Омар һайям



Өмірбаяны
"Омар Хайям зиратында",
Тағандары
Басты еңбектері
Өмірбаяны
Әкесі Ибраһим лашық үй жасаумен шұғылданған, “һайям” – осы кәсіпке байланысты туған атау. Ғұмыры Балх, Самарқанд, Мерв, Исфаһан, т.б. қалаларда өткен. Әйгілі ғұламалардан дәріс алып, Аристотель мен ибн Синаның философиялық көзқарастарын қолдаған. Араб, парсы тілдерін қатар меңгерген ол “Болмыс және борыш туралы трактат” (1080), “Үш сауалға жауап”, “Жалпы ғылыми пән туралы ақылдың нұры”, “Өмір сүру туралы трактат” (1980 – 91), “Наурызнама” (1095 – 98), “Өмір сүрудің жалпылық қасиеті туралы трактат” (1105 – 10), т.б. философиялық еңбектер жазды. Салжұқ сұлтанының тапсыруымен күнтізбеге реформа жасады. Бұл күнтізбе бойынша әрбір 33 жылда 8 кібісе 7 рет 4 жыл сайын, 1 рет 5 жылдан кейін болады. Мұндағы уақыт айырмасы 5000 жылда 1 тәулікке теңеледі. Оның жыл санауы Григорий күнтізбесінен анағұрлым дәл. Омар Һайям еңбектерінің басым бөлігі математика ғылымының үлесінде. “Алгебра және әлмұқабала мәселелерін дәлелдеу туралы” трактатында математикалық тарихында тұңғыш рет үшінші дәрежелі теңдеулерді саралап, оларды шешудің жүйесін жасауға талпынды, куб теңдеулердің әр түрінің (барлығы 19) түбірін геометриялық тәсілмен шешуді ұсынды. Үш кітаптан тұратын “Евклид еңбектеріндегі қиын тұжырымдарға түсініктеме” зерттеуінің “Параллель түзулердің шын мәні туралы” деп аталатын бірінші кітабында Евклид ұғымына дәл келетін параллель түзулердің жаңа теориясы баяндалған. “Қатынастар, пропорциялар және олардың нақтылы мәні туралы” атты екінші кітабында Евклидтің қатынастар теориясын жетілдіріп, сандар мен шамаларға ортақ теория жасауға күш салды. “Қатынастарды құру және оларды зерттеу” туралы кітабында шамалардың рационал және

Пән: Тарихи тұлғалар
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:   
Омар Һайям.
Омар Һайям, Ғийас әд-Дин Әбу-л-Фатх Омар ибн Ибраһим әл-һайям [18
наурыз 1048, Нишапур – 4 желтоқсан 1122 (11121131), Мерв] – көрнекті парсы-
тәжік ақыны, математик, астроном, философ.

Өмірбаяны
Әкесі Ибраһим лашық үй жасаумен шұғылданған, “һайям” – осы кәсіпке
байланысты туған атау. Ғұмыры Балх, Самарқанд, Мерв, Исфаһан, т.б.
қалаларда өткен. Әйгілі ғұламалардан дәріс алып, Аристотель мен ибн Синаның
философиялық көзқарастарын қолдаған. Араб, парсы тілдерін қатар меңгерген
ол “Болмыс және борыш туралы трактат” (1080), “Үш сауалға жауап”, “Жалпы
ғылыми пән туралы ақылдың нұры”, “Өмір сүру туралы трактат” (1980 – 91),
“Наурызнама” (1095 – 98), “Өмір сүрудің жалпылық қасиеті туралы трактат”
(1105 – 10), т.б. философиялық еңбектер жазды. Салжұқ сұлтанының
тапсыруымен күнтізбеге реформа жасады. Бұл күнтізбе бойынша әрбір 33 жылда
8 кібісе 7 рет 4 жыл сайын, 1 рет 5 жылдан кейін болады. Мұндағы уақыт
айырмасы 5000 жылда 1 тәулікке теңеледі. Оның жыл санауы Григорий
күнтізбесінен анағұрлым дәл. Омар Һайям еңбектерінің басым бөлігі
математика ғылымының үлесінде. “Алгебра және әлмұқабала мәселелерін
дәлелдеу туралы” трактатында математикалық тарихында тұңғыш рет үшінші
дәрежелі теңдеулерді саралап, оларды шешудің жүйесін жасауға талпынды, куб
теңдеулердің әр түрінің (барлығы 19) түбірін геометриялық тәсілмен шешуді
ұсынды. Үш кітаптан тұратын “Евклид еңбектеріндегі қиын тұжырымдарға
түсініктеме” зерттеуінің “Параллель түзулердің шын мәні туралы” деп
аталатын бірінші кітабында Евклид ұғымына дәл келетін параллель түзулердің
жаңа теориясы баяндалған. “Қатынастар, пропорциялар және олардың нақтылы
мәні туралы” атты екінші кітабында Евклидтің қатынастар теориясын
жетілдіріп, сандар мен шамаларға ортақ теория жасауға күш салды.
“Қатынастарды құру және оларды зерттеу” туралы кітабында шамалардың
рационал және иррационал қатынастарына сандық өрнек табу жөніндегі Әбу Наср
әл-Фараби идеясын дамытып, сан ұғымын оң нақты сан ұғымына дейін кеңейту
қажеттігін дәлелдеді. Омар Һайям еңбектеріндегі жаңалықтарды Әбу Жафар ат-
Туси, т.б. математиктер дамытты. “Дене құрамындағы алтын мен күмістің
мөлшерін анықтау тәсілі туралы” трактатында Архимед шешкен физикалық
есептерді жетілдірді. Омар Һайям медицина, музыкалық теориясымен де
шұғылданды.

"Омар Хайям зиратында",
Омар Хайям - парсы математигі, астрономы, ақын, философы (толық аты —
Абу-ль-Фатх Омар ибн Ибрахим аль-Хайям) шамамен 1048 жылы Хорасанның
Нишапур қаласында дүниеге келген, әрі сонда қайтыс болған. Жас кезінде
жақсы отбасының тәрбиесінде болған, әрі өлеңге құмартып өскен, оның кейбір
өлеңдері осы күнге дейін жеткен. Нишапурда жүмыс атқарған кезінде, сол
кездегі оқымыстылармен бірлесіп ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Омар Хайям шығармашылығының қазақ тіліне аударылуы
Омар Хайямының поэзиясындағы ислам көрінісін айқындау
Омар Хайямның ағартушылық ой-пікірлері жайлы
Омар Хайям - парсы математигі, астрономы, ақын, философы
Омар хайямның ағартушылық ой-пікірлері
Омар Хайямның ағартушылық ойлары
Омар Хайямның ағартушылық ой-пікірлері туралы
Омар Хайямның ағартушылық ой-пікірлері (1040-1123)
Әбу Насыр Әл-Фараби жайлы
Әлішер Науаидың, Омар Хайямның, Мақтымқұлының, Өтебойдақ Тілеуқабылұлының тәрбие тағылымдары
Пәндер