл бетіне із пайда болады. Неғұрлым із үлкен
болса, солғұрлым металл жұмсақ болады. Қаттылықтың сандық мәнін былай
анықтайды: оптикалық ұлғайтқыш көмегімен іздің диаметрін өлшейді және
қаттылықтың санына сәйкес алынған мәнді кестеден табады.
Қатты материалды сынау үшін Роквелл тәсілін (ГОСТ 9013 – 59)
қолданады. Үлгіге 120⁰ төбе бұрышы бар алмазды конусты немесе 1,59 мм болат
шарды сығады, қаттылқтың мәні іздің тереңдігі бойынша анықталады және сынау
аспабында орнатылған индикатор циферблаты бойынша есептеледі.
Виккерс тәсілімен (ГОСТ 2999 – 75) қаттылықты анықтау барысында
қысатын материал ретінде 136⁰ төбе бұрышы бар, төртқырлы алмазды пирамида
пайданылады.Қаттылықтың сандық мәні былай анықталады: жүктемені шешіп
алғаннан кейін қалдырылған іздің екі диагоналін де микроскоп көмегімен
өлшейді және алынған диагональ ұзындығының орта арифметикалық мәнін
кестеден табады. Төзімділік – материалдың қажуға қарсы тұру қабілеттілігі.
Қажу деп бұзылуға және жарықшақтықтың пайда болуына әкеліп соғатын, жиі
қайталанатын кернеулік әсерінен материалдың бірте – бірте зақымдалу
процесін айтады. Төзімділік шегі – бұл максималды кернеулік, жүктеменің
циклдарының берілген санын металл бұзылмай – ақ көтеруі мүмкін.
1.6 Металдардың технологиялық және эксплуатациялық қасиеттері
l. Технологиялық қасиетері. Бұл қасиеттер металдардың суық
және ыстық жағдайда өңделуге қабілеттілігін сипаттайды. Негізгі
технологиялық қасиеттерге жататыңдар: кесу арқылы өндеу, пісірілуі,
сомдауы, құйылу қасиеттері және т.б. Кесу арқылы өндеу – технологиялық
қасиеттердің бірі, себебі бөлшектердің пісірілу түзілімі және
құрылымдарының көпшілігі миханикалық өндеуге түседі. Бір металдар таза және
тегіс бет алынғанша жақсы өңделеді де, қалғандары, әсіресе қаттылығы
жоғарылары қиын өңделеді. Қаттылығы төмен және тұтқыр металдар да қиын
өңделеді: беті кедір – бұдыр, кетік болады. Өндеуді жақсарту үшін мысалы,
болатты оның қаттылығын төмендету арқылы жылумен өңдеуден өткізуге болады.
Пісірілуі – қасиеттері негізгі металл қасиеттеріне жақын пісіру
қосылысын алу қабілетілігі. Сомдауы – металдардың суық және ыстық жағдайда
бұзылу белгілерінсіз қысым арқылы өңделу қабілеттілігі.
Құйылу қасиеттері – металдың құйылу қасиеті құймалардың
жарықшақсыз және басқа да ақауларсыз құйылуын сипаттайды. Негізгі құйылу
қасиеттері: Сұйық аққыштығы – балқытылған металдардың қорытпа қалыптарының
қуыстарын дұрыс толтыру қабілеттілігі. Кристалдану барысында шөгуі – бұл
металл көлемінің сұйық күйден қатты күйге өту барысындағы кішіреюі.
Ликвация – кристалдану барысында пайда болатын қорытпалардың химиялық
құрамының біртекті болмауы қорытпалардың кристалдануы таза металдарға
қарағанда бір температурада емес, температура интервалында.
ӀӀ. Эксплуатациялық қасиеттері. Бұл қасиеттерді машина жұмысының
жағдайына байланысты анықтайды. Эксплуатациялық қасиеттердің бірі тозуға
төзімділігі болып табылады. Тозуға төзімділік – металдың тозуға қарсы тұру
қабілеттілігі.
Эксплуатациялық қасиеттерге, сондай – ақ суыққа төзімділік, ыстыққа
төзімділік, антифрикациялылықты және т.б. жатқызуға болады.
ІІ. Технологиялық бөлім
2.1 Тепловоздардың жалпы құрылысы
Тепловоз дегеніміз локомотив онда алғашқы энергетикалық қондырғы
ретінде іштен жану қозғалтқышы дизель қолданылады. Тепловоздың
электровоздан айырмашылығы онда автономды локомотив ретінде қалыптасқан.
Тепловоздың жүруге қажет энергия көзі тікелей локомотивтің өзінде
өндіріледі. Ал электровозда энергия көзі контактлы тізбектен келеді.
Тепловоздың алғашқы қозғалтқышы дизель болып табылады. Дизель ішкі
химиялық энергияны иінді валдың айналуына қажет механикалық энергияға
айналдырады. Дизельдің қуаты иінді валдың айналу жиілігіне тікелей
пропорционал. Локомотив үшін қозғалтқыштың тиімді жұмыс жасауы тұрақты
режимде әдетте дизель жоғарғы қуаттылықты көтеру кезінде, иінді валдың
айналу жиілігі жоғары болған кезде қолданылады. Тепловоздың қос дөңгелегін
қозғалысқа келтіру үшін дизель валына арнайы беріліс қажет. Егер дизелдің
валын тікелей тепловоздың қозғалатын осіне жалғаса, онда қозғалтқышты
күштің (нагрузка) күшіне қоса алмаймыз және мұндай локомотивті орнынан
қозғау қиындық туғызады. Сонымен қатар дизель валдың айналу жиілігі және
оның қуаты тепловоз қозғалысының жылдамдығына пропорционал. Сондықтан
дизельдің толық қуаты тек қана жоғаргы жылдамдықта алуға болады.
Беріліс локомотивтің пайдалы қуатын жұмсау үшін қозғалыс
жылдамдығының барлық диапазонында қамтамасыз етеді. Беріліс, сонымен қатар
тепловозды орнынан қозғалуын қамтамасыз етеді. Беріліс электрлік,
механикалық және гидравликкалық болады.
Қосымша қондырғылырға жанармай жүйесі, салқындату және майлау жүйесі
және т.б. жатады. Қосымша қондырғылар дизельдің дұрыс жұмыс жасау үшін және
экипаж бөлігін, сонымен қатар бір бүтін тепловоздың жұмысын қамтамасыз
етеді.
Жанармай жүйесі дизельді жанармаймен қоректендіру үшін қажет. Ол
жанармай багіне, қосымша жанармай айдағыш насосына, сүзгіден, жанармай
қыздырғыштан дизель цилиндрына жанармайды шашу үшін қажет жанармай насосы
мен форсункалардан тұрады.
Салқындату немесе су жүйесі цилиндрдан жылуды беру үшін және
радиаторлармен циркуляциондық насостарды құрайды. Онда судың жылуы
атмосфералық ауаға беріледі. Кейбір жағдайда жылуды беру интинсивті түрде
радиатордағы ауаны мәжбүрлеу арқылы арнайы желдеткіш (вентилятор) қолдану
арқылы айдап шығады.
Дизельдің май жүйесі насостардан салқындату қондырғылары мен майды
тазарту үшін арналған сүзгілерден дизельдің үйкелісетін бөліктеріне майды
беру үшін қызмет атқарады. Сонымен қатар олардан жылуды шығару үшін, ал
кейбір жағдайда дизель поршендерінен жылуды шығару үшін қажет.
Тепловоздың ауа жүйесі (тежеуіш компрессоры, басты және қосымша
резервуарлар) тепловоздың барлық қондырғыларының тежеуіш жұмысымен
қамтамасыз етеді. Ауамен салқындату және ауамен қамтамасыз ету жүйесі
салқындату жүйесіне және дизельге ауа беру үшін қызмет атқарады.
Тепловоздың экипаж бөлігіне кузов, басты рама, қос дөңгелекпен бірге
арбаша және рессорлық ілме жатады. Басты рамада қатты және нық
дәнекерленген құрылысты құрайды. Онда кабина, кузов, тепловоздың қсымша
және күшті қондырғылары орналасады. Арбашаның өзі рамадан опора, букса,
қос дөңгелек, рессорлық ілме және тежеуіш қондырғыларынан тұрады.
2.2 Тепловоздың құрылысы, қызметі және жұмыс істеу принципі
Тепловоз дегеніміз- іштен жану қозғалтқышы бар поршынды локомотив.
Жанған газдан пайда болған энергия көзі электрлі, гидравликалық,
механикалық беріліс арқылы қос дөңгелекке беріледі. Тепловоздың
энергетикалық тізбегі дизельден және қуаттылық берілісінен тұрады.
Дизельдін жұмысы локомотивте қондырылған қозғалатын қос дөңгелекпен дизель
валы арасындағы арнайы беріліс болса онда локомотив орнынан қозғалғанда
және жылдамдықты көбейіткенде арнайы беріліспен қамтамасыз етілсе, ғана
тепловоздын жұмысы ұзақ қызмет атқарады. Магистральдық және қуаты күшті
маневрлік тепловоздарда электрлі беріліс көп қолданылады.Гидравликалық
берілісі бар маневрлік тепловоздарда орташа қуатты және өндіріс
тепловоздарында қолданылады. Механикалық берілісі бар локомотивтер
көбінесе мотовоз және дрезинада қондырылған.
Қосымша қондырғылар тепловоздын дұрыс жұмыс жасауын қамтамасыз етеді.
Дизельдін дұрыс жұмыс жасауы үшін оған салқындату, жанармай беру
жүйесі,ауаны тазарту және ауаны беру,жоғарыда аталғандарды дизельдін
цилиндрларына уақытылы беру.
Тарту электрлі машиналар,қайта келтіргіштер (преобразователь) және
басқа қондырғылар желдеткіш жүйесімен жабдықталған,сол үшін тепловоз арнайы
жүйемен жабдықталған. Басқару жүйесі және тежеуіш жүйесін қысылған ауамен
қоректендіру үшін ауаны шығаратын компрессор қолданылады.
Дизельді қосу электрлі немесе ауа арқылы жүргізіледі. Егерде тұрақты
токты электрлі берілісі бар болса статор ролін басты генератор
атқарады,оның басты полюісінде арнайы қосу үшін арналған орам бар.
Локомотивті басқару машинист кабинасынан жүргізіледі, онда қажетті
приборлармен басқару пульті орналасқан сонымен қатар тежеу жүйесін
басқаратын крандар және көп позициялы машинист контроллері бар. Электрлі
аппараттар басқару жүйесі жоғарғы вольтті камерада орналасқан.Тепловозды
басқару жүйесі дизельді қосудан,локомотивті орнынан қозғалуынан, тарту күші
және жылдамдықты келтіргіштен,тежеуден,қозғалыс бағытын өзгертуден және
тоқтаудан тұрады. Тепловоздың энергетикалық қондырғылары қорғау
қондырғысынан және арнайы блокировкадан тұрады. Қос дөңгелекті орнында
тұрып айналуын тоқтату және анықтау жүйесі өрт сөндіру, су жүйесі басқа
жүйелерден құралады.
2.3 Магистральдық тепловоздар
Магистральдық тепловоздар әр секциялы олар бір бірімен автотіркеуіш
арқылы бір посттан басқарылады. Әр секцияның рамасы роликті буксамен
жабдықталған екі үш осьті арбашаға тіреледі. Шанақтың орта бөлігінде
тұрақты тоқты генератор және дизель орналасады. Дизель валы мен генератор
валы жартылай пластинкалы муфтамен біріктірілген. Секцияның алдыңғы
бөлігінде машинист кабинасы бар,онда бақылау өлшеуіш приборлармен машинист
бақылаушысын басқаратын пульт қондырылған. Сонымен бірге локомотивтік
бағдаршам және автотежеуіш пен біріктірілген автоматты локомотивті
дабыл,радиостанция және басқада қосымша қондырғылар. Машинист кабинасы шуды
азайтқыш пен изоляцияланған. Кабинаның артында екі жоғары вольтты камера
орналасқан, онда тепловоз қозғалыс бағытын өзгерту үшін арналған реверсор
қондырылған, әр түрлі реле келтіргіштер және басқа да электр аппараттар
орналасқан. Салқындатқыштың қызметі тепловоз секциясының артқы бөлігінде
орналасқан, су мен майдың дизель жүйесінде салқындату үшін
қолданылады.Тепловоздағы аккумулятор батареясының қызметі жарық беру,
басқару тізбегін қоректендіру және дизельді қосу үшін арналған. Басты
раманың астында жанармай багы ілінген.
Дизельді қосу электрлі ол аккуммулятор батареясынан келеді,
дизельдің екі жағында төрт жәшікте полдың астында
орналасқан.Аккуммуляторлық батареядан келетін ток тарту генераторының басты
полюсінде орналасқан қосу орамынан түседі сол кезде генератор электр
қозғалтқыш режимінде жұмыс жасайды. Белгілі бір иінді валдың айналу
жиелігінде цилиндрда жанармай ауамен араласып тұтанып жанады, осы кезде
жұмыс жасайды. Сол уақытта генератордың қосу орамына берілген ток автоматты
түрде тоқтатылады және ол тарту генератор режиміне ауысады.Тарту генераторы
өндіретін электр энергиясы кабельдер арқылы тарту электр қозғалтқышына
түседі. Якорьдың айналуы тепловоздың қос дөңгелегіне тісті беріліс арқылы
беріледі. Кеңес үкіметінде кеңінен таралған жолаушылар тепловозы. Көне
транспорттық машина болғанымен әліде мықты. Бұл тепловозда 11Д45 дизель
жұмыс жасайды.
Машинистің жұмыс орны. Мұнда артық деталь жоқ. Сол жағындағы
темір тіреуіш- бұл машинист бақылаушысы, бұнын көмегімен машинист
жылдамдықты көбейтеді және азайтады. Жалпы тепловоздың тарту жүйесін
басқару оңай емес. Дизелдің бақылау жүйесің тексеру приборлары және
электрлі аппараттар көрсетілген. Оң жагында қызыл түске боялған тежеуіш
крандары орналасқан, бұлардың көмегімен машинист локомотив пен құраманы
тежейді.Тежеу жасанды, ауамен барады.
Дизельдің жоғарғы бөлігі: 4 тактылы, 16 цилиндрлы турбоүрлеумен
жабдықталған. Генератордың қысқышынан шығатын қуаты – 1850-1950кВт. Н
Себебі, тепловозда қос дөңгелекке берілетін дизельден шығатын қуат –
электрлі. Қысқаша, дизель генераторды айналдырады, ол тоқты тарту электр
қозғалтқышына береді, ол өз кезегінде қос дөңгелекті айналдырады. Мұндай
кезде оның қуаты ерекше болады.
Шанақтын алдыңғы бөлігінде машинист кабинасын басқару пултьты
орналасқан кабинада агрегаттардың жұмысын бақылау үшін арналған приборлар
қондырылған мысалы радио станция автоматты түрде локомотив дабылы (АЛСН)
локомотивтік бағдаршам және жылдамдық өлшегіш тепловоздың әр секциясында
басқару пулттінде 2ші секцияда орналасқан агрегаттардың жұмысын бақылайтын
приборлар орналасқан кабинаның артқы бөлігінде сол және оң жақ қапталында
электр аппараттарды орналастыруға арналған жоғарғы вольты камера бар.
Тепловоздын секциялары өзара автоматты түрде тіркелетін СА3
автотіркеушімен байланысқан. 1 секциядан 2ші секцияға өту үшін арналған
резиналық бұйымды вагон түрдес суфле деп атаймыз. Қажет болған жағдайда әр
секция жеке локомотив түрінде жұмыс істей алады.
Тепловоздын әр секциясы автоматты түрде өрт дабылымен, өртке
қарсы қондырғымен жабдықталған . Олар көлемі 0,290 метр резервуардан
құралады, дизель бөлімшесі тепловоздын төбесінде қондырылған 2 желдеткішпен
жұмыс жасайды.
Тепловоздын әр секциясында құм сақтауға арналған 4 бункер бар, әр
арбашаға 2-ден келеді бункерлер кузовтын сол және оң жақ қапталында алдыңғы
және артқы бөліктерінде орналасады. Шанақ тепловоз рамасы және оның барлық
қондырғылары 2,3 ості жақсыз арбашаға бекітіледі. Арбашада барлық тарту
электр қозғалтқыштары тепловоздын орта бөлігі ілгіштерге (носиктерге)
ілінген .
Тепловоз рамасында орналасқан қондырғылардан түсетін күш әр
арбашада 4резина роликті тіреуіштер арқылы беріледі,олар бір мезгілде
қайтып келу қондырғылары болып қызмет атқарады. Әр арбашаның шкворындық
балканың ортасында шкворындық қондырғы орналасқан, олар кузовқа қарағанда
арбшаның жан жаққа қозғалуын қамтамасыз етеді. Шкворын тек қана тарту
күшінен және тежеуден берілетін көлденең күшті қабылдайды,сонымен қатар
кузовқа қарағанда арбашаның бұрылу орталығы болып қызмет атқарады.
Поездың автоматтық тежеуін басқару машинист кранымен жүргізіледі.
Қосымша тежеуіш краны №254 тепловоздың тежеуін тікелей басқару үшін
қолданылады. Тепловозда қол тежеуіші де қарастырылған. Қолмен тежеу кезінде
колодкалар дөнгелектің бандажына алдыңғы және артқы арбашаны екі артқы
осіне әсерін береді.
Жұмыс істемейтін дизель кезінде тепловозды депоға кіргізу үшін
тарту электр қозғалтқыштарының көмегімен тепловозды қозғау үшін арнайы
қондырғы қарастырылған, бұл тарту электр қозғалтқыштары төмен кернеуде
жұмыс жасайды.
Дизельдің ішкі көрінісі. Екі тактылы, 10 цилиндрлі қуаттылығы 2000
кВт. Бұнда клапандар жоқ. Газ бөлгіш органдар поршеньдардың өздері болып
саналады. Әр цилиндрде екеуден болады, олар бір-біріне қарама-қарсы
қозғалады. Бір-біріне шамамен 7 мм қалғанда поршендар тоқтайды. Осы екі
аралық өртену камерасы деп аталынады. Сол себепті, дизель екі иінді
біліктен – жоғарғы және төменгі ден тұрады. Алдыңғы бөлігінде айналу
жиілігінің реттегіші көрсетілген. Ол берілген шамада дизельдің айналымын
қалыпты ұстайды.
Бұл жоғарғы қысымды жанармай насосы мен форсунка. Әр цилиндрде екі
жанармай насосы мен форсунка бар. Екінші насос пен форсунка дизельдің
келесі жағында. Жанармай насосының қасында индикаторлық кран орналасқан. Ол
өртену камерасы мен тығыз байланыста, сондықтан оған арнайы қондырғыны
кигізіп, қысымның қысылуын немесе компрессиясын өлшей аламыз. Бұл
параметрлер арқылы дизельдің жалпы күйін және жанармай аппаратурасының
жұмысын келтіре аламыз .
Дизельдің артқы бөлігі. Турбокомпрессор көрсетілген. Ол жанған газдың
энергиясы арқылы жұмыс жасайды және дизельдің жұмысына жаңа заряд ауаны
ішке айдайды.
Жаңа дизельдің электрондық жүйесі. Оң жақ жоғарғы вольтты камера.
Электро аппараттардың үлкен бөлігі – осы жәщікпен алмастырылған. Сол жақ
жоғарғы вольтты камераның электроникасы самолеттікіндей.
2.4 Жанармай бөлімшесінің жұмыс көлемін анықтау
Жоғарғы қысымды жанармай насосын жөндеу, жанармай бөлімшесінің
құрамына кіреді. Жанармай бөлімшесінде тепловоздан шешілген мына
бөлшектерді жөндейді: жоғарғы қысымды жанармай насосы, жанармай
шашыратқышы, айналу санының реттегішін.
Жанармай бөлімшесінің жұмыс көлемі жоспарлы жөндеу түрінде
локомотивтен шешілген бөлшектер мен агрегаттардың санын анықтайды, сонымен
қатар жоспарсыз жөндеу түрінде жасалынатын жұмыстар кіреді
(пойыз аралық жөндеу 10℅ көлемінде).
Деполық жөндеу ережесі бойынша жанармай насосы техникалық қызмет
көрсету (ТҚК)- 7-де тепловоздан ағытылып жөнделеді, ал қалған жөндеу
түрлерінде 8℅, жоспарлау жөндеуде 1℅ алынады.
Деполық жөндеу ережесі бойынша айналу санының реттегіші ТҚК-7-де
ағытылып жөнделеді. Ал қалған жөндеу түрлерінде 5℅, ал жоспарсыз жөндеуде
1℅ алынады. Жанармай бөлімшесінде жасайтын жұмысшылар санын есептеу.
Жанармай насосын жөндеу жұмысшылар санын анықтау берілген жұмыс көлемі мен
және жанармай насосын жөндеуге кететін еңбектің көлемі бойынша есептеледі.
Жанармай насосының төмендеуі плунжерлік жұптың деталдарының мүжілу
себебімен байланысты, ал жеке жағдайларда клапан пружиналарыны отыруының
төмендеуі мүмкін, плунжер пружинасының сынуының немесе гилзадағы пунжердің
жеке бөліктері насосының жеке бөліктері уақытынан бұрын анықталады. көп
жағдайда суды жанармайға түсу салдарынан болады; осыдан имуция пайда
болады. Детальдың беткі жағындағы майлайтын арнайы плонканың тегістігі
жойылады, осының нәтежесіеде детальдың бір-біріне жабысуы жабысады. Жол
жүретін және өтуге арналған жердің ені шамамен 1 жарым метр болуы керек, ол
көліктер үшін 3 жарым метр болуы керек. Бөлімшеде сонымен қатар ауданы 12
метр болатын шеңберге арналған бөлме қарастырымған көтеру, тасмалдау н
таңдау арнайы локомативтерге техникалық қызмет көрсету үшін технологиялық
қондырғылырды, станоктын және көтеру тасмалдау негіздері бойынша
жүргізіледі.
Жанармай бөлімінің ауданы барлық өту орындарын есептеу бойынша,
жұмысшылырдың жұмыс жасайтын орындарын қондырғылар агригаттар мен бөлшектер
деталдарды сақтау есепке алғанда шығады жалпы есептеу бөлімінде жанармай
бөлімің ауданына алдын-ала 95 метр квадрат. Мұнда технологиялық
қондырғылармен өтуге арналған жолдарда және жұмыс істеуге арналған
аудандарды есептегенде жалпы жанармай толық 95 м.
2.5 Жоғарғы қысымды жанармай насосын жөндеудің технологиялық үдерісін
анықтау
Жанармай аппаратурасы ең маңызды бөлігі. Жанармай насосы мен
шашыратқышының қалай жұмыс жасығанымен дизель жұмысының ұдайы жұмыс
жасағанына жағдайы анықталады. Дизельдің жұмысы көбінесе жанармай жұмысымен
жақсы жұмыс істеуіне әсер етеді.
Дизельде тұрақты түріндегі (плунжерлік) жанармай насосының
плунжерлік түрі қондырылады жанармайдың насоспен беру.
Профилактикалық қарауда ТКҚ және кіші периоттық жөндеуде насостардың
байланған рейка бөліктерін олардың орын алмасу бостандығын үлкен периоттық
жөндеуде ТҚК жету де бблоктан жанармай насосын ағыту және өнімділігін
қысымын тексереміз. Кейбір деполарда тәжірбие жинақтау үшін бұл жөндеу
түрінде ағытпайды.
Көтермелі жөндеуде ТҚК 8 –де насостарды өнімділігін қалпына келтіру
үшін деталдармен тексеру үшін қозғалтқыштан ажырату процеесі жүргізіледі,
олар жөнделіп және арнайы қондырғыларда анықталады.
2.6 Жанармай насосын жөндеу
Мыс қыстырғыш сақиналарды жағады.Насостардын итергіш құралдарын бір-
бірінен ажыратып және жөндейміз зауыттық жөндеуде жанармай беру жүйесін
толық түрде ажыратады. Плунжерлік жұпты, шашыратқышты, жанармай өтетін
құбырларды қысылган ауамен үрлеу арқылы тазартамыз, қажет болса
ауыстырамыз.
Жанармай насосы белгілі бір режимде дизелге жанармайдын белгілі бір
мөлшерін қатты қысыммен жоғарғы қысымды трубалар арқылы форсункиге береді,
бұдан жанармай цилиндирдин жану камерасына тұман тәріздес шашады. Жанармай
насосынын салқынсыз жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін артық плунжерлі
втулка, сору клапоны, шашыратқыш инесімен бірге, пружиналардын болуы шарт.
Жоғарғы қысымды жанармай насосы әр циклге белгілі бір жанармай мөлшерін
өлшеп беру және оны қатты қысыммен форсункага беруді қамтамасыз ету. Ол
сонымен қатар жанармайды беру көлемін ұлғайтуға немесе азайтуға, дизельдін
қуаттылығын өзгертуіне байланысты бере алады. Барлық тепловоздың ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz