Швейцарияның салық жүйесі

Жоспар

Кіріспе

1) Швейцарияның қалыптасуы, дамуы
2) Швейцарияның қағидалары
3) Швейцаридағы салықтардың негізгі түрлері
4) Салық салу барысында заңды тұлғаның түрлері

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе

Салықтар әр түрлі елде әрқалай аталғанымен де, кей кезде олардың алыну мехнизмдері ұқсас болып келеді Салық төлеуші болып салық төлеу жауапкершілігі жүктелген заңды және жеке тұлғалар танылса, салық салу объектісі ретінде салық төлеушінің есепті кезеңде алған табыстары, мүліктері, пайдасы, т.б. жатды. Салық төлеушілер өз кезегінде резидент және бейрезидент болып бөлінеді. Салық ақшалай немесе заттай түрде әділеттілік, теңдік тәрізді салық салу қағидалары негізінде құрылған салық ставкаларын қолдану арқылы алынады. Салық ставкалары тұрақты немесе пайыз түрінде тағайындалуы мүмкін.
Салық ставкалары және оларды жинау әр жергілікті билік органдарында әр түрлі болып келеді. Мысалы, АҚШ, Жапония, Швейцарияда жергілікті билік органдары өздері жүзеге асырса, ал Норвегия, Бельгия, Финляндия елдерінде орталық Үкімет жүзеге асырады.
Заңды тұлғалардың табысына салынатын салық көпшілік жағдайда компанияның таза пайдасынан пропорционалдық ставкамен алынады.

Швейцарияның салық жүйесі

Швейцарияның құрамында конфедерация (орталық штат), 26 кантон, 3000-нан астам муниципалитет бар. Кантондар дербес әкімшілік – аумақтық бірлік болып саналса, муниципалды автономияның дәрежесі кантон заңнамасымен анықталады.
Швейцариясының салық жүйесі біртіндеп қалыптасты. 1848 жылға дейін кантондар өз табыстарын кеден баждары есебінен құрады, жекелеген кантондарда мүлік салығы енгізілді. 1848 жылдан бастап кеден баждарын алу өкілеттігі Конфедерацияға берілді. Осы жылы Швейцария мемлекеті құрылып, кантондарда табысқа және мүлікке салынатын салықтарды алу құқығы берілді.
Швейцария Үкіметі салық жүйесін жетілдіріп, дамыту барысында жалпыға ыңғайлы және нарықтық жағдайларға бейім өзгерістерді енгізуге, әлемдік бәсекелестік барысында отандық кәсіпорындарды, кәсіпкерлерді қолдауға ұмтылыс жасайды.
Швейцарияның салық жүйесі мынадай қағидаларға негізделген:
• теңдік;
• сауданың еркіндігі;
• меншіктің кепілденген құқығы;
• діни нанымның еркіндігі;
• кантонаралық екі жақты салық салуға тыйым;
• расталмаған салықтық түсімдерге тыйым.
Бұл елде салық жүйесінің жетілдіруі мен оңайлатылуына баса көңіл
бөлінген және ел Конституциясында кәрініс тапқан. Конституцияда салық салудың үйлесімділігінің екі типі қарастырылған:
а) вертикалды, яғни конфедерация, кантон, муниципалиттер үшін;
ә) горизанталды, яғни кантондар, муниципалиттер арасында.
Осы мақсатқа жету барысында 1990 жылы 14 желтоқсанда Конфедерация «Кантондар мен муниципалитеттердің тура салықтарын үйлестіру туралы» және 1995 жылы 1 қаңтарда «Федералдық тура салықтар туралы» заңдар шығарады. Осы Заңдарға сәйкес төмендегідей қағидалар іске қосылады:
• отбасына салық салудың схемасын сақтау;
• әріптестік рентаға шекті салық салу;
• қайта құрылған компанияларға артықшылық пен салық жеңілдіктер;
• ұйымдық нысаны өзгерген заңды тұлғаларға салық жеңілдіктері; т.б.
Швейцарияның федерализм қағидасына сәйкес, елде үш деңгейлі салық салу жүйесі қызмет етеді. Салықтарды конфедералдық Үкімет, кантондар мен жергілікті билік органдары алады.
Швейцаридағы салықтардың негізгі түрлеріне:
• заңды тұлғалардың пайдасы мен капиталына салынатын салық;
• қосылған құнға салынатын салық;
• жылжымайтын мүліктің құн өсімінен алынатын салық;
• лотореядан алынатын салық;
• мұра мен сыйға алынатын салық;
• меншік құқының өтуіне салынатын салық және т.б. жатады.
Дивидент, лотореялық ұтыс түрінде табыстарға 35 пайыздық, сақтандыру төлемдеріне 8-15 пайыздық ставкамен салынады.
Жалпы, Швейцарияның салықтарын екі үлкен топқа топтастыруға болады;
* табыстар мен меншіктен алынатын салықтар;
* тұтыну мен меншіктен алынатын салықтар.
Табысқа салынатын салықтар – кезеңдік салықтар болып табылады. Кезеңдеріне қарай мынадай түрлерге бөлінеді:
- базалық – салықты есептеу барысында негізге алынатын табыс алынған уақыт аралығы;
- салықтық – салық төленетін мерзім; әдетте бұл кезең бір жылға тең болғандықтан, оны салықтық деп атайды;
- есептік – бекітілген салық мерзімі қолданыста болатын уақыт аралығы.
Швейцарияда салықты есептеу әр түрлі екі жүйеге негізделген:
а) нәтижелейтін салық салу – салық сомасы салық кезені ішінде есептеледі. Бұл жерде базалық және салықтық кезең бір – біріне сәйкес келеді және жылды құрайды. Басым көпшілік кантондар мен Конфедерация заңды тұлғаларға салық салу барысында осы жүйені қолданады;
ә) алдын ала салық салу – салық алдыңғы бір немесе екі жылда алған табыс негізінде ағымдағы жылдың табысын, сәйкесінше салық сомасын анықтайды. Басым көпшілік кантондар мен Конфедерация азаматтарға салық салу барысында және жекелеген кантондар заңды тұлғаларға салық салу барысында қолданады.
Швейцарияда халықаралық екі жақты салық салуды болдырмауға баса назар аударады және оның алдын алу үшін халықаралық конвенцияларға қол

1.Б.Ж. Ермекбаев, М.Ж Арзаева «Шет мемлекеттердің салықтары», Алматы 2004
2. А.Д. Үмбеталиев, Ғ.Е Керімбек «Салық және салық салу», Алматы 2006