Антибиотиктерге қысқаша сипаттама
Мазмұны
Кіріспе
1 Аналитикалық шолу
1.1 Антибиотиктерге қысқаша сипаттама
2 Патенттік ізденіс
2.1 Патенттік ізденіске анализдеу
3 Дипломдық жұмысқа жолдама
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
1 Аналитикалық шолу
1.1 Антибиотиктерге қысқаша сипаттама
2 Патенттік ізденіс
2.1 Патенттік ізденіске анализдеу
3 Дипломдық жұмысқа жолдама
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Анитбиотиктер азық-түлік қорын жасау үшін маңызды қоспаның бірі болып табылады. Олардың кейбіреулері өсімдіктерге зиянкес бактерияларға қарсы күресте маңызды қызмет атқарады. Олар мал шаруашылығында үй малдарының жұқпалы ауруларын емдеу құралдары болады, сөйтіп адамды азық-түлікпен неғұрлым толық қамтамасыз етуге сырттай көмектеседі.Сонымен бірге антибиотиктер жемнің сапасын арттыратын құрал ретінде де қолданылады.
Химиялық құрылымы жағынан кейбіреулер белгілі бір химиялық қоспаның өнімі мысалы тетрациклин болса белгілі да антибиотиктер өте алуан түрлі зат болады. Өзінің химиялық құрамы ұқсас заттар клеткаларға әсері жағынан да бір-біріне ұқсас болады, және керісінше, құрылымы жағынан алуан түрлілігіне олардың антибиотиктік қасиеттерінің айырмашылығы да сай келеді деуге бола ма? Қазіргі кезге дейін алынған мәліметтер бізге мұндай сұраққа жауап беруге мүмкіндік береді.
Ал қазір пенициллиннің бактериялардың клеткалы қабырғасына әсер етіп, оның синтезделуіне кедергі жасайтыны белгілі болып отыр. Бактериялар әлі де болса біраз уақытқа дейін өсіп-өнеді; бірақ клетка қабырғасынан айырылғаннан кеін тез өліп қалады.
Стрептомеицин клеткаға сіңген соң белоктар синтезделетін жер – рибосомаға жетіп, олардың тірщілігін тоқтатады. Белоктардың синтезделуіне тетрациклиндер, эритромицин, хлорамфеникол және басқа молекулаларының құрлымы ерекшелігіне байланысты әрқайсысы тек өзіне ғана тән әдіспен әсер етеді.
Егер антибиотик аз мөлшерде енгізілсе немесе клетканың қалнына оңай келетін бөлігін ғана зақымдаса микробтар қайтадан тіріледі.
Антибиотиктердің саңырауқұлақтарға қызық әсер етеді. Біз тапқан антибиотиктердің алғашқы – цианеин Paecilomyces viridis саңырауқұлағының өсіп-өнуіне әсер етеді.
Анитбиотиктер азық-түлік қорын жасау үшін маңызды қоспаның бірі болып табылады. Олардың кейбіреулері өсімдіктерге зиянкес бактерияларға қарсы күресте маңызды қызмет атқарады. Олар мал шаруашылығында үй малдарының жұқпалы ауруларын емдеу құралдары болады, сөйтіп адамды азық-түлікпен неғұрлым толық қамтамасыз етуге сырттай көмектеседі.Сонымен бірге антибиотиктер жемнің сапасын арттыратын құрал ретінде де қолданылады.
Химиялық құрылымы жағынан кейбіреулер белгілі бір химиялық қоспаның өнімі мысалы тетрациклин болса белгілі да антибиотиктер өте алуан түрлі зат болады. Өзінің химиялық құрамы ұқсас заттар клеткаларға әсері жағынан да бір-біріне ұқсас болады, және керісінше, құрылымы жағынан алуан түрлілігіне олардың антибиотиктік қасиеттерінің айырмашылығы да сай келеді деуге бола ма? Қазіргі кезге дейін алынған мәліметтер бізге мұндай сұраққа жауап беруге мүмкіндік береді.
Ал қазір пенициллиннің бактериялардың клеткалы қабырғасына әсер етіп, оның синтезделуіне кедергі жасайтыны белгілі болып отыр. Бактериялар әлі де болса біраз уақытқа дейін өсіп-өнеді; бірақ клетка қабырғасынан айырылғаннан кеін тез өліп қалады.
Стрептомеицин клеткаға сіңген соң белоктар синтезделетін жер – рибосомаға жетіп, олардың тірщілігін тоқтатады. Белоктардың синтезделуіне тетрациклиндер, эритромицин, хлорамфеникол және басқа молекулаларының құрлымы ерекшелігіне байланысты әрқайсысы тек өзіне ғана тән әдіспен әсер етеді.
Егер антибиотик аз мөлшерде енгізілсе немесе клетканың қалнына оңай келетін бөлігін ғана зақымдаса микробтар қайтадан тіріледі.
Антибиотиктердің саңырауқұлақтарға қызық әсер етеді. Біз тапқан антибиотиктердің алғашқы – цианеин Paecilomyces viridis саңырауқұлағының өсіп-өнуіне әсер етеді.
Қолданылған әдебиеттер
1. Андреев А.А, Брызголов Л.И. Производства кормавых дрожжей – М: Лесная промышленность, 1986 г.
01.08-04P1.723. табиғи азықтық ашытқыда табылған α-глюкозилирленген нарингин глюкозиді. Naringin glycosides α-glucosylated on ring B found in the natural food dditive, enrymatically modified naringin /Akiyama Takumi, Yamada Mitsuo, Yamada Takashi, Maitani Tamio//Biosci. Biotechnol and Biochmem.-2000-64 №10-с. 2246-2249-англ.
05.12-04Р1. 642П. [Жануарларға арналған азықтық ашытқы өндірісі]. Propiopioni bacterium P-63 қолдану.
Propiopioni bacterium Р-63 forusein directfed microbials for animal feeds пат 688 7489 США. МПК А23к 1/18 Renberger Thomos, Parrott terry D, owens fred c, Hibberd chanles A. The Board of Resents for Oklahoma stete univ-№10/209735. заявл.
05.11-04Р1.140. Азықтық ашытқыда қолданылатын Lactobacillus fermentum биологиялық сипаттаманы үйрену. /Н uang cang-hai, aiao shi-yon, lide-fa//Jianyxi nongye daxue xuebao =Acto agr. Univ Jiangxiensis-2004-26№4-с296-600 кит:рез англ.
05.11-04Р1.141. Целобактерин ферменті /Игнатов Г. Первова А, Лаптев Г, Новикова Н. Кислюк С.// Азықтық ашытқы-2004-№5-с48-49 рус.
05.11-04Р1. 151. Bacillus subtilis 8130 пробиотигі азықтық ашытқы және табиғи стимулятор ретінде беріледі. /Утакова Н.А, Павлов Д.С, Казлова А.А, Ниоратов А.В, Крилатов М.П, Некрасов Р//3 Московский междунородный конгресс «Биотехнология состояние перспектива развития» Москва 14-18 наурыз 2005. Материал конгресса 42-М-2005с 303рус.
01.07-04Р1. 692. Өндірістік биотехнологияда бидай шикізатынан азықтық қоспасын алу.\ Винаров Л.Ю., сидоренко Т.Е., Рордеева Е.И.,//Докл. и тц докл третий Всерос. Науч-практ конф С Междунар. участием “Нов. В экол. И безопас. жизнес-ти ”, Санкт-Петербург, 16-18 июня, 1998 Т3-СП, 1999-С. 296-Рус.
01.05-04Р1. 194. Біржасушалы микроорганизм ақуыз шикізатының құрамындағы крахмалдың қалдықтарынан өңдеп, азықтық ақуызбен байыту. / Канарский А.В., Макарова Г.П., С.И. // Биотехнология-2000.-№3-С. 42-47. Рус; Англ.
01.07-0452. 107. Бұзау және қозы ағзасынан ағзасынан бифидобактерияны бөлу. / Ирская Г. Е., Сочинская О.Н., Фирсова Г.Д. // диагностика и лечебно профилактическая мероприятия при инфекционных и инвизионных заболеваниях при сельскохозяйственных животных: Сб науычных трудов6 посвещенных 80-летию создания первой в Россий К.И. Скрабина ( Дон. Гос. Аграр. Ун-т.-Персиановка6 1997 – с. 46-48. Рус.
01.12-04.Б4. 167. ауылшаруашылығындағы жануарларды микотоксинмен профилактикалау. Ауылшаруашылық тауарларды микотоксинмен профилактикалау.
/Погребняк Л.И., Корзуненко О.Ф., Ображей А.Ф., Грачов С.О.// Вісн. Аграр. Науки-2000-№10-С. 25-27,85,87.-унр; рез. рус. англ.
01.10-04Р4. 57. азықтардың Тк токсинмен комтаминациясы және фузориямен байыту.
/ Павлова Н.С.// Проба вет. сан. гигиены и экол. (дезинфекция, дезинсекция, дератизация): тез. докл. междунар. науч.-конф., Москва 16-17, 1999-М, 1999-С. 148-149-Рус.
01.10-04. Б4. 34. азықтағы микотоксиндерді анықтау үшін ”ИФА“ әдістемелік сызба-нұсқаны қолдану.
/Кононенко Г.П., Буркин А.А., // Пробл. вет. сан. гигиены. и экологии ( дезинфекция, дезисекция, дератазация): тез. докл. междунар. науч.-конф., Москва, 16-17сент. 1999-М., 1999-с. 144-146-Рус.
01.04-04.Б4. 198. Құрамында әртүрлі алоэ vibrio alqinolytises у бар. Азықпен қоректенетін модели Sebastes schegeli резитенциясы. Resistance to Vibrio alginolyicus in juvenile rockfish fed diets conteining different doses of aloe / kim ki hong, Hwand Yoon Jung, Bai Sang chul C. //Aguaculture -1999-186, №1-2.-С 13-21-Англ.
01.04-Б3. 284К. Лактирлеуші сиыр ағзасынан ауыр металдар мен радиеонуклеотидтерді бөліп шығару үшін майлы қышқылдарды қолданады: Автореф. дис. канд. сельско-хоз. Наук / Пронькина Т.А. – Новгород: Новгород гос. Унив-т. 1998-18с.ил-Рус.
01.04-04. Б3. 285. Шошқаларға арналған комбиазықтар бидай гидролизатында микробиологиялық азуыз.
/ Крохина В., Нестеров Н. // Свинноводство – 2000.-№3.-С.13-14-Рус.
01.04-04 Б3. 287. Азықтық қосымшадағы органикалық қалдықтарды байыту және оны биоконверсиялау әдісі: Пат. 2151133 Россия МПК‾ СОSF 3/00, А23К 1/00/ Ковалеев Н.Т.,Рабинович Г.Ю. Степанок В.В. Михайлов И.А .; Твер. гост. техн. Уни-т.-№98121120/13; заевл.17.11.98; опубл. 10.06.00. Бюл.№17.
05.09-04Р1. 256. Ақуыз-витминді автолизаттар және азықтық ашытқылар /Луканин А.В., Кривой Б.А.,// З. Московский межд. конгресс “ БТ состояние и перспективы развития”, Москва 14-418 марта 2005г. Материалы конгресса 2-2-М, 2005-С 268-Рус.
05.09-04.Р1. 611. Жаңа ақуыз препаратының технологиялық өндірісі. / уланова Р., Кузнецова Б., Аксенов А.// Комбикорма-2005.-№2-с. 47-Рус.
01.12-04. Р1. 227. Жаңа азықтық ақуыздарды өндіру /Пецарушка А.Р., Мнкова А.А.// Кормопройзводства-1998. №2-С 28-29-Рус.
01.12-04. Р1. 750. Дөрекі азықтарды ақуызбен байытуға арналған целлюлозолитикалық азотфикцирлеуші бактериялар / Смирново И.Э., Саубенова М. Г. // Прикл. биохимия и мик.-2001-37, №1-С. 86-89-Рус; рез Англ.
01.06-04Р1. 166. Азықтарды залалсыздандыруға арналған жаңа жүйе. / Фоберх// Комбикорма-2000.-№7-с. 24-Рус.
01.06-04.Р1. 167. Ауылшарушылығына қажетті азықтық қоспа мен комбиазықтарды дайындаудың жаңа үлгісі. / Рыжов С.// Комбикорма-2000.-№7-с. 24-Рус.
01.06-04. Р1. 168. Жаңа құрылымдар азықтық ақуыздар үшін сұйық компоненті енгізу. /Шельыкин В., Картунов Л., Сухарев А.// Комбикорма-2000.-№7-с.17-18 – Рус.
06.09-04Р575К. Қант өндірісі қалдығын сиыр өндірісінде эффективті қолдану: Автореф: диск на соиск уч. Степ. Понд с-х наук /Шаяхметов В. –Оренбург: Оренбург ГОС аграр-ун-m 2006-19с им Рус.
06.09-04Р1.578. Өсімдік қалдықтарын микробиологиялық өңдеу /Перегудов С.// Кормление с-х животных олр-60-2006№3-с 32-32рус.
05.10-04Р1 98. Судан микробты штамын гидролиздеуші-фитаттың бөлінуі және үлкен раготадғы скотадан сұйық азықтық ашытқының бөлінуі.
I Salation ofphytatehysing microbial of rica fermentation and lisuiad cattle feeds /Mukesh P. Sumas Singaracharya M.A. Lakspmipathi//World J. Microbiol and Biolechnol [КЭ]-2004-20№5-с.531-534.
01.07-04Р1.216П. Балықтарға арналған азықтық ашытқы өндірісінің технологиялық линиясы /Горфин О.С, Крылов К.С, Самсанов Л.Н/ междунорд конф. Қасиеті, құрылысы, әдістері «груптов» посвящ 70-летюю проф Л.С.Аморяна, тверь 18,19 наурыз 1999ж.
01.07-04Р1.216П. Өсімдік шикізатын өңдеу әдісі және биотикалық айналым негізінде жануарлардың тіршілік әрекеті /Пат. 2163586 Россия, МПК СО 5F 11/08, АО1К67/033/ Шапиро В.А., Маленков А.Г.-N 2000117777/13, ЗЗавл 07.07.00 Опубл. 27.02.01 Бюл №6.
01.07-04Р1. 217. Өсімдік қалдықтарынан азықтық ақуыз алу: Докл. На конференций, посвященной памяти академика С.Ю. Юнусова., Таашкент 17-19 марта 1999 /Исламов Х,Ахмедова З.Р.\\ Химия природ. соед-1999-спец вып-с, 30-32 –Русс.
2. Забродский А.Г. Технология и контроль производства кормавых дрожжей на мелассной борде. – М: Пищевая промышленость, 1980г
3. Боборенко Э.А. Получения и выделения дрожжей-М: Лесная промышленность, 1991г
4. Бочярова. Н.Н. Микрофлора дрожжевого производства-М: Пищевая промышленость, 1991г
5. Воробьева Л.И. Промышленная микробиология –М:Лесная промышленость 1993г
6. Калунянс К.А. Микробные ферментные препораты – М: Пищевая промышленость, 1990г
7. Жвирблянская А.Ю. Основы микробиологий, санитарии и гигиены пищевой промышлености-М: Пищевая промышленость, 1994г
8. Белова Л.Д. Контроль производства хлебопекарных дрожжей – М: Пищевая промышленость, 1987г
1. Андреев А.А, Брызголов Л.И. Производства кормавых дрожжей – М: Лесная промышленность, 1986 г.
01.08-04P1.723. табиғи азықтық ашытқыда табылған α-глюкозилирленген нарингин глюкозиді. Naringin glycosides α-glucosylated on ring B found in the natural food dditive, enrymatically modified naringin /Akiyama Takumi, Yamada Mitsuo, Yamada Takashi, Maitani Tamio//Biosci. Biotechnol and Biochmem.-2000-64 №10-с. 2246-2249-англ.
05.12-04Р1. 642П. [Жануарларға арналған азықтық ашытқы өндірісі]. Propiopioni bacterium P-63 қолдану.
Propiopioni bacterium Р-63 forusein directfed microbials for animal feeds пат 688 7489 США. МПК А23к 1/18 Renberger Thomos, Parrott terry D, owens fred c, Hibberd chanles A. The Board of Resents for Oklahoma stete univ-№10/209735. заявл.
05.11-04Р1.140. Азықтық ашытқыда қолданылатын Lactobacillus fermentum биологиялық сипаттаманы үйрену. /Н uang cang-hai, aiao shi-yon, lide-fa//Jianyxi nongye daxue xuebao =Acto agr. Univ Jiangxiensis-2004-26№4-с296-600 кит:рез англ.
05.11-04Р1.141. Целобактерин ферменті /Игнатов Г. Первова А, Лаптев Г, Новикова Н. Кислюк С.// Азықтық ашытқы-2004-№5-с48-49 рус.
05.11-04Р1. 151. Bacillus subtilis 8130 пробиотигі азықтық ашытқы және табиғи стимулятор ретінде беріледі. /Утакова Н.А, Павлов Д.С, Казлова А.А, Ниоратов А.В, Крилатов М.П, Некрасов Р//3 Московский междунородный конгресс «Биотехнология состояние перспектива развития» Москва 14-18 наурыз 2005. Материал конгресса 42-М-2005с 303рус.
01.07-04Р1. 692. Өндірістік биотехнологияда бидай шикізатынан азықтық қоспасын алу.\ Винаров Л.Ю., сидоренко Т.Е., Рордеева Е.И.,//Докл. и тц докл третий Всерос. Науч-практ конф С Междунар. участием “Нов. В экол. И безопас. жизнес-ти ”, Санкт-Петербург, 16-18 июня, 1998 Т3-СП, 1999-С. 296-Рус.
01.05-04Р1. 194. Біржасушалы микроорганизм ақуыз шикізатының құрамындағы крахмалдың қалдықтарынан өңдеп, азықтық ақуызбен байыту. / Канарский А.В., Макарова Г.П., С.И. // Биотехнология-2000.-№3-С. 42-47. Рус; Англ.
01.07-0452. 107. Бұзау және қозы ағзасынан ағзасынан бифидобактерияны бөлу. / Ирская Г. Е., Сочинская О.Н., Фирсова Г.Д. // диагностика и лечебно профилактическая мероприятия при инфекционных и инвизионных заболеваниях при сельскохозяйственных животных: Сб науычных трудов6 посвещенных 80-летию создания первой в Россий К.И. Скрабина ( Дон. Гос. Аграр. Ун-т.-Персиановка6 1997 – с. 46-48. Рус.
01.12-04.Б4. 167. ауылшаруашылығындағы жануарларды микотоксинмен профилактикалау. Ауылшаруашылық тауарларды микотоксинмен профилактикалау.
/Погребняк Л.И., Корзуненко О.Ф., Ображей А.Ф., Грачов С.О.// Вісн. Аграр. Науки-2000-№10-С. 25-27,85,87.-унр; рез. рус. англ.
01.10-04Р4. 57. азықтардың Тк токсинмен комтаминациясы және фузориямен байыту.
/ Павлова Н.С.// Проба вет. сан. гигиены и экол. (дезинфекция, дезинсекция, дератизация): тез. докл. междунар. науч.-конф., Москва 16-17, 1999-М, 1999-С. 148-149-Рус.
01.10-04. Б4. 34. азықтағы микотоксиндерді анықтау үшін ”ИФА“ әдістемелік сызба-нұсқаны қолдану.
/Кононенко Г.П., Буркин А.А., // Пробл. вет. сан. гигиены. и экологии ( дезинфекция, дезисекция, дератазация): тез. докл. междунар. науч.-конф., Москва, 16-17сент. 1999-М., 1999-с. 144-146-Рус.
01.04-04.Б4. 198. Құрамында әртүрлі алоэ vibrio alqinolytises у бар. Азықпен қоректенетін модели Sebastes schegeli резитенциясы. Resistance to Vibrio alginolyicus in juvenile rockfish fed diets conteining different doses of aloe / kim ki hong, Hwand Yoon Jung, Bai Sang chul C. //Aguaculture -1999-186, №1-2.-С 13-21-Англ.
01.04-Б3. 284К. Лактирлеуші сиыр ағзасынан ауыр металдар мен радиеонуклеотидтерді бөліп шығару үшін майлы қышқылдарды қолданады: Автореф. дис. канд. сельско-хоз. Наук / Пронькина Т.А. – Новгород: Новгород гос. Унив-т. 1998-18с.ил-Рус.
01.04-04. Б3. 285. Шошқаларға арналған комбиазықтар бидай гидролизатында микробиологиялық азуыз.
/ Крохина В., Нестеров Н. // Свинноводство – 2000.-№3.-С.13-14-Рус.
01.04-04 Б3. 287. Азықтық қосымшадағы органикалық қалдықтарды байыту және оны биоконверсиялау әдісі: Пат. 2151133 Россия МПК‾ СОSF 3/00, А23К 1/00/ Ковалеев Н.Т.,Рабинович Г.Ю. Степанок В.В. Михайлов И.А .; Твер. гост. техн. Уни-т.-№98121120/13; заевл.17.11.98; опубл. 10.06.00. Бюл.№17.
05.09-04Р1. 256. Ақуыз-витминді автолизаттар және азықтық ашытқылар /Луканин А.В., Кривой Б.А.,// З. Московский межд. конгресс “ БТ состояние и перспективы развития”, Москва 14-418 марта 2005г. Материалы конгресса 2-2-М, 2005-С 268-Рус.
05.09-04.Р1. 611. Жаңа ақуыз препаратының технологиялық өндірісі. / уланова Р., Кузнецова Б., Аксенов А.// Комбикорма-2005.-№2-с. 47-Рус.
01.12-04. Р1. 227. Жаңа азықтық ақуыздарды өндіру /Пецарушка А.Р., Мнкова А.А.// Кормопройзводства-1998. №2-С 28-29-Рус.
01.12-04. Р1. 750. Дөрекі азықтарды ақуызбен байытуға арналған целлюлозолитикалық азотфикцирлеуші бактериялар / Смирново И.Э., Саубенова М. Г. // Прикл. биохимия и мик.-2001-37, №1-С. 86-89-Рус; рез Англ.
01.06-04Р1. 166. Азықтарды залалсыздандыруға арналған жаңа жүйе. / Фоберх// Комбикорма-2000.-№7-с. 24-Рус.
01.06-04.Р1. 167. Ауылшарушылығына қажетті азықтық қоспа мен комбиазықтарды дайындаудың жаңа үлгісі. / Рыжов С.// Комбикорма-2000.-№7-с. 24-Рус.
01.06-04. Р1. 168. Жаңа құрылымдар азықтық ақуыздар үшін сұйық компоненті енгізу. /Шельыкин В., Картунов Л., Сухарев А.// Комбикорма-2000.-№7-с.17-18 – Рус.
06.09-04Р575К. Қант өндірісі қалдығын сиыр өндірісінде эффективті қолдану: Автореф: диск на соиск уч. Степ. Понд с-х наук /Шаяхметов В. –Оренбург: Оренбург ГОС аграр-ун-m 2006-19с им Рус.
06.09-04Р1.578. Өсімдік қалдықтарын микробиологиялық өңдеу /Перегудов С.// Кормление с-х животных олр-60-2006№3-с 32-32рус.
05.10-04Р1 98. Судан микробты штамын гидролиздеуші-фитаттың бөлінуі және үлкен раготадғы скотадан сұйық азықтық ашытқының бөлінуі.
I Salation ofphytatehysing microbial of rica fermentation and lisuiad cattle feeds /Mukesh P. Sumas Singaracharya M.A. Lakspmipathi//World J. Microbiol and Biolechnol [КЭ]-2004-20№5-с.531-534.
01.07-04Р1.216П. Балықтарға арналған азықтық ашытқы өндірісінің технологиялық линиясы /Горфин О.С, Крылов К.С, Самсанов Л.Н/ междунорд конф. Қасиеті, құрылысы, әдістері «груптов» посвящ 70-летюю проф Л.С.Аморяна, тверь 18,19 наурыз 1999ж.
01.07-04Р1.216П. Өсімдік шикізатын өңдеу әдісі және биотикалық айналым негізінде жануарлардың тіршілік әрекеті /Пат. 2163586 Россия, МПК СО 5F 11/08, АО1К67/033/ Шапиро В.А., Маленков А.Г.-N 2000117777/13, ЗЗавл 07.07.00 Опубл. 27.02.01 Бюл №6.
01.07-04Р1. 217. Өсімдік қалдықтарынан азықтық ақуыз алу: Докл. На конференций, посвященной памяти академика С.Ю. Юнусова., Таашкент 17-19 марта 1999 /Исламов Х,Ахмедова З.Р.\\ Химия природ. соед-1999-спец вып-с, 30-32 –Русс.
2. Забродский А.Г. Технология и контроль производства кормавых дрожжей на мелассной борде. – М: Пищевая промышленость, 1980г
3. Боборенко Э.А. Получения и выделения дрожжей-М: Лесная промышленность, 1991г
4. Бочярова. Н.Н. Микрофлора дрожжевого производства-М: Пищевая промышленость, 1991г
5. Воробьева Л.И. Промышленная микробиология –М:Лесная промышленость 1993г
6. Калунянс К.А. Микробные ферментные препораты – М: Пищевая промышленость, 1990г
7. Жвирблянская А.Ю. Основы микробиологий, санитарии и гигиены пищевой промышлености-М: Пищевая промышленость, 1994г
8. Белова Л.Д. Контроль производства хлебопекарных дрожжей – М: Пищевая промышленость, 1987г
Мазмұны
Кіріспе
1 Аналитикалық шолу
1.1 Антибиотиктерге қысқаша сипаттама
2 Патенттік ізденіс
2.1 Патенттік ізденіске анализдеу
3 Дипломдық жұмысқа жолдама
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Қысқартылған сөздер
БТ – Биотехнология
МБ – Микробиология
МО – Микроорганизмдер
БМ – Биомицин
ХТ – Хлортетрациклик
СФ – Стафилококк
ДНҚ – Дезоксрибонуклейн қышқылы
РНҚ – Рибозануклейн қышқылы
Қ.о. – Қоректік орта
Нормативті сілтеме
Бұл курстық жұмыста келесі қолданылған нормативті құжаттарды сілтемелері.
МТСБ 2.102-68 ЕСКД. Құрастырушы құжаттардың түрлері мен жиынтығы .
МТСБ 2. 104-68 ЕСКД негізгі жазулар.
МТСБ 2. 201-80 ЕСКД құрастырушы құжаттардын белгілері.
МТСБ 2. 301-68 ЕСКД форматтар.
МТСБ 2. 601-95 ЕСКД эксплуатациялық құжаттар.
ФС ОҚМУ 4,6-002-2004 СМЖ ОҚУ құжаттарды толтырудың жалпы талабы.
МКҚР 04-09 “Экономикалық қызметтің түрлері бойынша өнімнің
класификациясы”
( К ПВ ЭД )
Анықтама терминдер
Антибиотиктер – микроорганизмдердің тіршілігін тежейтін немесе оларды
жойып жіберетін қабілеті бар әр түрлі организмдер: саңырауқұлақтар,
бактериялар, актиномицеттер, жануарлар мен өсімдіктер түзетін заттар.
Антибиотиктер микробтар дүниесіндегі олардың бір тобының екінші бір тобына
қарама – қарсылық әрекетіне негізделген. Микробтар өз тобынан өзге топтарға
қарсы болғанымен, өз тобындыларға зиянсыз заттар бөліп шығарады. Әрбір
антибиотик тек ауру қоздырғыш микроорганизмдердің белгілі бір тобына ғана
жойқын әсер етеді.
Хлортетрациклин – биомицин деп те аталады. Қоректік ортада В12
витаминін түзе алады. Сары түсті, кристалл ұнтақ, күн сәулесі түскенде тез
бүлініп кетеді. Бөлме температурасында, қараңғы жерде ыдыста сақтағанда
шипалық қасиеті жойылмай, үш жылға дейін сақталады.
Стрептомицин – актиномицеттер тобының кейбір микроорганизмдері
түзетін антибиотик. Ақ түсті ұнтақ. Суда жақсы ериді, әсер ету ауқымы кең
антибиотик, қышқылға төзімді. Өкпе ауруын (туберкулез), менингитті
қоздырғыштарға жойқын әсер етеді.
Пенициллин – зең саңырауқұлағы түзетін, шипалық антибиотик. 1943
жылдан өндірістік жолмен шығарыла бастады. Шипалық мақсатта калий
тұздарында новокаин түрінде ерітіп қолданады.
Кіріспе
Анитбиотиктер азық-түлік қорын жасау үшін маңызды қоспаның бірі болып
табылады. Олардың кейбіреулері өсімдіктерге зиянкес бактерияларға қарсы
күресте маңызды қызмет атқарады. Олар мал шаруашылығында үй малдарының
жұқпалы ауруларын емдеу құралдары болады, сөйтіп адамды азық-түлікпен
неғұрлым толық қамтамасыз етуге сырттай көмектеседі.Сонымен бірге
антибиотиктер жемнің сапасын арттыратын құрал ретінде де қолданылады.
Химиялық құрылымы жағынан кейбіреулер белгілі бір химиялық қоспаның өнімі
мысалы тетрациклин болса белгілі да антибиотиктер өте алуан түрлі зат
болады. Өзінің химиялық құрамы ұқсас заттар клеткаларға әсері жағынан да
бір-біріне ұқсас болады, және керісінше, құрылымы жағынан алуан түрлілігіне
олардың антибиотиктік қасиеттерінің айырмашылығы да сай келеді деуге бола
ма? Қазіргі кезге дейін алынған мәліметтер бізге мұндай сұраққа жауап
беруге мүмкіндік береді.
Ал қазір пенициллиннің бактериялардың клеткалы қабырғасына әсер етіп,
оның синтезделуіне кедергі жасайтыны белгілі болып отыр. Бактериялар әлі де
болса біраз уақытқа дейін өсіп-өнеді; бірақ клетка қабырғасынан
айырылғаннан кеін тез өліп қалады.
Стрептомеицин клеткаға сіңген соң белоктар синтезделетін жер –
рибосомаға жетіп, олардың тірщілігін тоқтатады. Белоктардың синтезделуіне
тетрациклиндер, эритромицин, хлорамфеникол және басқа молекулаларының
құрлымы ерекшелігіне байланысты әрқайсысы тек өзіне ғана тән әдіспен әсер
етеді.
Егер антибиотик аз мөлшерде енгізілсе немесе клетканың қалнына оңай
келетін бөлігін ғана зақымдаса микробтар қайтадан тіріледі.
Антибиотиктердің саңырауқұлақтарға қызық әсер етеді. Біз тапқан
антибиотиктердің алғашқы – цианеин Paecilomyces viridis саңырауқұлағының
өсіп-өнуіне әсер етеді.
1 Аналитикалық шолу
1.1.1 Азық-түлік биомицині (хлортетрациклин)
Антибиотиктерді үй жануарының рационында аз мөлшерде қосып
отырғанның өзінде оларды ауырып қалудан сақтайды және малдың тірі
салмағының өсуіне ықпалын тигізеді. Азық антибиотиктерін таза түрінде
егінді сұйықтарынан бөліп шығармай-ақ, жеңілдетілген технология арқылы
арзан шикі зат түрлерінен алады. Биомицин медициналық антибиотик болып
саналғанымен, қазіргі кезде мал шаруашылығында кеңінен пайдаланылады.
Биомицин актиномицитиндерді Actinomices aureofaciens құрайды. Ол
саңырауқұллақтардың пішініне ұқсайды.
1 кесте - Биомицинді алу үшін келесі орталрды қолданады. Олардың құрамдары:
Ұн 0,5
Аммоний нитраты 0,7
Кальций карбонаты 0,5
Натрий хлор 0,3
Мысық майы 0,2
Бензиндроданит 0,0001
Кобальтты хлор 0,0001
Су 83,4
Осы материалдардан спора пайда болады. 2-6*С температурада 3 айға
дейін сақтауға болады. Дақылдың көбеюі үшін колбада қарапайым орта
қолданылады. (3% ұн, 3% жүгері). Реакция рН 6,7-6,8 28-30*С температурада
2,30 сағат аралығында жүреді. Материалды сақтау 16-18*С температурада 20
сағат сақталынады. Бір уақытта биомицин витамин В12 синтездейді. Азық-жем
биомициннің мицелиясын фильтрация арқылы вакуум сүзгі және жай сүзгі
фильтр қағазы арқылы бөліп алады. Сонан соң кептіреді. Дақылдың
активтілігіне қарай 1 кг құрғақ ферментацияда 50-150 гр хлортетрациклин
болады. Құрғақ биомицинде 7-12 мгк витамин В12 болады.
1.1.2 Антибиотиктерді өндірісте алу
Егіс материалды дайындау және ортаны дайындау. Биосинтез. Дайын
өнімді тазалау және бөліп алу. Жартылай синтетикалық антибиотиктер.
Антибиотиктерді қолдану.
Антибиотиктер өндірісі келесі сатылардан тұрады:
1. Жоғары өнімділікті – штам продуценттін алу.
2. Культивирлеудін оптимальды жағдайын өңдеп жасау.
3. Іс жүзінде антибиотикті тазалау, бөліп алу әдісін енгізу және
таңдау.
4. Дайын препаратты құру және оның сапасын бақылау.
Бұл этаптын әрқайсысы тиісті мамандықты (гинетика, микробиология,
биотехнолгия және т.б.) қамтамасыз етеді. Бүгінгі күні әлемде Антибиотик
өндірісі – жақсы, мықты сала, фармацефтика өндірінің құрамына енген.
Әсіресе США, Англияда, Японияда, Францияда, Италияда, Россияда кең дамыған,
жылына бір миллиард доллар табады.
1. Стадия. Ортаны дайындау.
Әр продуцент үшін – керекті талаптарды орындау үшін өзінің оптимальды
ортасы болу керек.
а) Продуценттін жақсы өсуін қамтамасыз етеді және максимальды
антибиотик алу керек.
б) Арзан және ынғайлы болу керек.
в) Жақсы фильтрлеуші қабілеті болу керек.
г) Антибиотикті бөліп алу және тиімді бөліп алуды қамтамасыз етеді.
Ортаны залалсыздау екі әдіспен жасалу керек:
Үздіксіз және периодты.
Периодты әдісті қолдануда орта көлемі үлкен емес, t-120-130ºС, τ – 1-
2сағ. Ферменттерде немесе залалсыздандырушы кателде тасталады. Үздіксіз –
мұнда көлемі үлкен болған жағдайда залалсыздайтын колона қолданылады, өткір
бу Р ≈ 5 атм, 130ºС дейін, содан соң орта апарат –ұстағышқа келіп түседі,
ұстағышта орта 5-10мин тұрады, сосын салқын суда 30-35ºС дейін
салқындатады. Одан кейін ферменттерге жібереді.
Артықшылығы. Автоматты реттеу, ортаны тез және бір келкі қыздыру,
залаласыздығы жоғары болу керек, уақытты үнемдеу керек. Егіс материалды ең
негізгі операцияның бірі. Продуцентті ең бай ортада өсіреді. Максимум
физиологиялық активті микроорганизм алу үшін, алдымен агарланған ортада
прабиркада, содан кейін колбада шайқағышта содан соң, одан үлкенірек
сосудта содан соң 10-15 %егіс материалы ферментерде өсіріледі.
2. стадия. Антибиотик биосинтезі
Негізгі стадия. Антибиотикті максимумын алу үшін оптимальды жағдай
жасалды. Қазіргі кезде ферменттерде үздіксіз немесе периотты, түптік
культивирлеу әдісі қолданылады.
Ферментер – күрделі аппарат, өнімнің түптік дамуына және биосинтезді,
аэрация жасауға, араластыруға, бақылаушы аспаптармен қамтамасыз етілген.
Аэрирлеуді – барботеж арқылы залалсызданған ауа керекті температураға
дейін қыздырылған ауамен жүргізіледі және бұлғағышпен араластырылған.
Жейдемен немесе жыланшамен термостаттаған. Көбік сөндіргіш қондырғысы бар.
Бақылаушы -өлшегіш аппарат араластырғыш жылдамдығын, температураны ұстап,
рН, шығарылған ауаның мөлшерін, қысымын бақылайды. Қазіргі кезде N, P және
т.б. элементтердің құрамын анықтайтын қондырғы бар. өндірістік ферментер
сыйымдылығы 500 л-ден 100-200 м³. Ферментерді залалсыздау қыздырылған бумен
жүргізіледі. Аэрацияға (≈ 1,5 мсек) арнайы фильтрмен залалсыздайды.
Ферментерда өнімнің дамуы.
Қатаң технологиялық режимдер (t, Р, рН, τ және т.б.) сақталады. Көбік
сөндіруге үлкен көңіл аударылады. Ферментерге ауа үрлеген кезде көбік пайда
болады, биомассаны жинауынан тұтқырдықтың жоғарлауынан, ортада ақуыз
заттардың болуынан көбік пайда болады. Көбікке қарсы БАЗ қолданады:
өсімдік немесе жануар майын, май қышқылын немесе арнайы синтезделген заттар
бұл қоспалар жиі қолданылады, микроорганизмнің қоректік көзі ретінде
пайдаланады.
Кемшілігі – микроорганизм өсуін баяулатады, О2 еру жылдамдығын
төмендетеді.
Көбік сөндірудің механикалық әдісі – көбікті сорып тастау, аэродинамика
әдісімен газдегі, сұйықтағы көпіршікті болдырмау.
3. стадия. Культуралды сұйықтықты өңдеу
Антибиотик қоршаған ортадан бөлінеді, олай болса ол деген культуралды
сұйықтықтан бөлінеді, кейде Антибиотиктің бір бөлігі бөлінеді, ал екінші
бөлігі клетканың ішінде қалып қояды. Сондықтан культуралды сұйықтықтан
антибиотикті бөліп алу әдісі әр түрлі. Егер антибиотик культуралды
сұйықтықта болса онда экстракция қолданылады, Антибиотик ерімейтін
қосылыста болса онда тұндыру керек немесе сорбция ион алмасу смоламен
қолданылады. Егер Антибиотик клеткада болса онда эстракция жасайды. Егер
Антибиотик клеткада да сұйық фазада болса, онда Антибиотик қай фазадан
бөліп алу оңай болса, сол фазаға ауыстырып сол жерде Антибиотик бөлініп
алынады. Культуралды сұйықтардан басқа да өнімнен бөлінеді, сондықтан
қосымша заттардан жою керек. Нотивті ертіндіні биомассадан бөліп алу үшін,
филтрлеу әдісі қолданылады және фильтр прессте сентрифугирлеу, сепарирлеу.
Ферментер пресстен – үлкен көлемдегіні қатар – қатар плиталар және рамалар,
қоршаулар мен қысыммен фильтрленеді. өте тиімді центрифугирлеу (≈15000
айнмин). Аппаратта барабанның айналу жылдамдығы (7000-7500 айнмин).
Мұндайда қатты бөлшектер қабырғада тұрады. Сепарирленген сұйықты
сентрифугадан шығарылады.
4. стадия. Антибиотиктерді бөліп алу.
Культуралды сұйықтықта барлық өнімдерде зат алмасады, сондықтан
қоспаларды жою керек. Негізгі әдістер: экстракция, тұну, сорбция, булау,
кептіру.
Химиялық тазалаудың мақсаты – нативті ерітіндіден Антибиотиктерді
бөліп алу; оны концентлеумен, қоспалардан тазарту, антибиотик қатаң
жағдайда оңай шектеледі. Тазалау негізінде максимумын абайлап жасау керек.
Экстракция әдісі Антибиотиктерді бөліп алуда қолданылады және
кристализациялау жолымен тазалайды. Ион алмасу сорбциясында Антибиотик
катаболит негіз немесе амфотер болып келеді және ион алмасуда оңай
сорбцияланады, ертінді қарама-қарсы зариядпен коллонка арқылы ауысады.
Антибиотиктің + катионы смоле, Антибиотиктің + анионидте. Содан соң
Антибиотик органикалық немесе бейорганикалық заттарды тұнба алғанша
байланыстырады, содан соң фильтрлейді немесе центрифугирлейді және тұнбаны
алып, Антибиотик алғанша қыздырады. Ертіндіні концентрлеу ваккум арқылы
айдау арқылы жүргізіледі.
5. стадия. Дайын өнімді бөліп алу
антибиотик инъерция үшін залалсызданған болуы керек, сондықтан дәрілік
форма дайындалады, буып, түю-антисептикалық жағдайда орындалады. Көбінесе
Антибиотиктер термолобильді кептіруді абайлап жасау керек. Мысалы:
лиофильді кептіруде t-8-12ºС немесе өсімдікті кептіргіште: бірнеше секунта
майда тамшы түрінде кептіру жасалады немесе вакуум – шкафта жасалады.
Дайын өнімнің залалсыздығын биологиялық бақылау жасайды, ол екі әдіспен
жүреді.
1. фермент көмегімен антибиотикті инактивациялау және қоректік
ортада егу, содан соң микроорганизмнің өсуін қадағалайды.
2. антибиотикке биологиялық инактиватор (фермент ) жоқ болғанда
сондықтан Антибиотикке төзімділігін, микроорганизм формасын,
микрофлораға сезімділігін анықтайды.
Егерде осы процесстердің барлық шартты сақталса онда Антибиотик
залалсызданып алынады.
1.1.3 Биовит өніміне сипаттама
Биовит ауылшаруашылық қажеттіліктері үшін мемлекеттік стандарт
59.25-78 талаптарына сәйкес 1979 жылдың 1 қаңтарына шығарыла бастады.
Биовит препараттарында биологиялық белсенді зат – хлортетрациклин
антибиотигі және В12 витамині жатады. Хлортетрациклиннің эмпирикалық
формуласы С22 Н 23О 8N 2 .
Құрылымдық формуласы:
Cl CH3OH CH3-N- CH3
C-NH2
OH O OH OH O
Молекулалық массасы: 478,88
В12 витаминінің эмпирикалық формуласы: С63 Н 88О 14N 14 РСО.
Молекулалық массасы: 1360. Таза күйіндегі хлортетрациклин
кристалл тәріздес ұнтақ, балқу температурасы 172-174; әлсіз
сілтіленетін реакцяға ие.иіссіз, дәмі ащы болып келеді.
Хлортетрациклин кальций тұзы түрінде түзіледі және алынатын
препаратта осы формада болады. Суда хлортетрациклин нашар ериді, 250С
еруі – 0,5-0,6 мгмл, метанолда, этанолда, бутанолда, ацетонде өте
нашар ериді. Диоксинде, пиридинде, суда рН8,6 жақсы ериді .
Хлортетрациклин әр түрлі қышқылдар әсеріне тұрақсыз, сонымен қатар
атмосфералық ауаға да тұрақсыз. Ауада қышқылдану сулы сілтілі
ерітінді де өте оңай жүреді, сонымен қатар өте тез қараяды.
Хлортетрациклин өте әлсіз қышқыл ерітінділерде тұрақты болады.
Биовит -80, биовит -120 атты преператтың екі түрі шығарылады.
Биовитттің шекті концентрациясының 0,1мгм3 мөлшері бауырды
зақымдайды, жарыққа сезімталдықты арттырады, көз торларының
сосудтары кептірумен ерекшеленеді.
1.1.4 Антибиотикті алу процесін зерттеу
Егіс материалды дайындау және ортаны дайындау. Биосинтез. Дайын
өнімді тазалау және бөліп алу. Жартылай синтетикалық антибиотиктер.
Антибиотиктерді қолдану.
Антибиотиктер өндірісі келесі сатылардан тұрады:
5. Жоғары өнімділікті – штам продуценттін алу.
6. Культивирлеудін оптимальды жағдайын өңдеп жасау.
7. Іс жүзінде антибиотикті тазалау, бөліп алу әдісін енгізу және
таңдау.
8. Дайын препаратты құру және оның сапасын бақылау.
Бұл этаптын әрқайсысы тиісті мамандықты (гинетика, микробиология,
биотехнолгия және т.б.) қамтамасыз етеді. Бүгінгі күні әлемде Антибиотик
өндірісі – жақсы, мықты сала, фармацефтика өндірінің құрамына енген.
Әсіресе США, Англияда, Японияда, Францияда, Италияда, Россияда кең дамыған,
жылына бір миллиард доллар табады.
6. Стадия. Ортаны дайындау.
Әр продуцент үшін – керекті талаптарды орындау үшін өзінің оптимальды
ортасы болу керек.
а) Продуценттін жақсы өсуін қамтамасыз етеді және максимальды
антибиотик алу керек.
б) Арзан және ынғайлы болу керек.
в) Жақсы фильтрлеуші қабілеті болу керек.
г) Антибиотикті бөліп алу және тиімді бөліп алуды қамтамасыз етеді.
Ортаны залалсыздау екі әдіспен жасалу керек:
Үздіксіз және периодты.
Периодты әдісті қолдануда орта көлемі үлкен емес, t-120-130ºС, τ – 1-
2сағ. Ферменттерде немесе залалсыздандырушы кателде тасталады. Үздіксіз –
мұнда көлемі үлкен болған жағдайда залалсыздайтын колона қолданылады, өткір
бу Р ≈ 5 атм, 130ºС дейін, содан соң орта апарат –ұстағышқа келіп түседі,
ұстағышта орта 5-10мин тұрады, сосын салқын суда 30-35ºС дейін
салқындатады. Одан кейін ферменттерге жібереді.
Артықшылығы. Автоматты реттеу, ортаны тез және бір келкі қыздыру,
залаласыздығы жоғары болу керек, уақытты үнемдеу керек. Егіс материалды ең
негізгі операцияның бірі. Продуцентті ең бай ортада өсіреді. Максимум
физиологиялық активті микроорганизм алу үшін, алдымен агарланған ортада
прабиркада, содан кейін колбада шайқағышта содан соң, одан үлкенірек
сосудта содан соң 10-15 %егіс материалы ферментерде өсіріледі.
7. стадия. Антибиотик биосинтезі
Негізгі стадия. Антибиотикті максимумын алу үшін оптимальды жағдай
жасалды. Қазіргі кезде ферменттерде үздіксіз немесе периотты, түптік
культивирлеу әдісі қолданылады.
Ферментер – күрделі аппарат, өнімнің түптік дамуына және биосинтезді,
аэрация жасауға, араластыруға, бақылаушы аспаптармен қамтамасыз етілген.
Аэрирлеуді – барботеж арқылы залалсызданған ауа керекті температураға
дейін қыздырылған ауамен жүргізіледі және бұлғағышпен араластырылған.
Жейдемен немесе жыланшамен термостаттаған. Көбік сөндіргіш қондырғысы бар.
Бақылаушы -өлшегіш аппарат араластырғыш жылдамдығын, температураны ұстап,
рН, шығарылған ауаның мөлшерін, қысымын бақылайды. Қазіргі кезде N, P және
т.б. элементтердің құрамын анықтайтын қондырғы бар. өндірістік ферментер
сыйымдылығы 500 л-ден 100-200 м³. Ферментерді залалсыздау қыздырылған бумен
жүргізіледі. Аэрацияға (≈ 1,5 мсек) арнайы фильтрмен залалсыздайды.
Ферментерда өнімнің дамуы.
Қатаң технологиялық режимдер (t, Р, рН, τ және т.б.) сақталады. Көбік
сөндіруге үлкен көңіл аударылады. Ферментерге ауа үрлеген кезде көбік пайда
болады, биомассаны жинауынан тұтқырдықтың жоғарлауынан, ортада ақуыз
заттардың болуынан көбік пайда болады. Көбікке қарсы БАЗ қолданады:
өсімдік немесе жануар майын, май қышқылын немесе арнайы синтезделген заттар
бұл қоспалар жиі қолданылады, микроорганизмнің қоректік көзі ретінде
пайдаланады.
Кемшілігі – микроорганизм өсуін баяулатады, О2 еру жылдамдығын
төмендетеді.
Көбік сөндірудің механикалық әдісі – көбікті сорып тастау, аэродинамика
әдісімен газдегі, сұйықтағы көпіршікті болдырмау.
8. стадия. Культуралды сұйықтықты өңдеу
Антибиотик қоршаған ортадан бөлінеді, олай болса ол деген культуралды
сұйықтықтан бөлінеді, кейде Антибиотиктің бір бөлігі бөлінеді, ал екінші
бөлігі клетканың ішінде қалып қояды. Сондықтан культуралды сұйықтықтан
антибиотикті бөліп алу әдісі әр түрлі. Егер антибиотик культуралды
сұйықтықта болса онда экстракция қолданылады, Антибиотик ерімейтін
қосылыста болса онда тұндыру керек немесе сорбция ион алмасу смоламен
қолданылады. Егер Антибиотик клеткада болса онда эстракция жасайды. Егер
Антибиотик клеткада да сұйық фазада болса, онда Антибиотик қай фазадан
бөліп алу оңай болса, сол фазаға ауыстырып сол жерде Антибиотик бөлініп
алынады. Культуралды сұйықтардан басқа да өнімнен бөлінеді, сондықтан
қосымша заттардан жою керек. Нотивті ертіндіні биомассадан бөліп алу үшін,
филтрлеу әдісі қолданылады және фильтр прессте сентрифугирлеу, сепарирлеу.
Ферментер пресстен – үлкен көлемдегіні қатар – қатар плиталар және рамалар,
қоршаулар мен қысыммен фильтрленеді. өте тиімді центрифугирлеу (≈15000
айнмин). Аппаратта барабанның айналу жылдамдығы (7000-7500 айнмин).
Мұндайда қатты бөлшектер қабырғада тұрады. Сепарирленген сұйықты
сентрифугадан шығарылады.
9. стадия. Антибиотиктерді бөліп алу.
Культуралды сұйықтықта барлық өнімдерде зат алмасады, сондықтан
қоспаларды жою керек. Негізгі әдістер: экстракция, тұну, сорбция, булау,
кептіру.
Химиялық тазалаудың мақсаты – нативті ерітіндіден Антибиотиктерді
бөліп алу; оны концентлеумен, қоспалардан тазарту, антибиотик қатаң
жағдайда оңай шектеледі. Тазалау негізінде максимумын абайлап жасау керек.
Экстракция әдісі Антибиотиктерді бөліп алуда қолданылады және
кристализациялау жолымен тазалайды. Ион алмасу сорбциясында Антибиотик
катаболит негіз немесе амфотер болып келеді және ион алмасуда оңай
сорбцияланады, ертінді қарама-қарсы зариядпен коллонка арқылы ауысады.
Антибиотиктің + катионы смоле, Антибиотиктің + анионидте. Содан соң
Антибиотик органикалық немесе бейорганикалық заттарды тұнба алғанша
байланыстырады, содан соң фильтрлейді немесе центрифугирлейді және тұнбаны
алып, Антибиотик алғанша қыздырады. Ертіндіні концентрлеу ваккум арқылы
айдау арқылы жүргізіледі.
10. стадия. Дайын өнімді бөліп алу
антибиотик инъерция үшін залалсызданған болуы керек, сондықтан дәрілік
форма дайындалады, буып, түю-антисептикалық жағдайда орындалады. Көбінесе
Антибиотиктер термолобильді кептіруді абайлап жасау керек. Мысалы:
лиофильді кептіруде t-8-12ºС немесе өсімдікті кептіргіште: бірнеше секунта
майда тамшы түрінде кептіру жасалады немесе вакуум – шкафта жасалады.
Дайын өнімнің залалсыздығын биологиялық бақылау жасайды, ол екі әдіспен
жүреді.
3. фермент көмегімен антибиотикті инактивациялау және қоректік
ортада егу, содан соң микроорганизмнің өсуін қадағалайды.
4. антибиотикке биологиялық инактиватор (фермент ) жоқ болғанда
сондықтан Антибиотикке төзімділігін, микроорганизм формасын,
микрофлораға сезімділігін анықтайды.
Егерде осы процесстердің барлық шартты сақталса онда Антибиотик
залалсызданып алынады.
1.1.5 Антибиотиктің халық шаруашылығындағы маңызы
Анитбиотиктер азық-түлік қорын жасау үшін маңызды құралдардың бірі
болып табылады. Олардың кейбіреулері өсімдіктерге зиянкес бактерияларға
қарсы күресте маңызды қызмет атқарады. Олар мал шаруашылығында үй
малдарының жұқпалы ауруларын емдеу құралдары болады, сөйтіп адамды азық-
түлікпен неғұрлым толық қамтамасыз етуге сырттай көмектеседі.
Сонымен бірге антибиотиктер жемнің сапасын арттыратын құрал ретінде де
қолданылады. Бір тонна мал азығына хлортетрациклиннің бірнеше грамын қосса
(Чехословакияда ауреовит дәрісін қолданады) жас төлдің салмағын 20% дейін
өсіреді. Антибиотиктер қосу малдың жемді жақсы сіңіруіне көмектеседі, бұл
малдың жемің тірідей салмақтың 1 кг-на азайтуға мүмкіндік береді.
Ауреовиттің құрамында басқасын былай қойғанда В12 витаминіде болады.
Антибиотиктер азық-түліктің кейбір түрлерін қысқа мерзімге сақтауғада
жақсы көмектеседі. Низин антибиотигі сыр жасау өнеркәсібінде сүтті сақтауда
қолданылады. Балықты тоңазытқан кезде балық 7-10 күн сақталуы үшін 1 кг
мұзға 2-8 мг хлортетрациклин (проценттің не бары бірнеше мыңдаған бөлігінің
бірі) қосса жетіп жатыр. Антибитиктер шошқа, сиыр және құс етін сақтауға
көмектеседі.
Дегенмен көптеген ғылымдар мұндай жағдайларда антибиотиктердің
медицинада қолданылмайтын түрлерін ғана пайдалану керек деп санайды. Оларды
бұған антибиотиктерге төзімді микробтардың тарауы мүмкін деген қауіп
итермелеп отыр.
Мұндай экспедициялардың Гималай шыңдарына шығатын, Кон-Тики салымен
немесе қамыстан жасалған қайықпен мұхиттардан жүзіп өтетін экспедицияларға
ұқсамайтыны белгілі. Бірақ оның жолында да қауіп-қатерлер, қиындықтар мен
алуан түрлі оқиғалар кездеседі. Оның үстіне мұндай экспедицияға дүние
жүзінің барлық елдерінен жүздеген ғалымдар қатысады.
Жаңа антибиотиктерді іздестірудің алғашқы кезеңі-өзімізге қажетті
микроорганизмдерді іздеумен өткен нағыз экспедиция болады. Сонау Пастердің
кезінен бері табиғатта микробтар болмайтын жер жоқ екені белгілі, сондықтан
да қандай да болсын микробиологиялық әдісті қолданып, біз оларды таба, бөле
және лаборотория жағдайында өсіре алатын болдық. Братиславадағы Словак
жоғары техникалық мектебінің химия факултетінің микробиология және биохимия
кафедрасында әртүрлі микроорганизмдердің жүздеген ұрықтарының коллекциясы
жиналды. Онда жергілікті микробтардан басқа Болгарияда, Қытайда,
Индонезияда туған микробтарды да көруге болады.
Антибиотиктерді іздеу экспедициямыздың келесі кезендері лабороторияда
өтеді. Оларда ғалымдар қаржылықпен еңбек етіп, өздері жинаған микробтардың
тіршілік сырларын ашуға тырысуда. Таза шынылардың ішінде табиғи ортада
алынған микроорганизмдердің таза культуралары сақталады. Олар шыныдан
алынып, сол микробқа қажетті жағдайға сай келетіндей етіп әзірленген
қалындығы жарты сантиметр қоректік зат құйылған Петри табақшасына
көшіріледі. Микробтарды көшіргеннен кейін Петри табақшаларын термостатқа
қояды, олар мұнда он күн бойы 25ºС заттармен қоректеніп, сұйықтың бетінде
өсіп - өніп, көбейеді. Он күннен кейін Петри табақшасындағы сұйықтық
жоғарғы қабатынан әдеттен тыс қызықты көруге болады.
Өсіріліп жатқан микробтардың арасында антибиотиктер продуценті болса
оларды білу оп-оңай. Бір микроорганизмдер шығаратын антибиотиктер екінші
біреулерінің өсіп - өнуіне кедергі жасайды. Олардың басқа организмдердің
өмір сүруіне мүмкіндік бермейтіндігі бізге антибиотиктер продуцентін
іздеуге көмектеседі.
Бұл үшін тік бұрышты, түп жағы тегіс бірнеше шыны ыдыс алып, оларға
аздап ғана қоймалжың құяды да, ол қатқаннан кейін оған қарсы қолданылатын
антибиотиктерді керек ететін әлгі микробтар жіберіледі. Көгерген
саңырауқұлақтар тобы өсірілген Петри табақшаларынан диаметрі 1см дей
кішкентай цилиндрлер қиып алынып, оларды ауру тартқыш микробтары бар
қоймалжыңның үстіне салады, үстінде түрлі түсті ондаған саңырауқұлақ
цилиндірлері бар бұл зат шиеден жасалған самсаға ұқсайды. Самсаны белгілі
дәрежеде жылуы мен ылғалдылығы қатаң сақталып отыратын термостатқа салып
қояды. Мұндай жағдайда қоймалжыңның үстін қаптап өсіп кеткен микробтар
басып кетеді, олар саңырауқұлақ цилиндірінің шетіне дейін жетеді.
Кейбір цилиндрлердің төңірегінде қызық жағдайды көруге болады. Олар
өсіп-өнген микробтары жоқ кеңістікпен қоршалып қалады. Оның ішкі жағында
микробтардың өсіп-өнуіне не кедергі жасады? Антибиотиктер! Өсуді тоқтату
аймағы деп аталатын мөлдір кеңістік антибиотиктер әрекет жасайтын жер. Бұл
заттардың шығу тегі қандай? Олар гриптер өскен қоймалжың цилиндірдің ішінде
болып, өзі тараған жердің бәріндегі микробтарды өлтірді.
Сөйтіп, кейбір цилиндрлердің төңірегіндегі пайда борлатын өсуді тоқтату
аймақтары оларды туғызатын саңырауқұлақтардың антибиотиктер продуценті
екендігі дәлелдейді. Төңірегінде мұндай аймақтар жасалмайтын цилиндрлер
антибиотик қасиеттері жоқ саңырауқұлақтар культурасынан жасалған болатын.
Профессор Н. Немец Индонезияда табиғи материалдың ондаған үлгілерін
жинады, олардан антибиотик қасиеттері бар көзге көрінбейтін өте ұсақ
саңырауқұлақтардың ұрығын алады. Бұл үлкен тәжірибе жұмыстарына негіз
болды. Сонымен біз антибиотик әсері бар өте ұсақ саңырауқұлақтарды ондай
қасиеті жоқ басқа саңырауқұлақтардан ажыратып алып, біраз алға жылжыдық.
Өзіміздің экспедициялық жұмысымыздың келесі кезеңінде біз ажыратып алынған
антибиотиктермен жақынрақ танысуымыз керек. Бұдан бұрын зерттелген,
Братислава маңында жиналған өте ұсақ саңырауқұлақтардың ішінде пенициллин
ұрықтарда бар. Бірақ біздің іздегеніміз жаңа антибиотиктің шипалы
кристалдарын алғанға дейін өте көп уақыт өтеді. Біздің әдістеріміздің
ішінде жаңа антибиотикті ашуды қуанышты сәтіне жетуге көмектесетін әртүрлі
химиялық шаралар аз емес.
Осы заттарды іздеу экепедициялары кезіңде ауыр минуттарды өкініштері
және жаңалықтар туғызған қуаныштарды бастан кешіруге тура келеді. Бірақ кез
келген антибиотикті емдік мақсатта пайдалануға болмайды. Қазірге дейін
ашылған жүздеген антибиотиктердің ішінен тек отызға жуығы ғана медицинада
қолданылып жүр.
1.1.6 Антибиотик биосинтезінің мәні
Бактериямен пайда болатын, актиномицет, мицелан (гриб)
саңырауқұлақтармен пайда болудан антибиотиктер. Антибиотик биосинтезінің
жоғарылау жолы лабораториялық регламент. Антибиотик деген терминді 1942
жылы Ваксмон енгізді. Антибиотик – организмінің өмір сүруіне арналған
арнайы өнім. Вирустын немесе қатерлі ісіктін өсуінің толығымен антибиотик
жойып жібере алады немесе тежей алады. Антибиотикпен емдегенде адамда
қабылдау дозасын аз мөлшерде қолдану және олардың арнайы биологиялық әсер
ету болып табылады. Микробтар мен көгерген саңырауқұлақтар арасында
онтаганизм бар. Жасаған тәжірибеде Penicillium glaucum саңырауқұлағы
өсірілген. 1872жылы орыс дәрігері іріндеген жараны Penicillium және
Asperqillus деген екі түрлі саңырауқұлақ ұрығынан жасалған ұнтақ дәрімен
емдеген. Бұдан 20 жыл бұрын ағлышын дәрігері Моссе (Ланцет) ашытқы
саңырауқұлақтармен емдеу жүргізген. Ағашта пайда болатын мүкке оқсайтын, ал
табиғатта ұзақ жатқан ерлер мен әйелдер өлігінің бас сүйегінде пайда
болады. мұндай мүк өткен кездерде де жоғары бағаланады, ал біздін
заманымызда одан да қымбат, себебі, одан жараны жазатын ungentum
sympathetiem майы алынады, отсондай-ақ асылып өлген адамның немесе
өлтірілген адамнан алынады. Демек медецин микробтардың антигонизмін өз
мақсатында пайдалана алады. 1913 жылы Американ зерттеушісі Альсберг пен
Блэк жүгерінің көзге көрінбейтін тозаңының уландырғыш әсерінен үй
хайуанаттарын зерттеп көрді. Олар антибиотик заттар шығарылатын
саңырауқұлақ алды. Бұл грибтың Penicillium тектес екенін басшылыққа алған,
олар бұл таза күйінде алынған медецина тарихындағы екінші антибиотикті
пенициллин қышқылы деп атады. Алғашқы антибиотик таза күйінде 1896 жылы
жай көзге көрінбейтін саңырауқұлақтардан құрап алынған, ол кеін микрофенол
қышқылы деп аталды. Бұл күйде алынған алғашқы антибиотик еді. 1920 жылы
Stheptomyces albus микробтың антибиотиктік қасиеттерін анықтады. Бұл микроб
ұрығының сұйығынан алынған антиномицетин антибиотигі алынды. Флеминг пен
Оксофордтық ғалымдар тобы пенициллинді әлі жетілдірілмеген әдіспен алынған.
Олар сұйық қоректік затты шыныда таза күйінде ұстап, Penicillium notatum
саңырауқұлақ ұрығын сепкен. Ұрық өсіп, бір аптадан кейін сұйықтын бет
жағына саңырауқұлақ мүгінің қалын қабаты пайда болған, содан соң сұйықтықты
сүзіп алған. Сұйықтын милионнан бір бөлігі антибиотиктің бір-ақ бөлігі
болған. Бір литр сұйықтықтан не бары бір милиграмм, ал он гекта литрден 1-г
ғана пенициллин алынған. Оның мұншама аз мөлшерде алынуы антибиотикті
пайдалану мүмкіндігін азайтады. Пенициллин өндіруде жаңа әдістерді
енгізуде, пенициллин өнімін көптеп өндірудің әдісін тапты. Ол үшін қоректік
затқа жүгері экстрактын қосты, ол жүгері крахмалын алудан шыққан қалдық
болатын, оның құрамында тек саңырауқұлақтың өсуін тездететін ғана емес,
сондай-ақ пенициллинді синтездеуге де көмектесетін зат болады.
Микробиологтар Флеменг алған ұрықтан көрі пенициллинді көбірек
шығарылатын неғұрлым одан әрі іздестіре берді. Сондай ұрықтардын бірі
одақтастардың Ирландияға келіп түскен күні 1944 жылғы 6 июньде Пеориядағы
(Иллинойстаты) базардан сатып алынған көгеріп кеткен қауыннан тапты. Бұл
шіріктерден Penicillium саңырауқұлағының ұрығы алында, ол қазір пенициллин
шығаратын заводтарда қолданылып жүрген культуралардын атасы, әкесі дағы
арғы атасы болады. Мутация әсерімен кейін бұл културадан пенициллинді
бұрынғыдан көп беретін мутанттар алынған. Бұл микробтар мутациясын
теориялық жағынан зерттеу пенициллин шығаруда нақты пайда берудің таза
үлгісі болды. Егер Флеменг тапқан одан кейін Оксфордта қолданылған алғашқы
культура (миллиитр сұйықтықтан екі өлшем пенициллин шамамен 0,001миллиграм)
берсе, терендете өсірудің жетілдірілген техникалық жағдайында қазргі
заманға культуралар кемдегенде 10000 өлшем беретіп жүрген. Словакияда
пенициллин және т.б. шығаратын антибиотиктер шығару Словенско – Люнча
қаласында ең жаңа құрал-жабдықтарымен жабдықталған фабрика салды.
Антибиотикты дәрі ретінде қадағалау үшін ол көптеген талаптарды
қанағаттандырып, ток ауруы қарататын микроорганизімге ғана әсер етуі,
тұрақты болуы, организмнің жақсы сіңіруі, өз міндетін орындап болғаннан
кейін одан оңай тазартуға керек. Олмикроорганизмге зиян тигізбеуі немесе
одан теріс әсер етпеу керек. Медецинада кең таралған антибиотиктер
пнеициллинді қоспағанда, стрептомицин, дигидрострептомицин хлорафеникол
(левомицитин) окситетрациклин, тетрациклин болды. Бұл антибиотиктердің дәрі
бактериялар мен ракеталардан тараған жұқпалы ауруларды емдеу үшін
қолданылады. Әр түрлі аурулар таратын көзге көрінбейтін патогенді
саңырауқұлақтарға қарсы нистатин, трихомицин, амфотерицин В, антибиотиктері
болып шықты.
Микробтардың кейбір антибиотиктердің әсерінен төзімділігі пайда
болды. Микробтардың кейбіреуі белгілі антибиотикке өте сезімтал болды.
Пенициллинге төзімділігі төзімді микробтар таратқан жұқпалы ауруды мұндай
антибиотикпен емдеп жазуға болмайды. Стофилококк туберкулез қоздырғыштар
ішек таяқшасы антибиотиктерге төзімділік мәселесі өте маңызды болды.
Антибиотикті өнер кәсіптік жағдайда биологиялық синтездін нәтижесінде
алады. Өнеркәсіпте шығарылатын антибиотик продуценті болып бактериялар,
антиномицеттер және мицеалон саңырауқұлақтар жатады. Антибиотиктер
бактерияда пайда болады. Олардын шамамен 600-ге жуығынын аты бар, ал
шығарылатыны бірнешеу – ақ.
1.2 Патенттік ізденіс
Табиғи азықтық ашытқы құрамында ферментативті модифицирленген
нарингиннен тұрады. Глюкоамилазаны өңдегенде 4 компонент бөлінеді. ЯМР-
анализ қорытындысы 2 жақа байланысты және 4-0-α-глюкозиладан тұрады.
Жануарларға арналған азықтық ашытқы өндірісі үшін микробтық қолдану
патенттеледі. Азықтық ашытқы құрамына Propiopioni bacterium D-63
культурасының құрамы ацетозаны төмендету мақсатында қолданады. Олар сүт
қышқылды бактерияның комбинациясын (Lactobacillus acictophils ATCL
53545,55221 және т.б. кіреді.
Lactobacillus fermentum стресске қарсы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
1 Аналитикалық шолу
1.1 Антибиотиктерге қысқаша сипаттама
2 Патенттік ізденіс
2.1 Патенттік ізденіске анализдеу
3 Дипломдық жұмысқа жолдама
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Қысқартылған сөздер
БТ – Биотехнология
МБ – Микробиология
МО – Микроорганизмдер
БМ – Биомицин
ХТ – Хлортетрациклик
СФ – Стафилококк
ДНҚ – Дезоксрибонуклейн қышқылы
РНҚ – Рибозануклейн қышқылы
Қ.о. – Қоректік орта
Нормативті сілтеме
Бұл курстық жұмыста келесі қолданылған нормативті құжаттарды сілтемелері.
МТСБ 2.102-68 ЕСКД. Құрастырушы құжаттардың түрлері мен жиынтығы .
МТСБ 2. 104-68 ЕСКД негізгі жазулар.
МТСБ 2. 201-80 ЕСКД құрастырушы құжаттардын белгілері.
МТСБ 2. 301-68 ЕСКД форматтар.
МТСБ 2. 601-95 ЕСКД эксплуатациялық құжаттар.
ФС ОҚМУ 4,6-002-2004 СМЖ ОҚУ құжаттарды толтырудың жалпы талабы.
МКҚР 04-09 “Экономикалық қызметтің түрлері бойынша өнімнің
класификациясы”
( К ПВ ЭД )
Анықтама терминдер
Антибиотиктер – микроорганизмдердің тіршілігін тежейтін немесе оларды
жойып жіберетін қабілеті бар әр түрлі организмдер: саңырауқұлақтар,
бактериялар, актиномицеттер, жануарлар мен өсімдіктер түзетін заттар.
Антибиотиктер микробтар дүниесіндегі олардың бір тобының екінші бір тобына
қарама – қарсылық әрекетіне негізделген. Микробтар өз тобынан өзге топтарға
қарсы болғанымен, өз тобындыларға зиянсыз заттар бөліп шығарады. Әрбір
антибиотик тек ауру қоздырғыш микроорганизмдердің белгілі бір тобына ғана
жойқын әсер етеді.
Хлортетрациклин – биомицин деп те аталады. Қоректік ортада В12
витаминін түзе алады. Сары түсті, кристалл ұнтақ, күн сәулесі түскенде тез
бүлініп кетеді. Бөлме температурасында, қараңғы жерде ыдыста сақтағанда
шипалық қасиеті жойылмай, үш жылға дейін сақталады.
Стрептомицин – актиномицеттер тобының кейбір микроорганизмдері
түзетін антибиотик. Ақ түсті ұнтақ. Суда жақсы ериді, әсер ету ауқымы кең
антибиотик, қышқылға төзімді. Өкпе ауруын (туберкулез), менингитті
қоздырғыштарға жойқын әсер етеді.
Пенициллин – зең саңырауқұлағы түзетін, шипалық антибиотик. 1943
жылдан өндірістік жолмен шығарыла бастады. Шипалық мақсатта калий
тұздарында новокаин түрінде ерітіп қолданады.
Кіріспе
Анитбиотиктер азық-түлік қорын жасау үшін маңызды қоспаның бірі болып
табылады. Олардың кейбіреулері өсімдіктерге зиянкес бактерияларға қарсы
күресте маңызды қызмет атқарады. Олар мал шаруашылығында үй малдарының
жұқпалы ауруларын емдеу құралдары болады, сөйтіп адамды азық-түлікпен
неғұрлым толық қамтамасыз етуге сырттай көмектеседі.Сонымен бірге
антибиотиктер жемнің сапасын арттыратын құрал ретінде де қолданылады.
Химиялық құрылымы жағынан кейбіреулер белгілі бір химиялық қоспаның өнімі
мысалы тетрациклин болса белгілі да антибиотиктер өте алуан түрлі зат
болады. Өзінің химиялық құрамы ұқсас заттар клеткаларға әсері жағынан да
бір-біріне ұқсас болады, және керісінше, құрылымы жағынан алуан түрлілігіне
олардың антибиотиктік қасиеттерінің айырмашылығы да сай келеді деуге бола
ма? Қазіргі кезге дейін алынған мәліметтер бізге мұндай сұраққа жауап
беруге мүмкіндік береді.
Ал қазір пенициллиннің бактериялардың клеткалы қабырғасына әсер етіп,
оның синтезделуіне кедергі жасайтыны белгілі болып отыр. Бактериялар әлі де
болса біраз уақытқа дейін өсіп-өнеді; бірақ клетка қабырғасынан
айырылғаннан кеін тез өліп қалады.
Стрептомеицин клеткаға сіңген соң белоктар синтезделетін жер –
рибосомаға жетіп, олардың тірщілігін тоқтатады. Белоктардың синтезделуіне
тетрациклиндер, эритромицин, хлорамфеникол және басқа молекулаларының
құрлымы ерекшелігіне байланысты әрқайсысы тек өзіне ғана тән әдіспен әсер
етеді.
Егер антибиотик аз мөлшерде енгізілсе немесе клетканың қалнына оңай
келетін бөлігін ғана зақымдаса микробтар қайтадан тіріледі.
Антибиотиктердің саңырауқұлақтарға қызық әсер етеді. Біз тапқан
антибиотиктердің алғашқы – цианеин Paecilomyces viridis саңырауқұлағының
өсіп-өнуіне әсер етеді.
1 Аналитикалық шолу
1.1.1 Азық-түлік биомицині (хлортетрациклин)
Антибиотиктерді үй жануарының рационында аз мөлшерде қосып
отырғанның өзінде оларды ауырып қалудан сақтайды және малдың тірі
салмағының өсуіне ықпалын тигізеді. Азық антибиотиктерін таза түрінде
егінді сұйықтарынан бөліп шығармай-ақ, жеңілдетілген технология арқылы
арзан шикі зат түрлерінен алады. Биомицин медициналық антибиотик болып
саналғанымен, қазіргі кезде мал шаруашылығында кеңінен пайдаланылады.
Биомицин актиномицитиндерді Actinomices aureofaciens құрайды. Ол
саңырауқұллақтардың пішініне ұқсайды.
1 кесте - Биомицинді алу үшін келесі орталрды қолданады. Олардың құрамдары:
Ұн 0,5
Аммоний нитраты 0,7
Кальций карбонаты 0,5
Натрий хлор 0,3
Мысық майы 0,2
Бензиндроданит 0,0001
Кобальтты хлор 0,0001
Су 83,4
Осы материалдардан спора пайда болады. 2-6*С температурада 3 айға
дейін сақтауға болады. Дақылдың көбеюі үшін колбада қарапайым орта
қолданылады. (3% ұн, 3% жүгері). Реакция рН 6,7-6,8 28-30*С температурада
2,30 сағат аралығында жүреді. Материалды сақтау 16-18*С температурада 20
сағат сақталынады. Бір уақытта биомицин витамин В12 синтездейді. Азық-жем
биомициннің мицелиясын фильтрация арқылы вакуум сүзгі және жай сүзгі
фильтр қағазы арқылы бөліп алады. Сонан соң кептіреді. Дақылдың
активтілігіне қарай 1 кг құрғақ ферментацияда 50-150 гр хлортетрациклин
болады. Құрғақ биомицинде 7-12 мгк витамин В12 болады.
1.1.2 Антибиотиктерді өндірісте алу
Егіс материалды дайындау және ортаны дайындау. Биосинтез. Дайын
өнімді тазалау және бөліп алу. Жартылай синтетикалық антибиотиктер.
Антибиотиктерді қолдану.
Антибиотиктер өндірісі келесі сатылардан тұрады:
1. Жоғары өнімділікті – штам продуценттін алу.
2. Культивирлеудін оптимальды жағдайын өңдеп жасау.
3. Іс жүзінде антибиотикті тазалау, бөліп алу әдісін енгізу және
таңдау.
4. Дайын препаратты құру және оның сапасын бақылау.
Бұл этаптын әрқайсысы тиісті мамандықты (гинетика, микробиология,
биотехнолгия және т.б.) қамтамасыз етеді. Бүгінгі күні әлемде Антибиотик
өндірісі – жақсы, мықты сала, фармацефтика өндірінің құрамына енген.
Әсіресе США, Англияда, Японияда, Францияда, Италияда, Россияда кең дамыған,
жылына бір миллиард доллар табады.
1. Стадия. Ортаны дайындау.
Әр продуцент үшін – керекті талаптарды орындау үшін өзінің оптимальды
ортасы болу керек.
а) Продуценттін жақсы өсуін қамтамасыз етеді және максимальды
антибиотик алу керек.
б) Арзан және ынғайлы болу керек.
в) Жақсы фильтрлеуші қабілеті болу керек.
г) Антибиотикті бөліп алу және тиімді бөліп алуды қамтамасыз етеді.
Ортаны залалсыздау екі әдіспен жасалу керек:
Үздіксіз және периодты.
Периодты әдісті қолдануда орта көлемі үлкен емес, t-120-130ºС, τ – 1-
2сағ. Ферменттерде немесе залалсыздандырушы кателде тасталады. Үздіксіз –
мұнда көлемі үлкен болған жағдайда залалсыздайтын колона қолданылады, өткір
бу Р ≈ 5 атм, 130ºС дейін, содан соң орта апарат –ұстағышқа келіп түседі,
ұстағышта орта 5-10мин тұрады, сосын салқын суда 30-35ºС дейін
салқындатады. Одан кейін ферменттерге жібереді.
Артықшылығы. Автоматты реттеу, ортаны тез және бір келкі қыздыру,
залаласыздығы жоғары болу керек, уақытты үнемдеу керек. Егіс материалды ең
негізгі операцияның бірі. Продуцентті ең бай ортада өсіреді. Максимум
физиологиялық активті микроорганизм алу үшін, алдымен агарланған ортада
прабиркада, содан кейін колбада шайқағышта содан соң, одан үлкенірек
сосудта содан соң 10-15 %егіс материалы ферментерде өсіріледі.
2. стадия. Антибиотик биосинтезі
Негізгі стадия. Антибиотикті максимумын алу үшін оптимальды жағдай
жасалды. Қазіргі кезде ферменттерде үздіксіз немесе периотты, түптік
культивирлеу әдісі қолданылады.
Ферментер – күрделі аппарат, өнімнің түптік дамуына және биосинтезді,
аэрация жасауға, араластыруға, бақылаушы аспаптармен қамтамасыз етілген.
Аэрирлеуді – барботеж арқылы залалсызданған ауа керекті температураға
дейін қыздырылған ауамен жүргізіледі және бұлғағышпен араластырылған.
Жейдемен немесе жыланшамен термостаттаған. Көбік сөндіргіш қондырғысы бар.
Бақылаушы -өлшегіш аппарат араластырғыш жылдамдығын, температураны ұстап,
рН, шығарылған ауаның мөлшерін, қысымын бақылайды. Қазіргі кезде N, P және
т.б. элементтердің құрамын анықтайтын қондырғы бар. өндірістік ферментер
сыйымдылығы 500 л-ден 100-200 м³. Ферментерді залалсыздау қыздырылған бумен
жүргізіледі. Аэрацияға (≈ 1,5 мсек) арнайы фильтрмен залалсыздайды.
Ферментерда өнімнің дамуы.
Қатаң технологиялық режимдер (t, Р, рН, τ және т.б.) сақталады. Көбік
сөндіруге үлкен көңіл аударылады. Ферментерге ауа үрлеген кезде көбік пайда
болады, биомассаны жинауынан тұтқырдықтың жоғарлауынан, ортада ақуыз
заттардың болуынан көбік пайда болады. Көбікке қарсы БАЗ қолданады:
өсімдік немесе жануар майын, май қышқылын немесе арнайы синтезделген заттар
бұл қоспалар жиі қолданылады, микроорганизмнің қоректік көзі ретінде
пайдаланады.
Кемшілігі – микроорганизм өсуін баяулатады, О2 еру жылдамдығын
төмендетеді.
Көбік сөндірудің механикалық әдісі – көбікті сорып тастау, аэродинамика
әдісімен газдегі, сұйықтағы көпіршікті болдырмау.
3. стадия. Культуралды сұйықтықты өңдеу
Антибиотик қоршаған ортадан бөлінеді, олай болса ол деген культуралды
сұйықтықтан бөлінеді, кейде Антибиотиктің бір бөлігі бөлінеді, ал екінші
бөлігі клетканың ішінде қалып қояды. Сондықтан культуралды сұйықтықтан
антибиотикті бөліп алу әдісі әр түрлі. Егер антибиотик культуралды
сұйықтықта болса онда экстракция қолданылады, Антибиотик ерімейтін
қосылыста болса онда тұндыру керек немесе сорбция ион алмасу смоламен
қолданылады. Егер Антибиотик клеткада болса онда эстракция жасайды. Егер
Антибиотик клеткада да сұйық фазада болса, онда Антибиотик қай фазадан
бөліп алу оңай болса, сол фазаға ауыстырып сол жерде Антибиотик бөлініп
алынады. Культуралды сұйықтардан басқа да өнімнен бөлінеді, сондықтан
қосымша заттардан жою керек. Нотивті ертіндіні биомассадан бөліп алу үшін,
филтрлеу әдісі қолданылады және фильтр прессте сентрифугирлеу, сепарирлеу.
Ферментер пресстен – үлкен көлемдегіні қатар – қатар плиталар және рамалар,
қоршаулар мен қысыммен фильтрленеді. өте тиімді центрифугирлеу (≈15000
айнмин). Аппаратта барабанның айналу жылдамдығы (7000-7500 айнмин).
Мұндайда қатты бөлшектер қабырғада тұрады. Сепарирленген сұйықты
сентрифугадан шығарылады.
4. стадия. Антибиотиктерді бөліп алу.
Культуралды сұйықтықта барлық өнімдерде зат алмасады, сондықтан
қоспаларды жою керек. Негізгі әдістер: экстракция, тұну, сорбция, булау,
кептіру.
Химиялық тазалаудың мақсаты – нативті ерітіндіден Антибиотиктерді
бөліп алу; оны концентлеумен, қоспалардан тазарту, антибиотик қатаң
жағдайда оңай шектеледі. Тазалау негізінде максимумын абайлап жасау керек.
Экстракция әдісі Антибиотиктерді бөліп алуда қолданылады және
кристализациялау жолымен тазалайды. Ион алмасу сорбциясында Антибиотик
катаболит негіз немесе амфотер болып келеді және ион алмасуда оңай
сорбцияланады, ертінді қарама-қарсы зариядпен коллонка арқылы ауысады.
Антибиотиктің + катионы смоле, Антибиотиктің + анионидте. Содан соң
Антибиотик органикалық немесе бейорганикалық заттарды тұнба алғанша
байланыстырады, содан соң фильтрлейді немесе центрифугирлейді және тұнбаны
алып, Антибиотик алғанша қыздырады. Ертіндіні концентрлеу ваккум арқылы
айдау арқылы жүргізіледі.
5. стадия. Дайын өнімді бөліп алу
антибиотик инъерция үшін залалсызданған болуы керек, сондықтан дәрілік
форма дайындалады, буып, түю-антисептикалық жағдайда орындалады. Көбінесе
Антибиотиктер термолобильді кептіруді абайлап жасау керек. Мысалы:
лиофильді кептіруде t-8-12ºС немесе өсімдікті кептіргіште: бірнеше секунта
майда тамшы түрінде кептіру жасалады немесе вакуум – шкафта жасалады.
Дайын өнімнің залалсыздығын биологиялық бақылау жасайды, ол екі әдіспен
жүреді.
1. фермент көмегімен антибиотикті инактивациялау және қоректік
ортада егу, содан соң микроорганизмнің өсуін қадағалайды.
2. антибиотикке биологиялық инактиватор (фермент ) жоқ болғанда
сондықтан Антибиотикке төзімділігін, микроорганизм формасын,
микрофлораға сезімділігін анықтайды.
Егерде осы процесстердің барлық шартты сақталса онда Антибиотик
залалсызданып алынады.
1.1.3 Биовит өніміне сипаттама
Биовит ауылшаруашылық қажеттіліктері үшін мемлекеттік стандарт
59.25-78 талаптарына сәйкес 1979 жылдың 1 қаңтарына шығарыла бастады.
Биовит препараттарында биологиялық белсенді зат – хлортетрациклин
антибиотигі және В12 витамині жатады. Хлортетрациклиннің эмпирикалық
формуласы С22 Н 23О 8N 2 .
Құрылымдық формуласы:
Cl CH3OH CH3-N- CH3
C-NH2
OH O OH OH O
Молекулалық массасы: 478,88
В12 витаминінің эмпирикалық формуласы: С63 Н 88О 14N 14 РСО.
Молекулалық массасы: 1360. Таза күйіндегі хлортетрациклин
кристалл тәріздес ұнтақ, балқу температурасы 172-174; әлсіз
сілтіленетін реакцяға ие.иіссіз, дәмі ащы болып келеді.
Хлортетрациклин кальций тұзы түрінде түзіледі және алынатын
препаратта осы формада болады. Суда хлортетрациклин нашар ериді, 250С
еруі – 0,5-0,6 мгмл, метанолда, этанолда, бутанолда, ацетонде өте
нашар ериді. Диоксинде, пиридинде, суда рН8,6 жақсы ериді .
Хлортетрациклин әр түрлі қышқылдар әсеріне тұрақсыз, сонымен қатар
атмосфералық ауаға да тұрақсыз. Ауада қышқылдану сулы сілтілі
ерітінді де өте оңай жүреді, сонымен қатар өте тез қараяды.
Хлортетрациклин өте әлсіз қышқыл ерітінділерде тұрақты болады.
Биовит -80, биовит -120 атты преператтың екі түрі шығарылады.
Биовитттің шекті концентрациясының 0,1мгм3 мөлшері бауырды
зақымдайды, жарыққа сезімталдықты арттырады, көз торларының
сосудтары кептірумен ерекшеленеді.
1.1.4 Антибиотикті алу процесін зерттеу
Егіс материалды дайындау және ортаны дайындау. Биосинтез. Дайын
өнімді тазалау және бөліп алу. Жартылай синтетикалық антибиотиктер.
Антибиотиктерді қолдану.
Антибиотиктер өндірісі келесі сатылардан тұрады:
5. Жоғары өнімділікті – штам продуценттін алу.
6. Культивирлеудін оптимальды жағдайын өңдеп жасау.
7. Іс жүзінде антибиотикті тазалау, бөліп алу әдісін енгізу және
таңдау.
8. Дайын препаратты құру және оның сапасын бақылау.
Бұл этаптын әрқайсысы тиісті мамандықты (гинетика, микробиология,
биотехнолгия және т.б.) қамтамасыз етеді. Бүгінгі күні әлемде Антибиотик
өндірісі – жақсы, мықты сала, фармацефтика өндірінің құрамына енген.
Әсіресе США, Англияда, Японияда, Францияда, Италияда, Россияда кең дамыған,
жылына бір миллиард доллар табады.
6. Стадия. Ортаны дайындау.
Әр продуцент үшін – керекті талаптарды орындау үшін өзінің оптимальды
ортасы болу керек.
а) Продуценттін жақсы өсуін қамтамасыз етеді және максимальды
антибиотик алу керек.
б) Арзан және ынғайлы болу керек.
в) Жақсы фильтрлеуші қабілеті болу керек.
г) Антибиотикті бөліп алу және тиімді бөліп алуды қамтамасыз етеді.
Ортаны залалсыздау екі әдіспен жасалу керек:
Үздіксіз және периодты.
Периодты әдісті қолдануда орта көлемі үлкен емес, t-120-130ºС, τ – 1-
2сағ. Ферменттерде немесе залалсыздандырушы кателде тасталады. Үздіксіз –
мұнда көлемі үлкен болған жағдайда залалсыздайтын колона қолданылады, өткір
бу Р ≈ 5 атм, 130ºС дейін, содан соң орта апарат –ұстағышқа келіп түседі,
ұстағышта орта 5-10мин тұрады, сосын салқын суда 30-35ºС дейін
салқындатады. Одан кейін ферменттерге жібереді.
Артықшылығы. Автоматты реттеу, ортаны тез және бір келкі қыздыру,
залаласыздығы жоғары болу керек, уақытты үнемдеу керек. Егіс материалды ең
негізгі операцияның бірі. Продуцентті ең бай ортада өсіреді. Максимум
физиологиялық активті микроорганизм алу үшін, алдымен агарланған ортада
прабиркада, содан кейін колбада шайқағышта содан соң, одан үлкенірек
сосудта содан соң 10-15 %егіс материалы ферментерде өсіріледі.
7. стадия. Антибиотик биосинтезі
Негізгі стадия. Антибиотикті максимумын алу үшін оптимальды жағдай
жасалды. Қазіргі кезде ферменттерде үздіксіз немесе периотты, түптік
культивирлеу әдісі қолданылады.
Ферментер – күрделі аппарат, өнімнің түптік дамуына және биосинтезді,
аэрация жасауға, араластыруға, бақылаушы аспаптармен қамтамасыз етілген.
Аэрирлеуді – барботеж арқылы залалсызданған ауа керекті температураға
дейін қыздырылған ауамен жүргізіледі және бұлғағышпен араластырылған.
Жейдемен немесе жыланшамен термостаттаған. Көбік сөндіргіш қондырғысы бар.
Бақылаушы -өлшегіш аппарат араластырғыш жылдамдығын, температураны ұстап,
рН, шығарылған ауаның мөлшерін, қысымын бақылайды. Қазіргі кезде N, P және
т.б. элементтердің құрамын анықтайтын қондырғы бар. өндірістік ферментер
сыйымдылығы 500 л-ден 100-200 м³. Ферментерді залалсыздау қыздырылған бумен
жүргізіледі. Аэрацияға (≈ 1,5 мсек) арнайы фильтрмен залалсыздайды.
Ферментерда өнімнің дамуы.
Қатаң технологиялық режимдер (t, Р, рН, τ және т.б.) сақталады. Көбік
сөндіруге үлкен көңіл аударылады. Ферментерге ауа үрлеген кезде көбік пайда
болады, биомассаны жинауынан тұтқырдықтың жоғарлауынан, ортада ақуыз
заттардың болуынан көбік пайда болады. Көбікке қарсы БАЗ қолданады:
өсімдік немесе жануар майын, май қышқылын немесе арнайы синтезделген заттар
бұл қоспалар жиі қолданылады, микроорганизмнің қоректік көзі ретінде
пайдаланады.
Кемшілігі – микроорганизм өсуін баяулатады, О2 еру жылдамдығын
төмендетеді.
Көбік сөндірудің механикалық әдісі – көбікті сорып тастау, аэродинамика
әдісімен газдегі, сұйықтағы көпіршікті болдырмау.
8. стадия. Культуралды сұйықтықты өңдеу
Антибиотик қоршаған ортадан бөлінеді, олай болса ол деген культуралды
сұйықтықтан бөлінеді, кейде Антибиотиктің бір бөлігі бөлінеді, ал екінші
бөлігі клетканың ішінде қалып қояды. Сондықтан культуралды сұйықтықтан
антибиотикті бөліп алу әдісі әр түрлі. Егер антибиотик культуралды
сұйықтықта болса онда экстракция қолданылады, Антибиотик ерімейтін
қосылыста болса онда тұндыру керек немесе сорбция ион алмасу смоламен
қолданылады. Егер Антибиотик клеткада болса онда эстракция жасайды. Егер
Антибиотик клеткада да сұйық фазада болса, онда Антибиотик қай фазадан
бөліп алу оңай болса, сол фазаға ауыстырып сол жерде Антибиотик бөлініп
алынады. Культуралды сұйықтардан басқа да өнімнен бөлінеді, сондықтан
қосымша заттардан жою керек. Нотивті ертіндіні биомассадан бөліп алу үшін,
филтрлеу әдісі қолданылады және фильтр прессте сентрифугирлеу, сепарирлеу.
Ферментер пресстен – үлкен көлемдегіні қатар – қатар плиталар және рамалар,
қоршаулар мен қысыммен фильтрленеді. өте тиімді центрифугирлеу (≈15000
айнмин). Аппаратта барабанның айналу жылдамдығы (7000-7500 айнмин).
Мұндайда қатты бөлшектер қабырғада тұрады. Сепарирленген сұйықты
сентрифугадан шығарылады.
9. стадия. Антибиотиктерді бөліп алу.
Культуралды сұйықтықта барлық өнімдерде зат алмасады, сондықтан
қоспаларды жою керек. Негізгі әдістер: экстракция, тұну, сорбция, булау,
кептіру.
Химиялық тазалаудың мақсаты – нативті ерітіндіден Антибиотиктерді
бөліп алу; оны концентлеумен, қоспалардан тазарту, антибиотик қатаң
жағдайда оңай шектеледі. Тазалау негізінде максимумын абайлап жасау керек.
Экстракция әдісі Антибиотиктерді бөліп алуда қолданылады және
кристализациялау жолымен тазалайды. Ион алмасу сорбциясында Антибиотик
катаболит негіз немесе амфотер болып келеді және ион алмасуда оңай
сорбцияланады, ертінді қарама-қарсы зариядпен коллонка арқылы ауысады.
Антибиотиктің + катионы смоле, Антибиотиктің + анионидте. Содан соң
Антибиотик органикалық немесе бейорганикалық заттарды тұнба алғанша
байланыстырады, содан соң фильтрлейді немесе центрифугирлейді және тұнбаны
алып, Антибиотик алғанша қыздырады. Ертіндіні концентрлеу ваккум арқылы
айдау арқылы жүргізіледі.
10. стадия. Дайын өнімді бөліп алу
антибиотик инъерция үшін залалсызданған болуы керек, сондықтан дәрілік
форма дайындалады, буып, түю-антисептикалық жағдайда орындалады. Көбінесе
Антибиотиктер термолобильді кептіруді абайлап жасау керек. Мысалы:
лиофильді кептіруде t-8-12ºС немесе өсімдікті кептіргіште: бірнеше секунта
майда тамшы түрінде кептіру жасалады немесе вакуум – шкафта жасалады.
Дайын өнімнің залалсыздығын биологиялық бақылау жасайды, ол екі әдіспен
жүреді.
3. фермент көмегімен антибиотикті инактивациялау және қоректік
ортада егу, содан соң микроорганизмнің өсуін қадағалайды.
4. антибиотикке биологиялық инактиватор (фермент ) жоқ болғанда
сондықтан Антибиотикке төзімділігін, микроорганизм формасын,
микрофлораға сезімділігін анықтайды.
Егерде осы процесстердің барлық шартты сақталса онда Антибиотик
залалсызданып алынады.
1.1.5 Антибиотиктің халық шаруашылығындағы маңызы
Анитбиотиктер азық-түлік қорын жасау үшін маңызды құралдардың бірі
болып табылады. Олардың кейбіреулері өсімдіктерге зиянкес бактерияларға
қарсы күресте маңызды қызмет атқарады. Олар мал шаруашылығында үй
малдарының жұқпалы ауруларын емдеу құралдары болады, сөйтіп адамды азық-
түлікпен неғұрлым толық қамтамасыз етуге сырттай көмектеседі.
Сонымен бірге антибиотиктер жемнің сапасын арттыратын құрал ретінде де
қолданылады. Бір тонна мал азығына хлортетрациклиннің бірнеше грамын қосса
(Чехословакияда ауреовит дәрісін қолданады) жас төлдің салмағын 20% дейін
өсіреді. Антибиотиктер қосу малдың жемді жақсы сіңіруіне көмектеседі, бұл
малдың жемің тірідей салмақтың 1 кг-на азайтуға мүмкіндік береді.
Ауреовиттің құрамында басқасын былай қойғанда В12 витаминіде болады.
Антибиотиктер азық-түліктің кейбір түрлерін қысқа мерзімге сақтауғада
жақсы көмектеседі. Низин антибиотигі сыр жасау өнеркәсібінде сүтті сақтауда
қолданылады. Балықты тоңазытқан кезде балық 7-10 күн сақталуы үшін 1 кг
мұзға 2-8 мг хлортетрациклин (проценттің не бары бірнеше мыңдаған бөлігінің
бірі) қосса жетіп жатыр. Антибитиктер шошқа, сиыр және құс етін сақтауға
көмектеседі.
Дегенмен көптеген ғылымдар мұндай жағдайларда антибиотиктердің
медицинада қолданылмайтын түрлерін ғана пайдалану керек деп санайды. Оларды
бұған антибиотиктерге төзімді микробтардың тарауы мүмкін деген қауіп
итермелеп отыр.
Мұндай экспедициялардың Гималай шыңдарына шығатын, Кон-Тики салымен
немесе қамыстан жасалған қайықпен мұхиттардан жүзіп өтетін экспедицияларға
ұқсамайтыны белгілі. Бірақ оның жолында да қауіп-қатерлер, қиындықтар мен
алуан түрлі оқиғалар кездеседі. Оның үстіне мұндай экспедицияға дүние
жүзінің барлық елдерінен жүздеген ғалымдар қатысады.
Жаңа антибиотиктерді іздестірудің алғашқы кезеңі-өзімізге қажетті
микроорганизмдерді іздеумен өткен нағыз экспедиция болады. Сонау Пастердің
кезінен бері табиғатта микробтар болмайтын жер жоқ екені белгілі, сондықтан
да қандай да болсын микробиологиялық әдісті қолданып, біз оларды таба, бөле
және лаборотория жағдайында өсіре алатын болдық. Братиславадағы Словак
жоғары техникалық мектебінің химия факултетінің микробиология және биохимия
кафедрасында әртүрлі микроорганизмдердің жүздеген ұрықтарының коллекциясы
жиналды. Онда жергілікті микробтардан басқа Болгарияда, Қытайда,
Индонезияда туған микробтарды да көруге болады.
Антибиотиктерді іздеу экспедициямыздың келесі кезендері лабороторияда
өтеді. Оларда ғалымдар қаржылықпен еңбек етіп, өздері жинаған микробтардың
тіршілік сырларын ашуға тырысуда. Таза шынылардың ішінде табиғи ортада
алынған микроорганизмдердің таза культуралары сақталады. Олар шыныдан
алынып, сол микробқа қажетті жағдайға сай келетіндей етіп әзірленген
қалындығы жарты сантиметр қоректік зат құйылған Петри табақшасына
көшіріледі. Микробтарды көшіргеннен кейін Петри табақшаларын термостатқа
қояды, олар мұнда он күн бойы 25ºС заттармен қоректеніп, сұйықтың бетінде
өсіп - өніп, көбейеді. Он күннен кейін Петри табақшасындағы сұйықтық
жоғарғы қабатынан әдеттен тыс қызықты көруге болады.
Өсіріліп жатқан микробтардың арасында антибиотиктер продуценті болса
оларды білу оп-оңай. Бір микроорганизмдер шығаратын антибиотиктер екінші
біреулерінің өсіп - өнуіне кедергі жасайды. Олардың басқа организмдердің
өмір сүруіне мүмкіндік бермейтіндігі бізге антибиотиктер продуцентін
іздеуге көмектеседі.
Бұл үшін тік бұрышты, түп жағы тегіс бірнеше шыны ыдыс алып, оларға
аздап ғана қоймалжың құяды да, ол қатқаннан кейін оған қарсы қолданылатын
антибиотиктерді керек ететін әлгі микробтар жіберіледі. Көгерген
саңырауқұлақтар тобы өсірілген Петри табақшаларынан диаметрі 1см дей
кішкентай цилиндрлер қиып алынып, оларды ауру тартқыш микробтары бар
қоймалжыңның үстіне салады, үстінде түрлі түсті ондаған саңырауқұлақ
цилиндірлері бар бұл зат шиеден жасалған самсаға ұқсайды. Самсаны белгілі
дәрежеде жылуы мен ылғалдылығы қатаң сақталып отыратын термостатқа салып
қояды. Мұндай жағдайда қоймалжыңның үстін қаптап өсіп кеткен микробтар
басып кетеді, олар саңырауқұлақ цилиндірінің шетіне дейін жетеді.
Кейбір цилиндрлердің төңірегінде қызық жағдайды көруге болады. Олар
өсіп-өнген микробтары жоқ кеңістікпен қоршалып қалады. Оның ішкі жағында
микробтардың өсіп-өнуіне не кедергі жасады? Антибиотиктер! Өсуді тоқтату
аймағы деп аталатын мөлдір кеңістік антибиотиктер әрекет жасайтын жер. Бұл
заттардың шығу тегі қандай? Олар гриптер өскен қоймалжың цилиндірдің ішінде
болып, өзі тараған жердің бәріндегі микробтарды өлтірді.
Сөйтіп, кейбір цилиндрлердің төңірегіндегі пайда борлатын өсуді тоқтату
аймақтары оларды туғызатын саңырауқұлақтардың антибиотиктер продуценті
екендігі дәлелдейді. Төңірегінде мұндай аймақтар жасалмайтын цилиндрлер
антибиотик қасиеттері жоқ саңырауқұлақтар культурасынан жасалған болатын.
Профессор Н. Немец Индонезияда табиғи материалдың ондаған үлгілерін
жинады, олардан антибиотик қасиеттері бар көзге көрінбейтін өте ұсақ
саңырауқұлақтардың ұрығын алады. Бұл үлкен тәжірибе жұмыстарына негіз
болды. Сонымен біз антибиотик әсері бар өте ұсақ саңырауқұлақтарды ондай
қасиеті жоқ басқа саңырауқұлақтардан ажыратып алып, біраз алға жылжыдық.
Өзіміздің экспедициялық жұмысымыздың келесі кезеңінде біз ажыратып алынған
антибиотиктермен жақынрақ танысуымыз керек. Бұдан бұрын зерттелген,
Братислава маңында жиналған өте ұсақ саңырауқұлақтардың ішінде пенициллин
ұрықтарда бар. Бірақ біздің іздегеніміз жаңа антибиотиктің шипалы
кристалдарын алғанға дейін өте көп уақыт өтеді. Біздің әдістеріміздің
ішінде жаңа антибиотикті ашуды қуанышты сәтіне жетуге көмектесетін әртүрлі
химиялық шаралар аз емес.
Осы заттарды іздеу экепедициялары кезіңде ауыр минуттарды өкініштері
және жаңалықтар туғызған қуаныштарды бастан кешіруге тура келеді. Бірақ кез
келген антибиотикті емдік мақсатта пайдалануға болмайды. Қазірге дейін
ашылған жүздеген антибиотиктердің ішінен тек отызға жуығы ғана медицинада
қолданылып жүр.
1.1.6 Антибиотик биосинтезінің мәні
Бактериямен пайда болатын, актиномицет, мицелан (гриб)
саңырауқұлақтармен пайда болудан антибиотиктер. Антибиотик биосинтезінің
жоғарылау жолы лабораториялық регламент. Антибиотик деген терминді 1942
жылы Ваксмон енгізді. Антибиотик – организмінің өмір сүруіне арналған
арнайы өнім. Вирустын немесе қатерлі ісіктін өсуінің толығымен антибиотик
жойып жібере алады немесе тежей алады. Антибиотикпен емдегенде адамда
қабылдау дозасын аз мөлшерде қолдану және олардың арнайы биологиялық әсер
ету болып табылады. Микробтар мен көгерген саңырауқұлақтар арасында
онтаганизм бар. Жасаған тәжірибеде Penicillium glaucum саңырауқұлағы
өсірілген. 1872жылы орыс дәрігері іріндеген жараны Penicillium және
Asperqillus деген екі түрлі саңырауқұлақ ұрығынан жасалған ұнтақ дәрімен
емдеген. Бұдан 20 жыл бұрын ағлышын дәрігері Моссе (Ланцет) ашытқы
саңырауқұлақтармен емдеу жүргізген. Ағашта пайда болатын мүкке оқсайтын, ал
табиғатта ұзақ жатқан ерлер мен әйелдер өлігінің бас сүйегінде пайда
болады. мұндай мүк өткен кездерде де жоғары бағаланады, ал біздін
заманымызда одан да қымбат, себебі, одан жараны жазатын ungentum
sympathetiem майы алынады, отсондай-ақ асылып өлген адамның немесе
өлтірілген адамнан алынады. Демек медецин микробтардың антигонизмін өз
мақсатында пайдалана алады. 1913 жылы Американ зерттеушісі Альсберг пен
Блэк жүгерінің көзге көрінбейтін тозаңының уландырғыш әсерінен үй
хайуанаттарын зерттеп көрді. Олар антибиотик заттар шығарылатын
саңырауқұлақ алды. Бұл грибтың Penicillium тектес екенін басшылыққа алған,
олар бұл таза күйінде алынған медецина тарихындағы екінші антибиотикті
пенициллин қышқылы деп атады. Алғашқы антибиотик таза күйінде 1896 жылы
жай көзге көрінбейтін саңырауқұлақтардан құрап алынған, ол кеін микрофенол
қышқылы деп аталды. Бұл күйде алынған алғашқы антибиотик еді. 1920 жылы
Stheptomyces albus микробтың антибиотиктік қасиеттерін анықтады. Бұл микроб
ұрығының сұйығынан алынған антиномицетин антибиотигі алынды. Флеминг пен
Оксофордтық ғалымдар тобы пенициллинді әлі жетілдірілмеген әдіспен алынған.
Олар сұйық қоректік затты шыныда таза күйінде ұстап, Penicillium notatum
саңырауқұлақ ұрығын сепкен. Ұрық өсіп, бір аптадан кейін сұйықтын бет
жағына саңырауқұлақ мүгінің қалын қабаты пайда болған, содан соң сұйықтықты
сүзіп алған. Сұйықтын милионнан бір бөлігі антибиотиктің бір-ақ бөлігі
болған. Бір литр сұйықтықтан не бары бір милиграмм, ал он гекта литрден 1-г
ғана пенициллин алынған. Оның мұншама аз мөлшерде алынуы антибиотикті
пайдалану мүмкіндігін азайтады. Пенициллин өндіруде жаңа әдістерді
енгізуде, пенициллин өнімін көптеп өндірудің әдісін тапты. Ол үшін қоректік
затқа жүгері экстрактын қосты, ол жүгері крахмалын алудан шыққан қалдық
болатын, оның құрамында тек саңырауқұлақтың өсуін тездететін ғана емес,
сондай-ақ пенициллинді синтездеуге де көмектесетін зат болады.
Микробиологтар Флеменг алған ұрықтан көрі пенициллинді көбірек
шығарылатын неғұрлым одан әрі іздестіре берді. Сондай ұрықтардын бірі
одақтастардың Ирландияға келіп түскен күні 1944 жылғы 6 июньде Пеориядағы
(Иллинойстаты) базардан сатып алынған көгеріп кеткен қауыннан тапты. Бұл
шіріктерден Penicillium саңырауқұлағының ұрығы алында, ол қазір пенициллин
шығаратын заводтарда қолданылып жүрген культуралардын атасы, әкесі дағы
арғы атасы болады. Мутация әсерімен кейін бұл културадан пенициллинді
бұрынғыдан көп беретін мутанттар алынған. Бұл микробтар мутациясын
теориялық жағынан зерттеу пенициллин шығаруда нақты пайда берудің таза
үлгісі болды. Егер Флеменг тапқан одан кейін Оксфордта қолданылған алғашқы
культура (миллиитр сұйықтықтан екі өлшем пенициллин шамамен 0,001миллиграм)
берсе, терендете өсірудің жетілдірілген техникалық жағдайында қазргі
заманға культуралар кемдегенде 10000 өлшем беретіп жүрген. Словакияда
пенициллин және т.б. шығаратын антибиотиктер шығару Словенско – Люнча
қаласында ең жаңа құрал-жабдықтарымен жабдықталған фабрика салды.
Антибиотикты дәрі ретінде қадағалау үшін ол көптеген талаптарды
қанағаттандырып, ток ауруы қарататын микроорганизімге ғана әсер етуі,
тұрақты болуы, организмнің жақсы сіңіруі, өз міндетін орындап болғаннан
кейін одан оңай тазартуға керек. Олмикроорганизмге зиян тигізбеуі немесе
одан теріс әсер етпеу керек. Медецинада кең таралған антибиотиктер
пнеициллинді қоспағанда, стрептомицин, дигидрострептомицин хлорафеникол
(левомицитин) окситетрациклин, тетрациклин болды. Бұл антибиотиктердің дәрі
бактериялар мен ракеталардан тараған жұқпалы ауруларды емдеу үшін
қолданылады. Әр түрлі аурулар таратын көзге көрінбейтін патогенді
саңырауқұлақтарға қарсы нистатин, трихомицин, амфотерицин В, антибиотиктері
болып шықты.
Микробтардың кейбір антибиотиктердің әсерінен төзімділігі пайда
болды. Микробтардың кейбіреуі белгілі антибиотикке өте сезімтал болды.
Пенициллинге төзімділігі төзімді микробтар таратқан жұқпалы ауруды мұндай
антибиотикпен емдеп жазуға болмайды. Стофилококк туберкулез қоздырғыштар
ішек таяқшасы антибиотиктерге төзімділік мәселесі өте маңызды болды.
Антибиотикті өнер кәсіптік жағдайда биологиялық синтездін нәтижесінде
алады. Өнеркәсіпте шығарылатын антибиотик продуценті болып бактериялар,
антиномицеттер және мицеалон саңырауқұлақтар жатады. Антибиотиктер
бактерияда пайда болады. Олардын шамамен 600-ге жуығынын аты бар, ал
шығарылатыны бірнешеу – ақ.
1.2 Патенттік ізденіс
Табиғи азықтық ашытқы құрамында ферментативті модифицирленген
нарингиннен тұрады. Глюкоамилазаны өңдегенде 4 компонент бөлінеді. ЯМР-
анализ қорытындысы 2 жақа байланысты және 4-0-α-глюкозиладан тұрады.
Жануарларға арналған азықтық ашытқы өндірісі үшін микробтық қолдану
патенттеледі. Азықтық ашытқы құрамына Propiopioni bacterium D-63
культурасының құрамы ацетозаны төмендету мақсатында қолданады. Олар сүт
қышқылды бактерияның комбинациясын (Lactobacillus acictophils ATCL
53545,55221 және т.б. кіреді.
Lactobacillus fermentum стресске қарсы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz