Қарақойын мұнай айдау стансасындағы резервуарлық паркті қайта жаңарту
КІРІСПЕ 10
1 Техника және технологиялық бөлім 11
1.Магистралды құбырөткізгіштердің қысқаша сипаттамасы 11
1.1.1 Құмкөл . Қарақойын мұнай құбыры 11
1.1.2 Павлодар . Шымкент мұнай құбыры 13
1.2 «Қарақойын» БМАС.ның негізгі объектілері 14
1.2.1 Мұнайды қабылдау 15
1.2.2 Резервуарлық парк 16
1.2.3 Жеңіл фракцияларды ұстау қондырғысы 17
1.2.4 Сораптық станцияның негізгі және көмекші жабдығы 18
1.2.5 Технологиялық құбырөткізгіштер 18
1.2.6 Дренаждық ыдыстар 19
1.2.7Мұнай мөлшерін есепке алу 19
1.2.8 Мұнай сапасын бақылау 20
1.3 Тұтқыр және мұнай және мұнай.өнімдерін айдаудың әдістері 20
1.3.1 Патенттік шолу 21
1.3.2 Прототип таңдау 26
1.3.3 Өнертабысты сипаттау 26
2 Арнайы бөлім 28
2.1 Құбырөткізгішті беріктілікке есептеу 28
2.2 Құбырөткізгіштің гидравликалық есебі 34
2.3 Сораптық станцияның жабдығын таңдау 34
2.3.1 Сораптың жұмысын реттеу 35
2.3.2 Жіберілетін сору биіктігін анықтау 37
2.4“Үлкен тыныс алулардан” болатын мұнайдың
жоғалуын есептеу 38
2.5 Компьютерлік есептемемен есептеу 42
3 Экономикалық бөлім 46
3.1 Күрделі салымдардың көлемі 46
3.1.1 Ағымдық соманың болашақ құны 47
3.1.2 Пайданың ішкі нормасын есептеу 48
3.1.3 Инвестицияның ақталу мерзімі 49
3.2 Жылдық экономикалық шығындар 49
3.3 Өндірістің шекті нүктесін анықтау 56
3.4Меншікті өзіндік құнды анықтау 57
3.5 Залалсыздық нүктесін алгебралық әдіспен есептеу 57
3.6 Мұнайды айдау тарифін анықтау 58
3.7 Еңбекті ұйымдастыру және өндірісті басқару 59
4 Қауіпсіздік және еңбек қорғау бөлімі 61
4.1 Қауіпсіздік техникасы 61
4.2 Өндірістік санитария 64
4.3 Өрт қауіпсіздігі 65
5 Қоршаған ортаны қорғау бөлімі 69
5.1 Атмосфералық ауаны қорғау 69
5.2 Сулы ортаны қорғау 69
5.3 Жер ресурстарын қорғау 70
ҚОРЫТЫНДЫ 77
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 78
1 Техника және технологиялық бөлім 11
1.Магистралды құбырөткізгіштердің қысқаша сипаттамасы 11
1.1.1 Құмкөл . Қарақойын мұнай құбыры 11
1.1.2 Павлодар . Шымкент мұнай құбыры 13
1.2 «Қарақойын» БМАС.ның негізгі объектілері 14
1.2.1 Мұнайды қабылдау 15
1.2.2 Резервуарлық парк 16
1.2.3 Жеңіл фракцияларды ұстау қондырғысы 17
1.2.4 Сораптық станцияның негізгі және көмекші жабдығы 18
1.2.5 Технологиялық құбырөткізгіштер 18
1.2.6 Дренаждық ыдыстар 19
1.2.7Мұнай мөлшерін есепке алу 19
1.2.8 Мұнай сапасын бақылау 20
1.3 Тұтқыр және мұнай және мұнай.өнімдерін айдаудың әдістері 20
1.3.1 Патенттік шолу 21
1.3.2 Прототип таңдау 26
1.3.3 Өнертабысты сипаттау 26
2 Арнайы бөлім 28
2.1 Құбырөткізгішті беріктілікке есептеу 28
2.2 Құбырөткізгіштің гидравликалық есебі 34
2.3 Сораптық станцияның жабдығын таңдау 34
2.3.1 Сораптың жұмысын реттеу 35
2.3.2 Жіберілетін сору биіктігін анықтау 37
2.4“Үлкен тыныс алулардан” болатын мұнайдың
жоғалуын есептеу 38
2.5 Компьютерлік есептемемен есептеу 42
3 Экономикалық бөлім 46
3.1 Күрделі салымдардың көлемі 46
3.1.1 Ағымдық соманың болашақ құны 47
3.1.2 Пайданың ішкі нормасын есептеу 48
3.1.3 Инвестицияның ақталу мерзімі 49
3.2 Жылдық экономикалық шығындар 49
3.3 Өндірістің шекті нүктесін анықтау 56
3.4Меншікті өзіндік құнды анықтау 57
3.5 Залалсыздық нүктесін алгебралық әдіспен есептеу 57
3.6 Мұнайды айдау тарифін анықтау 58
3.7 Еңбекті ұйымдастыру және өндірісті басқару 59
4 Қауіпсіздік және еңбек қорғау бөлімі 61
4.1 Қауіпсіздік техникасы 61
4.2 Өндірістік санитария 64
4.3 Өрт қауіпсіздігі 65
5 Қоршаған ортаны қорғау бөлімі 69
5.1 Атмосфералық ауаны қорғау 69
5.2 Сулы ортаны қорғау 69
5.3 Жер ресурстарын қорғау 70
ҚОРЫТЫНДЫ 77
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 78
Кез-келген елдің экономикасының дамуы және оның барлық бөліктеріндегі қалыпты өндірістік іс-әрекеттің болуы шикізатты және дайын өнімді уақытында тасымалдаудың дәлдігімен байланысты жүреді. Бұл іс-әрекетті және де басқа әртүрлі қажеттіліктерді қамтамасыз ету үшін барлық қазіргі заман тасымалдау түрлеріне соңғы техникамен жабдықталған дамуы жоғары жүйе болуы қажет.
Отындық-энергетикалық кешені болып Қазақстан Республикасы экономикасының барлық салаларының негізі. Оның маңызды элементі мұнай, газ және оның өнімдерін тасымалдау үшін арналған магистралдық құбырөткізгіштердің жүйесі болып табылады. Қазақстандағы мұнай және газ кен орындарының және тұтынушылардың географиялық орналасуы құбырөткізгішпен тасымалдауды бірінші орынға қояды. Тек құбырөткізгішпен тасымалдау мұнайдың, мұнай өнімдерінің және газдың айтарлықтай жүк ағыстарын үздіксіз және біркелкі тасымалдануына кепілдік береді және ол кездегі экономикалық шығындар төмен. Құбырөткізгішпен тасымалдау – ең орнықты, қауіпсіз және экологиялық таза тасымалдау түрі.
Мұндай құбырөткізгіштердің бірі Қазақстан кен орындарының мұнайында жұмыс істейтін Павлодар және Шымкент мұнай өңдеу заводтарының жұмысын қамтамасыз етуге арналған “Құмкөл - Қарақойын” мұнай құбыры.
Отындық-энергетикалық кешені болып Қазақстан Республикасы экономикасының барлық салаларының негізі. Оның маңызды элементі мұнай, газ және оның өнімдерін тасымалдау үшін арналған магистралдық құбырөткізгіштердің жүйесі болып табылады. Қазақстандағы мұнай және газ кен орындарының және тұтынушылардың географиялық орналасуы құбырөткізгішпен тасымалдауды бірінші орынға қояды. Тек құбырөткізгішпен тасымалдау мұнайдың, мұнай өнімдерінің және газдың айтарлықтай жүк ағыстарын үздіксіз және біркелкі тасымалдануына кепілдік береді және ол кездегі экономикалық шығындар төмен. Құбырөткізгішпен тасымалдау – ең орнықты, қауіпсіз және экологиялық таза тасымалдау түрі.
Мұндай құбырөткізгіштердің бірі Қазақстан кен орындарының мұнайында жұмыс істейтін Павлодар және Шымкент мұнай өңдеу заводтарының жұмысын қамтамасыз етуге арналған “Құмкөл - Қарақойын” мұнай құбыры.
1. Харламенко В. И., Голуб М. В. Эксплуатация насосов магистральных
нефтепродуктопроводов - М.; Недра, 1978
2. Тугунов П. И., Новоселов В.Ф. Типовые расчеты при проектировании
и эксплуатации нефтебаз и нефтепроводов - М.; Недра, 1981
3. Галиев Б.Б., Карпачев М.3., Харламеков. Магистральные
нефтепродуктопроводы - М.; Недра, 1988
4. Алиев Р.А. и др. Трубопроводный транспорт нефти и газа. -М.; Недра
1989.
5. Тайкулакова Г. С. Дипломное проектирование. Алматы, 2000 год.
6. Березин В.Л. и др. Сооружение и ремонт газонефтепроводов. -М.;
Недра, 1989
7. Бабин Б.В. и др. Типовые расчеты при сооружении магистральных
трубопроводов. -М.; Недра, 1981
8. Харламенко В.И. Эксплуатация насосов магистральных нефтепроводов. -Москва, Недра, 1978.
9. ЖҚ-033-02. «Магистральді мұнай құбырларын техникалық пайдалану ережелері», -Астана, «ҚазТрансОйл» ЖАҚ, 2009ж
10. Шаммазов А.М. Проектирование насосных и компрессорных станций.
Уфа, 2003
11.Харламенко В.И., Голуб М.В. Эксплуатация насосов магистральных нефтепродуктопроводов. М.: "Недра",1996.
12.Васильев Г.Г.Трубопроводный транспорт нефти.-М.;Недра-Бизнесцентр,2002.
13. Правила технической эксплуатации магистральных нефтепроводов.- М.; Недра, 2001.
14. В.Ф.Абузова, Р.А. Алиев, В.Ф. Новоселов и др. Типовые расчеты припроектировании и экссплуатации и нефтепроводов: 2002.
15.Коршак.А.А, Н.Н.Шманов, А.Г.Пирогов. Магистральды мұнай құбырлары.Мұнай айдаустанцияларыныңтехнологиялық жабдығы.2008ж
16. Махмотов.Е.С, Нечваль.- Магистральды мұнай құбырлары. Мұнайды желілік бөліктен ығыстырып шығару.2009ж
17. Дерцакян.А.К, Б.Г.Волков, М.Н Шпотаковский. Справочник по проектированию магистральных трубопроводов.- Л.;Недра, Ленингр. отд-ние,1997.
нефтепродуктопроводов - М.; Недра, 1978
2. Тугунов П. И., Новоселов В.Ф. Типовые расчеты при проектировании
и эксплуатации нефтебаз и нефтепроводов - М.; Недра, 1981
3. Галиев Б.Б., Карпачев М.3., Харламеков. Магистральные
нефтепродуктопроводы - М.; Недра, 1988
4. Алиев Р.А. и др. Трубопроводный транспорт нефти и газа. -М.; Недра
1989.
5. Тайкулакова Г. С. Дипломное проектирование. Алматы, 2000 год.
6. Березин В.Л. и др. Сооружение и ремонт газонефтепроводов. -М.;
Недра, 1989
7. Бабин Б.В. и др. Типовые расчеты при сооружении магистральных
трубопроводов. -М.; Недра, 1981
8. Харламенко В.И. Эксплуатация насосов магистральных нефтепроводов. -Москва, Недра, 1978.
9. ЖҚ-033-02. «Магистральді мұнай құбырларын техникалық пайдалану ережелері», -Астана, «ҚазТрансОйл» ЖАҚ, 2009ж
10. Шаммазов А.М. Проектирование насосных и компрессорных станций.
Уфа, 2003
11.Харламенко В.И., Голуб М.В. Эксплуатация насосов магистральных нефтепродуктопроводов. М.: "Недра",1996.
12.Васильев Г.Г.Трубопроводный транспорт нефти.-М.;Недра-Бизнесцентр,2002.
13. Правила технической эксплуатации магистральных нефтепроводов.- М.; Недра, 2001.
14. В.Ф.Абузова, Р.А. Алиев, В.Ф. Новоселов и др. Типовые расчеты припроектировании и экссплуатации и нефтепроводов: 2002.
15.Коршак.А.А, Н.Н.Шманов, А.Г.Пирогов. Магистральды мұнай құбырлары.Мұнай айдаустанцияларыныңтехнологиялық жабдығы.2008ж
16. Махмотов.Е.С, Нечваль.- Магистральды мұнай құбырлары. Мұнайды желілік бөліктен ығыстырып шығару.2009ж
17. Дерцакян.А.К, Б.Г.Волков, М.Н Шпотаковский. Справочник по проектированию магистральных трубопроводов.- Л.;Недра, Ленингр. отд-ние,1997.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Қ.И. Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті
Қ.Тұрысов атындағы геология және мұнай-газ ісі институты
Газ-мұнай құбырлары мен газ-мұнай қоймаларын жобалау, салу және пайдалану кафедрасы
5В070800-Мұнай-газ ісі
ҚОРҒАУҒА ЖІБЕРІЛДІ
Кафедра меңгерушісі
техн. ғыл. д-ры, профессор
____________Т.І.Іргебаев
_______________2013ж.
Дипломдық жоба орындауға
ТАПСЫРМА
Білім алушы Ажимов Қазыбек
Тақырыбы Қарақойын мұнай айдау стансасындағы резервуарлық паркті қайта жаңарту
Университет ректорының "20" қараша 2013 ж. № 468-ө бұйрығымен бекітілген
Аяқталған жұмысты тапсыру мерзімі 12 мамыр 2014 ж.
Дипломдық жұмыстың бастапқы берілістері құбыр диаметрі 530мм және 720мм қысым 4,5 және 6МПа, трасса ұзындығы 200км өнімділігі 4млн. тоннажыл жалпы сыйымдылығы 80000 м³ резервуарлық парк әрқайсысы 20000м³ 4 резервуар
Дипломдық жұмыста қарастырылатын мәселелер тізімі
а )Техника және технологиялық бөлім
ә) Арнайы бөлім
б) Экономикалық бөлім
в) Қауіпсіздік және еңбекті қорғау бөлімі
г) Қоршаған ортаны қорғау бөлімі
Сызбалық материалдар тізімі (міндетті сызбалар дәл көрсетілуі тиіс)
Бас жоспар, Технлологиялық үлгі ,Қырғыштарды қабылдау торабы, Қырғышты жіберу торабы,Мұнайды есепке алу торабы, Мұнайға депрессатор араластыру қондырғысы, Газ теңестіру жүйесі, Патенттік шолу, БМАС-ның құрылысына инвестиция салудағы таза қалдық табысты анықтау схемасы
Ұсынылатын негізгі әдебиет 17 Әдебиеттер тізімі
АҢДАТПА
Дипломдық жобада Қарақойын мұнай айдау стансасындағы резервуарлық паркті қайта жаңарту мәселелері қарастырылған. Келтiрiлген техникалық шешiмдер Қазақстан Республикасында қабылданған нормалық құжатарына сәйкес келедi.
Экономикалық бөлiмде негізгі техника-экономикалық көрсеткiштер анықталып, жұмсалған қаржыны 4,7 жылда қайтару қарастырылған.
Еңбек пен қоршаған ортаны қорғау бөлiмдерiнде мұнай айдау станция қауiпсiз пайдаланудың практикалық және тиiмдi әдiстерi келтiрiлген.
АННОТАЦИЯ
В дипломном проекте рассмотрены решение реконструкции резервуарного парка НПС Каракойын. Приведенные технические решения соответствуют нормативным документам существующим в Республике Казахстан.
В экономической части определены основные технико-экономические показатели по которой срок окупаемости проекта составляет 4,7 года.
В частях охраны окружающей среды и охраны труда приведены практические решения по безопасной эксплуатации станции.
ANNOTATION
In the graduation present document offers a project " Kumkol - Қarakoyn - Atasu " oil exploitation optimal technological solutions adopted for the reconstruction MOPS " Karakoyn ." These solutions correspond to the existing regulations in the Republic of Kazakhstan .
In the economic section identifies the main technical and economic indicators by which the payback period is 4.7 years .
In parts of the environmental and safety provides practical solutions for the safe operation of the plant .
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 10
1 Техника және технологиялық бөлім 11
1.Магистралды құбырөткізгіштердің қысқаша сипаттамасы 11
1.1.1 Құмкөл - Қарақойын мұнай құбыры 11
1.1.2 Павлодар - Шымкент мұнай құбыры 13
1.2 Қарақойын БМАС-ның негізгі объектілері 14
1.2.1 Мұнайды қабылдау 15
1.2.2 Резервуарлық парк 16
1.2.3 Жеңіл фракцияларды ұстау қондырғысы 17
1.2.4 Сораптық станцияның негізгі және көмекші жабдығы 18
1.2.5 Технологиялық құбырөткізгіштер 18
1.2.6 Дренаждық ыдыстар 19
1.2.7 Мұнай мөлшерін есепке алу 19
1.2.8 Мұнай сапасын бақылау 20
1.3 Тұтқыр және мұнай және мұнай-өнімдерін айдаудың әдістері 20
1.3.1 Патенттік шолу 21
1.3.2 Прототип таңдау 26
1.3.3 Өнертабысты сипаттау 26
2 Арнайы бөлім 28
2.1 Құбырөткізгішті беріктілікке есептеу 28
2.2 Құбырөткізгіштің гидравликалық есебі 34
2.3 Сораптық станцияның жабдығын таңдау 34
2.3.1 Сораптың жұмысын реттеу 35
2.3.2 Жіберілетін сору биіктігін анықтау 37
2.4 "Үлкен тыныс алулардан" болатын мұнайдың
жоғалуын есептеу 38
2.5 Компьютерлік есептемемен есептеу 42
3 Экономикалық бөлім 46
3.1 Күрделі салымдардың көлемі 46
3.1.1 Ағымдық соманың болашақ құны 47
3.1.2 Пайданың ішкі нормасын есептеу 48
3.1.3 Инвестицияның ақталу мерзімі 49
3.2 Жылдық экономикалық шығындар 49
3.3 Өндірістің шекті нүктесін анықтау 56
3.4 Меншікті өзіндік құнды анықтау 57
3.5 Залалсыздық нүктесін алгебралық әдіспен есептеу 57
3.6 Мұнайды айдау тарифін анықтау 58
3.7 Еңбекті ұйымдастыру және өндірісті басқару 59
4 Қауіпсіздік және еңбек қорғау бөлімі 61
4.1 Қауіпсіздік техникасы 61
4.2 Өндірістік санитария 64
4.3 Өрт қауіпсіздігі 65
5 Қоршаған ортаны қорғау бөлімі 69
5.1 Атмосфералық ауаны қорғау 69
5.2 Сулы ортаны қорғау 69
5.3 Жер ресурстарын қорғау 70
ҚОРЫТЫНДЫ 77
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 78
КІРІСПЕ
Кез-келген елдің экономикасының дамуы және оның барлық бөліктеріндегі қалыпты өндірістік іс-әрекеттің болуы шикізатты және дайын өнімді уақытында тасымалдаудың дәлдігімен байланысты жүреді. Бұл іс-әрекетті және де басқа әртүрлі қажеттіліктерді қамтамасыз ету үшін барлық қазіргі заман тасымалдау түрлеріне соңғы техникамен жабдықталған дамуы жоғары жүйе болуы қажет.
Отындық-энергетикалық кешені болып Қазақстан Республикасы экономикасының барлық салаларының негізі. Оның маңызды элементі мұнай, газ және оның өнімдерін тасымалдау үшін арналған магистралдық құбырөткізгіштердің жүйесі болып табылады. Қазақстандағы мұнай және газ кен орындарының және тұтынушылардың географиялық орналасуы құбырөткізгішпен тасымалдауды бірінші орынға қояды. Тек құбырөткізгішпен тасымалдау мұнайдың, мұнай өнімдерінің және газдың айтарлықтай жүк ағыстарын үздіксіз және біркелкі тасымалдануына кепілдік береді және ол кездегі экономикалық шығындар төмен. Құбырөткізгішпен тасымалдау - ең орнықты, қауіпсіз және экологиялық таза тасымалдау түрі.
Мұндай құбырөткізгіштердің бірі Қазақстан кен орындарының мұнайында жұмыс істейтін Павлодар және Шымкент мұнай өңдеу заводтарының жұмысын қамтамасыз етуге арналған "Құмкөл - Қарақойын" мұнай құбыры.
1 Техника және технологиялық бөлім
1.1 Магистралды құбырөткізгіштердің қысқаша сипаттамасы
1.1.1 Құмкөл-Қарақойын құбыры
Жобаланытын мұнай құбырының негізгі арналуы - Қазақстан кен орындарының мұнайында жұмыс істейтін Павлодар және Шымкент мұнай өңдеу заводтарының жұмысын қамтамысыз ету.
Мұнай құбырының бастапқы бөлігі - "Құмкөл" мұнай айдау станциясы, соңғы бөлігі - "Қарақойын" мұнай айдау станциясы, ол Павлодар-Шымкент трассасының 1107км-де аралық станция ретінде орналасқан.
"Құмкөл" басты мұнай айдау станциясы Батыс Қазақстан - Құмкөл құрылысының жобасына кіреді.
Батыс Қазақстан - Құмкөл мұнай құбырын жобалау келесі мәселелердің шешілуін қарастырады:
oo Павлодар және Шымкент мұнай өңдеу заводтарын Республиканың ішкі ресурстарының шикізатымен қамтамасыз ету;
oo жоғары тұтқырлықты Құмкөл мұнайын Батыс Қазақстандық мұнайлармен араластыру арқылы тасымалдау технологиясын жақсарту;
oo Ақтөбе облысындағы және Құмкөл аймағындағы кен орныдарында өндірілетін мұнай көлемінің өсуіне байланысты тасымалдауды қамтамасыз ету.
Құмкөл-Қарақойын мұнай құбыры болашақта Батыс Қазақстан - Қытай магистралдың мұнай құбырының бөлігі болады.
Мұнай құбыры ұзындығы 200км болатын және диаметрлері 530мм және 720 мм ені тізбекті магистралдық бөліктен тұрады. Диаметрі 530мм тізбек арқылы тұтқырлығы төмен Батыс Сібір мұнайы беріліп, ол жоғары тұтқырлықты Құмкөл мұнайымен араластырады, ал одан кейін диаметрі 720мм мұнай құбырымен қоспа негізгі трасса арқылы Шымкент мұнай өңдеу заводына жіберіледі.
Батыс Сібір мұнайының берілуі тоқтағанын ескерсек Құмкөл мұнайын тасымалдау алдын-ала қыздырумен және депрессаторлық қоспалар қосумен жүргізіледі.
Қыздырылған мұнайға аз көлемде депрессатор қосу мұнайдың қату температурасын төмендетеді және төмен температуралардағы мұнай құрылымының беріктілігін төмендетеді.
Мұнай құбырының құрамына мыналар кіреді:
oo құбырдың өзі;
oo магистралдық технологияның байланыс жүйесі;
oo трасса бойындағы электр берілісінің желілері (ВЛ-10кВт);
oo катодық сақтандыру құрылыстары;
oo авариялық-қалпына келтіру бөліктері;
oo жөндеу бригадаларын орнату бөліктері;
oo қырғыштарды жіберу-қабылдау камералары;
oo мұнай айдау станциялары;
oo технологиялық процестерді басқарудың автоматтандырылған жүйесі;
oo жетектері бар сызықтық ашып-жабу арматурасы;
oo вертолет алаңдары.
Құбырөткізгіш трассасы жасанды және табиғи кедергілерден өтеді: автомобиль және темір жолдар, сайлар, өзендер.
Мұнай құбырының төселуі бүкіл ұзындығында жер асты 0,8-1,0м тереңдетілумен орындалады.
Мұнай құбырының сызықтық бөлігінде қырғыштарды және диагностика құралдарын жіберу және қабылдау құрылғыларымен біріктірілген мұнай айдау станциясына жалғау талаптарын тұрғызу қарастырылады.
Мұнай құбырының сызықтық бөлігін күрделі және ағымдық жөндеу үшін және сораптық станциялардағы аварияларды жою үшін қажетті механизмдер мен машиналармен жабдықталған авариялық қалпына келтіру бөліктері қарастырылады.
Мұнай құбырын төсеу үшін 17Г2СФ маркалы болаттан жасалған диаметрі 720мм электрлі дәнекерленген тік тігісті болат құбырлар қабылданады.
Құбыр қабырғасының қалыңдығы станциядағы қысымды, құбырдың биіктік белгілерін, құбыр бойымен қысымның түсуін және бөлік категориясын есепке алып анықталынады.
Құбыр қабырғасының қалыңдығын анықтау есептік бөлімде келтірілген.
Сызықтық ашып-жабу арматурасы ретінде жарылыстан қауіпсіз орындалған.
Электр жетегі бар 30с905нж типті сыналы ысырма алынады.
Ысырмалар темір бетонды бағандармен металл тормен жабылған қоршауда құдықсыз орналастырлады. Құбырмен жалғануы дәнекерлеу арқылы.
Фланецтік арматураны қолдану құбырөткізгішті жабдыққа, сондай-ақ жөндеу жұмыстары кезінде қолданылатын құрылғыларға жалғанғанда ғана рұқсат етіледі.
Сұйқтық ысырмалар трассада жергілікті рельефтің төменгі бөліктерінің секциялық әсер етуін ескеріп 14 км сайын орнатылады.
"Құмкөл-Қарақойын" трассасы бойынша ысырмалардың жалпы саны - 14 дана.
Темір және автожолдардан өтетін мұнай құбырының бөліктері сақтандыру қаптамасымен жасалады. Қаптаманың ұштары темір жолдан өткізілгенде шеткі жолдың өсінен 25м-ге, ал автожолдан өткізілгенде топырақ үймесінің жиегінен 10м-ге шығарылуы қажет. Қаптама ұштарында нығыздамалар болуы қажет.
Фланецтік армотураны қолдану құбырөткізгішті жабдыққа, сондай-ақ жөндеу жұмыстары кезінде қолданылатын құрылғыларға жалғағанда ғана рұқсат етіледі.
Сызықтық ысырмалар трассада жергілікті рельефтің төменгі бөліктерінің секциялық әсер етуін ескеріп 14 км сайын орнатылады.
Құмкөл-Қарақойын трассасы бойынша ысырмалардың жалпы саны - 14 дана.
Темір және автожолдардан өтетін мұнай құбырының бөліктері сақтандыру қаптамасымен жасалады. Қаптаманың ұштары темір жолдан өткізілгенде шеткі жолдың өсінен 25 м-ге, ал автожолдан өткізілгенде топырақ үймесінің жиегінен 10 м-ге шығарылуы қажет. Қаптама ұштарында нығыздамалар болуы қажет.
Қаптама құбырының диаметрі 1000 мм, қабырға қалыңдығы 8 мм етіп алынды.
Болат маркасы СТ-10, электрлік дәнекерленген болат құбыр, бір погон метрге салмағы 199,7кг.
Су кедергісінен өткенде құбырды жерасты төсеу қарастырылған, шайылуы мүмкін өзен табанынан құбырөткізгіштің төбесіне дейін 0,5м-ден кем болмауы қажет, бірақ су түбінің табиғи белгісінен санағанда 1м-ден кем болмауы қажет.
Қабылданған тереңдету мәні су астындағы жер жұмыстары болғанда құбырдың механикалық бүлінуінен және шайылудан сақтандыруы керек.
2.0.2 Павлодар - Шымкент мұнай құбыры
Қазақстан Республикасының территориясында орналасқан мемшекара (215км) - Павлодар (429км) Омск - Павлодар құбырөткізгіштің құрамына кіреді. Бұл құбырөткізгіш DN1000 батыс - сібірлік мұнайды Павлодар мұнай өңдеу зауытына әкеліп ары қарай оңтүстік - батыс бағытына қарай кетеді. Жобалық өнімділігі 21...23 млн.тжыл, ал толық өнімділігі 55млн.тжыл. Осы сызықтық бөліктің ұзындығы 214км болатын арасында 225км - лі участокте орналасқан жалғыз ғана Прииртыш аралық станциясы бар. Қазіргі уақытта құбырөткізгіште периодты түрде 300...400мың.тай өнімділігімен Омск БМАС - ң сораптардың көмегімен Павлодар мұнай өңдеу зауытына айдалынады.
Павлодар (0км) - Атасу (680км) және Қарақойын (1107км) - Атасу (680км) участоктері Павлодар - Шымкент DN800 құбырөткізгіштің құрамына кіреді. ТүркменНИПИнефть институтының жобасы бойынша салынған. Құбырөткізгіштің жалпы ұзындығы 1636км. Бұл участок өнімділігі 17млн.тжыл болатын Павлодар МӨЗ - нан Шымкент,Чарджоу және Ферғана бағыттарға айдауды қамтамасыз етеді. Павлодар - Атасу ұзындығы 680км бөлігінде мынандай мұнай айдау станциялары орналасқан: Павлодар БМАС, Екібастұз МАС, Степной МАС, Трудовой МАС, Сарепта МАС. Қазіргі уақытта бұл бағытта мұнайды айдау аса қарқынды жүргізілмейді. 2004 жылдың басынан бастап Атасу БМАС - ң теміржол эстакадасына 0,1 млн.т мұнай айдалды. Осы уақытта Павлодар БМАС - да, Екібастұз МАС - да және Степной МАС - да бір ғана магистралдық сорап жұмыс істеп тұрды. Қалған МАС - ы технологиялық процеске қатыспады. Ұзындығы 427км - лі Қарақойын - Атасу сызықтық бөлігінде Қарақойын БМАС, Барсенгір МАС және Атасу БМАС - ы орналасқан. Қазіргі уақытта бұл сызықтық бөлікте 1,5млн.тжыл көлемде Атасу БМАС - ң теміржол эстакадасына тез қататын құмкөлдік мұнайды кері бағытта айдалуда.
1.1-Кесте - Айдалынатын мұнайдың параметрлері
Мұнай
Құмкөл
Батыс - сібірлік
+200С - гі тығыздығы,кгм3
806 - 820
835 - 854
Қату температурасы,0С
+20С - +12
-17
Кинематикалық тұтқырлық,мм2с
4,05(+500С) - 49,4(+100С)
6,6(+150С) - 20,8(+10С)
Күкірттің массалық үлесі,%
0,09
0,85
Судың массалық үлесі,%
0,2
Хлорлы тұздың массалық концентрациясы,мгдм3
100
40
Механикалық қоспалардың массалық үлесі,%
0,003
-
Қаныққан бу қысымы,кПа
50,8
50,5
1.2 Қарақойын БМАС-ның негізгі объектілері
Жобаланатын Қарақойын БМАС қыздырылған құмкөлдік мұнайды қабылдап, екі бағытқа (Атасу және Шымкент) айдауды қамтамасыз етеді.
Операциялық қызметті қамтамасыз ету үшін келесі технологиялық ғимараттар мен құрылыстар қарастырылады:
- жалпы сыйымдылығы 80000м3 резервуарлық парк (әрқайсысы 20000м3 4 резервуар);
- Құмкөл - Қарақойын және Павлодар - Шымкент құбырөткізгіштерінен қабылдайтын екі тазалау қондырғыларын қабылдап - тарату торабы;
- Құмкөл - Қарақойын және Павлодар - Шымкент құбырөткізгіштердің екі сүзгі алаңдар торабы;
- майжүйесі блок - боксы және май сақтау блокі бар №1 магистралдық сораптар агрегатының (Қарақойын І) жалпы жабындысы;
- майжүйесі блок - боксы және май сақтау блокі бар №2 магистралдық сораптар агрегатының (Қарақойын ІІ) жалпы жабындысы;
- екі қысымды реттеу торабы;
- соққы толқынды бәсеңдету блок - бокс жүйесі;
- екі сақтандыру клапандар алаңы;
- тегеурінді сораптар алаңы;
- ЕП - 100 ағындылар ыдысы;
- ЕП - 16 ағындылар ыдысы;
- дизельдік электростанция блок - боксы;
- дизельдік жанармайды сақтау қоймасы;
- 2 колонкалы автоқұюстанциясы;
- гараждық - жөндеу блокі;
- мұнайды есепке алу тораптары ;
- депрессаторлық қондырғы ;
- технологиялық құбырлар;
- көмірсутектерінің жеңіл фракцияларын ұстап қалу қондырғысы.
1.2.1 Мұнайды қабылдау
БМАС-ның резервуарлық паркіне мұнайды қабылдау екі көзден қарастырылады:
БМАС-ның алаңына "Құмкөл - Қарақойын" магистралды құбырөткізгіштен, ол құбырөткізгіш "Құмқөл" БМАС-ке жапсарлас жатқан Құмкөл ОМДБ-нен , БК КазГерМұнай кәсіпорнына тиесілі Орталық мұнай дайындау бөлігінен (ақшабұлақтық мұнайлар) екі тізбекті мұнай құбырымен (Ду 200мм, ұзындығы 57км, өнімділігі 60-200м3сағ, мұнайды өндірудің жылдық көлемінен тәуелді) және "Павлодар -Шымкент" құбырөткізгішінен қабылдайды.
Құмкөл ОМДБ-нің резервуарларынан құмкөлдік кен орындарының мұнайларын беру база ішіндегі айдау жүргізетін сораптық агрегаттардың көмегімен жүргізіледі.
Сораптық жабдықты таңдау Құмкөл ОМДБ-нің резервуарлық паркінен құмкөлдік мұнайлардың тәуліктік көлемін "Құмкөл "БМАС-ның резервуарларына 16сағтәулікте (екі ауысымда) айдауды қамтамасыз ету шартынан орындалады.
Қондырғы ретінде автономды көмекші жүйелері бар RРК типті екі сорап ұсынылды, өнімділігі Q=900м3сағ, арыны 80м, электрлік қозғалтқышы жарылыстан сақтандырылып жасалған, қуаты N=250квт, n=1500 айнмин.
Сорапты механикалық бүлінулерден сақтандыру үшін сораптардың сору тізбектерінде сүзгілер орнатылады.
Сораптық цехта орнатылатын ысырмалардың жетектері ретінде Rotork типті электрлік жетектер алынды.
Құмкөл мұнайларын БМАС-ның резервуарларына беру алдында оларға депрессорлық қоспа қосу қарастырылады, ол жұмыс істеп тұрған депрессорлық қондырғыда дайындалады.
Депрессорлық қоспа 50-55оС температурада сондай температурадағы мұнай ағысына енгізіледі.
Ақшабұлақ мұнайының жоғары температурадағы (+17оС) қататының ескерсек оның айдалуы депрессорлық қоспа қосу арқылы жүргізіледі, ол мұнайға Ақшабұлақ-Құмкөл мұнай құбырына айдау алдында қосылады.
Мұнайдың Қарақойын БМАС-на түсу температурасы қысқы мезгілде +8оС.
Ақшабұлақ мұнайларын резервуарларға қабылдау кезінде оларды +4040оС температураға дейін қыздыру қарастырылған.
Магистралдық сораптардың техникалық параметрлері 2-кестеде көрсетілген.
1.2.2 Резервуарлық парк
Қарақойын БМАС-сы арналуы жағынан Құмкөл-Қарақойын мұнай құбырының соңғы сораптық станциясы болып табылады, ол мұнайларды қабылдайды, сақтайды және айдайды.
Қарақойын БМАС-ның операциялар жүргізуін қамтамасыз ету үшін жалпы сыйымдылығы 80000м3 (әрқайсысы 20000м3 төрт резервуар) резервуарлық парк қабылданған, ол келесі өлшемдегі ыдыс қорын береді:
- 2002 жылы айдаудың 1,6 тәуліктік көлемі;
- 2006 жылға айдаудың 1,2 тәуліктік көлемі.
Сонымен Құмкөл-Қарақойын мұнай құбырындағы резервуарлық парктердің қосынды пайдалы көлемі 2006 жылға айдаудың 2,8 тәуліктін көлемін құрайды.
БМАС-да жеңіл тез қататын мұнайлармен операциялар орындалатын болғандықтан төбесі стационарлы тік резервуарлар қабылданды.
Депрессорлық қоспалар қолданылып мұнайды ыстық айдаумен жіберетіндіктен жылу шығындарын азайту үшін резервуарларға қалыңдығы 100мм минералдық тақтамен және алюминий қалқандармен жылу-оқшауландырылуы жасалады.
Шайырлы-парафинисті шөгінділердің жиналуын болдырмас үшін әрбір резервуарда электрлік қозғалтқышы бар, қуаты N=7,5 квт Jensen Mixers фирмасының миксері орнатылады.
1.2-Кесте-Магистралдық сораптардың техникалық параметрлері
Сораптық
Агрегат
Сорап
Электрқозғалтқыш
Түрі
Өнім-ділігі,
м3сағ
Арын
Диа-метр
(сору
айд)
Түрі
Қуаты, кВт
Айналу
жиілігі, мин-1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1.2-Кестенің жалғасы
1
2
3
4
5
6
7
8
9
І
№1
НМ
250-475
250
475
300200
ВАО2-
560-500
500
1500
№2
№3
НМ
3600-230
3600
230
500500
СТДП2500-
2УХЛ4
2500
3000
№4
ІІ
№1
НМ
1250-260
1250
260
350350
СТДП2500-
2УХЛ4
1250
3000
№2
№3
№4
Тегеурінді
№1
НПВ
3600-90
3600
90
800500
ВАОВ71-
4У1А
1250
1500
№2
№3
НПВ
1250-60
1250
60
600500
ВАОВ560-4У1А
560
1500
№4
1.2.3 Жеңіл фракцияларды ұстау қондырғысы
Құмкөл мұнайларында парафин мен асфальтеннің көп екенін ескерсек резервуарларда понтон қою пайдалану жағынан тиімсіз.
Мұнайды айдау-төгу кезінде жеңіл фракциялардың жоғалуын тоқтату үшін жоба бойынша резервуарлық паркті газбен теңестіру жүйесімен жабдықтау қарастырылады. Ол жеңіл фракцияларды ұстау қондырғысына қосылады.
Жеңіл фракцияларды утимизациялау мақсатында бұл жұмыста жеңіл фракцияларды ұстаудың конденсациялық-компрессорлық жүйесі ұсынылған, ол графикалық бөлімнің - сызбасында көрсетілген.
Бұл үлгі бойынша ауалы-булы қоспаны сығымдау екі сатымен жүргізіледі. Тоңазытқышта сығымдаудың екінші сатысынан кейін конденсат алынады және газ қоспасы салқындатылады. Мұндай өңдеудің нәтижесінде газ күйіндегі көмірсутектердің үлкен бөлігі конденсацияланады. Конденсатты жинау үшін дренаждық ыдыстар қолданылады. Резервуардағы қысым төмендегенде оның газдық кеңістігін көмірсутекті газбен толтыру үшін ыдыстардың біреуі қыздырғышпен жабдықталған, ол конденсаттың тез булануына көмектеседі.
1.2.4 Сораптық станцияның негізгі және көмекші жабдығы
Негізгі жабдықты таңдау магистралдың мұнай құбырына 4млн. тоннажыл көлемінде мұнай айдаудағы көрсеткіштерді (беріліс, арын) ескеріп жүргізіледі.
Қажетті көрсеткіштерге НМ-1250-260 магистралдық сораптық агрегаттары Q=900м3сағ ротормен, 260м арынмен сәйкес келеді. Электрлік қозғалтқыштары жарылыстан қауіпсіз орындалған 2АЗМВ1, қуаты N=800 квт, айналымдар саны n=3000 айнмин (1 - жұмыстық, 1 - қосымша).
Магистралдық сораптық агрегаттардың кавитациясыз жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін, резервуарлардағы мұнайдың айналымдық қыздырылуын және база ішіндегі айдалуларды қамтамасыз ету үшін RРК (Германия) типті екі сорапты орнату қарастырылады, өнімділігі 900м3сағ, арыны 80м, электрлік қозғалтқышы жарылыстан қауіпсіз орындалған, N=250квт, n=1500айнмин. Сораптар сораптық цех ғимаратының машиналық залында орнатылады.
Магистралдық сораптық агрегаттардың қалыпты жұмыс жағдайын қамтамасыз ету үшін май жүйесінің жеке тұрған блок боксында орнатылған май қондырғысы қарастырылады.
Май қондырғысында қолданылатын майды сақтау үшін майды сақтау блогы қарастырылады, оған әрқайсысының сыйымдылығы 5м3 екі жерасты көлденең резервуары кіреді.
Май қондырғысы және сақтау блогы арасындағы майды айдау бойынша операция НМШ 5-25-3.64Б-1 сорабымен жүргізіледі, өнімділігі Q=3,6м3сағ, қысымы Р0,4 МПа (май қондырғысының ішінде ұсталатын).
Магистралдық сораптардың торецтік нығыздамаларынан болатын ағындыларды жинау, сораптар мен құбырөткізгіштерді босату дренаждық ыдысқа жіберіледі.
Сораптық цехта қалыпқа келтіру және жөндеу жұмыстарын жүргізу үшін жарылысқа қауіпсіз орындалған, жүк көтергіштігі 5т қолмен ілетін көпірлік кран орнатылады.
1.2.5 Технологиялық құбырөткізгіштер
Технологиялық құбырөткізгіштердің үлгісі станция алаңындағы мұнайды қабылдау, сақтау және оны магистралдық мұнай құбырына айдауға дайындау операцияларын жүргізуді қамтамасыз етеді.
Құбырөткізгіштер жер үстінде, төмен тіректерде орнатылады. Мұнай температурасын ұстап тұру мақсатында сору құбырөткізгіштері булы-серіктермен бір жылу-айыруда төселеді.
Температуралық ұзаруларды компенсациялау П - түріндегі компенсаторлардың, табиғи бұрылу бұрыштарымен және қозғалмайтын, сырғитын тіректердің көмегімен шешілген.
Жылу-айырғыш ретінде алюминийден жабындысы бар минералдық мақталар қолданылады.
БМАС-ның технологиялық құбырөткізгіштерін және жабдығын қысымның жоғарылап кетуінен сақтандыру үшін мұнай құбырынан мұнайды қабылдауда сақтандыру торабы бар сүзгілер алаңы қарастырылады.
Технологиялық құбырөткізгіштердің электрлі жетекті ысырамалар Rotork жетегімен жабдықталған.
1.2.6 Дренаждық ыдыстар
Магистралдық сораптардың торецтік нығыздамаларынан ағындыларды жинау, технологиялық жабдықтарды және құбырөткізгіштерді босату екі ЕПП-12,5 дренаждық ыдыстарына жіберіледі.
Ыдыстар ТУ-26-34-59 "Жерасты көлденең дренаждық ыдыс" құжатына сәйкес дайындалады және жерасты орнатылады.
Ыдыстардың төгілуі батырылатын 12НА-9х4, сораптық агрегаттарымен жүргізіледі, өнімділігі 80м3сағ., арыны 43м, электрлік қозғалтқышы, мойнында орнатылған, N = 15кВт.
6.2.7 Мұнай мөлшерін есепке алу
" Қарақойын " БМАС-ның резервуарлық паркіне түсетін әрбір мұнай сұрыбын есепке алу үшін келесі коммерциялық есепке алу қарастырылған:
oo "Құмкөл- Қарақойын " құбырөткізгішінен келетін мұнайды есепке алу;
oo "Павлодар - Шымкент" құбырынан сібірлік мұнайды есепке алады.
"Құмкөл-Қарақойын" магистралдық мұнай құбырына түсетін мұнайды есепке алу үшін №4 есепке алу торабы қарастырылған, ол магистралдық сораптардан кейін тұрады.
Ұсынылған мұнайды есепке алу торабы ағыстағы мұнайдың нетто-салмағын өлшеуді, ағыс көрсеткіштерінің сандық және сапалық құрамын анықтауға және технологиялық ағысты тақтатпай аспаптардың мерзімді аттестациясын жасауға мүмкіндік береді. Мұнайды есепке алу торабы жобаның графикалық бөлімінде ( сызба) көрсетілген.
Есепке алу торабының құрамы: магистралдық құбырөткізгішпен байланыстырылған кіріс және шығыс коллекторлары, ысырмалар, сұйық шығысынан есептегіштер орнатылған өлшеу және бақылау желілері, шығын есептегіштердің метрологиялық аттестациясын жүргізетін қондырғысы бар қосымша коллектор, автоматты сына алатын және сынаны қолмен жіберетін құрылғысы бар мұнайдың сапасын бақылау блогы, багы бар дренаждық жүйе, ақпаратты өңдеу блогы, еркін газды бөлу қондырғысы.
Массалық шығын өлшегіштерді қолдану мұнай шығынын есептеуді 0,25% дәлдікпен береді және ол сұйық тұтқырлығынан тәуелсіз.
Сапа көрсеткіштерін тексеру блогында ядролы-магнитті-резонанстың спектрометрді қолдану ағыс құрамын 1с интервалмен (су, газ), ал мұнайдың құрамындағы көмірсутек парафин, асфальтпен мөлшерлерін 30с интервалмен ( дәлдігі 0,1%) анықтауға мүмкіндік береді.
1.2.8 Мұнай сапасын бақылау
Мұнай сапасын бақылау өз алдына және тұрған зертханада жүргізіледі.
Зертханалық корпуста сараптауларды ұйымдастыру үшін келесі бөлмелер қарастырылады:
oo химия-физикалық зертхана;
oo химиялық зертхана;
oo қойма;
oo қосымша ғимараттар.
Бөлмелерде зертзаналық жиһаздар орнатылады, технологиялық жабдық және реактивтердің қажетті жинағы қарастырылады.
3.3 Тұтқыр және жоғары қатуы бар мұнай және мұнай-өнімдерін айдаудың негізгі әдістері
Әртүрлі кен орындарының мұнайлары әртүрлі көмірсутектердің сандық қатынасы бойынша ерекшеленеді. Мысалы, кейбір маңғышлақ мұнайларындағы парафиннің мөлшері 25%-ті құрайды. Бірақ бұл көрсеткіш мұнайдың тасымалдауға дайындық қасиеттерін көрсетпейді, себебі бірдей мөлшерде парафині бар мұнайлардың тұтқырлығы және қату температурасы әртүрлі де үлкен шектерде ауысады. Мұнайдың және мұнай өнімдерінің тасымалдау қасиеттеріне шайырлар мен асфальтендер көп әсер етеді. Жоғары парафинді және айтарлықтай мөлшерде шайырлары мен асфальтендері бар, қату температурасы жоғары мұнайларды құбырөткізгішпен тасымалдау қиынға түседі.
Кей жағдайларда жоғары мөлшерде парафині бар және қату температурасы жоғары мұнайды тасымалдау қиын емес, себебі төменгі температураларда пайда болатын парафиндік кристалл тор әлсіз болады да сілкілеу кезінде бұзылады.
Тұтқыр мұнай және мұнай өнімдерін айдаудың арнайы әдістерін қарастырайық.
1.3.1 Патенттік шолу
Араластырғыштармен айдау
Тасымалданатын тұтқыр мұнайлардың және мұнай өнімдерінің реологиялық қасиеттерін жақсарту үшін оларға араластырғыштар (конденсат, бензин, керосин, тұтқырлығы төмен мұнай) қосуға болады. Егер кен орнында мұнайдың әртүрлі сұрыптары (тұтқыр, жоғары парафинді және төмен тұтқырлықты) өндірілетін болса, онда тұтқыр мұнайларды аз тұтқырлықты мұнаймен араластырып тұтқырлықты және қату температурасын төмендетуге болады, солай оларды берілген қашықтыққа айдауға болады.
Әртүрлі мұнайларды араластыруға болады, егер ол мұнай шикізатына қойылатын технологиялық талаптарды бұзбайтын болса. Араластырғыштар қосу кезінде парафин концентрациясы төмендейді, себебі оның бір бөлігі жеңіл фракцияларда ериді. Араластырғыш ретінде асфальтен-шайырлы заттары бар аз тұтқырлықты мұнайларды қолдану кезінде олар парафин кристалдарының өсуіне әкеледі, себебі олар тұтқырлық пен қату температурасын төмендететін депрессатор болып табылады.
Тұтқыр немесе жоғары парафинді мұнайдың әрбір сұрыбы үшін қажетті араластырғыштың мөлшері әртүрлі концентрациядағы қоспалардың тұтқырлығы және қату температурасы бойынша жүргізілетін зертханалық зерттеулердің негізінде анықталуы қажет. Араластырғыштың табылған тиімді концентрациясы тасымалдау кезінде дұрыс қадағалануы керек.
Тұтқыр мұнайларды және мұнай өнімдерін бензинмен немесе керосинмен араластыру практикада көп қолданылмайды, себебі бұл қоспаны тасымалдау айдаудың басқа әдістерінен қымбат.
Мазуттар және гудрондар үшін мұнай аралстырғыштар тиімсіз, себебі соңғы бөлікте қоспаны айдайтын қондырғы керек.
Тұтқыр немесе парафиндік мұнайларды және мұнай өнімдерін сумен қосып айдау - тиімді тасымалдау әдістерінің бірі.
Тұтқыр мұнай өнімдерін гидротасымалдаудың бірнеше варианты бар.
Құбырөткізгішке бір уақытта су және тұтқыр мұнай өнімі бірге айдалады, ол кезде соңғысы су сақинасының ішінде қозғалатын болуы керек. Сақинадағы мұнайдың қалқып шығуын болдырмас үшін ағысқа айналым беріледі, ол үшін мысалы "спираль" құбыр (сызба ) қолдануға болады. Мұнай құбырларының ішкі бетінде бұрандалық ойық жасалады, ол қозғалатын ағыстың айналуын тудырады, оның нәтижесінде ауырлау суды құбыр қондырғысына лақтыратын ортадан тепкіш күштер пайда болады. Судың тұтқырлығы мұнаймен салыстырғанда төмен болғандықтан, үйкеліске кететін қосынды шығындар үлкен емес және берілген қысымда сораптық станцияда үлкен беріліс алуға болады. Ағыстың көп бөлігі мұнайдан тұратындықтан оның берілісі салқын тұтқыр мұнайды айдаумен салыстырғанда энергияны аз жұмсап тез өседі.
Бұл әдісті сумен салыстырғанда тығыздықтары төмен мұнай және мұнай өнімдеріне қолдануға болады.
Су мен мұнайдың бөлінуі соңғы бөлікте жүргізіледі.
Бұл әдісті қолданғанда құбырөткізгіштің өткізу қабылеті салқын мұнайдың өзін айдаумен салыстырғанда 14-16 есе өседі. Бірақ бұл әдіс көп қолданыс таппады, себебі құбырдың ішкі бетіне ойықтар жасау қиын болғандықтан.
2) Екінші гидротасымалдау әдісінің мәні - мұнай мен судың қоспасын жасау (сызба ). Алынған сулы-мұнайлы қоспа ньютондық емес сұйықтың қаситеттеріне ие. Оның тұтқырлығы қозғалу жылдамдығы өскен сайын төмендей түседі, сондай-ақ мұнайдың тиксотроптық қасиеттерінен және суспензияның болу уақытынан тәуелді.
Тұтқырлықтың айтарлықтай төмендеуі қоспадан "судағы мұнай" эмульсиясын алғанда болады. "Судағы мұнай" эмульсиясы - бұл мұнайдың әр түрлі өлшемде қатқан бөліктерінің судағы қоспасы. Мұнайдың бөлшектері су пленкасымен қоршалған, сондықтан мұнайдың ішкі бөлігі сумен қатыспайды. Мұның нәтижесінде құбырдың бүкіл ішкі бетінде су сақинасы пайда болып, онымен сулы-мұнайлы қоспа сырғиды.
"Судағы мұнай" түріндегі эмульсияның түзілу жағдайын жақсарту үшін сулы-мұнайлы эмульсияға әртүрлі беттік-белсенді заттар қосады, олар суда ерітілген, құбырдың ішкі бетінің сумен шайылуын жақсартады, бұл тасымалдау кезінде үйкеліске кететін шығындарды азайтады. "Судағы мұнай" түріндегі эмульсияның тұрақтылығы беттік-белсенді заттардың сипаттамасынан және концентрациясынан, ағыс қозғалысының тәртібінен және температурасынан, ағыстағы су мен мұнайдың қатынасынан тәуелді. Айдау жылдамдығы күрт азайған кезде фазалардың инверсиясы болады, яғни "судағы мұнай" түріндегі эмульсия "мұнайдағы су" түріндегі эмульсияға ауысады, ал соңғының тұтқырлығы қарастырылып отырған температурадағы алғашқы мұнайдың тұтқырлығынан жоғары. "Мұнайдағы су" түріндегі эмульсияның тұтас фазасында әртүрлі өлшемдегі су бөлшектері бар мұнай болады. Қоспадағы су көлемінің азаюы эмульсия тұрақтылығын нашарлатады.
Тасымалданатын су көлемінің жоғарылауы эмульсияның тұрақтылығынжақсартады, бірақ мұнай мен мұнай өнімдерін гидротасымалдаудың бұл түрінің экономикалық көрсеткіштерін төмендетеді. Тәжірибе нәтижесін байқағанымыздай судың ең аз мөлшері тасымалданатын қоспаның жалпы көлемінен 30-н кем болмауы керек.
3) Магистралдық құбырөткізгіштермен мұнай және мұнай өнімдерін гидротасымалдаудың теориялық тағы бір әдісі бар. Құбырөткізгіште қозғалатын мұнай мен судың арасында тегіс шекара бар
Мұнай өнімділігінің жоғарылауы (таза мұнайды тасымалдаумен салыстырғанда) құбырөткізгішпен мұнайдың жанасу бетінің азаюымен және үлкен жылдамдықпен келе жатқан мұнайдың су ағысымен беттесуінің үлкеюімен түсіндіріледі. Гидротасымалдаудың бұл әдісінде мұнай өнімділігінің жоғарылауы таза мұнай өнімділігімен салыстырғанда 11-16%-тен аспайды. Өндірістік жағдайларда мұнай бұл әдіспен тасымалданған емес.
Механикалық әсер ету арқылы мұнайдың реологиялық қасиеттерін алдын-ала жақсартумен айдау
Бұл әдістің мәні - жоғары парафинді мұнайды онда парафиндік құрылым түзілгенге дейін салқындатып, ал одан кейін соңғысын механикалық жолмен бұру. Мұнайдағы шайырлар мен асфальтендер парафиндік құрылымның "сынықтарын" орап алады да, олардың қайта қосылуына жол бермейді. Мұнайдағы парафиннің алынған суспензиясы салыстырмалы ұзақ уақыт бойы қажетті қозғалыштығын сақтау үшін айдаудың әдеттегі жылдамдықтары жеткілікті.
Парафиндік құрылымдарды бұзу арнайы араластырғаштармен вибро өңдеу арқылы, диафрагма көмегі арқылы жүргізілуі мүмкін.
Мұнайларды вибро өңдеу құрылғылары торлардан тұрады (сызба ). Ол торларды тербеліс қозғалысына келтіріп мұнайды құбырөткізгішмен байланыстырады. Кей жағдайларды торларды қолданбай әсер етуі мүмкін.
Вибро өңдеу ұяларының өлшемі 1,5-8мм вибро-тор арқылы 1...5 минут ішінде 20...250Гц тербеліс жиілігімен жүргізіледі. 20Гц жиіліктен төмен болғанда мұнайдағы парафиннің ұсақ дисперстік жағдайға дейін бұзылуы болмайды, ал 250Гц жиіліктен жоғары болғанда вибро-тор қатқан мұнайды кесектермен жұлып алып ондағы құрылымдардың бұзылуына жеткізбей лақтырып тастайды. Мұнайдағы парафиндік құрылымның бұзылуын тікелей құбырөткізгіште жүргізуге болады. Бұл мақсатта келесі құрылғы қолданылады (сызба ), ол ішінде торлары (тегіс немесе иілген) бар сақиналар 2 бекітілген каркастан 1 тұрады. Ұялардың өлшемдері және виброөңдеу жиілігі оның алдында қарастырылған құрылымдағы секілді. Пайда болатын құрылымды бұзу ағыс қозғалысының бағыты бойымен каркастың келімді - қайтымды қозғалысының әсерінен болады.
Бірақ уақыт өте келе парафин мен мұнайдың құрылымы қайта қалпына келеді (мұнай құрамына байланысты ол үшін бірнеше сағатнемесе бірнеше тәулік кетуі мүмкін).
Асфальтені жоқ жоғары парафинді мұнайлар механикалық бұзудан кейін де өз қасиеттерін өзгертпейді, себебі парафин торы оны бұзу тоқтаған кезде тез қалпына келеді. Сонымен қатар мұнайдағы асфальтен мөлшерінің тиімді мәннен асып кетуі оны қоюлатады да тұтқырлық қайта жоғарылайды.
Вибро өңдеу әдісі аз ғана ауқымда қолданылады, себебі оның құрылғыларының өнімділігі төмен.
Мұнайды табиғи салқындату кезінде бөлінетін парафин кристалдары өзара байланысты айтарлықтай берік құрылымдық тор түзейді. Мұнайда парафин және асфальтті-шайырлы заттар көп болған сайын тұтқырлық қату температурасы және жылжуға статикалық кедергі жоғарылаған сайын бұл тор қата түседі.
Термоөңдеу - тұтқыр мұнай мен мұнай өнімдерін құбырмен тасымалдаудың бір әдісі. Оның мәні мұнай мен мұнай өнімдерін белгілі бір температураға дейін қыздыры, одан кейін берілген қаркынмен салқындату (бұл көрсеткіштер әрбір мұнай өнімі үшін зертханалық әдіспен алынады). Оның нәтижесінде тиімді тұтқырлықпен мұнайдың қату температурасы күрт төмендейді. Пайда болатын парафин кристалдары өзара байланыспай мұнайда қалқып жүреді, яғни құрылымдық тор пайда болмайды, егер болса да берік емес.
Егер сипатталған көрсеткіштер айтарлықтай уақыт бойы төмен болып қалса, онда мұнайды изотермиялық тәртіпте әдеттегі тұтқырлығы төмен мұнай секілді айдауға болады.
Термо өңдеу кезінде мұнайдың реологиялық қасиеттеріне салқындату қарқыны көп әсер етеді. Әрбір мұнай үшін белгілі бір салқындату қарқыны бар, ол кезде қату температурасы, тиімді тұтқырлық және қозғалыстың статикалық кедергісі ең төмен мәнде болады. Мұнайды салқындату жылдамдығы парафин кристалдарының өсу процесіне әсер етеді. Салқындату қарқынының тиімді мәнінде топтарға жиналған ірі парафин кристалдары түзіледі, мұнайдың бүкіл көлемінде біркелкі таралмаған. Сақтау кезінде олар шөгіндіге айналады. Термоөңделмеген мұнайда немесе термоөңделген, бірақ тиімсіз жылдамдықпен салқындатылған мұнайда майда парафин кристалдары болады. Олар мұнайдың бүкіл көлемі бойынша біркелкі таралған және өзара байланыстары кезінде берік құрылымдық тор түзейді, олардың ұяларында сұйық мұнай бар.
Мұнайда шайырлы заттардың болуы парафиннің кристалға айналу процесін баяулатады және пайда болатын құрылымдық торды әлсіретеді. Мұнайларды термоөңдеу кезінде шайырлы заттар одын да үлкен әсер етеді, асфальтті-шайырлы заттардың мөлшері мұнайда көп болған сайын термоөңдеу эффектісі жоғарылайды. Термоөңдеу нәтижесінде төмендеген жылу-физикалық көрсеткіштер уақыт өте келе қалпына келеді де алғашқы мәндеріне жетеді. Шайырлы заттары жоқ мұнайлар термоөңдеуге жарамайды. Асфальтті-шайырлы заттардың мөлшері аз болса термоөңдеу әсері үлкен емес, сондықтан көрсеткіштердің қалпына келуі тез.
Термоөңделген мұнайды тасымалдау кезінде айдау ұзақтылығын және оның көрсеткіштерінің қалпына келу мерзімін білу керек., бұл құбырөткізгіштің "қатып қалуын" болдырмайды.
Егер жоғары парафинді мұнайды термоөңдеу жақсы нәтижелер берсе, яғни қату температурасы, тиімді тұтқырлық және қозғалысқа статикалық кедергінің төмендеуі реологиялық қасиеттердің ұзақ уақыт бойы қалпына келуі, онда термоөңделген мұнайды әдеттегі аз тұтқырлықты мұнай сияқты тасымалдауға болады. Оны белгілі бір қашықтыққа айдауға арналған магистралдық құбырөткізгіш аз тұтқырлықты мұнайды айдауға арналған құбырөткізгіштен тек қана басты айдау станциясында термоөңдеу бөлімінің болуымен ерекшеленеді.
Сызбада (сызу ) басты айдау станциясының және термоөңдеу бөлігінің технологиялық үлгісі келтірілген.
Кәсіпшіліктермен құбырөткізгішпен 1 ыстық мұнай (40-500С) ішкі мұнайға арналған резервуарлық паркке 2 келіп түседі. Сораптардың сору қабылетін қамтамасыз ету үшін резервуарлардағы мұнай 400С температурада ұсталады. Резервуарлық парктен 2 мұнай сораптық цехтың 4 сүзгілері 3 арқылы жылу алмастырғыштарға 5 айдалады, онда ол 600С-ге дейін қыздырылады. Жылу алмастырғыштардан өткен мұнай түтікшелі пешке 6 түседі де термоөңдеудің тиімді температурасына дейін қыздырылады, одан кейін қайтадан жылу алмастырғыштардан өткен мұнай қозғалыс кезінде ішкі мұнаймен 600С-ге дейін салқындатылады, одан әрі статикалық салқындату колонналарына 7 түседі. Колонналарда мұнай берілген салқындату қарқынымен қоршаған орта температурасына дейін салқындатылады, ол жерден өз ағысымен жинағыш резервуарға 8 түседі. Резервуардан 8 сораппен 9 мұнай термоөңделген мұнайдың резервуарлық паркіне 10 айдалады, ол жерден сораптардың 11 көмегімен магистралдық құбырөткізгішке 12 жіберіледі.
Статикалық салқындату колоннасы түтікшелі тоңазытқыш түрінде жасалған, онымен салқын су айналып тұрады. Градирнядан 13 су сораптармен 14 колонналарға беріледі, одан құбырөткізгішпен 15 салқындатуға градирняға түседі. Циклдағы суды толтыру резервуардан 16 жүргізіледі. Колонналарда мұнайды салқындату кезінде парафиннің көп мөлшері (10-15%) табанына шөгіп, колоннаның ішкі бетіне жабысады. Оны кетіру үшін мұнай төгілгеннен кейін колоннаға қазандықтан 17 буөткізгіш 18 арқылы бу беріледі. Қыздырылған парафин құбырөткізгішпен 19 парафин ыдысына төгіледі.
Тұтқыр және тез қататын мұнай және мұнай өнімдерін құбырмен тасымалдаудың көп тараған әдісі - "ыстық" айдау. Бұл әдіс бойынша мұнай құбырөткізгіштің басты бөлігінде қыздырылып сораптармен магистралдық құбырөткізгішке беріледі. Құбырөткізгіштің бойында әрбір 25-100км сайын аралық жылудың станциялар орнатылады, онда мұнай қыздырылады.
Сызбада (сызу ) магстралдың құбырөткізгішпен "ыстық" айдаудың принципиалдық технологиялық үлгісі көрсетілген. Мұнай кәсіпшіліктен құбырөткізгішпен 1 басты мұнай айдау станциясының резервуарлық паркіне 2 беріледі. Резервуарлар қыздыру құрылғыларымен жабдықталған. Олардың көмегімен мұнайды сораптармен 3 айдап шығуға қажетті температура ұсталып тұрады. Сораптар мұнайды қыздырғыштар 4 арқылы айдайды, олар әдетте тегеуіріндік және күштік сораптардың 5 арасында орнатылады, бұл жылу алмастырғыштарды жеңілірек етіп дайындауға мүмкіндік береді, себебі тегеуіріндік сораптардың беретін қысымы үлкен емес. Қыздырғыштар арқылы бүкіл айдалатын мұнайды өткізуге болады, ол кезде есептік температурадан жоғары мәнге дейін қыздыруға болады, ал бірақ пештің шығысында қыздырудың қажетті температурасына дейін жеткізу үшін салқан ағыспен араластыру қажет. Жылу алмастырғыш аппараттардан 4 кейін мұнай ағысы құбырөткізгіштердің негізгі сораптарына 5 түседі де магистралдық құбырөткізгішке айдалады. Құбырмен қозғалыс кезінде мұнай салқындай береді, бұл үйкеліске кететін шығындарды жоғарылатады.
Мұны болдырмас үшін мұнай аралық жылулық станцияларда 6 және 7 қыздырылады. Мұнайды алыс қашықтықтарға тасымалдауда жылу станцияларымен біріктірілген аралық сораптық станциялар 8 тұрғызылады.
Әдетте үзіліссіз айдау 6-10 айға созылады. Одан кейін құбырөткізгіш профилактикалық немесе авариялық жөндеуге тоқтатылады.
Тұтқыр және парафині жоғары мұнай және мұнай өнімдерінің реологиялық қасиеттерін оларға депрессорлық қоспа (депрессатор) қосу арқылы жақсартуға болады. Олардың жұмыс істеу механизмі келесі: температура төмендегенде тығыздықтың флуктуацияға ұшырау есебінен қоспалар парафинінің микрокристалдарының исперстігін жоғарылатады (парафин кристалдарының өлшемдері 4-9 есес азаяды). Қоспа парафин кристалының өлшемдерін өзінің макромолекуласының өлшеміне дейін азайтады да жеке кристалдардың өзара берік кристалдық торға айналуын болдырмайды.
Қоспаларды енгізу алдында мұнайды ондағы парафин толық ерігігенге дейін қыздыру қажет (мұнайды қыздыру температурасы 320-350К-нен төмен болмауы қажет). Егер қоспаны мұнайға парафиннің кристализациялану температурасынан төмен болады.
Қоспалардың әсер ету эффектісіне араластыру қарқындылығы және мұнайды салқындату қарқыны айтарлықтай әсер етеді. Қарқынды алмастырудың әсер етуі парафин кристалдарын депрессатор молекулаларымен толық жабу арқылы беріледі.
Депрессаторы бар мұнайдың айдалуы тоқтағанда құрылымдық тор пайда болады, ол әлсіз беріктілігімен сипатталады, ал бұл айдауды қайта жалғастыруға мүмкіндік береді.
Депрессорлық қоспаларды қосу үлкен қосымша күрделі шығындарды қажет етпейді және қоспаларды үлкен көлемде өндіру қолға алынса, онда бұл әдіс басқа әдістермен салыстырғанда экономикалық тиімді болады.
1.3.2 Прототип таңдау
Жоғары тұтқырлықты және тез қататын мұнайларды тасымалдаудың жоғарыда қарастырылған әдістерінен бұл жұмыста ұсынылатыны: Құмкөл мұнайларын депрессорлық қоспалар қолданып айдау.
Қазіргі уақытта құмкөлдік мұнайларға депрессатор енгізу "Құмкөл" ОМДБ-нен "Қарақойын" БМАС-ның резервуарларына беру алдында, ал ақшабұлақ мұнайына оны Ақшабұлақ-Құмкөл мұнай құбырына айдау алдында жүргізіледі, яғни айдалатын мұнайдың бүкіл көлемі өңделеді.
Бұл үлкен мөлшердегі қоспаларды қажет етеді, олардың құны айтарлықтай жоғары және бүкіл мұнайды қыздырып, араластыруға үлкен энергия шығындары кетеді. Соған байланысты бұл жұмыста депрессорлық қоспаны тек сақиналық қабырға жанындағы қабатқа қосу ұсынылады, бұл мұнайды айдау шығындарын азайтады.
6.3.3 Өнертабысты сипаттау
Өнертабыс жоғары парафиндік мұнайларды депрессорлық қоспаларды және араластырғыштарды қолданып құбырмен айдау аймағына жатады.
Сызбада (сызу ) ұсынылатын айдау әдісінің принципиалдық үлгісі және қалыптастыратын құрылғы келтірілген. Әдіс келесі тәртіпте жүргізіледі.
Кәсіпшіліктен құбырөткізгішпен 1 БМАС-на келетін мұнайдың бір бөлігі алынып, ол резервуарға 2 беріледі. Оған сораппен 4 басқа резервуардан 3 тұтқырлығы төмен араластырғыш айдалады. Араластырғыш бүкіл мұнай көлемінде біркелкі таралуы үшін оны араластырғышпен 5 араластырады. Одан кейін араластырғышы бар мұнай 60-650С-ге дейін қыздырылады да оған сораппен 7 резервуардан 6 депрессорлық қоспа қосылады, соңғының температурасы алдын-ала мұнай температурасына ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қ.И. Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті
Қ.Тұрысов атындағы геология және мұнай-газ ісі институты
Газ-мұнай құбырлары мен газ-мұнай қоймаларын жобалау, салу және пайдалану кафедрасы
5В070800-Мұнай-газ ісі
ҚОРҒАУҒА ЖІБЕРІЛДІ
Кафедра меңгерушісі
техн. ғыл. д-ры, профессор
____________Т.І.Іргебаев
_______________2013ж.
Дипломдық жоба орындауға
ТАПСЫРМА
Білім алушы Ажимов Қазыбек
Тақырыбы Қарақойын мұнай айдау стансасындағы резервуарлық паркті қайта жаңарту
Университет ректорының "20" қараша 2013 ж. № 468-ө бұйрығымен бекітілген
Аяқталған жұмысты тапсыру мерзімі 12 мамыр 2014 ж.
Дипломдық жұмыстың бастапқы берілістері құбыр диаметрі 530мм және 720мм қысым 4,5 және 6МПа, трасса ұзындығы 200км өнімділігі 4млн. тоннажыл жалпы сыйымдылығы 80000 м³ резервуарлық парк әрқайсысы 20000м³ 4 резервуар
Дипломдық жұмыста қарастырылатын мәселелер тізімі
а )Техника және технологиялық бөлім
ә) Арнайы бөлім
б) Экономикалық бөлім
в) Қауіпсіздік және еңбекті қорғау бөлімі
г) Қоршаған ортаны қорғау бөлімі
Сызбалық материалдар тізімі (міндетті сызбалар дәл көрсетілуі тиіс)
Бас жоспар, Технлологиялық үлгі ,Қырғыштарды қабылдау торабы, Қырғышты жіберу торабы,Мұнайды есепке алу торабы, Мұнайға депрессатор араластыру қондырғысы, Газ теңестіру жүйесі, Патенттік шолу, БМАС-ның құрылысына инвестиция салудағы таза қалдық табысты анықтау схемасы
Ұсынылатын негізгі әдебиет 17 Әдебиеттер тізімі
АҢДАТПА
Дипломдық жобада Қарақойын мұнай айдау стансасындағы резервуарлық паркті қайта жаңарту мәселелері қарастырылған. Келтiрiлген техникалық шешiмдер Қазақстан Республикасында қабылданған нормалық құжатарына сәйкес келедi.
Экономикалық бөлiмде негізгі техника-экономикалық көрсеткiштер анықталып, жұмсалған қаржыны 4,7 жылда қайтару қарастырылған.
Еңбек пен қоршаған ортаны қорғау бөлiмдерiнде мұнай айдау станция қауiпсiз пайдаланудың практикалық және тиiмдi әдiстерi келтiрiлген.
АННОТАЦИЯ
В дипломном проекте рассмотрены решение реконструкции резервуарного парка НПС Каракойын. Приведенные технические решения соответствуют нормативным документам существующим в Республике Казахстан.
В экономической части определены основные технико-экономические показатели по которой срок окупаемости проекта составляет 4,7 года.
В частях охраны окружающей среды и охраны труда приведены практические решения по безопасной эксплуатации станции.
ANNOTATION
In the graduation present document offers a project " Kumkol - Қarakoyn - Atasu " oil exploitation optimal technological solutions adopted for the reconstruction MOPS " Karakoyn ." These solutions correspond to the existing regulations in the Republic of Kazakhstan .
In the economic section identifies the main technical and economic indicators by which the payback period is 4.7 years .
In parts of the environmental and safety provides practical solutions for the safe operation of the plant .
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 10
1 Техника және технологиялық бөлім 11
1.Магистралды құбырөткізгіштердің қысқаша сипаттамасы 11
1.1.1 Құмкөл - Қарақойын мұнай құбыры 11
1.1.2 Павлодар - Шымкент мұнай құбыры 13
1.2 Қарақойын БМАС-ның негізгі объектілері 14
1.2.1 Мұнайды қабылдау 15
1.2.2 Резервуарлық парк 16
1.2.3 Жеңіл фракцияларды ұстау қондырғысы 17
1.2.4 Сораптық станцияның негізгі және көмекші жабдығы 18
1.2.5 Технологиялық құбырөткізгіштер 18
1.2.6 Дренаждық ыдыстар 19
1.2.7 Мұнай мөлшерін есепке алу 19
1.2.8 Мұнай сапасын бақылау 20
1.3 Тұтқыр және мұнай және мұнай-өнімдерін айдаудың әдістері 20
1.3.1 Патенттік шолу 21
1.3.2 Прототип таңдау 26
1.3.3 Өнертабысты сипаттау 26
2 Арнайы бөлім 28
2.1 Құбырөткізгішті беріктілікке есептеу 28
2.2 Құбырөткізгіштің гидравликалық есебі 34
2.3 Сораптық станцияның жабдығын таңдау 34
2.3.1 Сораптың жұмысын реттеу 35
2.3.2 Жіберілетін сору биіктігін анықтау 37
2.4 "Үлкен тыныс алулардан" болатын мұнайдың
жоғалуын есептеу 38
2.5 Компьютерлік есептемемен есептеу 42
3 Экономикалық бөлім 46
3.1 Күрделі салымдардың көлемі 46
3.1.1 Ағымдық соманың болашақ құны 47
3.1.2 Пайданың ішкі нормасын есептеу 48
3.1.3 Инвестицияның ақталу мерзімі 49
3.2 Жылдық экономикалық шығындар 49
3.3 Өндірістің шекті нүктесін анықтау 56
3.4 Меншікті өзіндік құнды анықтау 57
3.5 Залалсыздық нүктесін алгебралық әдіспен есептеу 57
3.6 Мұнайды айдау тарифін анықтау 58
3.7 Еңбекті ұйымдастыру және өндірісті басқару 59
4 Қауіпсіздік және еңбек қорғау бөлімі 61
4.1 Қауіпсіздік техникасы 61
4.2 Өндірістік санитария 64
4.3 Өрт қауіпсіздігі 65
5 Қоршаған ортаны қорғау бөлімі 69
5.1 Атмосфералық ауаны қорғау 69
5.2 Сулы ортаны қорғау 69
5.3 Жер ресурстарын қорғау 70
ҚОРЫТЫНДЫ 77
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 78
КІРІСПЕ
Кез-келген елдің экономикасының дамуы және оның барлық бөліктеріндегі қалыпты өндірістік іс-әрекеттің болуы шикізатты және дайын өнімді уақытында тасымалдаудың дәлдігімен байланысты жүреді. Бұл іс-әрекетті және де басқа әртүрлі қажеттіліктерді қамтамасыз ету үшін барлық қазіргі заман тасымалдау түрлеріне соңғы техникамен жабдықталған дамуы жоғары жүйе болуы қажет.
Отындық-энергетикалық кешені болып Қазақстан Республикасы экономикасының барлық салаларының негізі. Оның маңызды элементі мұнай, газ және оның өнімдерін тасымалдау үшін арналған магистралдық құбырөткізгіштердің жүйесі болып табылады. Қазақстандағы мұнай және газ кен орындарының және тұтынушылардың географиялық орналасуы құбырөткізгішпен тасымалдауды бірінші орынға қояды. Тек құбырөткізгішпен тасымалдау мұнайдың, мұнай өнімдерінің және газдың айтарлықтай жүк ағыстарын үздіксіз және біркелкі тасымалдануына кепілдік береді және ол кездегі экономикалық шығындар төмен. Құбырөткізгішпен тасымалдау - ең орнықты, қауіпсіз және экологиялық таза тасымалдау түрі.
Мұндай құбырөткізгіштердің бірі Қазақстан кен орындарының мұнайында жұмыс істейтін Павлодар және Шымкент мұнай өңдеу заводтарының жұмысын қамтамасыз етуге арналған "Құмкөл - Қарақойын" мұнай құбыры.
1 Техника және технологиялық бөлім
1.1 Магистралды құбырөткізгіштердің қысқаша сипаттамасы
1.1.1 Құмкөл-Қарақойын құбыры
Жобаланытын мұнай құбырының негізгі арналуы - Қазақстан кен орындарының мұнайында жұмыс істейтін Павлодар және Шымкент мұнай өңдеу заводтарының жұмысын қамтамысыз ету.
Мұнай құбырының бастапқы бөлігі - "Құмкөл" мұнай айдау станциясы, соңғы бөлігі - "Қарақойын" мұнай айдау станциясы, ол Павлодар-Шымкент трассасының 1107км-де аралық станция ретінде орналасқан.
"Құмкөл" басты мұнай айдау станциясы Батыс Қазақстан - Құмкөл құрылысының жобасына кіреді.
Батыс Қазақстан - Құмкөл мұнай құбырын жобалау келесі мәселелердің шешілуін қарастырады:
oo Павлодар және Шымкент мұнай өңдеу заводтарын Республиканың ішкі ресурстарының шикізатымен қамтамасыз ету;
oo жоғары тұтқырлықты Құмкөл мұнайын Батыс Қазақстандық мұнайлармен араластыру арқылы тасымалдау технологиясын жақсарту;
oo Ақтөбе облысындағы және Құмкөл аймағындағы кен орныдарында өндірілетін мұнай көлемінің өсуіне байланысты тасымалдауды қамтамасыз ету.
Құмкөл-Қарақойын мұнай құбыры болашақта Батыс Қазақстан - Қытай магистралдың мұнай құбырының бөлігі болады.
Мұнай құбыры ұзындығы 200км болатын және диаметрлері 530мм және 720 мм ені тізбекті магистралдық бөліктен тұрады. Диаметрі 530мм тізбек арқылы тұтқырлығы төмен Батыс Сібір мұнайы беріліп, ол жоғары тұтқырлықты Құмкөл мұнайымен араластырады, ал одан кейін диаметрі 720мм мұнай құбырымен қоспа негізгі трасса арқылы Шымкент мұнай өңдеу заводына жіберіледі.
Батыс Сібір мұнайының берілуі тоқтағанын ескерсек Құмкөл мұнайын тасымалдау алдын-ала қыздырумен және депрессаторлық қоспалар қосумен жүргізіледі.
Қыздырылған мұнайға аз көлемде депрессатор қосу мұнайдың қату температурасын төмендетеді және төмен температуралардағы мұнай құрылымының беріктілігін төмендетеді.
Мұнай құбырының құрамына мыналар кіреді:
oo құбырдың өзі;
oo магистралдық технологияның байланыс жүйесі;
oo трасса бойындағы электр берілісінің желілері (ВЛ-10кВт);
oo катодық сақтандыру құрылыстары;
oo авариялық-қалпына келтіру бөліктері;
oo жөндеу бригадаларын орнату бөліктері;
oo қырғыштарды жіберу-қабылдау камералары;
oo мұнай айдау станциялары;
oo технологиялық процестерді басқарудың автоматтандырылған жүйесі;
oo жетектері бар сызықтық ашып-жабу арматурасы;
oo вертолет алаңдары.
Құбырөткізгіш трассасы жасанды және табиғи кедергілерден өтеді: автомобиль және темір жолдар, сайлар, өзендер.
Мұнай құбырының төселуі бүкіл ұзындығында жер асты 0,8-1,0м тереңдетілумен орындалады.
Мұнай құбырының сызықтық бөлігінде қырғыштарды және диагностика құралдарын жіберу және қабылдау құрылғыларымен біріктірілген мұнай айдау станциясына жалғау талаптарын тұрғызу қарастырылады.
Мұнай құбырының сызықтық бөлігін күрделі және ағымдық жөндеу үшін және сораптық станциялардағы аварияларды жою үшін қажетті механизмдер мен машиналармен жабдықталған авариялық қалпына келтіру бөліктері қарастырылады.
Мұнай құбырын төсеу үшін 17Г2СФ маркалы болаттан жасалған диаметрі 720мм электрлі дәнекерленген тік тігісті болат құбырлар қабылданады.
Құбыр қабырғасының қалыңдығы станциядағы қысымды, құбырдың биіктік белгілерін, құбыр бойымен қысымның түсуін және бөлік категориясын есепке алып анықталынады.
Құбыр қабырғасының қалыңдығын анықтау есептік бөлімде келтірілген.
Сызықтық ашып-жабу арматурасы ретінде жарылыстан қауіпсіз орындалған.
Электр жетегі бар 30с905нж типті сыналы ысырма алынады.
Ысырмалар темір бетонды бағандармен металл тормен жабылған қоршауда құдықсыз орналастырлады. Құбырмен жалғануы дәнекерлеу арқылы.
Фланецтік арматураны қолдану құбырөткізгішті жабдыққа, сондай-ақ жөндеу жұмыстары кезінде қолданылатын құрылғыларға жалғанғанда ғана рұқсат етіледі.
Сұйқтық ысырмалар трассада жергілікті рельефтің төменгі бөліктерінің секциялық әсер етуін ескеріп 14 км сайын орнатылады.
"Құмкөл-Қарақойын" трассасы бойынша ысырмалардың жалпы саны - 14 дана.
Темір және автожолдардан өтетін мұнай құбырының бөліктері сақтандыру қаптамасымен жасалады. Қаптаманың ұштары темір жолдан өткізілгенде шеткі жолдың өсінен 25м-ге, ал автожолдан өткізілгенде топырақ үймесінің жиегінен 10м-ге шығарылуы қажет. Қаптама ұштарында нығыздамалар болуы қажет.
Фланецтік армотураны қолдану құбырөткізгішті жабдыққа, сондай-ақ жөндеу жұмыстары кезінде қолданылатын құрылғыларға жалғағанда ғана рұқсат етіледі.
Сызықтық ысырмалар трассада жергілікті рельефтің төменгі бөліктерінің секциялық әсер етуін ескеріп 14 км сайын орнатылады.
Құмкөл-Қарақойын трассасы бойынша ысырмалардың жалпы саны - 14 дана.
Темір және автожолдардан өтетін мұнай құбырының бөліктері сақтандыру қаптамасымен жасалады. Қаптаманың ұштары темір жолдан өткізілгенде шеткі жолдың өсінен 25 м-ге, ал автожолдан өткізілгенде топырақ үймесінің жиегінен 10 м-ге шығарылуы қажет. Қаптама ұштарында нығыздамалар болуы қажет.
Қаптама құбырының диаметрі 1000 мм, қабырға қалыңдығы 8 мм етіп алынды.
Болат маркасы СТ-10, электрлік дәнекерленген болат құбыр, бір погон метрге салмағы 199,7кг.
Су кедергісінен өткенде құбырды жерасты төсеу қарастырылған, шайылуы мүмкін өзен табанынан құбырөткізгіштің төбесіне дейін 0,5м-ден кем болмауы қажет, бірақ су түбінің табиғи белгісінен санағанда 1м-ден кем болмауы қажет.
Қабылданған тереңдету мәні су астындағы жер жұмыстары болғанда құбырдың механикалық бүлінуінен және шайылудан сақтандыруы керек.
2.0.2 Павлодар - Шымкент мұнай құбыры
Қазақстан Республикасының территориясында орналасқан мемшекара (215км) - Павлодар (429км) Омск - Павлодар құбырөткізгіштің құрамына кіреді. Бұл құбырөткізгіш DN1000 батыс - сібірлік мұнайды Павлодар мұнай өңдеу зауытына әкеліп ары қарай оңтүстік - батыс бағытына қарай кетеді. Жобалық өнімділігі 21...23 млн.тжыл, ал толық өнімділігі 55млн.тжыл. Осы сызықтық бөліктің ұзындығы 214км болатын арасында 225км - лі участокте орналасқан жалғыз ғана Прииртыш аралық станциясы бар. Қазіргі уақытта құбырөткізгіште периодты түрде 300...400мың.тай өнімділігімен Омск БМАС - ң сораптардың көмегімен Павлодар мұнай өңдеу зауытына айдалынады.
Павлодар (0км) - Атасу (680км) және Қарақойын (1107км) - Атасу (680км) участоктері Павлодар - Шымкент DN800 құбырөткізгіштің құрамына кіреді. ТүркменНИПИнефть институтының жобасы бойынша салынған. Құбырөткізгіштің жалпы ұзындығы 1636км. Бұл участок өнімділігі 17млн.тжыл болатын Павлодар МӨЗ - нан Шымкент,Чарджоу және Ферғана бағыттарға айдауды қамтамасыз етеді. Павлодар - Атасу ұзындығы 680км бөлігінде мынандай мұнай айдау станциялары орналасқан: Павлодар БМАС, Екібастұз МАС, Степной МАС, Трудовой МАС, Сарепта МАС. Қазіргі уақытта бұл бағытта мұнайды айдау аса қарқынды жүргізілмейді. 2004 жылдың басынан бастап Атасу БМАС - ң теміржол эстакадасына 0,1 млн.т мұнай айдалды. Осы уақытта Павлодар БМАС - да, Екібастұз МАС - да және Степной МАС - да бір ғана магистралдық сорап жұмыс істеп тұрды. Қалған МАС - ы технологиялық процеске қатыспады. Ұзындығы 427км - лі Қарақойын - Атасу сызықтық бөлігінде Қарақойын БМАС, Барсенгір МАС және Атасу БМАС - ы орналасқан. Қазіргі уақытта бұл сызықтық бөлікте 1,5млн.тжыл көлемде Атасу БМАС - ң теміржол эстакадасына тез қататын құмкөлдік мұнайды кері бағытта айдалуда.
1.1-Кесте - Айдалынатын мұнайдың параметрлері
Мұнай
Құмкөл
Батыс - сібірлік
+200С - гі тығыздығы,кгм3
806 - 820
835 - 854
Қату температурасы,0С
+20С - +12
-17
Кинематикалық тұтқырлық,мм2с
4,05(+500С) - 49,4(+100С)
6,6(+150С) - 20,8(+10С)
Күкірттің массалық үлесі,%
0,09
0,85
Судың массалық үлесі,%
0,2
Хлорлы тұздың массалық концентрациясы,мгдм3
100
40
Механикалық қоспалардың массалық үлесі,%
0,003
-
Қаныққан бу қысымы,кПа
50,8
50,5
1.2 Қарақойын БМАС-ның негізгі объектілері
Жобаланатын Қарақойын БМАС қыздырылған құмкөлдік мұнайды қабылдап, екі бағытқа (Атасу және Шымкент) айдауды қамтамасыз етеді.
Операциялық қызметті қамтамасыз ету үшін келесі технологиялық ғимараттар мен құрылыстар қарастырылады:
- жалпы сыйымдылығы 80000м3 резервуарлық парк (әрқайсысы 20000м3 4 резервуар);
- Құмкөл - Қарақойын және Павлодар - Шымкент құбырөткізгіштерінен қабылдайтын екі тазалау қондырғыларын қабылдап - тарату торабы;
- Құмкөл - Қарақойын және Павлодар - Шымкент құбырөткізгіштердің екі сүзгі алаңдар торабы;
- майжүйесі блок - боксы және май сақтау блокі бар №1 магистралдық сораптар агрегатының (Қарақойын І) жалпы жабындысы;
- майжүйесі блок - боксы және май сақтау блокі бар №2 магистралдық сораптар агрегатының (Қарақойын ІІ) жалпы жабындысы;
- екі қысымды реттеу торабы;
- соққы толқынды бәсеңдету блок - бокс жүйесі;
- екі сақтандыру клапандар алаңы;
- тегеурінді сораптар алаңы;
- ЕП - 100 ағындылар ыдысы;
- ЕП - 16 ағындылар ыдысы;
- дизельдік электростанция блок - боксы;
- дизельдік жанармайды сақтау қоймасы;
- 2 колонкалы автоқұюстанциясы;
- гараждық - жөндеу блокі;
- мұнайды есепке алу тораптары ;
- депрессаторлық қондырғы ;
- технологиялық құбырлар;
- көмірсутектерінің жеңіл фракцияларын ұстап қалу қондырғысы.
1.2.1 Мұнайды қабылдау
БМАС-ның резервуарлық паркіне мұнайды қабылдау екі көзден қарастырылады:
БМАС-ның алаңына "Құмкөл - Қарақойын" магистралды құбырөткізгіштен, ол құбырөткізгіш "Құмқөл" БМАС-ке жапсарлас жатқан Құмкөл ОМДБ-нен , БК КазГерМұнай кәсіпорнына тиесілі Орталық мұнай дайындау бөлігінен (ақшабұлақтық мұнайлар) екі тізбекті мұнай құбырымен (Ду 200мм, ұзындығы 57км, өнімділігі 60-200м3сағ, мұнайды өндірудің жылдық көлемінен тәуелді) және "Павлодар -Шымкент" құбырөткізгішінен қабылдайды.
Құмкөл ОМДБ-нің резервуарларынан құмкөлдік кен орындарының мұнайларын беру база ішіндегі айдау жүргізетін сораптық агрегаттардың көмегімен жүргізіледі.
Сораптық жабдықты таңдау Құмкөл ОМДБ-нің резервуарлық паркінен құмкөлдік мұнайлардың тәуліктік көлемін "Құмкөл "БМАС-ның резервуарларына 16сағтәулікте (екі ауысымда) айдауды қамтамасыз ету шартынан орындалады.
Қондырғы ретінде автономды көмекші жүйелері бар RРК типті екі сорап ұсынылды, өнімділігі Q=900м3сағ, арыны 80м, электрлік қозғалтқышы жарылыстан сақтандырылып жасалған, қуаты N=250квт, n=1500 айнмин.
Сорапты механикалық бүлінулерден сақтандыру үшін сораптардың сору тізбектерінде сүзгілер орнатылады.
Сораптық цехта орнатылатын ысырмалардың жетектері ретінде Rotork типті электрлік жетектер алынды.
Құмкөл мұнайларын БМАС-ның резервуарларына беру алдында оларға депрессорлық қоспа қосу қарастырылады, ол жұмыс істеп тұрған депрессорлық қондырғыда дайындалады.
Депрессорлық қоспа 50-55оС температурада сондай температурадағы мұнай ағысына енгізіледі.
Ақшабұлақ мұнайының жоғары температурадағы (+17оС) қататының ескерсек оның айдалуы депрессорлық қоспа қосу арқылы жүргізіледі, ол мұнайға Ақшабұлақ-Құмкөл мұнай құбырына айдау алдында қосылады.
Мұнайдың Қарақойын БМАС-на түсу температурасы қысқы мезгілде +8оС.
Ақшабұлақ мұнайларын резервуарларға қабылдау кезінде оларды +4040оС температураға дейін қыздыру қарастырылған.
Магистралдық сораптардың техникалық параметрлері 2-кестеде көрсетілген.
1.2.2 Резервуарлық парк
Қарақойын БМАС-сы арналуы жағынан Құмкөл-Қарақойын мұнай құбырының соңғы сораптық станциясы болып табылады, ол мұнайларды қабылдайды, сақтайды және айдайды.
Қарақойын БМАС-ның операциялар жүргізуін қамтамасыз ету үшін жалпы сыйымдылығы 80000м3 (әрқайсысы 20000м3 төрт резервуар) резервуарлық парк қабылданған, ол келесі өлшемдегі ыдыс қорын береді:
- 2002 жылы айдаудың 1,6 тәуліктік көлемі;
- 2006 жылға айдаудың 1,2 тәуліктік көлемі.
Сонымен Құмкөл-Қарақойын мұнай құбырындағы резервуарлық парктердің қосынды пайдалы көлемі 2006 жылға айдаудың 2,8 тәуліктін көлемін құрайды.
БМАС-да жеңіл тез қататын мұнайлармен операциялар орындалатын болғандықтан төбесі стационарлы тік резервуарлар қабылданды.
Депрессорлық қоспалар қолданылып мұнайды ыстық айдаумен жіберетіндіктен жылу шығындарын азайту үшін резервуарларға қалыңдығы 100мм минералдық тақтамен және алюминий қалқандармен жылу-оқшауландырылуы жасалады.
Шайырлы-парафинисті шөгінділердің жиналуын болдырмас үшін әрбір резервуарда электрлік қозғалтқышы бар, қуаты N=7,5 квт Jensen Mixers фирмасының миксері орнатылады.
1.2-Кесте-Магистралдық сораптардың техникалық параметрлері
Сораптық
Агрегат
Сорап
Электрқозғалтқыш
Түрі
Өнім-ділігі,
м3сағ
Арын
Диа-метр
(сору
айд)
Түрі
Қуаты, кВт
Айналу
жиілігі, мин-1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1.2-Кестенің жалғасы
1
2
3
4
5
6
7
8
9
І
№1
НМ
250-475
250
475
300200
ВАО2-
560-500
500
1500
№2
№3
НМ
3600-230
3600
230
500500
СТДП2500-
2УХЛ4
2500
3000
№4
ІІ
№1
НМ
1250-260
1250
260
350350
СТДП2500-
2УХЛ4
1250
3000
№2
№3
№4
Тегеурінді
№1
НПВ
3600-90
3600
90
800500
ВАОВ71-
4У1А
1250
1500
№2
№3
НПВ
1250-60
1250
60
600500
ВАОВ560-4У1А
560
1500
№4
1.2.3 Жеңіл фракцияларды ұстау қондырғысы
Құмкөл мұнайларында парафин мен асфальтеннің көп екенін ескерсек резервуарларда понтон қою пайдалану жағынан тиімсіз.
Мұнайды айдау-төгу кезінде жеңіл фракциялардың жоғалуын тоқтату үшін жоба бойынша резервуарлық паркті газбен теңестіру жүйесімен жабдықтау қарастырылады. Ол жеңіл фракцияларды ұстау қондырғысына қосылады.
Жеңіл фракцияларды утимизациялау мақсатында бұл жұмыста жеңіл фракцияларды ұстаудың конденсациялық-компрессорлық жүйесі ұсынылған, ол графикалық бөлімнің - сызбасында көрсетілген.
Бұл үлгі бойынша ауалы-булы қоспаны сығымдау екі сатымен жүргізіледі. Тоңазытқышта сығымдаудың екінші сатысынан кейін конденсат алынады және газ қоспасы салқындатылады. Мұндай өңдеудің нәтижесінде газ күйіндегі көмірсутектердің үлкен бөлігі конденсацияланады. Конденсатты жинау үшін дренаждық ыдыстар қолданылады. Резервуардағы қысым төмендегенде оның газдық кеңістігін көмірсутекті газбен толтыру үшін ыдыстардың біреуі қыздырғышпен жабдықталған, ол конденсаттың тез булануына көмектеседі.
1.2.4 Сораптық станцияның негізгі және көмекші жабдығы
Негізгі жабдықты таңдау магистралдың мұнай құбырына 4млн. тоннажыл көлемінде мұнай айдаудағы көрсеткіштерді (беріліс, арын) ескеріп жүргізіледі.
Қажетті көрсеткіштерге НМ-1250-260 магистралдық сораптық агрегаттары Q=900м3сағ ротормен, 260м арынмен сәйкес келеді. Электрлік қозғалтқыштары жарылыстан қауіпсіз орындалған 2АЗМВ1, қуаты N=800 квт, айналымдар саны n=3000 айнмин (1 - жұмыстық, 1 - қосымша).
Магистралдық сораптық агрегаттардың кавитациясыз жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін, резервуарлардағы мұнайдың айналымдық қыздырылуын және база ішіндегі айдалуларды қамтамасыз ету үшін RРК (Германия) типті екі сорапты орнату қарастырылады, өнімділігі 900м3сағ, арыны 80м, электрлік қозғалтқышы жарылыстан қауіпсіз орындалған, N=250квт, n=1500айнмин. Сораптар сораптық цех ғимаратының машиналық залында орнатылады.
Магистралдық сораптық агрегаттардың қалыпты жұмыс жағдайын қамтамасыз ету үшін май жүйесінің жеке тұрған блок боксында орнатылған май қондырғысы қарастырылады.
Май қондырғысында қолданылатын майды сақтау үшін майды сақтау блогы қарастырылады, оған әрқайсысының сыйымдылығы 5м3 екі жерасты көлденең резервуары кіреді.
Май қондырғысы және сақтау блогы арасындағы майды айдау бойынша операция НМШ 5-25-3.64Б-1 сорабымен жүргізіледі, өнімділігі Q=3,6м3сағ, қысымы Р0,4 МПа (май қондырғысының ішінде ұсталатын).
Магистралдық сораптардың торецтік нығыздамаларынан болатын ағындыларды жинау, сораптар мен құбырөткізгіштерді босату дренаждық ыдысқа жіберіледі.
Сораптық цехта қалыпқа келтіру және жөндеу жұмыстарын жүргізу үшін жарылысқа қауіпсіз орындалған, жүк көтергіштігі 5т қолмен ілетін көпірлік кран орнатылады.
1.2.5 Технологиялық құбырөткізгіштер
Технологиялық құбырөткізгіштердің үлгісі станция алаңындағы мұнайды қабылдау, сақтау және оны магистралдық мұнай құбырына айдауға дайындау операцияларын жүргізуді қамтамасыз етеді.
Құбырөткізгіштер жер үстінде, төмен тіректерде орнатылады. Мұнай температурасын ұстап тұру мақсатында сору құбырөткізгіштері булы-серіктермен бір жылу-айыруда төселеді.
Температуралық ұзаруларды компенсациялау П - түріндегі компенсаторлардың, табиғи бұрылу бұрыштарымен және қозғалмайтын, сырғитын тіректердің көмегімен шешілген.
Жылу-айырғыш ретінде алюминийден жабындысы бар минералдық мақталар қолданылады.
БМАС-ның технологиялық құбырөткізгіштерін және жабдығын қысымның жоғарылап кетуінен сақтандыру үшін мұнай құбырынан мұнайды қабылдауда сақтандыру торабы бар сүзгілер алаңы қарастырылады.
Технологиялық құбырөткізгіштердің электрлі жетекті ысырамалар Rotork жетегімен жабдықталған.
1.2.6 Дренаждық ыдыстар
Магистралдық сораптардың торецтік нығыздамаларынан ағындыларды жинау, технологиялық жабдықтарды және құбырөткізгіштерді босату екі ЕПП-12,5 дренаждық ыдыстарына жіберіледі.
Ыдыстар ТУ-26-34-59 "Жерасты көлденең дренаждық ыдыс" құжатына сәйкес дайындалады және жерасты орнатылады.
Ыдыстардың төгілуі батырылатын 12НА-9х4, сораптық агрегаттарымен жүргізіледі, өнімділігі 80м3сағ., арыны 43м, электрлік қозғалтқышы, мойнында орнатылған, N = 15кВт.
6.2.7 Мұнай мөлшерін есепке алу
" Қарақойын " БМАС-ның резервуарлық паркіне түсетін әрбір мұнай сұрыбын есепке алу үшін келесі коммерциялық есепке алу қарастырылған:
oo "Құмкөл- Қарақойын " құбырөткізгішінен келетін мұнайды есепке алу;
oo "Павлодар - Шымкент" құбырынан сібірлік мұнайды есепке алады.
"Құмкөл-Қарақойын" магистралдық мұнай құбырына түсетін мұнайды есепке алу үшін №4 есепке алу торабы қарастырылған, ол магистралдық сораптардан кейін тұрады.
Ұсынылған мұнайды есепке алу торабы ағыстағы мұнайдың нетто-салмағын өлшеуді, ағыс көрсеткіштерінің сандық және сапалық құрамын анықтауға және технологиялық ағысты тақтатпай аспаптардың мерзімді аттестациясын жасауға мүмкіндік береді. Мұнайды есепке алу торабы жобаның графикалық бөлімінде ( сызба) көрсетілген.
Есепке алу торабының құрамы: магистралдық құбырөткізгішпен байланыстырылған кіріс және шығыс коллекторлары, ысырмалар, сұйық шығысынан есептегіштер орнатылған өлшеу және бақылау желілері, шығын есептегіштердің метрологиялық аттестациясын жүргізетін қондырғысы бар қосымша коллектор, автоматты сына алатын және сынаны қолмен жіберетін құрылғысы бар мұнайдың сапасын бақылау блогы, багы бар дренаждық жүйе, ақпаратты өңдеу блогы, еркін газды бөлу қондырғысы.
Массалық шығын өлшегіштерді қолдану мұнай шығынын есептеуді 0,25% дәлдікпен береді және ол сұйық тұтқырлығынан тәуелсіз.
Сапа көрсеткіштерін тексеру блогында ядролы-магнитті-резонанстың спектрометрді қолдану ағыс құрамын 1с интервалмен (су, газ), ал мұнайдың құрамындағы көмірсутек парафин, асфальтпен мөлшерлерін 30с интервалмен ( дәлдігі 0,1%) анықтауға мүмкіндік береді.
1.2.8 Мұнай сапасын бақылау
Мұнай сапасын бақылау өз алдына және тұрған зертханада жүргізіледі.
Зертханалық корпуста сараптауларды ұйымдастыру үшін келесі бөлмелер қарастырылады:
oo химия-физикалық зертхана;
oo химиялық зертхана;
oo қойма;
oo қосымша ғимараттар.
Бөлмелерде зертзаналық жиһаздар орнатылады, технологиялық жабдық және реактивтердің қажетті жинағы қарастырылады.
3.3 Тұтқыр және жоғары қатуы бар мұнай және мұнай-өнімдерін айдаудың негізгі әдістері
Әртүрлі кен орындарының мұнайлары әртүрлі көмірсутектердің сандық қатынасы бойынша ерекшеленеді. Мысалы, кейбір маңғышлақ мұнайларындағы парафиннің мөлшері 25%-ті құрайды. Бірақ бұл көрсеткіш мұнайдың тасымалдауға дайындық қасиеттерін көрсетпейді, себебі бірдей мөлшерде парафині бар мұнайлардың тұтқырлығы және қату температурасы әртүрлі де үлкен шектерде ауысады. Мұнайдың және мұнай өнімдерінің тасымалдау қасиеттеріне шайырлар мен асфальтендер көп әсер етеді. Жоғары парафинді және айтарлықтай мөлшерде шайырлары мен асфальтендері бар, қату температурасы жоғары мұнайларды құбырөткізгішпен тасымалдау қиынға түседі.
Кей жағдайларда жоғары мөлшерде парафині бар және қату температурасы жоғары мұнайды тасымалдау қиын емес, себебі төменгі температураларда пайда болатын парафиндік кристалл тор әлсіз болады да сілкілеу кезінде бұзылады.
Тұтқыр мұнай және мұнай өнімдерін айдаудың арнайы әдістерін қарастырайық.
1.3.1 Патенттік шолу
Араластырғыштармен айдау
Тасымалданатын тұтқыр мұнайлардың және мұнай өнімдерінің реологиялық қасиеттерін жақсарту үшін оларға араластырғыштар (конденсат, бензин, керосин, тұтқырлығы төмен мұнай) қосуға болады. Егер кен орнында мұнайдың әртүрлі сұрыптары (тұтқыр, жоғары парафинді және төмен тұтқырлықты) өндірілетін болса, онда тұтқыр мұнайларды аз тұтқырлықты мұнаймен араластырып тұтқырлықты және қату температурасын төмендетуге болады, солай оларды берілген қашықтыққа айдауға болады.
Әртүрлі мұнайларды араластыруға болады, егер ол мұнай шикізатына қойылатын технологиялық талаптарды бұзбайтын болса. Араластырғыштар қосу кезінде парафин концентрациясы төмендейді, себебі оның бір бөлігі жеңіл фракцияларда ериді. Араластырғыш ретінде асфальтен-шайырлы заттары бар аз тұтқырлықты мұнайларды қолдану кезінде олар парафин кристалдарының өсуіне әкеледі, себебі олар тұтқырлық пен қату температурасын төмендететін депрессатор болып табылады.
Тұтқыр немесе жоғары парафинді мұнайдың әрбір сұрыбы үшін қажетті араластырғыштың мөлшері әртүрлі концентрациядағы қоспалардың тұтқырлығы және қату температурасы бойынша жүргізілетін зертханалық зерттеулердің негізінде анықталуы қажет. Араластырғыштың табылған тиімді концентрациясы тасымалдау кезінде дұрыс қадағалануы керек.
Тұтқыр мұнайларды және мұнай өнімдерін бензинмен немесе керосинмен араластыру практикада көп қолданылмайды, себебі бұл қоспаны тасымалдау айдаудың басқа әдістерінен қымбат.
Мазуттар және гудрондар үшін мұнай аралстырғыштар тиімсіз, себебі соңғы бөлікте қоспаны айдайтын қондырғы керек.
Тұтқыр немесе парафиндік мұнайларды және мұнай өнімдерін сумен қосып айдау - тиімді тасымалдау әдістерінің бірі.
Тұтқыр мұнай өнімдерін гидротасымалдаудың бірнеше варианты бар.
Құбырөткізгішке бір уақытта су және тұтқыр мұнай өнімі бірге айдалады, ол кезде соңғысы су сақинасының ішінде қозғалатын болуы керек. Сақинадағы мұнайдың қалқып шығуын болдырмас үшін ағысқа айналым беріледі, ол үшін мысалы "спираль" құбыр (сызба ) қолдануға болады. Мұнай құбырларының ішкі бетінде бұрандалық ойық жасалады, ол қозғалатын ағыстың айналуын тудырады, оның нәтижесінде ауырлау суды құбыр қондырғысына лақтыратын ортадан тепкіш күштер пайда болады. Судың тұтқырлығы мұнаймен салыстырғанда төмен болғандықтан, үйкеліске кететін қосынды шығындар үлкен емес және берілген қысымда сораптық станцияда үлкен беріліс алуға болады. Ағыстың көп бөлігі мұнайдан тұратындықтан оның берілісі салқын тұтқыр мұнайды айдаумен салыстырғанда энергияны аз жұмсап тез өседі.
Бұл әдісті сумен салыстырғанда тығыздықтары төмен мұнай және мұнай өнімдеріне қолдануға болады.
Су мен мұнайдың бөлінуі соңғы бөлікте жүргізіледі.
Бұл әдісті қолданғанда құбырөткізгіштің өткізу қабылеті салқын мұнайдың өзін айдаумен салыстырғанда 14-16 есе өседі. Бірақ бұл әдіс көп қолданыс таппады, себебі құбырдың ішкі бетіне ойықтар жасау қиын болғандықтан.
2) Екінші гидротасымалдау әдісінің мәні - мұнай мен судың қоспасын жасау (сызба ). Алынған сулы-мұнайлы қоспа ньютондық емес сұйықтың қаситеттеріне ие. Оның тұтқырлығы қозғалу жылдамдығы өскен сайын төмендей түседі, сондай-ақ мұнайдың тиксотроптық қасиеттерінен және суспензияның болу уақытынан тәуелді.
Тұтқырлықтың айтарлықтай төмендеуі қоспадан "судағы мұнай" эмульсиясын алғанда болады. "Судағы мұнай" эмульсиясы - бұл мұнайдың әр түрлі өлшемде қатқан бөліктерінің судағы қоспасы. Мұнайдың бөлшектері су пленкасымен қоршалған, сондықтан мұнайдың ішкі бөлігі сумен қатыспайды. Мұның нәтижесінде құбырдың бүкіл ішкі бетінде су сақинасы пайда болып, онымен сулы-мұнайлы қоспа сырғиды.
"Судағы мұнай" түріндегі эмульсияның түзілу жағдайын жақсарту үшін сулы-мұнайлы эмульсияға әртүрлі беттік-белсенді заттар қосады, олар суда ерітілген, құбырдың ішкі бетінің сумен шайылуын жақсартады, бұл тасымалдау кезінде үйкеліске кететін шығындарды азайтады. "Судағы мұнай" түріндегі эмульсияның тұрақтылығы беттік-белсенді заттардың сипаттамасынан және концентрациясынан, ағыс қозғалысының тәртібінен және температурасынан, ағыстағы су мен мұнайдың қатынасынан тәуелді. Айдау жылдамдығы күрт азайған кезде фазалардың инверсиясы болады, яғни "судағы мұнай" түріндегі эмульсия "мұнайдағы су" түріндегі эмульсияға ауысады, ал соңғының тұтқырлығы қарастырылып отырған температурадағы алғашқы мұнайдың тұтқырлығынан жоғары. "Мұнайдағы су" түріндегі эмульсияның тұтас фазасында әртүрлі өлшемдегі су бөлшектері бар мұнай болады. Қоспадағы су көлемінің азаюы эмульсия тұрақтылығын нашарлатады.
Тасымалданатын су көлемінің жоғарылауы эмульсияның тұрақтылығынжақсартады, бірақ мұнай мен мұнай өнімдерін гидротасымалдаудың бұл түрінің экономикалық көрсеткіштерін төмендетеді. Тәжірибе нәтижесін байқағанымыздай судың ең аз мөлшері тасымалданатын қоспаның жалпы көлемінен 30-н кем болмауы керек.
3) Магистралдық құбырөткізгіштермен мұнай және мұнай өнімдерін гидротасымалдаудың теориялық тағы бір әдісі бар. Құбырөткізгіште қозғалатын мұнай мен судың арасында тегіс шекара бар
Мұнай өнімділігінің жоғарылауы (таза мұнайды тасымалдаумен салыстырғанда) құбырөткізгішпен мұнайдың жанасу бетінің азаюымен және үлкен жылдамдықпен келе жатқан мұнайдың су ағысымен беттесуінің үлкеюімен түсіндіріледі. Гидротасымалдаудың бұл әдісінде мұнай өнімділігінің жоғарылауы таза мұнай өнімділігімен салыстырғанда 11-16%-тен аспайды. Өндірістік жағдайларда мұнай бұл әдіспен тасымалданған емес.
Механикалық әсер ету арқылы мұнайдың реологиялық қасиеттерін алдын-ала жақсартумен айдау
Бұл әдістің мәні - жоғары парафинді мұнайды онда парафиндік құрылым түзілгенге дейін салқындатып, ал одан кейін соңғысын механикалық жолмен бұру. Мұнайдағы шайырлар мен асфальтендер парафиндік құрылымның "сынықтарын" орап алады да, олардың қайта қосылуына жол бермейді. Мұнайдағы парафиннің алынған суспензиясы салыстырмалы ұзақ уақыт бойы қажетті қозғалыштығын сақтау үшін айдаудың әдеттегі жылдамдықтары жеткілікті.
Парафиндік құрылымдарды бұзу арнайы араластырғаштармен вибро өңдеу арқылы, диафрагма көмегі арқылы жүргізілуі мүмкін.
Мұнайларды вибро өңдеу құрылғылары торлардан тұрады (сызба ). Ол торларды тербеліс қозғалысына келтіріп мұнайды құбырөткізгішмен байланыстырады. Кей жағдайларды торларды қолданбай әсер етуі мүмкін.
Вибро өңдеу ұяларының өлшемі 1,5-8мм вибро-тор арқылы 1...5 минут ішінде 20...250Гц тербеліс жиілігімен жүргізіледі. 20Гц жиіліктен төмен болғанда мұнайдағы парафиннің ұсақ дисперстік жағдайға дейін бұзылуы болмайды, ал 250Гц жиіліктен жоғары болғанда вибро-тор қатқан мұнайды кесектермен жұлып алып ондағы құрылымдардың бұзылуына жеткізбей лақтырып тастайды. Мұнайдағы парафиндік құрылымның бұзылуын тікелей құбырөткізгіште жүргізуге болады. Бұл мақсатта келесі құрылғы қолданылады (сызба ), ол ішінде торлары (тегіс немесе иілген) бар сақиналар 2 бекітілген каркастан 1 тұрады. Ұялардың өлшемдері және виброөңдеу жиілігі оның алдында қарастырылған құрылымдағы секілді. Пайда болатын құрылымды бұзу ағыс қозғалысының бағыты бойымен каркастың келімді - қайтымды қозғалысының әсерінен болады.
Бірақ уақыт өте келе парафин мен мұнайдың құрылымы қайта қалпына келеді (мұнай құрамына байланысты ол үшін бірнеше сағатнемесе бірнеше тәулік кетуі мүмкін).
Асфальтені жоқ жоғары парафинді мұнайлар механикалық бұзудан кейін де өз қасиеттерін өзгертпейді, себебі парафин торы оны бұзу тоқтаған кезде тез қалпына келеді. Сонымен қатар мұнайдағы асфальтен мөлшерінің тиімді мәннен асып кетуі оны қоюлатады да тұтқырлық қайта жоғарылайды.
Вибро өңдеу әдісі аз ғана ауқымда қолданылады, себебі оның құрылғыларының өнімділігі төмен.
Мұнайды табиғи салқындату кезінде бөлінетін парафин кристалдары өзара байланысты айтарлықтай берік құрылымдық тор түзейді. Мұнайда парафин және асфальтті-шайырлы заттар көп болған сайын тұтқырлық қату температурасы және жылжуға статикалық кедергі жоғарылаған сайын бұл тор қата түседі.
Термоөңдеу - тұтқыр мұнай мен мұнай өнімдерін құбырмен тасымалдаудың бір әдісі. Оның мәні мұнай мен мұнай өнімдерін белгілі бір температураға дейін қыздыры, одан кейін берілген қаркынмен салқындату (бұл көрсеткіштер әрбір мұнай өнімі үшін зертханалық әдіспен алынады). Оның нәтижесінде тиімді тұтқырлықпен мұнайдың қату температурасы күрт төмендейді. Пайда болатын парафин кристалдары өзара байланыспай мұнайда қалқып жүреді, яғни құрылымдық тор пайда болмайды, егер болса да берік емес.
Егер сипатталған көрсеткіштер айтарлықтай уақыт бойы төмен болып қалса, онда мұнайды изотермиялық тәртіпте әдеттегі тұтқырлығы төмен мұнай секілді айдауға болады.
Термо өңдеу кезінде мұнайдың реологиялық қасиеттеріне салқындату қарқыны көп әсер етеді. Әрбір мұнай үшін белгілі бір салқындату қарқыны бар, ол кезде қату температурасы, тиімді тұтқырлық және қозғалыстың статикалық кедергісі ең төмен мәнде болады. Мұнайды салқындату жылдамдығы парафин кристалдарының өсу процесіне әсер етеді. Салқындату қарқынының тиімді мәнінде топтарға жиналған ірі парафин кристалдары түзіледі, мұнайдың бүкіл көлемінде біркелкі таралмаған. Сақтау кезінде олар шөгіндіге айналады. Термоөңделмеген мұнайда немесе термоөңделген, бірақ тиімсіз жылдамдықпен салқындатылған мұнайда майда парафин кристалдары болады. Олар мұнайдың бүкіл көлемі бойынша біркелкі таралған және өзара байланыстары кезінде берік құрылымдық тор түзейді, олардың ұяларында сұйық мұнай бар.
Мұнайда шайырлы заттардың болуы парафиннің кристалға айналу процесін баяулатады және пайда болатын құрылымдық торды әлсіретеді. Мұнайларды термоөңдеу кезінде шайырлы заттар одын да үлкен әсер етеді, асфальтті-шайырлы заттардың мөлшері мұнайда көп болған сайын термоөңдеу эффектісі жоғарылайды. Термоөңдеу нәтижесінде төмендеген жылу-физикалық көрсеткіштер уақыт өте келе қалпына келеді де алғашқы мәндеріне жетеді. Шайырлы заттары жоқ мұнайлар термоөңдеуге жарамайды. Асфальтті-шайырлы заттардың мөлшері аз болса термоөңдеу әсері үлкен емес, сондықтан көрсеткіштердің қалпына келуі тез.
Термоөңделген мұнайды тасымалдау кезінде айдау ұзақтылығын және оның көрсеткіштерінің қалпына келу мерзімін білу керек., бұл құбырөткізгіштің "қатып қалуын" болдырмайды.
Егер жоғары парафинді мұнайды термоөңдеу жақсы нәтижелер берсе, яғни қату температурасы, тиімді тұтқырлық және қозғалысқа статикалық кедергінің төмендеуі реологиялық қасиеттердің ұзақ уақыт бойы қалпына келуі, онда термоөңделген мұнайды әдеттегі аз тұтқырлықты мұнай сияқты тасымалдауға болады. Оны белгілі бір қашықтыққа айдауға арналған магистралдық құбырөткізгіш аз тұтқырлықты мұнайды айдауға арналған құбырөткізгіштен тек қана басты айдау станциясында термоөңдеу бөлімінің болуымен ерекшеленеді.
Сызбада (сызу ) басты айдау станциясының және термоөңдеу бөлігінің технологиялық үлгісі келтірілген.
Кәсіпшіліктермен құбырөткізгішпен 1 ыстық мұнай (40-500С) ішкі мұнайға арналған резервуарлық паркке 2 келіп түседі. Сораптардың сору қабылетін қамтамасыз ету үшін резервуарлардағы мұнай 400С температурада ұсталады. Резервуарлық парктен 2 мұнай сораптық цехтың 4 сүзгілері 3 арқылы жылу алмастырғыштарға 5 айдалады, онда ол 600С-ге дейін қыздырылады. Жылу алмастырғыштардан өткен мұнай түтікшелі пешке 6 түседі де термоөңдеудің тиімді температурасына дейін қыздырылады, одан кейін қайтадан жылу алмастырғыштардан өткен мұнай қозғалыс кезінде ішкі мұнаймен 600С-ге дейін салқындатылады, одан әрі статикалық салқындату колонналарына 7 түседі. Колонналарда мұнай берілген салқындату қарқынымен қоршаған орта температурасына дейін салқындатылады, ол жерден өз ағысымен жинағыш резервуарға 8 түседі. Резервуардан 8 сораппен 9 мұнай термоөңделген мұнайдың резервуарлық паркіне 10 айдалады, ол жерден сораптардың 11 көмегімен магистралдық құбырөткізгішке 12 жіберіледі.
Статикалық салқындату колоннасы түтікшелі тоңазытқыш түрінде жасалған, онымен салқын су айналып тұрады. Градирнядан 13 су сораптармен 14 колонналарға беріледі, одан құбырөткізгішпен 15 салқындатуға градирняға түседі. Циклдағы суды толтыру резервуардан 16 жүргізіледі. Колонналарда мұнайды салқындату кезінде парафиннің көп мөлшері (10-15%) табанына шөгіп, колоннаның ішкі бетіне жабысады. Оны кетіру үшін мұнай төгілгеннен кейін колоннаға қазандықтан 17 буөткізгіш 18 арқылы бу беріледі. Қыздырылған парафин құбырөткізгішпен 19 парафин ыдысына төгіледі.
Тұтқыр және тез қататын мұнай және мұнай өнімдерін құбырмен тасымалдаудың көп тараған әдісі - "ыстық" айдау. Бұл әдіс бойынша мұнай құбырөткізгіштің басты бөлігінде қыздырылып сораптармен магистралдық құбырөткізгішке беріледі. Құбырөткізгіштің бойында әрбір 25-100км сайын аралық жылудың станциялар орнатылады, онда мұнай қыздырылады.
Сызбада (сызу ) магстралдың құбырөткізгішпен "ыстық" айдаудың принципиалдық технологиялық үлгісі көрсетілген. Мұнай кәсіпшіліктен құбырөткізгішпен 1 басты мұнай айдау станциясының резервуарлық паркіне 2 беріледі. Резервуарлар қыздыру құрылғыларымен жабдықталған. Олардың көмегімен мұнайды сораптармен 3 айдап шығуға қажетті температура ұсталып тұрады. Сораптар мұнайды қыздырғыштар 4 арқылы айдайды, олар әдетте тегеуіріндік және күштік сораптардың 5 арасында орнатылады, бұл жылу алмастырғыштарды жеңілірек етіп дайындауға мүмкіндік береді, себебі тегеуіріндік сораптардың беретін қысымы үлкен емес. Қыздырғыштар арқылы бүкіл айдалатын мұнайды өткізуге болады, ол кезде есептік температурадан жоғары мәнге дейін қыздыруға болады, ал бірақ пештің шығысында қыздырудың қажетті температурасына дейін жеткізу үшін салқан ағыспен араластыру қажет. Жылу алмастырғыш аппараттардан 4 кейін мұнай ағысы құбырөткізгіштердің негізгі сораптарына 5 түседі де магистралдық құбырөткізгішке айдалады. Құбырмен қозғалыс кезінде мұнай салқындай береді, бұл үйкеліске кететін шығындарды жоғарылатады.
Мұны болдырмас үшін мұнай аралық жылулық станцияларда 6 және 7 қыздырылады. Мұнайды алыс қашықтықтарға тасымалдауда жылу станцияларымен біріктірілген аралық сораптық станциялар 8 тұрғызылады.
Әдетте үзіліссіз айдау 6-10 айға созылады. Одан кейін құбырөткізгіш профилактикалық немесе авариялық жөндеуге тоқтатылады.
Тұтқыр және парафині жоғары мұнай және мұнай өнімдерінің реологиялық қасиеттерін оларға депрессорлық қоспа (депрессатор) қосу арқылы жақсартуға болады. Олардың жұмыс істеу механизмі келесі: температура төмендегенде тығыздықтың флуктуацияға ұшырау есебінен қоспалар парафинінің микрокристалдарының исперстігін жоғарылатады (парафин кристалдарының өлшемдері 4-9 есес азаяды). Қоспа парафин кристалының өлшемдерін өзінің макромолекуласының өлшеміне дейін азайтады да жеке кристалдардың өзара берік кристалдық торға айналуын болдырмайды.
Қоспаларды енгізу алдында мұнайды ондағы парафин толық ерігігенге дейін қыздыру қажет (мұнайды қыздыру температурасы 320-350К-нен төмен болмауы қажет). Егер қоспаны мұнайға парафиннің кристализациялану температурасынан төмен болады.
Қоспалардың әсер ету эффектісіне араластыру қарқындылығы және мұнайды салқындату қарқыны айтарлықтай әсер етеді. Қарқынды алмастырудың әсер етуі парафин кристалдарын депрессатор молекулаларымен толық жабу арқылы беріледі.
Депрессаторы бар мұнайдың айдалуы тоқтағанда құрылымдық тор пайда болады, ол әлсіз беріктілігімен сипатталады, ал бұл айдауды қайта жалғастыруға мүмкіндік береді.
Депрессорлық қоспаларды қосу үлкен қосымша күрделі шығындарды қажет етпейді және қоспаларды үлкен көлемде өндіру қолға алынса, онда бұл әдіс басқа әдістермен салыстырғанда экономикалық тиімді болады.
1.3.2 Прототип таңдау
Жоғары тұтқырлықты және тез қататын мұнайларды тасымалдаудың жоғарыда қарастырылған әдістерінен бұл жұмыста ұсынылатыны: Құмкөл мұнайларын депрессорлық қоспалар қолданып айдау.
Қазіргі уақытта құмкөлдік мұнайларға депрессатор енгізу "Құмкөл" ОМДБ-нен "Қарақойын" БМАС-ның резервуарларына беру алдында, ал ақшабұлақ мұнайына оны Ақшабұлақ-Құмкөл мұнай құбырына айдау алдында жүргізіледі, яғни айдалатын мұнайдың бүкіл көлемі өңделеді.
Бұл үлкен мөлшердегі қоспаларды қажет етеді, олардың құны айтарлықтай жоғары және бүкіл мұнайды қыздырып, араластыруға үлкен энергия шығындары кетеді. Соған байланысты бұл жұмыста депрессорлық қоспаны тек сақиналық қабырға жанындағы қабатқа қосу ұсынылады, бұл мұнайды айдау шығындарын азайтады.
6.3.3 Өнертабысты сипаттау
Өнертабыс жоғары парафиндік мұнайларды депрессорлық қоспаларды және араластырғыштарды қолданып құбырмен айдау аймағына жатады.
Сызбада (сызу ) ұсынылатын айдау әдісінің принципиалдық үлгісі және қалыптастыратын құрылғы келтірілген. Әдіс келесі тәртіпте жүргізіледі.
Кәсіпшіліктен құбырөткізгішпен 1 БМАС-на келетін мұнайдың бір бөлігі алынып, ол резервуарға 2 беріледі. Оған сораппен 4 басқа резервуардан 3 тұтқырлығы төмен араластырғыш айдалады. Араластырғыш бүкіл мұнай көлемінде біркелкі таралуы үшін оны араластырғышпен 5 араластырады. Одан кейін араластырғышы бар мұнай 60-650С-ге дейін қыздырылады да оған сораппен 7 резервуардан 6 депрессорлық қоспа қосылады, соңғының температурасы алдын-ала мұнай температурасына ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz