Туберкулез қоздырғышы

Туберкулез қоздырғыштары
Туберкулез (tuberculosis; латынша tuberculum - төмпешік) микобактериялар туғызатын жұқпалы ауру, әр түрлі ағзалар мен жүйелерді (өкпе, ас қорыту, зәр шығару жолдары, тері, сүйек, және т.б.) зақымдаумен сипатталады. 3 түрлі микобактериялар ауру тудырады: M.tuberculosis- адамдық түрі - ( адамдарда 92% жағдайда туберкулез тудырады), M.bovis -өгіздік түрі -(5% жағдайда), M.africanum-аралық түрі (3% жағдайда). Бұлардың үшеуі де морфологиялық, дақылдық, биохимиялық және патогенді құрылымымен ерекшеленеді. Олардан басқа осы туыстастыққа туберкулездік емес немесе шартты-патогенді минобактериялар жатады(М.аvium, M.cansasi), олар кейде адамның немесе жануардың ауруларын туғыздыруы мүмкін. Туберкулез қоздырғыштын Р. Кох (1882) ашқан. Р.Кох 1911 жылы осы қоздырғышты ашқаны үшін Нобель сыйлығына ие болды.
Бұл мәселенің өзектілігі туберкулездің кең таралуына байланысты. 1993 жьшы ДД¥ аурудың күрт өсуіне байланысты туберкулезді «әлемдік қауіпті» мәселе деп жариялады.
Таксономиясы. Қоздырғыш Firmicutes бөліміне, Mycobacteriaceaе тұқымдастығына, Mycobacterium туыстастығына жатады.
Морфологиясы және тинкториалдық қасиеттері. Дақылды өсіру. ҰЗЫН, аздап иілген, грам оң, қозғалмайтын, спора және капсула түзбейтін, Циль-Нильсен әдісімен боялатын таяқшалар. Морфологиялық варианттарының пайда болуы туберкулез қоздырғышының полиморфизмінен байланысты (фильтрден ететін және ультра ұсақ, дән тәрізді, кокк тәрізді, тармақталған, колба тәрізді «көгілдір қышқылға тұрақты емес», L-пішінді). Емдеген кезде олар организмде жылдам пайда болады, дегенмен, макрофагтардың ішінде ұлақ уақыт персистенцияланады. Сонын нәтижесінде туберкулезге қарсы стерилді емес иммунитет қалыптанады. Морфологиялық вариантгарының пайда болуын туберкулездге микробиологиялық диагноз қою және емдеу кезінде ескеру қажет. Себебі олардың вирулентті бациллярлы түрге айналуы (реверсиясы) созылмалы қабыну үрдістің ұзақ дамуына және де аурудың рецидивіне әкелуі мүмкін,