Қазақстан Республикасының Президенті
Мазмұны
• 1 1990 жылы 01 сәуірде
• 2 1990 жылы 20 қарашада
• 3 1991 жылы 25 тамызда
• 4 1991 жылы 16 қазанда
• 5 1991 жылы 10 желтоқсанда
• 6 1991 жылы 16 желтоқсанда
• 7 1993 жылы 28 қаңтарда
• 8 1993 жылы 10 желтоқсанда
• 9 1993 жылы 10 желтоқсанда
• 10 1995 жылы 30 тамызда
• 11 1995 жылы 26 желтоқсанда
• 12 1996 жылы 11 наурызда
• 13 1998 жылы 7 қазанда
• 14 1999 жылы 10 қаңтарда
• 15 2005 жылы 4 желтоқсанда
• 16 Пайдаланылған әдебиет
• 1 1990 жылы 01 сәуірде
• 2 1990 жылы 20 қарашада
• 3 1991 жылы 25 тамызда
• 4 1991 жылы 16 қазанда
• 5 1991 жылы 10 желтоқсанда
• 6 1991 жылы 16 желтоқсанда
• 7 1993 жылы 28 қаңтарда
• 8 1993 жылы 10 желтоқсанда
• 9 1993 жылы 10 желтоқсанда
• 10 1995 жылы 30 тамызда
• 11 1995 жылы 26 желтоқсанда
• 12 1996 жылы 11 наурызда
• 13 1998 жылы 7 қазанда
• 14 1999 жылы 10 қаңтарда
• 15 2005 жылы 4 желтоқсанда
• 16 Пайдаланылған әдебиет
"Қазақ КСР Президенті қызметін тағайындау және Қазақ КСР Конституциясына (Негізгі Заңы) өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақ КСРЗаңы[1] қабылданды.
Осыған орай Қазақ КСР Конституциясы Президенттің мәртебесі мен өкілеттігі алғаш рет айқындалған "Қазақ КСР Президенті" жаңа тарауымен толықтырылды.
Қабылданған Заңга сәйкес Қазақ КСР Президенті Қазақ КСР басшысы болып табылды. Қазақ КСР-інің отыз бес жасқа толған және алпыс бес жастан аспаған, Қазақ КСР аумағында кемінде он жыл түрақты түрған, казақ және орыс тілдерін білетін азаматы Қазақ КСР Президенті болып сайлана алды. Бір адам қатарынан екі мерзімнен артық Қазақ КСР Президенті бола алмады.
Қазақ КСР Президентін Қазақ КСР-інің азаматтары жалпыға бірдей, тең және төте сайлау құқығы негізінде жасырын дауыс беру арқылы бес жыл мерзімге сайлады. Қазақ КСР Президенті бір мезгілде [[Қазақ [КСР]] немесе Халық депутаттары жергілікті кеңесінің халық депутаты бола алмады.[2]
Қазақ КСР Президентінің мынадай өкілеттіктері айқындалды: республика аумағында түратын азаматтардың құқықтары мен бостандықтарының, Қазақ КСР Конституциясы мен зандарының сақталуына кепіл болады; республиканың суверенитетін, қауіпсіздігін, аумақтық түтастығын қорғау жөнінде қажетті шаралар қолданады; одақтық шарттың сақталуын қамтамасыз етеді; елдің ішінде және халықаралық қатынастарда Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының өкілі болып табылады; Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының КСРО Федерациясы Кеңесіндегі өкілі болып табылады; Қазақ КСР жоғары мемлекеттік билік пен басқару органдарын өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді; республикадағы жағдай туралы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне жыл сайын баяндама жасайды және Қазақ КСР-інің ішкі саяси және сыртқы саяси қызметінің неғүрлым маңызды мәселелері туралы дүркін-дүркін хабарлап отырады; Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің Төрағасы, Қазақ КСР Халықтық бақылау комитетінің төрағасы, Қазақ КСР Жоғарғы Сотының төрағасы, Қазақ КСР Бас мемлекеттік арбитры қызметіне кандидатураларды үсынады; аталған лауазымды адамдарды, Қазақ КСР Жоғарғы Сотының төрағасынан басқаларын міндеттерінен босату туралы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне үсыныс енгізеді; Қазақ КСРМинистрлер Кеңесін орнынан түсіру туралы не оның орнынан түсуін қабылдау туралы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің алдына мәселе қояды; Қазақ КСР Министрлер Кеңесі Төрағасының келісуі бойынша Қазақ КСР Үкіметінің мүшелерін қызметінен босатады және оларды тағайындайды, кейіннен Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің бекітуіне үсынады;
Қазақ КСР зандарына қол қояды; қайта талқылау және дауыс беру үшін өзінің қарсы пікірлерін жазып, занды екі апта мерзімнен кешіктірмей Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне қайтаруға қүқылы; Қазақ КСР-інің мүдделерін қозғайтын КСРО заңдарының КСРО Конституциясы мен Қазақ КСР Конституциясына сәйкестіғі туралы КСРО Конституциялық қадағалау комитетіне үсыныс енгізеді; КСРО Министрлер Кеңесінің ҚазақКСР-інің мүдделеріне қайшы келетін қаулылары мен жарлықтарының қолданылуын тоқтата түру туралы КСРО Президентіне өтініш жасайды; КСРО Министрлер Кеңесіне оған қарасты басқару органдарының Қазақ КСР-інің мүдделеріне қайшы келетін актілеріне наразылық білдіреді және наразылық білдірілген актілердің Қазақ КСР аумағында қолданылуын тоқтатады; Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің қаулылары мен жарлықтары, Қазақ КСР министрліктері мен мемлекеттік комитеттерінің актілері Қазақ КСР Конституциясына және Қазақ КСР заңдарына сәйкес келмеген ретте олардың
Осыған орай Қазақ КСР Конституциясы Президенттің мәртебесі мен өкілеттігі алғаш рет айқындалған "Қазақ КСР Президенті" жаңа тарауымен толықтырылды.
Қабылданған Заңга сәйкес Қазақ КСР Президенті Қазақ КСР басшысы болып табылды. Қазақ КСР-інің отыз бес жасқа толған және алпыс бес жастан аспаған, Қазақ КСР аумағында кемінде он жыл түрақты түрған, казақ және орыс тілдерін білетін азаматы Қазақ КСР Президенті болып сайлана алды. Бір адам қатарынан екі мерзімнен артық Қазақ КСР Президенті бола алмады.
Қазақ КСР Президентін Қазақ КСР-інің азаматтары жалпыға бірдей, тең және төте сайлау құқығы негізінде жасырын дауыс беру арқылы бес жыл мерзімге сайлады. Қазақ КСР Президенті бір мезгілде [[Қазақ [КСР]] немесе Халық депутаттары жергілікті кеңесінің халық депутаты бола алмады.[2]
Қазақ КСР Президентінің мынадай өкілеттіктері айқындалды: республика аумағында түратын азаматтардың құқықтары мен бостандықтарының, Қазақ КСР Конституциясы мен зандарының сақталуына кепіл болады; республиканың суверенитетін, қауіпсіздігін, аумақтық түтастығын қорғау жөнінде қажетті шаралар қолданады; одақтық шарттың сақталуын қамтамасыз етеді; елдің ішінде және халықаралық қатынастарда Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының өкілі болып табылады; Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының КСРО Федерациясы Кеңесіндегі өкілі болып табылады; Қазақ КСР жоғары мемлекеттік билік пен басқару органдарын өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді; республикадағы жағдай туралы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне жыл сайын баяндама жасайды және Қазақ КСР-інің ішкі саяси және сыртқы саяси қызметінің неғүрлым маңызды мәселелері туралы дүркін-дүркін хабарлап отырады; Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің Төрағасы, Қазақ КСР Халықтық бақылау комитетінің төрағасы, Қазақ КСР Жоғарғы Сотының төрағасы, Қазақ КСР Бас мемлекеттік арбитры қызметіне кандидатураларды үсынады; аталған лауазымды адамдарды, Қазақ КСР Жоғарғы Сотының төрағасынан басқаларын міндеттерінен босату туралы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне үсыныс енгізеді; Қазақ КСРМинистрлер Кеңесін орнынан түсіру туралы не оның орнынан түсуін қабылдау туралы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің алдына мәселе қояды; Қазақ КСР Министрлер Кеңесі Төрағасының келісуі бойынша Қазақ КСР Үкіметінің мүшелерін қызметінен босатады және оларды тағайындайды, кейіннен Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің бекітуіне үсынады;
Қазақ КСР зандарына қол қояды; қайта талқылау және дауыс беру үшін өзінің қарсы пікірлерін жазып, занды екі апта мерзімнен кешіктірмей Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне қайтаруға қүқылы; Қазақ КСР-інің мүдделерін қозғайтын КСРО заңдарының КСРО Конституциясы мен Қазақ КСР Конституциясына сәйкестіғі туралы КСРО Конституциялық қадағалау комитетіне үсыныс енгізеді; КСРО Министрлер Кеңесінің ҚазақКСР-інің мүдделеріне қайшы келетін қаулылары мен жарлықтарының қолданылуын тоқтата түру туралы КСРО Президентіне өтініш жасайды; КСРО Министрлер Кеңесіне оған қарасты басқару органдарының Қазақ КСР-інің мүдделеріне қайшы келетін актілеріне наразылық білдіреді және наразылық білдірілген актілердің Қазақ КСР аумағында қолданылуын тоқтатады; Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің қаулылары мен жарлықтары, Қазақ КСР министрліктері мен мемлекеттік комитеттерінің актілері Қазақ КСР Конституциясына және Қазақ КСР заңдарына сәйкес келмеген ретте олардың
Пайдаланылған әдебиет
1. ↑ 1 "Қазақ КСР Президентінің қызметін құру және Қазақ КСР Конституциясына өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақ КСР 1990 ж. 24 сәуірдегі Заңы (Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінін Жаршысы, 1990, №18, 190-бап).
2. ↑ Орысша-қазақша заңдық түсіндірме сөздік-анықтамалық. - Алматы: Жеті жарғы, 2008. ISBN 9965-11-274-6
3. ↑ 2 "Қазақ КСР-ында мемлекеттік билік пен басқару қүрылымдарын жетілдіру және Қазақ КСР Конституциясына өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақ КСР 1990 ж. 20 қарашасындағы Заңы (Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1990, № 47, 431-бап).
4. ↑ 3 "Қазақ КСР Конституциясына өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақ КСР 1991 ж. 25 тамыздағы Заңы (Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1991, № 33-35, 428-бап).
5. ↑ 4 Қазақ КСР Президентін сайлау туралы Қазақ КСР 1991 ж. 16 қазандағы Заңы (Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1991, № 39-41, 475-бап).
6. ↑ 5 "Қазақ КСР Президентін сайлауды тағайындау туралы" Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің 1991 жылы 16 қазандағы № 893 а қаулысы (Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1991, № 39-41, 474-бап).
7. ↑ 6 "Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының атауын өзгерту туралы" Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің 1991 ж. 10 желтоқсандағы қаулысы (Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1991, №48-50, 585-бап).
8. ↑ 7 "Қазақстан Республикасы Президентінің қызметке кірісуі туралы" ҚР Жоғарғы Кеңесінің 1991 ж. 10 желтоқсандағы қаулысы (Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1991, №48-50, 586-бап).
9. ↑ 8 "Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы" ҚР 1991 ж. 16 желтоқсандағы Конституциялық заңы (ҚР Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1991, №51, 622-бап).
10. ↑ 9 1993 ж. 28 қаңтарда қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциясы (ҚР Парламентінің Жаршысы, 1993, № 3, 54-бап).
11. ↑ 10 "Қазақстан Ресігубликасының Президенті мен жергілікті әкімдерге уақытша қосымша өкілеттік беру туралы" ҚР 1993 ж. 10 желтоқсандағы қабылданған Заңы (ҚР Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1993, № 23-24, 513-бап).
12. ↑ 11ҚР Жоғарғы Кеңесі 1994 ж. 7 наурызда сайланды (Құрастырушылардың ескертпесі).
13. ↑ 12 "Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің өкілеттігін мерзімінен бүрын тоқтату туралы" ҚР Президентінің 1993 ж. 10 желтоқсандағы Заңы (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1993, № 23 — 24, 514-бап).
14. ↑ 13 1995 ж. 30 тамызда қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциясы (ҚР Парламентінің Жаршысы, 1996, № 4, 217-бап).
15. ↑ 14 "Қазақстан Республикасының Президенті туралы" Конституциялық заң күші бар ҚР Президентінің 1995 ж. 26 желтоқсандағы Жарлығы (ҚР Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1995, №24, 172-бап).
16. ↑ 15 "Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сот Кеңесін қүру туралы" ҚР Президентінің 1996 ж. 11 наурыздағы Жарлығы (ҚР ПҮАЖ, 1996, №12, 85-бап).
17. ↑ 16 "Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сот Кеңесі туралы" ҚР 2001 ж. 28 мамырдағы Заңы (ҚР Парламентінің Жаршысы, 2001, №10, 144-бап).
18. ↑ Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5
19. ↑ 17 "Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы" ҚР 1998 жылы 7 қазандағы Заңы (ҚР Парламентінің Жаршысы, 1998, № 20, 245-бап).
20. ↑ 18 ҚР Конституциялық Кеңесінің 2005 ж. 19 тамыздағы № 5 қаулысы (Егемен Қазақ- стан, 2005 ж. 25 тамыз).
21. ↑ 19 ҚР Орталық сайлау комиссиясының 2005 ж. 6 желтоқсандағы қаулысы (Егемен Қазақ- стан, 2005 ж. 8 желтоқсан).
•
1. ↑ 1 "Қазақ КСР Президентінің қызметін құру және Қазақ КСР Конституциясына өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақ КСР 1990 ж. 24 сәуірдегі Заңы (Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінін Жаршысы, 1990, №18, 190-бап).
2. ↑ Орысша-қазақша заңдық түсіндірме сөздік-анықтамалық. - Алматы: Жеті жарғы, 2008. ISBN 9965-11-274-6
3. ↑ 2 "Қазақ КСР-ында мемлекеттік билік пен басқару қүрылымдарын жетілдіру және Қазақ КСР Конституциясына өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақ КСР 1990 ж. 20 қарашасындағы Заңы (Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1990, № 47, 431-бап).
4. ↑ 3 "Қазақ КСР Конституциясына өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақ КСР 1991 ж. 25 тамыздағы Заңы (Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1991, № 33-35, 428-бап).
5. ↑ 4 Қазақ КСР Президентін сайлау туралы Қазақ КСР 1991 ж. 16 қазандағы Заңы (Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1991, № 39-41, 475-бап).
6. ↑ 5 "Қазақ КСР Президентін сайлауды тағайындау туралы" Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің 1991 жылы 16 қазандағы № 893 а қаулысы (Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1991, № 39-41, 474-бап).
7. ↑ 6 "Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының атауын өзгерту туралы" Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің 1991 ж. 10 желтоқсандағы қаулысы (Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1991, №48-50, 585-бап).
8. ↑ 7 "Қазақстан Республикасы Президентінің қызметке кірісуі туралы" ҚР Жоғарғы Кеңесінің 1991 ж. 10 желтоқсандағы қаулысы (Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1991, №48-50, 586-бап).
9. ↑ 8 "Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы" ҚР 1991 ж. 16 желтоқсандағы Конституциялық заңы (ҚР Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1991, №51, 622-бап).
10. ↑ 9 1993 ж. 28 қаңтарда қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциясы (ҚР Парламентінің Жаршысы, 1993, № 3, 54-бап).
11. ↑ 10 "Қазақстан Ресігубликасының Президенті мен жергілікті әкімдерге уақытша қосымша өкілеттік беру туралы" ҚР 1993 ж. 10 желтоқсандағы қабылданған Заңы (ҚР Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1993, № 23-24, 513-бап).
12. ↑ 11ҚР Жоғарғы Кеңесі 1994 ж. 7 наурызда сайланды (Құрастырушылардың ескертпесі).
13. ↑ 12 "Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің өкілеттігін мерзімінен бүрын тоқтату туралы" ҚР Президентінің 1993 ж. 10 желтоқсандағы Заңы (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1993, № 23 — 24, 514-бап).
14. ↑ 13 1995 ж. 30 тамызда қабылданған Қазақстан Республикасының Конституциясы (ҚР Парламентінің Жаршысы, 1996, № 4, 217-бап).
15. ↑ 14 "Қазақстан Республикасының Президенті туралы" Конституциялық заң күші бар ҚР Президентінің 1995 ж. 26 желтоқсандағы Жарлығы (ҚР Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы, 1995, №24, 172-бап).
16. ↑ 15 "Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сот Кеңесін қүру туралы" ҚР Президентінің 1996 ж. 11 наурыздағы Жарлығы (ҚР ПҮАЖ, 1996, №12, 85-бап).
17. ↑ 16 "Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сот Кеңесі туралы" ҚР 2001 ж. 28 мамырдағы Заңы (ҚР Парламентінің Жаршысы, 2001, №10, 144-бап).
18. ↑ Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5
19. ↑ 17 "Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы" ҚР 1998 жылы 7 қазандағы Заңы (ҚР Парламентінің Жаршысы, 1998, № 20, 245-бап).
20. ↑ 18 ҚР Конституциялық Кеңесінің 2005 ж. 19 тамыздағы № 5 қаулысы (Егемен Қазақ- стан, 2005 ж. 25 тамыз).
21. ↑ 19 ҚР Орталық сайлау комиссиясының 2005 ж. 6 желтоқсандағы қаулысы (Егемен Қазақ- стан, 2005 ж. 8 желтоқсан).
•
Қазақстан Республикасының Президенті
Қазақстан Республикасының Президенті — Нұрсұлтан Назарбаев
Мазмұны
1 1990 жылы 01 сәуірде
2 1990 жылы 20 қарашада
3 1991 жылы 25 тамызда
4 1991 жылы 16 қазанда
5 1991 жылы 10 желтоқсанда
6 1991 жылы 16 желтоқсанда
7 1993 жылы 28 қаңтарда
8 1993 жылы 10 желтоқсанда
9 1993 жылы 10 желтоқсанда
10 1995 жылы 30 тамызда
11 1995 жылы 26 желтоқсанда
12 1996 жылы 11 наурызда
13 1998 жылы 7 қазанда
14 1999 жылы 10 қаңтарда
15 2005 жылы 4 желтоқсанда
16 Пайдаланылған әдебиет
1990 жылы 01 сәуірде
"Қазақ КСР Президенті қызметін тағайындау және Қазақ КСР Конституциясына
(Негізгі Заңы) өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақ КСРЗаңы[1]
қабылданды.
Осыған орай Қазақ КСР Конституциясы Президенттің мәртебесі мен өкілеттігі
алғаш рет айқындалған "Қазақ КСР Президенті" жаңа тарауымен толықтырылды.
Қабылданған Заңга сәйкес Қазақ КСР Президенті Қазақ КСР басшысы болып
табылды. Қазақ КСР-інің отыз бес жасқа толған және алпыс бес жастан
аспаған, Қазақ КСР аумағында кемінде он жыл түрақты түрған, казақ және орыс
тілдерін білетін азаматы Қазақ КСР Президенті болып сайлана алды. Бір адам
қатарынан екі мерзімнен артық Қазақ КСР Президенті бола алмады.
Қазақ КСР Президентін Қазақ КСР-інің азаматтары жалпыға бірдей, тең және
төте сайлау құқығы негізінде жасырын дауыс беру арқылы бес жыл мерзімге
сайлады. Қазақ КСР Президенті бір мезгілде [[Қазақ [КСР]] немесе Халық
депутаттары жергілікті кеңесінің халық депутаты бола алмады.[2]
Қазақ КСР Президентінің мынадай өкілеттіктері айқындалды: республика
аумағында түратын азаматтардың құқықтары мен бостандықтарының, Қазақ КСР
Конституциясы мен зандарының сақталуына кепіл болады; республиканың
суверенитетін, қауіпсіздігін, аумақтық түтастығын қорғау жөнінде қажетті
шаралар қолданады; одақтық шарттың сақталуын қамтамасыз етеді; елдің ішінде
және халықаралық қатынастарда Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының
өкілі болып табылады; Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының КСРО
Федерациясы Кеңесіндегі өкілі болып табылады; Қазақ КСР жоғары мемлекеттік
билік пен басқару органдарын өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді;
республикадағы жағдай туралы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне жыл сайын баяндама
жасайды және Қазақ КСР-інің ішкі саяси және сыртқы саяси қызметінің
неғүрлым маңызды мәселелері туралы дүркін-дүркін хабарлап отырады; Қазақ
КСР Жоғарғы Кеңесіне Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің Төрағасы, Қазақ КСР
Халықтық бақылау комитетінің төрағасы, Қазақ КСР Жоғарғы Сотының төрағасы,
Қазақ КСР Бас мемлекеттік арбитры қызметіне кандидатураларды үсынады;
аталған лауазымды адамдарды, Қазақ КСР Жоғарғы Сотының төрағасынан
басқаларын міндеттерінен босату туралы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне үсыныс
енгізеді; Қазақ КСРМинистрлер Кеңесін орнынан түсіру туралы не оның орнынан
түсуін қабылдау туралы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің алдына мәселе қояды;
Қазақ КСР Министрлер Кеңесі Төрағасының келісуі бойынша Қазақ КСР
Үкіметінің мүшелерін қызметінен босатады және оларды тағайындайды, кейіннен
Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің бекітуіне үсынады;
Қазақ КСР зандарына қол қояды; қайта талқылау және дауыс беру үшін өзінің
қарсы пікірлерін жазып, занды екі апта мерзімнен кешіктірмей Қазақ КСР
Жоғарғы Кеңесіне қайтаруға қүқылы; Қазақ КСР-інің мүдделерін қозғайтын КСРО
заңдарының КСРО Конституциясы мен Қазақ КСР Конституциясына сәйкестіғі
туралы КСРО Конституциялық қадағалау комитетіне үсыныс енгізеді; КСРО
Министрлер Кеңесінің ҚазақКСР-інің мүдделеріне қайшы келетін қаулылары мен
жарлықтарының қолданылуын тоқтата түру туралы КСРО Президентіне өтініш
жасайды; КСРО Министрлер Кеңесіне оған қарасты басқару органдарының Қазақ
КСР-інің мүдделеріне қайшы келетін актілеріне наразылық білдіреді және
наразылық білдірілген актілердің Қазақ КСР аумағында қолданылуын тоқтатады;
Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің қаулылары мен жарлықтары, Қазақ КСР
министрліктері мен мемлекеттік комитеттерінің актілері Қазақ КСР
Конституциясына және Қазақ КСР заңдарына сәйкес келмеген ретте олардың
қолданылуын тоқтатады, келіссөздер жүргізеді және Қазақ КСР-інің
халықаралық шарттарына қол қояды; өзінде тіркелген шет мемлекеттердің
дипломатиялық өкілдерінің сенім грамоталары мен кері шақыру грамоталарын
қабылдайды; Қазақ КСР-інің шет мемлекеттердегі және халықаралық үйымдар
жанындағы дипломатиялық өкілдерін тағайындайды және кері шақырып алады;
Қазақ КСР-інің қүрметті атақтарын береді және Қазақ КСР-інің мемлекеттік
марапаттарымен марапаттсійды; Қазақ КСР-інің азаматтығына қабылдау, пана
беру мәселелерін шешеді; Қазақ КСР соттары соттаған азаматтарға кешірім
беруді жүзеге асырады; Қазақ КСР азаматтарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету
мақсатында төтенше жағдай енгізіп, қабылданған шешімді Қазақ КСР Жоғарғы
Кеңесінің бекітуіне дереу табыс етеді.
Қазақ КСР Президенті жанында Қазақ КСР Президентінің Кеңесі жұмыс істеді,
оның міндеті Қазақ КСР-нің ішкі саяси және сыртқы саяси қызметінің негізгі
бағыттарын жүзеге асыру жөніндегі шараларды әзірлеу, республиканың
қауіпсіздігін қамтамасыз ету болып табылды. Презндент Кеңесінің мүшелерін
[Қазақ КСР Президент[Қазақ КСР Президенті]] тағайындайды. Президент
Кеңесінің құрамына Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің Төрағасы лауазымы бойынша
кіреді. Президент Кеңесінің мәжілістеріне Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің
Төрағасы қатысуға құқылы. Қазақ КСР Президентінің ешкім тимеу құқығы бар.
Президент Қазақ КСР Конституциясын бұзған ретте Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі
Қазақ КСР Конституциялық қадағалау комитетінің қорытындысын ескере отырып,
Қазақ КСР халық депутаттары жалпы санының кемінде үштен екі даусымен Қазақ
КСР Президентіне сенімсіздік білдіреді және оны орнынан түсіру туралы
халықтық дауыс беру (референдум) өткізу жөнінде мәселе қояды. Осы заңмен
Қазақ КСР Президентінің Орынбасары Қазақ КСР Президентінің уәкілдік беруі
бойынша оның жекелеген функцияларын орындайды және Президент жоқ кезде
немесе Президенттің міндеттерін жүзеге асыруға мүмкіндігі болмаған ретте
оның қызметін атқарады. Егер Қазақ КСР Президенті нендей бір себептермен
өзінің міндеттерін одан әрі атқара алмайтын болса, Қазақ КСР-інің жаңа
Президенті сайланғанға дейін оның өкілеттігі Қазақ КСР Президентінің
Орынбасарына, ал егер бұл мүмкін болмаса — Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің
Төрағасына ауысады. Бүл орайда Қазақ КСР-інің жаңа Президентін сайлау үш ай
мерзім ішінде өткізілуге тиіс. Қазақ КСР-інің бірінші Президенті мен оның
Орынбасарын [[Қазақ КСР]] Жоғарғы Кеңесі алты жыл мерзімге сайлайтындығы
белгіленді.
1990 жылы 20 қарашада
1990 ж. 20 қарашада қабылданған "Қазақ КСР-нда мемлекеттік билік пен
басқару қүрылымдарын жетілдіру және Қазақ КСР Конституциясына өзгертулер
мен толықтырулар енгізу туралы" Заңға[3] сәйкес Қазақ КСРПрезиденті Қазақ
КСР жоғары атқарушы және өкімші билік басшысы болып табылатындығы; Қазақ
КСР Президентінің үсынысымен Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі сайлаған Қазақ КСР
Вице-президенті лауазымы құрылды; Қазақ КСР Министрлер Кеңесі Қазақ КСР
Министрлер Кабинеті болып қайта құрылды. Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің
Президиумы, Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің Төрағасы, Қазақ КСР Министрлер
Кеңесінің Төрағасының бірінші орынбасарлары мен орынбасарлары лауазымдары
таратылды. Заң Қазақ КСР Премьер-министрі мен Қазақ КСР мемлекеттік,
шаруашылық, әлеуметтік және мәдени құрылыстың негізгі бағыттары жөніндегі
мемлекеттік кеңесшілер қызметтері құрылды.
Қазақ КСР Министрлер Кабинетін Қазақ КСР Президенті Қазақ КСР Премьер-
министрі, министрлері, Қазақ КСР мемлекеттік комитеттер төрағалары
құрамында құрылды. Қазақ КСР Президенті Қазақ КСР Министрлер Кабинеті
қүрамынаҚазақ КСР мемлекеттік кеңесшілерін, Қазақ КСР-дің басқа да
органдары мен үйымдарының басшыларын енгізуге құқықты болды. Қазақ КСР
Премьер-министрі мен Министрлер Кабинетінің құрамын Қазақ КСР Президентінің
үсынысы бойынша Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі бекітті. Қазақ КСР Президенті мен
Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің Аппараттары Қазақ КСР Президентінің Аппараты
болып біріктірілді. Қазақ КСР Президент Кеңесі таратылды. Қазақ КСР
Президенті жанынан консультативті-кеңестік орган — Республика Кеңесі
құрылды. Республика Кеңесінің құрамына Қазақ КСР Вице-президенті, Қазақ КСР
Премьер-министрі, облыстар мен Алматы қалалық Халық депутаттары кеңесінің,
сондай-ақ Қазақ КСР Президенті тағайында- ған өзге де түлғалар лауазымдары
бойынша кіреді. Қазақ КСР-да халықтық бақылау органдары таратылды. Қазақ
КСР мемлекеттік билік пен басқару органдарының құрылымындағы атадған
өзгертулердің қабылдануына байланысты сәйкес өзгертулер мен толықтырулар
Қазақ КСР Конституциясына (Негізгі Заңына) енгізілді.
Қазақ КСР, оның жоғары атқарушы және өкімдік билігінің басшысы Қазақ КСР
Президенті болып табылды. Республика Президентінің өкілеттігі төмендегіше
толықтырылды: Қазақ КСР Президенті Қазақ КСР Министрлер Кабинетінің
қызметіне басшылық етеді; Қазақ КСР Министрлер Кабинетінің Премьер-
министрін тағайындайды және оны Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне бекітуге
үсынады; Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне КСРО Бас прокурорымен келісілген Қазақ
КСР\Бас прокурорының кандидатурасы мен Қазақ КСР Бас прокуроры
орынбасарларының кандидатураларын Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне үсынады; Қазақ
КСР Жоғарғы Кеңесіне Қазақ КСР Жоғарғы Сотының Төрағасы қызметіне
кандидатуралар үсынады, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне Қазақ КСР Жоғарғы
Сотының Төрағасынан басқа аталған лауазымдарды міндетінен босату туралы
үсыныс енгізеді; облыстық және Алматы қалалық Халық депутаттары
кеңестерінің төрағаларын олар өздерінің қызметтік міндеттерін тиісті
орындамаған немесе әдепсіз қылықтар жасаған жағдайларда мерзімінен бүрын
қызметтерінен босатады; Жоғарғы Кеңес алдына Қазақ КСР Министрлер Кабинетін
отставкаға жіберу немесе отставкасын қабылдау туралы мәселе қояды, Қазақ
КСР Министрлер Кабинетінің мүшелерін қызметінен босатады және тағайындайды,
Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне бекітуге үсынады; Қазақ КСР министрліктерін,
мемлекеттік комитеттері мен басқа да мемлекеттік басқару органдарын құрады
және таратады.
Басшылары Қазақ КСР Министрлер Кабинетінің құрамына кіретін Қазақ КСР
мемлекеттік басқару органдарын құру мен тарату туралы шешімдер Қазақ КСР
Жоғарғы Кеңесінің бекітуіне үсынылады; Қазақ КСР Министрлер Кабинеті
қаулылары, Қазақ КСР Министрлер Кабинеті Премьер-министрінің өкімдері,
министрліктер, мемлекеттік комитеттер мен ведомстволар актілері Қазақ КСР
Конституциясы мен Қазақ КСР заңдарына сәйкес келмеген жағдайда олардың
күшін жояды немесе тоқтатады; қүқықтық саясатты айқындайды және қүқық
қорғау қызметіне басшылық етеді. Қазақ КСР Президенті жанында
консультативті-кеңестік орган — Республика Кеңесі қызмет етті, міндеті
Қазақ КСР-інің ішкі және сыртқы саяси қызметінің негізгі бағыттарын іске
асыру бойынша кепілдемелер дайындау болып табылды. Республика Кеңесінің
құрамына Қазақ КСР Вице-президенті, Қазақ КСР Премьер-министрі, облыстар
мен Алматы қалалық Халық депутаттары кеңесінің, сондай-ақ Қазақ КСР
Президенті тағайындаған өзге де тұлғалар лауазымдары бойынша кірді. Қазақ
КСР Вице-президенті Қазақ КСР Президентінің уәкілдік беруі бойынша оның
жекелеген функцияларын орындайды және Президент жоқ кезде немесе
Президенттің міндеттерін жүзеге асырута мүмкіндігі болмаған ретте оның
қызметін атқарады. Егер Қазақ КСР Президенті нендей бір себептермен өзінің
міндеттерін одан әрі атқара алмайтын болса, Қазақ КСР-інің жаңа Президенті
сайланғанға дейін оның өкілеттігі Қазақ КСР Вице-президентіне, ал егер бүл
мүмкін болмаса — Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Төрағасына ауысатын болды.
1991 жылы 25 тамызда
1991 жылы 25 тамызда "Қазақ КСР Конституциясына (Негізгі Заңына) өзгертулер
мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақ КСР Заңы қабылданды. Президентінің
қүзіретіне қосымша өкілетгіктер жатқызылды: Қазақ КСР Президенті қажет
болған жағдайда Қазақ КСР аумаіында орналасқан одақтық баіъшыстағы
үйымдарды, кәсіпорындарды бірінші басшыларын тағайындайды және оларды
қызметген босатады; Қазақ КСР Қауіпсіздік кеңесін басқарады, Қауіпсіздік
кеңесінің мүшелерін тағайьшдайды; егер одақгық органдардьщ шешімдері Қазақ
КСР зандарына және жоғары атқарушы өкімет актілеріне қайшы келетін болса,
олардың орындалуын тоқтата тұрады; Қазақ КСР аумағында орналасқан барлық
ішкі әскерлерге басшылықгы жүзеге асырады. Қазақ КСР Президентінің
өкілеттігі конституциялық рәсімдер сақтала отырып, ол отставкаға шыққан
жағдайда, сондай-ақ өзге де себептермен өз өкілеттігін жүзеге асыруы мүмкін
болмаған реттерде тоқтатылады. Соңғы жағдайда Қазақ КСР Президентінің өз
міндеттерін жүзеге асыруы мүмкін еместігі Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің
шешімімен белгіленеді.
Қазақ КСР Президенті сайланғанға дейін оның өкілеттігі,Қазақ КСР
Конституциясының[4] 14-3 бабының 3-бөлігінің 8, 10 және 13- тармақтарында
көзделгендерді қоспағанда, (облыстар мен Алматы қалалық Халық депутаттары
кеңесі төрағаларын қызметтерінен мезгілінен бүрын босату; Қазақ КСР
министрліктерін, мемлекеттік комитеттері мен басқа да мемлекеттік басқару
органдарын қүру және тарату; сондай-ақ Қазақ КСР заңдарына қол қою
процедурасы) Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің қаулысымен Қазақ КСР вице-
президентіне, ал егер бүл мүмкін болмаса — Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің
Төрағасына беріледі.
1991 жылы 16 қазанда
"Қазақ КСР Президентін сайлау туралы" Қазақ КСР Заңы[5] қабылданды. Заңның
1 бабына сәйкес Қазақ КСР Президентін Қазақ КСР азаматтары жалпыға бірдей,
тең және төте сайлау құқығы негізінде жасырын дауыс беру арқылы бес жыл
мерзімге сайлайды. Қазақ КСР Президенті болып Қазақ КСР отыз бес жасқа
толған және алпыс бес жастан аспаған, Қазақ КСР аумағында кемінде он жыл
түрақты түрған, казақ және орыс тілдерін меңгерген азаматы сайлана алды.
Бір адам қатарынан екі мерзімнен артық Қазақ КСР Президенті бола алмады.
Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің қаулысымен Қазақ КСР Президентін сайлау 1991 ж.
1 желтоқсанына[6] белгіленді. Сайлау қорытындысын шығарғаннан кейін Қазақ
КСР-інің тұңғыш жалпы халық сайлаған Президенті Н. Ә. Назарбаев болды.
1991 жылы 10 желтоқсанда
"Қазақ Кеңестік Социалистік Республи- касының атауын өзгерту туралы" Қазақ
КСР Заңымен[7] Қазақ КСР Қазақстан Республикасы болып қайта аталды. ҚР
Жоғарғы Кеңесі "Қазақстан Республикасы Президентінің қызметке кірісуі
туралы" қаулы[8] қабылдады, оған сәйкес Н. Ә. На- зарбаев 1991 ж. 10
желтоқсаннан бастап ҚР Президенті қызметіне кірісті деп есептелді.
1991 жылы 16 желтоқсанда
ҚР Президенті Н. Ә. Назарбаев "Қазақстан Республикасының мемлекеттік
тәуелсіздігі туралы" ҚР Конституциялық заңына[9] қол қойды, заң бойынша ҚР
Президентінің мәртебесіне және республиканың мемлекеттік билік органдарының
барлық жүйесіне айтарлықтай өзгертулер енгізілді. Осы Заңға сәйкес ҚР-да
мемлекеттік билік органдары оның заң шығарушы, атқарушы және сот болып
бөлінулері қағидасынан келіп қүрылды. Республика халқының атынан сөйлеу
құқығы ҚР Жоғарғы Кеңесі мен ҚР Президентіне берілді. Заң шығару билігін ҚР
Жоғарғы Кеңесі жүзеге асырды. ҚР мен оның атқарушы билік органдарының
басшысы Президент болып табылды. Сот билігі ҚР Жо- ғарғы Соты мен Жоғары
төрелік сотына берілді. Конституцияны соттық қорғау жоғары органы ҚР
Конституциялық Соты болып табылды.
1993 жылы 28 қаңтарда
Жоғарғы Кеңес сессиясында Қазақстан Республикасының Конституциясы[10]
қабылданды, онда алғаш рет "Президент" жеке тарауы берілді. Конституцияның
75 бабына сәйкес ҚР Президенті мемлекеттің басшысы болып табылды және
республиканың атқарушы өкімет билігінің біртүтас жүйесін басқарды, сондай-
ақ республика азаматтарының құқығы мен бостандықтарының, Конституциясы мен
заңдарының сақталуына кепіл болды. Президент өкілеттігінің мерзімі
белгіленді —5 жыл, сондай-ақ бір адам қатарынан екі мерзімнен астам уақыт
Президент бола алмайтындығы айтылды. Конституцияда ҚР Президентінің мынадай
өкілеттіктері айқындалды: Республиканың мемлекеттік егемендігін,
конституциялық қүрылысын қорғау, қауіпсіздігін, аумақтық түтастығын,
азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету жөнінде қажетті
шаралар қолданады; ҚР заңдарына қол қояды; Жоғарғы Кеңес келісімімен ҚР
Премьер-Министрін, Премьер-Министрінің орынбасарларын, сыртқы істер,
қорғаныс, қаржы, ішкі істер министрлерін, ҚР ҮҚК төрағасы мен дипломатиялық
өкілдіктерінің басшыларын қызметке тағайындайды; Министрлер Кабинетінің
қызметіне жалпы басшылықты жүзеге асырады; Премьер-Министрдің үсынуымен
Министрлер Кабинетінің қүрамын белгілейді, министрліктерді, мемлекеттік
комитеттер мен ведомстволарды қүрады және таратады; Қауіпсіздік Кеңесін
және өзге де кеңесші-ақылдастық алқалар қүрады; мемлекеттік бағдарламаларды
бекітеді; Ұлтгық валютаның қолданылу тәртібін, мерзімі мен шарттарын
белгілейді; Жоғарғы Кеңеспен ақылдасқаннан кейін референдум өткізу туралы
шешім қабылдайды; халықаралық қатынастарда ҚР өкілі болып табылады;
келіссөздер жүргізеді және ҚР халықаралық шарттарына қол қояды, Республика
жасасқан шарттар мен ол қабылдаған міндеттемелердің сақталуын қамтамасыз
етеді; өзінің жанында ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қазақстан Республикасының Президенті — Нұрсұлтан Назарбаев
Мазмұны
1 1990 жылы 01 сәуірде
2 1990 жылы 20 қарашада
3 1991 жылы 25 тамызда
4 1991 жылы 16 қазанда
5 1991 жылы 10 желтоқсанда
6 1991 жылы 16 желтоқсанда
7 1993 жылы 28 қаңтарда
8 1993 жылы 10 желтоқсанда
9 1993 жылы 10 желтоқсанда
10 1995 жылы 30 тамызда
11 1995 жылы 26 желтоқсанда
12 1996 жылы 11 наурызда
13 1998 жылы 7 қазанда
14 1999 жылы 10 қаңтарда
15 2005 жылы 4 желтоқсанда
16 Пайдаланылған әдебиет
1990 жылы 01 сәуірде
"Қазақ КСР Президенті қызметін тағайындау және Қазақ КСР Конституциясына
(Негізгі Заңы) өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақ КСРЗаңы[1]
қабылданды.
Осыған орай Қазақ КСР Конституциясы Президенттің мәртебесі мен өкілеттігі
алғаш рет айқындалған "Қазақ КСР Президенті" жаңа тарауымен толықтырылды.
Қабылданған Заңга сәйкес Қазақ КСР Президенті Қазақ КСР басшысы болып
табылды. Қазақ КСР-інің отыз бес жасқа толған және алпыс бес жастан
аспаған, Қазақ КСР аумағында кемінде он жыл түрақты түрған, казақ және орыс
тілдерін білетін азаматы Қазақ КСР Президенті болып сайлана алды. Бір адам
қатарынан екі мерзімнен артық Қазақ КСР Президенті бола алмады.
Қазақ КСР Президентін Қазақ КСР-інің азаматтары жалпыға бірдей, тең және
төте сайлау құқығы негізінде жасырын дауыс беру арқылы бес жыл мерзімге
сайлады. Қазақ КСР Президенті бір мезгілде [[Қазақ [КСР]] немесе Халық
депутаттары жергілікті кеңесінің халық депутаты бола алмады.[2]
Қазақ КСР Президентінің мынадай өкілеттіктері айқындалды: республика
аумағында түратын азаматтардың құқықтары мен бостандықтарының, Қазақ КСР
Конституциясы мен зандарының сақталуына кепіл болады; республиканың
суверенитетін, қауіпсіздігін, аумақтық түтастығын қорғау жөнінде қажетті
шаралар қолданады; одақтық шарттың сақталуын қамтамасыз етеді; елдің ішінде
және халықаралық қатынастарда Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының
өкілі болып табылады; Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының КСРО
Федерациясы Кеңесіндегі өкілі болып табылады; Қазақ КСР жоғары мемлекеттік
билік пен басқару органдарын өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді;
республикадағы жағдай туралы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне жыл сайын баяндама
жасайды және Қазақ КСР-інің ішкі саяси және сыртқы саяси қызметінің
неғүрлым маңызды мәселелері туралы дүркін-дүркін хабарлап отырады; Қазақ
КСР Жоғарғы Кеңесіне Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің Төрағасы, Қазақ КСР
Халықтық бақылау комитетінің төрағасы, Қазақ КСР Жоғарғы Сотының төрағасы,
Қазақ КСР Бас мемлекеттік арбитры қызметіне кандидатураларды үсынады;
аталған лауазымды адамдарды, Қазақ КСР Жоғарғы Сотының төрағасынан
басқаларын міндеттерінен босату туралы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне үсыныс
енгізеді; Қазақ КСРМинистрлер Кеңесін орнынан түсіру туралы не оның орнынан
түсуін қабылдау туралы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің алдына мәселе қояды;
Қазақ КСР Министрлер Кеңесі Төрағасының келісуі бойынша Қазақ КСР
Үкіметінің мүшелерін қызметінен босатады және оларды тағайындайды, кейіннен
Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің бекітуіне үсынады;
Қазақ КСР зандарына қол қояды; қайта талқылау және дауыс беру үшін өзінің
қарсы пікірлерін жазып, занды екі апта мерзімнен кешіктірмей Қазақ КСР
Жоғарғы Кеңесіне қайтаруға қүқылы; Қазақ КСР-інің мүдделерін қозғайтын КСРО
заңдарының КСРО Конституциясы мен Қазақ КСР Конституциясына сәйкестіғі
туралы КСРО Конституциялық қадағалау комитетіне үсыныс енгізеді; КСРО
Министрлер Кеңесінің ҚазақКСР-інің мүдделеріне қайшы келетін қаулылары мен
жарлықтарының қолданылуын тоқтата түру туралы КСРО Президентіне өтініш
жасайды; КСРО Министрлер Кеңесіне оған қарасты басқару органдарының Қазақ
КСР-інің мүдделеріне қайшы келетін актілеріне наразылық білдіреді және
наразылық білдірілген актілердің Қазақ КСР аумағында қолданылуын тоқтатады;
Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің қаулылары мен жарлықтары, Қазақ КСР
министрліктері мен мемлекеттік комитеттерінің актілері Қазақ КСР
Конституциясына және Қазақ КСР заңдарына сәйкес келмеген ретте олардың
қолданылуын тоқтатады, келіссөздер жүргізеді және Қазақ КСР-інің
халықаралық шарттарына қол қояды; өзінде тіркелген шет мемлекеттердің
дипломатиялық өкілдерінің сенім грамоталары мен кері шақыру грамоталарын
қабылдайды; Қазақ КСР-інің шет мемлекеттердегі және халықаралық үйымдар
жанындағы дипломатиялық өкілдерін тағайындайды және кері шақырып алады;
Қазақ КСР-інің қүрметті атақтарын береді және Қазақ КСР-інің мемлекеттік
марапаттарымен марапаттсійды; Қазақ КСР-інің азаматтығына қабылдау, пана
беру мәселелерін шешеді; Қазақ КСР соттары соттаған азаматтарға кешірім
беруді жүзеге асырады; Қазақ КСР азаматтарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету
мақсатында төтенше жағдай енгізіп, қабылданған шешімді Қазақ КСР Жоғарғы
Кеңесінің бекітуіне дереу табыс етеді.
Қазақ КСР Президенті жанында Қазақ КСР Президентінің Кеңесі жұмыс істеді,
оның міндеті Қазақ КСР-нің ішкі саяси және сыртқы саяси қызметінің негізгі
бағыттарын жүзеге асыру жөніндегі шараларды әзірлеу, республиканың
қауіпсіздігін қамтамасыз ету болып табылды. Презндент Кеңесінің мүшелерін
[Қазақ КСР Президент[Қазақ КСР Президенті]] тағайындайды. Президент
Кеңесінің құрамына Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің Төрағасы лауазымы бойынша
кіреді. Президент Кеңесінің мәжілістеріне Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің
Төрағасы қатысуға құқылы. Қазақ КСР Президентінің ешкім тимеу құқығы бар.
Президент Қазақ КСР Конституциясын бұзған ретте Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі
Қазақ КСР Конституциялық қадағалау комитетінің қорытындысын ескере отырып,
Қазақ КСР халық депутаттары жалпы санының кемінде үштен екі даусымен Қазақ
КСР Президентіне сенімсіздік білдіреді және оны орнынан түсіру туралы
халықтық дауыс беру (референдум) өткізу жөнінде мәселе қояды. Осы заңмен
Қазақ КСР Президентінің Орынбасары Қазақ КСР Президентінің уәкілдік беруі
бойынша оның жекелеген функцияларын орындайды және Президент жоқ кезде
немесе Президенттің міндеттерін жүзеге асыруға мүмкіндігі болмаған ретте
оның қызметін атқарады. Егер Қазақ КСР Президенті нендей бір себептермен
өзінің міндеттерін одан әрі атқара алмайтын болса, Қазақ КСР-інің жаңа
Президенті сайланғанға дейін оның өкілеттігі Қазақ КСР Президентінің
Орынбасарына, ал егер бұл мүмкін болмаса — Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің
Төрағасына ауысады. Бүл орайда Қазақ КСР-інің жаңа Президентін сайлау үш ай
мерзім ішінде өткізілуге тиіс. Қазақ КСР-інің бірінші Президенті мен оның
Орынбасарын [[Қазақ КСР]] Жоғарғы Кеңесі алты жыл мерзімге сайлайтындығы
белгіленді.
1990 жылы 20 қарашада
1990 ж. 20 қарашада қабылданған "Қазақ КСР-нда мемлекеттік билік пен
басқару қүрылымдарын жетілдіру және Қазақ КСР Конституциясына өзгертулер
мен толықтырулар енгізу туралы" Заңға[3] сәйкес Қазақ КСРПрезиденті Қазақ
КСР жоғары атқарушы және өкімші билік басшысы болып табылатындығы; Қазақ
КСР Президентінің үсынысымен Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі сайлаған Қазақ КСР
Вице-президенті лауазымы құрылды; Қазақ КСР Министрлер Кеңесі Қазақ КСР
Министрлер Кабинеті болып қайта құрылды. Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің
Президиумы, Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің Төрағасы, Қазақ КСР Министрлер
Кеңесінің Төрағасының бірінші орынбасарлары мен орынбасарлары лауазымдары
таратылды. Заң Қазақ КСР Премьер-министрі мен Қазақ КСР мемлекеттік,
шаруашылық, әлеуметтік және мәдени құрылыстың негізгі бағыттары жөніндегі
мемлекеттік кеңесшілер қызметтері құрылды.
Қазақ КСР Министрлер Кабинетін Қазақ КСР Президенті Қазақ КСР Премьер-
министрі, министрлері, Қазақ КСР мемлекеттік комитеттер төрағалары
құрамында құрылды. Қазақ КСР Президенті Қазақ КСР Министрлер Кабинеті
қүрамынаҚазақ КСР мемлекеттік кеңесшілерін, Қазақ КСР-дің басқа да
органдары мен үйымдарының басшыларын енгізуге құқықты болды. Қазақ КСР
Премьер-министрі мен Министрлер Кабинетінің құрамын Қазақ КСР Президентінің
үсынысы бойынша Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі бекітті. Қазақ КСР Президенті мен
Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің Аппараттары Қазақ КСР Президентінің Аппараты
болып біріктірілді. Қазақ КСР Президент Кеңесі таратылды. Қазақ КСР
Президенті жанынан консультативті-кеңестік орган — Республика Кеңесі
құрылды. Республика Кеңесінің құрамына Қазақ КСР Вице-президенті, Қазақ КСР
Премьер-министрі, облыстар мен Алматы қалалық Халық депутаттары кеңесінің,
сондай-ақ Қазақ КСР Президенті тағайында- ған өзге де түлғалар лауазымдары
бойынша кіреді. Қазақ КСР-да халықтық бақылау органдары таратылды. Қазақ
КСР мемлекеттік билік пен басқару органдарының құрылымындағы атадған
өзгертулердің қабылдануына байланысты сәйкес өзгертулер мен толықтырулар
Қазақ КСР Конституциясына (Негізгі Заңына) енгізілді.
Қазақ КСР, оның жоғары атқарушы және өкімдік билігінің басшысы Қазақ КСР
Президенті болып табылды. Республика Президентінің өкілеттігі төмендегіше
толықтырылды: Қазақ КСР Президенті Қазақ КСР Министрлер Кабинетінің
қызметіне басшылық етеді; Қазақ КСР Министрлер Кабинетінің Премьер-
министрін тағайындайды және оны Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне бекітуге
үсынады; Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне КСРО Бас прокурорымен келісілген Қазақ
КСР\Бас прокурорының кандидатурасы мен Қазақ КСР Бас прокуроры
орынбасарларының кандидатураларын Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне үсынады; Қазақ
КСР Жоғарғы Кеңесіне Қазақ КСР Жоғарғы Сотының Төрағасы қызметіне
кандидатуралар үсынады, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне Қазақ КСР Жоғарғы
Сотының Төрағасынан басқа аталған лауазымдарды міндетінен босату туралы
үсыныс енгізеді; облыстық және Алматы қалалық Халық депутаттары
кеңестерінің төрағаларын олар өздерінің қызметтік міндеттерін тиісті
орындамаған немесе әдепсіз қылықтар жасаған жағдайларда мерзімінен бүрын
қызметтерінен босатады; Жоғарғы Кеңес алдына Қазақ КСР Министрлер Кабинетін
отставкаға жіберу немесе отставкасын қабылдау туралы мәселе қояды, Қазақ
КСР Министрлер Кабинетінің мүшелерін қызметінен босатады және тағайындайды,
Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесіне бекітуге үсынады; Қазақ КСР министрліктерін,
мемлекеттік комитеттері мен басқа да мемлекеттік басқару органдарын құрады
және таратады.
Басшылары Қазақ КСР Министрлер Кабинетінің құрамына кіретін Қазақ КСР
мемлекеттік басқару органдарын құру мен тарату туралы шешімдер Қазақ КСР
Жоғарғы Кеңесінің бекітуіне үсынылады; Қазақ КСР Министрлер Кабинеті
қаулылары, Қазақ КСР Министрлер Кабинеті Премьер-министрінің өкімдері,
министрліктер, мемлекеттік комитеттер мен ведомстволар актілері Қазақ КСР
Конституциясы мен Қазақ КСР заңдарына сәйкес келмеген жағдайда олардың
күшін жояды немесе тоқтатады; қүқықтық саясатты айқындайды және қүқық
қорғау қызметіне басшылық етеді. Қазақ КСР Президенті жанында
консультативті-кеңестік орган — Республика Кеңесі қызмет етті, міндеті
Қазақ КСР-інің ішкі және сыртқы саяси қызметінің негізгі бағыттарын іске
асыру бойынша кепілдемелер дайындау болып табылды. Республика Кеңесінің
құрамына Қазақ КСР Вице-президенті, Қазақ КСР Премьер-министрі, облыстар
мен Алматы қалалық Халық депутаттары кеңесінің, сондай-ақ Қазақ КСР
Президенті тағайындаған өзге де тұлғалар лауазымдары бойынша кірді. Қазақ
КСР Вице-президенті Қазақ КСР Президентінің уәкілдік беруі бойынша оның
жекелеген функцияларын орындайды және Президент жоқ кезде немесе
Президенттің міндеттерін жүзеге асырута мүмкіндігі болмаған ретте оның
қызметін атқарады. Егер Қазақ КСР Президенті нендей бір себептермен өзінің
міндеттерін одан әрі атқара алмайтын болса, Қазақ КСР-інің жаңа Президенті
сайланғанға дейін оның өкілеттігі Қазақ КСР Вице-президентіне, ал егер бүл
мүмкін болмаса — Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Төрағасына ауысатын болды.
1991 жылы 25 тамызда
1991 жылы 25 тамызда "Қазақ КСР Конституциясына (Негізгі Заңына) өзгертулер
мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақ КСР Заңы қабылданды. Президентінің
қүзіретіне қосымша өкілетгіктер жатқызылды: Қазақ КСР Президенті қажет
болған жағдайда Қазақ КСР аумаіында орналасқан одақтық баіъшыстағы
үйымдарды, кәсіпорындарды бірінші басшыларын тағайындайды және оларды
қызметген босатады; Қазақ КСР Қауіпсіздік кеңесін басқарады, Қауіпсіздік
кеңесінің мүшелерін тағайьшдайды; егер одақгық органдардьщ шешімдері Қазақ
КСР зандарына және жоғары атқарушы өкімет актілеріне қайшы келетін болса,
олардың орындалуын тоқтата тұрады; Қазақ КСР аумағында орналасқан барлық
ішкі әскерлерге басшылықгы жүзеге асырады. Қазақ КСР Президентінің
өкілеттігі конституциялық рәсімдер сақтала отырып, ол отставкаға шыққан
жағдайда, сондай-ақ өзге де себептермен өз өкілеттігін жүзеге асыруы мүмкін
болмаған реттерде тоқтатылады. Соңғы жағдайда Қазақ КСР Президентінің өз
міндеттерін жүзеге асыруы мүмкін еместігі Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің
шешімімен белгіленеді.
Қазақ КСР Президенті сайланғанға дейін оның өкілеттігі,Қазақ КСР
Конституциясының[4] 14-3 бабының 3-бөлігінің 8, 10 және 13- тармақтарында
көзделгендерді қоспағанда, (облыстар мен Алматы қалалық Халық депутаттары
кеңесі төрағаларын қызметтерінен мезгілінен бүрын босату; Қазақ КСР
министрліктерін, мемлекеттік комитеттері мен басқа да мемлекеттік басқару
органдарын қүру және тарату; сондай-ақ Қазақ КСР заңдарына қол қою
процедурасы) Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің қаулысымен Қазақ КСР вице-
президентіне, ал егер бүл мүмкін болмаса — Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің
Төрағасына беріледі.
1991 жылы 16 қазанда
"Қазақ КСР Президентін сайлау туралы" Қазақ КСР Заңы[5] қабылданды. Заңның
1 бабына сәйкес Қазақ КСР Президентін Қазақ КСР азаматтары жалпыға бірдей,
тең және төте сайлау құқығы негізінде жасырын дауыс беру арқылы бес жыл
мерзімге сайлайды. Қазақ КСР Президенті болып Қазақ КСР отыз бес жасқа
толған және алпыс бес жастан аспаған, Қазақ КСР аумағында кемінде он жыл
түрақты түрған, казақ және орыс тілдерін меңгерген азаматы сайлана алды.
Бір адам қатарынан екі мерзімнен артық Қазақ КСР Президенті бола алмады.
Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің қаулысымен Қазақ КСР Президентін сайлау 1991 ж.
1 желтоқсанына[6] белгіленді. Сайлау қорытындысын шығарғаннан кейін Қазақ
КСР-інің тұңғыш жалпы халық сайлаған Президенті Н. Ә. Назарбаев болды.
1991 жылы 10 желтоқсанда
"Қазақ Кеңестік Социалистік Республи- касының атауын өзгерту туралы" Қазақ
КСР Заңымен[7] Қазақ КСР Қазақстан Республикасы болып қайта аталды. ҚР
Жоғарғы Кеңесі "Қазақстан Республикасы Президентінің қызметке кірісуі
туралы" қаулы[8] қабылдады, оған сәйкес Н. Ә. На- зарбаев 1991 ж. 10
желтоқсаннан бастап ҚР Президенті қызметіне кірісті деп есептелді.
1991 жылы 16 желтоқсанда
ҚР Президенті Н. Ә. Назарбаев "Қазақстан Республикасының мемлекеттік
тәуелсіздігі туралы" ҚР Конституциялық заңына[9] қол қойды, заң бойынша ҚР
Президентінің мәртебесіне және республиканың мемлекеттік билік органдарының
барлық жүйесіне айтарлықтай өзгертулер енгізілді. Осы Заңға сәйкес ҚР-да
мемлекеттік билік органдары оның заң шығарушы, атқарушы және сот болып
бөлінулері қағидасынан келіп қүрылды. Республика халқының атынан сөйлеу
құқығы ҚР Жоғарғы Кеңесі мен ҚР Президентіне берілді. Заң шығару билігін ҚР
Жоғарғы Кеңесі жүзеге асырды. ҚР мен оның атқарушы билік органдарының
басшысы Президент болып табылды. Сот билігі ҚР Жо- ғарғы Соты мен Жоғары
төрелік сотына берілді. Конституцияны соттық қорғау жоғары органы ҚР
Конституциялық Соты болып табылды.
1993 жылы 28 қаңтарда
Жоғарғы Кеңес сессиясында Қазақстан Республикасының Конституциясы[10]
қабылданды, онда алғаш рет "Президент" жеке тарауы берілді. Конституцияның
75 бабына сәйкес ҚР Президенті мемлекеттің басшысы болып табылды және
республиканың атқарушы өкімет билігінің біртүтас жүйесін басқарды, сондай-
ақ республика азаматтарының құқығы мен бостандықтарының, Конституциясы мен
заңдарының сақталуына кепіл болды. Президент өкілеттігінің мерзімі
белгіленді —5 жыл, сондай-ақ бір адам қатарынан екі мерзімнен астам уақыт
Президент бола алмайтындығы айтылды. Конституцияда ҚР Президентінің мынадай
өкілеттіктері айқындалды: Республиканың мемлекеттік егемендігін,
конституциялық қүрылысын қорғау, қауіпсіздігін, аумақтық түтастығын,
азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету жөнінде қажетті
шаралар қолданады; ҚР заңдарына қол қояды; Жоғарғы Кеңес келісімімен ҚР
Премьер-Министрін, Премьер-Министрінің орынбасарларын, сыртқы істер,
қорғаныс, қаржы, ішкі істер министрлерін, ҚР ҮҚК төрағасы мен дипломатиялық
өкілдіктерінің басшыларын қызметке тағайындайды; Министрлер Кабинетінің
қызметіне жалпы басшылықты жүзеге асырады; Премьер-Министрдің үсынуымен
Министрлер Кабинетінің қүрамын белгілейді, министрліктерді, мемлекеттік
комитеттер мен ведомстволарды қүрады және таратады; Қауіпсіздік Кеңесін
және өзге де кеңесші-ақылдастық алқалар қүрады; мемлекеттік бағдарламаларды
бекітеді; Ұлтгық валютаның қолданылу тәртібін, мерзімі мен шарттарын
белгілейді; Жоғарғы Кеңеспен ақылдасқаннан кейін референдум өткізу туралы
шешім қабылдайды; халықаралық қатынастарда ҚР өкілі болып табылады;
келіссөздер жүргізеді және ҚР халықаралық шарттарына қол қояды, Республика
жасасқан шарттар мен ол қабылдаған міндеттемелердің сақталуын қамтамасыз
етеді; өзінің жанында ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz