Дүние жүзінің ауыл шаруашылық географиясы



Жоспары:

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім: Дүние жүзінің ауыл шаруашылығына жалпы сипаттама
ІІ. 1. Дүние жүзінің егін шаруашылығы
ІІ. 2. Өсімдік шаруашылығы және басқа азық.түлік дақылдар
ІІ. 3. Азық.түлікке жатпайтын дақылдар

Дүние жүзінің мал шаруашылығы

Ауыл шаруашылығы және айналадағы орта

ІV. Қорытынды

V. Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе.
Ауыл шаруашылығы-адамның өмірлік қарекетінің ең ежелгі бір саласы, оның түп тамыры ғасырлар мен мыңдаған жылдар тереңінен басталады. Ауыл шаруашылығының маңызы зор екенін бүгінде онымен жер шарының еңбеккер халқының жартысына жуығы шұғылданатынынан-ақ білуге болады. Әрине, бұл цифрдың сыртында елдер бойынша үлкен айырмашылықтар бар екені анық.
Адамның іс-әрекетінің барлық түрлерінің ішінде ауыл шаруашылығын табиғатпен де бәрінен де тығыз байланысты. Дүние жүзіндегі тұрғындары ауыл шаруашылығымен және оған іргелес салалары – орман шаруашылығымен, аңшылықпен, балық аулаумен айналыспайтын бірде-бір ел жоқ. Осы ауыл шаруашылық салаларымен бүкіл дүние жүзі бойынша 900 миллион адам жұмыс істейді екен.
Қазіргі ғылыми техникалық революция дәуірінде адамзат баласына пайдасы да, табиғатқа зияны да қатар жүргізіледі, неге десеңіз химиялық тыңайтқыштарды кеңінен әрі бақылаусыз қолдану олардың едәуір бөлігінің өзендер мен көлдерге барып түсуіне әкеліп, өсімдікке, адамдардың денсаулығына зиянын тигізеді.Қазіргі кезде ғылыми техникалық революцияның дамуына байланысты зиянды химиялық қалдықтарды яғни қалдықсыз, немесе сауатты пайдалану болып отыр.

Дүние жүзінің ауыл шаруашылығына жалпы сипаттама.
Өсімдік шаруашылығында ғылыми техникалық революция «жасыл революция» дегеннің тууына алып келді. Оның мәнісі механикаландырумен, электірлендірумен, химияландырумен, жерді мелиорациялаумен ұштастыра отырып, дақылдардың жоғарғы өнімді сорттарын, ал соңғы кезде сонымен бірге биотехнологияны енгізуде болып отыр. 60-70 жылдары «жасыл революция» дамушы елдерде де басталды. Бірақ, біріншіден, ол ондай елдердің біразын ғана: Мексиканы, Үндістанды, Пакистанды, Филиппинді қамтыды. Және екіншіден, ірі қожайындар мен шетел компанияларына тиесілі жерлерге ғана қатысты болды.
Жалпы алғанда, өсімдік шаруашылығын интенсивтендіру дәрежесі жөнінен «Үшінші дүние» әлі де көп артта қалып отыр.
Мал шаруашылығында ғылыми техникалық революция өндірістің кейбір түрлерінің: құс фабрикалары, шошқа фирмалары, ірі қара мал өсіретін комплекстер индустриялы технологияға өтуін қамтамасыз етті. Оларда механикаландыру ғана емес, сонымен бірге автоматтандыру да қолданылуда.
Пайдаланылған әдебиеттер.
1. В.П.Максаковский «Дүние жүзілік және әлеуметтік географиясы». Орта мектептің 10-сыныбына арналған оқулық. Алматы «Рауан» 1998 ж.
2. Ю.Н.Гладкий, С.Б.Лавров «Дүние жүзінің экономикалық және әлеуметтік географиясы. Жалпы білім беретін мектептің 10-сыныбына арналған оқулық. Алматы «Мектеп» баспасы. 2002ж.
3. Максаковский В.П. «Социольноэкономическая география мира» І-ІІ-том.

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:   
Дүние жүзінің ауыл шаруашылық географиясы
Жоспары:

І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім: Дүние жүзінің ауыл шаруашылығына жалпы сипаттама
ІІ. 1. Дүние жүзінің егін шаруашылығы
ІІ. 2. Өсімдік шаруашылығы және басқа азық-түлік дақылдар
ІІ. 3. Азық-түлікке жатпайтын дақылдар
Дүние жүзінің мал шаруашылығы
Ауыл шаруашылығы және айналадағы орта
ІV. Қорытынды
V. Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе.
Ауыл шаруашылығы-адамның өмірлік қарекетінің ең ежелгі бір саласы,
оның түп тамыры ғасырлар мен мыңдаған жылдар тереңінен басталады. Ауыл
шаруашылығының маңызы зор екенін бүгінде онымен жер шарының еңбеккер
халқының жартысына жуығы шұғылданатынынан-ақ білуге болады. Әрине, бұл
цифрдың сыртында елдер бойынша үлкен айырмашылықтар бар екені анық.
Адамның іс-әрекетінің барлық түрлерінің ішінде ауыл шаруашылығын
табиғатпен де бәрінен де тығыз байланысты. Дүние жүзіндегі тұрғындары ауыл
шаруашылығымен және оған іргелес салалары – орман шаруашылығымен,
аңшылықпен, балық аулаумен айналыспайтын бірде-бір ел жоқ. Осы ауыл
шаруашылық салаларымен бүкіл дүние жүзі бойынша 900 миллион адам жұмыс
істейді екен.
Қазіргі ғылыми техникалық революция дәуірінде адамзат баласына
пайдасы да, табиғатқа зияны да қатар жүргізіледі, неге десеңіз химиялық
тыңайтқыштарды кеңінен әрі бақылаусыз қолдану олардың едәуір бөлігінің
өзендер мен көлдерге барып түсуіне әкеліп, өсімдікке, адамдардың
денсаулығына зиянын тигізеді.Қазіргі кезде ғылыми техникалық революцияның
дамуына байланысты зиянды химиялық қалдықтарды яғни қалдықсыз, немесе
сауатты пайдалану болып отыр.

Дүние жүзінің ауыл шаруашылығына жалпы сипаттама.
Өсімдік шаруашылығында ғылыми техникалық революция жасыл революция
дегеннің тууына алып келді. Оның мәнісі механикаландырумен,
электірлендірумен, химияландырумен, жерді мелиорациялаумен ұштастыра
отырып, дақылдардың жоғарғы өнімді сорттарын, ал соңғы кезде сонымен бірге
биотехнологияны енгізуде болып отыр. 60-70 жылдары жасыл революция дамушы
елдерде де басталды. Бірақ, біріншіден, ол ондай елдердің біразын ғана:
Мексиканы, Үндістанды, Пакистанды, Филиппинді қамтыды. Және екіншіден, ірі
қожайындар мен шетел компанияларына тиесілі жерлерге ғана қатысты болды.
Жалпы алғанда, өсімдік шаруашылығын интенсивтендіру дәрежесі жөнінен
Үшінші дүние әлі де көп артта қалып отыр.
Мал шаруашылығында ғылыми техникалық революция өндірістің кейбір
түрлерінің: құс фабрикалары, шошқа фирмалары, ірі қара мал өсіретін
комплекстер индустриялы технологияға өтуін қамтамасыз етті. Оларда
механикаландыру ғана емес, сонымен бірге автоматтандыру да қолданылуда.

Дүние жүзінің егін шаруашылығы.
Дүние жүзінің егістік алаңының шамамен жартысын (0,7млрд. гектардан
астам) дәнді дақылдар алады.Дәнді дақылдың алуан түрлері тамақ
өнеркәсібінің көптеген салалары үшін, сондай-ақ құрама жем, спирт, т.б.
шығаратын салалар үшін шикізат болады.
Көптеген дәнді дақылдардың ішінде (бидай, күріш, жүгері, арпа, тары,
арпа, тары мен сорго, сұлы, қарабидай, чумиза) дүние дүзінде ең маңыздылары-
бидай, күріш және жүгері.
Олардың ареалы іс-жүзінде адамдардың таралу ареалына сәйкес келеді.
Дәнді дақылдардың дүниежүзілік өнімі бірте-бірте өсіп келеді және жылына 2
миллиард тоннаға жетті. Әр түрлі типтегі елдердің арасында ол біршама
біркелкі бөлінді, бірақ жан басына шаққанда көрсеткіш-әсіресе дамыған
капиталистік елдер мен дамыушы елдердің арасында бір-бірімен өте алшақ.
Дүние жүзілік астық шаруашылығын бейнелеп айтқанда, үш азық-бидай, күріш
және жүгері ұстап тұр деуге болады. Олар адамдардыңбүкіл энергиясиның
жартысына жуығын қамтамасыз етеді. Бидай шамамен алғанда адам баласының
жартысының басты азығы.
Бидай 70-ке тарта елде өсіріледі, бірақ оның жалпы өнімінің басым
бөлігі бірнеше елге тиеді. АҚШ, Канада, Ресей, Австралияда дүниежүзілік
басты астықты өңір қалыптасқан. Мұндай бидай шаруашылығында маманданған
аудандары бар.
Мысалы: Аса ірі сарқылмас астық қорларының бірі-солтүстігінде
Канаданың далалық провинцияларымен барып қосылатын АҚШ-тың орталық
аудандары. Бұлар ХХ- ғасырдың басында-ақ астық тапшылығы кезінде жыртылып
тасталған шексіз алқаптар. Мұнда көбінесе жоғары сапалы нан пісіруге
лайықты қасиеттерімен ерекше көзге түсетін қатты
бидай өсіріледі. Винипег қаласын Канаданың бидай астанасы деп атайды.
Күріш те нанның орнына жүреді, адамзат баласының жартысына жуығының негізгі
тағамдарының бірі. Бұл біздің заманымыздан көп бұрын Қытайда өсірілген, аса
ежелгі дақылдардың бірі. Бидай сияқты күріш те кейіннен басқа
континенттерде де қоныс тепкен.Дегенмен оның дүниежүзілік түсімінің 910-
ы Азия елдерінің үлесіне тиеді. Бүкіл дүние жүзінің суармалы жердің 23-
сін, Филиппинде 910-ын алып жатыр. Ява аралындағы күріш егетін аудандар да
село халқының тығыздығы кей жерлерде 1 километрге 2500 адамға дейін барады.

Жүгері Орталық Америкада туған, одан жауа дүние ашылғаннан кейін
дүниежүзінің басқа аудандарына да жеткізіледі. Бұл дақылдың егістегі
территориясы жөнінен көбінесе ондай егістеріне сәйкес келеді, жүгерінің
дәнін ғана емес, сонымен бірге жасыл сабанын алуға өсіру соңғы кезде оның
таралу аймағын кеңейтті. Дегенмен оның негізгі өндірушісі АҚШ болып келеді
және солай қала береді.
Мысал. Дүние жүзінің жүгері өсіретін басты ауданы АҚШ-тың Ұлы
көлдерден оңтүстігіне таман жатқан жүгері белдеуі. Бұл жерде осы дақылды
өсіруге жағдай өте қолайлы. Оны өндіру жөнінен Айова штатының даңқы
шыққан.
Дүние жүзілік рынокқа дүниежүзінде өндірілетін астықтың негізінен
бидай мен жүгерінің 10-15 пайызы түседі. Оны басты экспорттаушылар астық
шаруашылығы халықаралық мамандардың саласы болып табылатын елдер: АҚШ,
Канада, Аргентина. Канада мен Австралия жыл сайын жиналатын бидайдың
Аргентина- жүгерісінің 80 пайызына дейін экспортқа шығарады. Мал азығының
астықтың ірі импортына айналуда.

Дүние жүзінің кейбір елдеріндегі суармалы жерлер
өндірілетін суармалы суармалы
Ел жерлердің ауданы жерлердің ауданы жерлердің үлес
млн.га млн.га салмағы (%)
Тұтас дүние жүзі
1500 230 астам 15
Соның ішінде:
Үндістан 143 40,1 28
ҚХР 147 44,2 30
АҚШ 123 18,1 15
Пакистан 22 15,4 70
Иран 18 5,7 32
Индонезия 14 5,3 39
Мексика 24 4,9 20
Таиланд 7,5 3,6 48
Испания 11 3,2 29
Италия 9,5 3,0 31
Румыния 10 3,0 30

Өсімдік шаруашылығы және басқа азық-түлік дақылдары.
Адамдарды азық-түлікпен қамтамасыз ету үшін астық дақылдардан басқа
майлы, түйнек- жемісті, қантты, сергіткіш, көкөніс, жеміс дақылдары да
кеңінен пайдаланылады.
Біздің планетамыздың халқының тамақтық азық құрамында астықтан
кейінгі екінші орын алады: бүкіл пайдаланылатын майдың шамамен 23-сі
өсімдіктен алынады. Дүние жүзінде күнбағыс жинау жөнінен бірінші орында
Кеңес Одағы, содан кейін АҚШ (бүкіл дүниежүзілік терімнің ½-інен астамы),
жержаңғақтан-Үндістан, зәйтүннен- Италия алады. Ең көп тараған түйнек-
жемісті дақыл-картоп. Картоптың отаны-Оңтүстік Америка, бірақ ол ендігі
жерде негізінен солтүстік жарты шарлың қоңыржай белдеуінің дақылы. Картоп
жинау жөнінін дүние жүзінде бірінші орында кезінде Совет Одағы (дүние жүзі
бойынша 30%-ы), екінші орында Қытай, үшінші орында Польша алды.
Адамдардың азығында қантты дақылдар үлкен орын алады. Жыл сайын дүние
жүзінде шамамен 100 миллион тонна қант өндіріледі. Оның 60 пайызы қант
құрағынан, ал 40 пайызы қант қызылшасынан алынады. Осы екі дақыл еңбекті
өте көп қажет ететіндігімен ерекше көзге түскенімен және екеуі бір өнім-
қант бергенімен олардың ареалдары мүлде өзгеше. Қант құрағы оның екінші
отаны - Америкада бәріненде көп өсіріледі. Қант қызылшасы-қоңыржай
белдеудің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Географиялық оқытудағы практикалық жұмыстардың орны, олардың білім алудағы маңызы
География пәнінде сарамандық жұмыстардың орындалуы
Дүниежүзілік саяси картасы
Экономикалық, әлеуметтік географиясы дәрістік кешен
Халықтар географиясы
Америка құрама штаттары (АҚШ) экономикалық-географиялық жағдайы
Дүние жүзінің ауыл шаруашылығы
Мектептегі экономикалық география білім жүйесін жүргізу әдісі мен тәсілдері
Әлемдік шаруашылықтың басқа салаларының географиясы
Дүниежүзілік шаруашылықтың географиялық моделі
Пәндер