И. Фишердің сандық теориясы
Жоспар:
І Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
ІІ И.Фишердің сандық теориясы
2.1 Ақшаның сандық теориясының негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
2.2 И.Фишердің трансакциялық ақша теориясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
2.3 Теорияның негізгі кемшіліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
ІІІ Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
І Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
ІІ И.Фишердің сандық теориясы
2.1 Ақшаның сандық теориясының негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
2.2 И.Фишердің трансакциялық ақша теориясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
2.3 Теорияның негізгі кемшіліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
ІІІ Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
Кіріспе
Айналыстағы ақшаның саны К.Маркстың ашқан ақша айналысының заңымен реттеледі. Айналысқа қажетті ақша саны - айналыстағы ақша саны мен сатуға арналған тауарлар массасы және атауы бір ақша бірліктерінің айналыс жылдамдығы арасындағы белгілі бір сәйкестіктің болуын талап етеді. XX ғасырдың басында ақшаның сандық теориясы батыс экономикалық ілімінде классикалық емес өндіріс теориясының маңызды бөлігі ретінде үстемдік алды. Негізінде, трансакциондық және кембридждік бағыттар пайда болды. Трансакциондық бағыттың негізгі өкілі - И.Фишер сандық теорияның дамуына елеулі үлес қосты. Ол айырбас теңдеуі белгілі бір уақыт ішінде тауар айырбасы сомасының екіжақты теңдеуін көрсетеді: біріншіден, ақша санын оның айналысының орташа жылдамдығына көбейтіндісі ретінде, екіншіден, сатылған тауарлардың олардың орташа бағаларына көбейтіндісі ретінде. Осылайша, Фишер кейбір ұйғарымдарды енгізеді: ол қарастырудан банктік депозиттер мен чектік айналыстан бас тартып, сонымен қатар екі фактордың бір-біріне әсерін есепке алмайды: ақша айналымының жылдамдығы мен сатылған тауарлар көлемін. Оларды тұрақты шамалар деп қарастырады.
Соғыс кезіндегі және соғыстан кейінгі инфляция мен бірінші дүниежүзілік соғыс уақытында пайда болған басқа да келеңсіз жағдайларға байланысты сандық теориясына толықтырулар мен түзетулер енгізіледі. Бұл теорияның жалғасы ретінде кейінгі монетаризм пайда болып, ол Фишердің жіберген кейбір кемшіліктерінің орнын толтырды.
Осыған байланысты, рефераттың негізгі мақсаты - Ирвинг Фишердің сандық теориясына сипаттама беріп, формуласын талдау болып табылады. Ал жұмыстың зерттеу объектісі - ақшаның сандық теориясындағы Фишер теңдеуі болып есептеледі. Рефераттың қойылған негізгі міндеттері мынадай:
сандық теорияның негіздемелерін сипаттап, оны жалғастырған теорияларды қарастыру;
И.Фишердің теориясын талдау;
теорияның негізгі кемшіліктерін анықтау болып табылады.
Осы міндеттерге байланысты мәліметтер Жоғарғы оқу орындарына арналған «Экономикалық теория», «Ақша, несие, банктер» оқулықтарынан жиналған.
Айналыстағы ақшаның саны К.Маркстың ашқан ақша айналысының заңымен реттеледі. Айналысқа қажетті ақша саны - айналыстағы ақша саны мен сатуға арналған тауарлар массасы және атауы бір ақша бірліктерінің айналыс жылдамдығы арасындағы белгілі бір сәйкестіктің болуын талап етеді. XX ғасырдың басында ақшаның сандық теориясы батыс экономикалық ілімінде классикалық емес өндіріс теориясының маңызды бөлігі ретінде үстемдік алды. Негізінде, трансакциондық және кембридждік бағыттар пайда болды. Трансакциондық бағыттың негізгі өкілі - И.Фишер сандық теорияның дамуына елеулі үлес қосты. Ол айырбас теңдеуі белгілі бір уақыт ішінде тауар айырбасы сомасының екіжақты теңдеуін көрсетеді: біріншіден, ақша санын оның айналысының орташа жылдамдығына көбейтіндісі ретінде, екіншіден, сатылған тауарлардың олардың орташа бағаларына көбейтіндісі ретінде. Осылайша, Фишер кейбір ұйғарымдарды енгізеді: ол қарастырудан банктік депозиттер мен чектік айналыстан бас тартып, сонымен қатар екі фактордың бір-біріне әсерін есепке алмайды: ақша айналымының жылдамдығы мен сатылған тауарлар көлемін. Оларды тұрақты шамалар деп қарастырады.
Соғыс кезіндегі және соғыстан кейінгі инфляция мен бірінші дүниежүзілік соғыс уақытында пайда болған басқа да келеңсіз жағдайларға байланысты сандық теориясына толықтырулар мен түзетулер енгізіледі. Бұл теорияның жалғасы ретінде кейінгі монетаризм пайда болып, ол Фишердің жіберген кейбір кемшіліктерінің орнын толтырды.
Осыған байланысты, рефераттың негізгі мақсаты - Ирвинг Фишердің сандық теориясына сипаттама беріп, формуласын талдау болып табылады. Ал жұмыстың зерттеу объектісі - ақшаның сандық теориясындағы Фишер теңдеуі болып есептеледі. Рефераттың қойылған негізгі міндеттері мынадай:
сандық теорияның негіздемелерін сипаттап, оны жалғастырған теорияларды қарастыру;
И.Фишердің теориясын талдау;
теорияның негізгі кемшіліктерін анықтау болып табылады.
Осы міндеттерге байланысты мәліметтер Жоғарғы оқу орындарына арналған «Экономикалық теория», «Ақша, несие, банктер» оқулықтарынан жиналған.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
1. Чепурин М.Н, Киселева Е.А. «Курс экономической теорий». Киров, 2006 жыл;
2. Сейтқасымов Ғ.С. «Ақша, несие, банктер». Алматы, 2005 жыл;
3. «Деньги, кредиты, банки». Под редакцией Е.Ф.Жукова. Москва, 1999;
4. «Деньги, кредиты, банки». Под редакцией О.И.Лаврушина. Москва, 2006 жыл;
5. Әкімбеков С, Баймұхаметова А.С, Жанайдаров У.А. «Экономикалық теория». Астана, 2002 жыл
1. Чепурин М.Н, Киселева Е.А. «Курс экономической теорий». Киров, 2006 жыл;
2. Сейтқасымов Ғ.С. «Ақша, несие, банктер». Алматы, 2005 жыл;
3. «Деньги, кредиты, банки». Под редакцией Е.Ф.Жукова. Москва, 1999;
4. «Деньги, кредиты, банки». Под редакцией О.И.Лаврушина. Москва, 2006 жыл;
5. Әкімбеков С, Баймұхаметова А.С, Жанайдаров У.А. «Экономикалық теория». Астана, 2002 жыл
Жоспар:
І
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
ІІ И.Фишердің сандық теориясы
2.1 Ақшаның сандық теориясының
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...4
2.2 И.Фишердің трансакциялық ақша
теориясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
2.3 Теорияның негізгі
кемшіліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
ІІІ
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .10
Пайдаланған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
Кіріспе
Айналыстағы ақшаның саны К.Маркстың ашқан ақша айналысының заңымен
реттеледі. Айналысқа қажетті ақша саны - айналыстағы ақша саны мен сатуға
арналған тауарлар массасы және атауы бір ақша бірліктерінің айналыс
жылдамдығы арасындағы белгілі бір сәйкестіктің болуын талап етеді. XX
ғасырдың басында ақшаның сандық теориясы батыс экономикалық ілімінде
классикалық емес өндіріс теориясының маңызды бөлігі ретінде үстемдік алды.
Негізінде, трансакциондық және кембридждік бағыттар пайда болды.
Трансакциондық бағыттың негізгі өкілі - И.Фишер сандық теорияның дамуына
елеулі үлес қосты. Ол айырбас теңдеуі белгілі бір уақыт ішінде тауар
айырбасы сомасының екіжақты теңдеуін көрсетеді: біріншіден, ақша санын оның
айналысының орташа жылдамдығына көбейтіндісі ретінде, екіншіден, сатылған
тауарлардың олардың орташа бағаларына көбейтіндісі ретінде. Осылайша, Фишер
кейбір ұйғарымдарды енгізеді: ол қарастырудан банктік депозиттер мен чектік
айналыстан бас тартып, сонымен қатар екі фактордың бір-біріне әсерін есепке
алмайды: ақша айналымының жылдамдығы мен сатылған тауарлар көлемін. Оларды
тұрақты шамалар деп қарастырады.
Соғыс кезіндегі және соғыстан кейінгі инфляция мен бірінші
дүниежүзілік соғыс уақытында пайда болған басқа да келеңсіз жағдайларға
байланысты сандық теориясына толықтырулар мен түзетулер енгізіледі. Бұл
теорияның жалғасы ретінде кейінгі монетаризм пайда болып, ол Фишердің
жіберген кейбір кемшіліктерінің орнын толтырды.
Осыған байланысты, рефераттың негізгі мақсаты - Ирвинг Фишердің
сандық теориясына сипаттама беріп, формуласын талдау болып табылады. Ал
жұмыстың зерттеу объектісі - ақшаның сандық теориясындағы Фишер теңдеуі
болып есептеледі. Рефераттың қойылған негізгі міндеттері мынадай:
– сандық теорияның негіздемелерін сипаттап, оны жалғастырған
теорияларды қарастыру;
– И.Фишердің теориясын талдау;
– теорияның негізгі кемшіліктерін анықтау болып табылады.
Осы міндеттерге байланысты мәліметтер Жоғарғы оқу орындарына
арналған Экономикалық теория, Ақша, несие, банктер оқулықтарынан
жиналған.
ІІ Фишердің сандық теориясы
2.1 Ақшаның сандық теориясының негіздері
XVI-XVII ғасырларда пайда болған сандық терияның негізін қалаушы -
Жан Боден болды (1530-1596 жж.). Оның пайымдауынша, Батыс Еуропада тауардың
қымбаттауына бағалы металдардың көптеп әкеліне бастауы әсерін тигізді, сол
себепті , бұл жағдай ақша санының көбеюіне әкеліп соқты, ақша санымен
тауардың бағасы да өсті.
Кейінірек мұндай пайымдауды ақшаның сандық теориясының басқа
өкілдері Д.Рикардо, Ш.Монтескье, Д.Юм, Дж.Миль тағы басқалары қолдады.
Олар аталған теорияға айналымдағы ақшаның сандық өзгерісі мен оның құнының
арасындағы пропорционалдықты әкеліп қосты. Д.Юм, XVI-XVII ғасырларда
Америкаға бағалы металдардың ағылуы мен бағаның өсуі арасында себеп-
салдарлық қатынасты анықтай отырып, мынадай тезис ұсынады: Ақшаның бағасы
оның санымен анықталады. Ақшаның сандық теориясына қарсы шығушылар ақшаны
тек айналыс құралы ретінде қарастырады. Олар тауарлық құн деңгейі мен
ақшаның құны айналымдағы санына байланысты деп қате тұжырымдайды. Сандық
теорияның тағы бір қателігі - бұл теоретиктердің барлық ақша массасы
айналымда жүреді деп ойлауында. Шынында да, айналысқа қажетті ақша санын
анықтайтын объективті экономикалық заң бар.
Ақшаның сандық теориясы металдық айналыстың стихиялы реттеушісі
ролін ескермеді. Алайда бұл жерде алғашқы ақша теориясының қағаз ақша емес,
металл ақша айналысы жағдайында пайда болғандығын ескеру керек. Ал несиелік
ақша мен қағаз ақша айналысына негізделген қазіргі сандық теорияға келетін
болсақ, ол А.Маршалл, И.Фишер, Г.Кассель, Б.Хансен, М.Фридман сияқты
экономистердің еңбектерінде баяндалған.
Бұл теорияның екі түрі белгілі:
1) И.Фишердің трансакциондық үлгісі мен М.Фридмен негіздеген
монетаристер теориясы;
2) А.Пигу басшылығымен (кейіннен екінші дүниежүзілік соғыстан кейін
Д.Патинкин басшылығымен) ағылшындық кембридж мектебінің кассалық
қалдықтар концепциясы.
Яғни, XX ғасырдың басында сандық теорияның қалыптастыруда екі
негізгі бағыт көрініс тапты. Сандық теорияның бірінші бағыты - механикалық
(И. Фишер және оның АҚШ пен Еуропадағы ізбасарлары). Ол елдегі айналысқа
қатысатын ақша белгілерінің жалпы массасы мен тауар бағасы арасындағы
тікелей механикалық байланыс бар деген ұйғарымнан шыққан болатын. Елде бар
жалпы ақша массасы мен бар тауарлардың жалпы массасы бір-біріне қарама-
қарсы келеді. Тауар бағасы - ақшаның жалпы массасының тауардың жалпы
массасына қатынасы болып табылады. Ақшаның жалпы массасы көбейіп, ал тауар
массасы өзгеріссіз қалған жағдайда, тауардың бір бірлігіне ақшаның көп
бірлігі тиесілі, сондықтан ақшаға шағылған тауар бағасы өседі. Ал тауардың
жалпы массасының өзгеріссіз күйінде ақшаның жалпы массасы азайса, тауардың
әр бірлігіне ақша бірлігінің аз мөлшері тиесілі болып, тауар бағасы
төмендейді. Сандық теорияның екінші бағыты - австриялық мектеп (Ф.Визер,
Л.Мизей, А.Афталион) пен кембридждік мектеп өкілдері қалаған психологиялық
теория болып есептеледі. Олар өздерінің талдауларында шекті пайдалылық
теориясына сүйеніп, бірінші бағытқа қарағанда, ақша айналысына әсер ететін
психологиялық факторлар мен процестерге көп көңіл бөлді. Кембридждік бағыт
тауар айналымы мәмілелерінің сомасы М.Фишердің есептеуі сияқты сатылған
тауарлар санын орташа бағаға көбейтіліп, анықталады:
Мұндағы Р - бағалардың жалпы деңгейі, Y - өндірістің көлемі, Т -
ақша белгілерінің саны, D - депозиттер, V және - ақша мен
депозиттердің айналым жылдамдығы. Ақша санының өзгерісі тауар бағасы
өзгерісінің жалғасы емес, себебі болып табылады.
Ал теорияның жалғасы ретінде экономикадағы жаңа ағым - монетаризм
пайда болды. Оның негізгі өкілі - М.Фридмен зерттеулері нәтижесі мен
монетаристік теорияның негізгі мазмұны мынадай:
– еркін бәсекелесі бар, өзіндік реттеу негізінде, тұрақтылыққа
әкелетін нарықтық экономика тиімді болып табылады;
– ауыртпалықтар мен кризистер экономикаға сырттан келеді,
экзогенді сипатта болады;
– мемлекеттік реттеу шеңберін тарылту қажет, өйткені бірде-бір
өкімет нарықтан асып, ақылды бола алмайды, ал мемлекеттің
шарасыз түрде туындайтын қателерінің құрбандығына біздің ақшамыз
шалынады;
Фридмен ақша салмағы мен бағалардың тиімді арақатынасы болу үшін
несие мен пайыз ақыны қосып көрсетеді. Сонымен, ол төмендегідей қорытынды
жасайды: ақшаның тиімді саны, баға дефляциясының екпіні номиналды пайыз
ақыны нолге келтіргенде жетіледі. Ақша айналымының теңдігі қалпына келеді.
2.2 И.Фишердің трансакциялық ақша теориясы
Сандық теорияның дамуына зор үлес қосқан ғалымдардың бірі - И.Фишер
саналады. Ол 1911 жылы Ақшаның сатып алу күші атты (Покупательская сила
денег) еңбегін жарыққа шығарады. Бұл еңбегінде ол чектік айналым мен осы
жағдайға байланысты XX ғасырдың бірінші жартысында орын алған ақша
айналысындағы өзгерістерден шығатын түзетулерді енгізе отырып, ақша
теориясын дамытты. Фишердің сандық теориясының негізгі қағидалары мен
постулаттары статистикалық талдауға ыңғайлы қатаң математикалық қалыпқа
келтірілді. Ирвинг айырбас теңдігі үшін формуланы шығару міндетін қойды.
Шаруашылық айналым тауарларды ақшаға айырбастау кезінде көрініс табады.
Жиынтық ретінде, ақшалар мен тауарлар - тең қалпында. Айырбас теңдеуі осы
теңдік формуласын беріп, ақшаның сатып алу күшін қалыптастыру керек. Ол
белгілі бір ақша санына сатып алынатын игіліктер санымен анықталады.
Осылайша, ақшаның сатып алу күші - тауар бағасының көрінісі және оны
зерттеу - баға деңгейін зерттеуді білдіреді. Айырбас теңдеуі белгілі бір
елде нақты кезеңде жасалған барлық айналыстың математикалық өрнегін
көрсетеді. Ол барлық бөлек алынған келісім-шарттардың теңдігін көбейту
арқылы табылады. Бұл теңдеудің ақшалай жағында шаманың екі тобы бар: ақша
саны мен айналыс жылдамдығы. Тауар жағында да шаманың екі тобы көрсетілген:
айырбасталатын тауарлар саны мен осы тауарлардың бағасы немесе баға
деңгейі. Айырбас теңдеуі бойынша, тауарлар саны мен бағаларының
көбейтіндісі - ақша саны мен оның жылдамдығына көбейтіндісіне тең. Бұл төрт
шама бір-бірімен тығыз ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
І
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
ІІ И.Фишердің сандық теориясы
2.1 Ақшаның сандық теориясының
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...4
2.2 И.Фишердің трансакциялық ақша
теориясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
2.3 Теорияның негізгі
кемшіліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
ІІІ
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .10
Пайдаланған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
Кіріспе
Айналыстағы ақшаның саны К.Маркстың ашқан ақша айналысының заңымен
реттеледі. Айналысқа қажетті ақша саны - айналыстағы ақша саны мен сатуға
арналған тауарлар массасы және атауы бір ақша бірліктерінің айналыс
жылдамдығы арасындағы белгілі бір сәйкестіктің болуын талап етеді. XX
ғасырдың басында ақшаның сандық теориясы батыс экономикалық ілімінде
классикалық емес өндіріс теориясының маңызды бөлігі ретінде үстемдік алды.
Негізінде, трансакциондық және кембридждік бағыттар пайда болды.
Трансакциондық бағыттың негізгі өкілі - И.Фишер сандық теорияның дамуына
елеулі үлес қосты. Ол айырбас теңдеуі белгілі бір уақыт ішінде тауар
айырбасы сомасының екіжақты теңдеуін көрсетеді: біріншіден, ақша санын оның
айналысының орташа жылдамдығына көбейтіндісі ретінде, екіншіден, сатылған
тауарлардың олардың орташа бағаларына көбейтіндісі ретінде. Осылайша, Фишер
кейбір ұйғарымдарды енгізеді: ол қарастырудан банктік депозиттер мен чектік
айналыстан бас тартып, сонымен қатар екі фактордың бір-біріне әсерін есепке
алмайды: ақша айналымының жылдамдығы мен сатылған тауарлар көлемін. Оларды
тұрақты шамалар деп қарастырады.
Соғыс кезіндегі және соғыстан кейінгі инфляция мен бірінші
дүниежүзілік соғыс уақытында пайда болған басқа да келеңсіз жағдайларға
байланысты сандық теориясына толықтырулар мен түзетулер енгізіледі. Бұл
теорияның жалғасы ретінде кейінгі монетаризм пайда болып, ол Фишердің
жіберген кейбір кемшіліктерінің орнын толтырды.
Осыған байланысты, рефераттың негізгі мақсаты - Ирвинг Фишердің
сандық теориясына сипаттама беріп, формуласын талдау болып табылады. Ал
жұмыстың зерттеу объектісі - ақшаның сандық теориясындағы Фишер теңдеуі
болып есептеледі. Рефераттың қойылған негізгі міндеттері мынадай:
– сандық теорияның негіздемелерін сипаттап, оны жалғастырған
теорияларды қарастыру;
– И.Фишердің теориясын талдау;
– теорияның негізгі кемшіліктерін анықтау болып табылады.
Осы міндеттерге байланысты мәліметтер Жоғарғы оқу орындарына
арналған Экономикалық теория, Ақша, несие, банктер оқулықтарынан
жиналған.
ІІ Фишердің сандық теориясы
2.1 Ақшаның сандық теориясының негіздері
XVI-XVII ғасырларда пайда болған сандық терияның негізін қалаушы -
Жан Боден болды (1530-1596 жж.). Оның пайымдауынша, Батыс Еуропада тауардың
қымбаттауына бағалы металдардың көптеп әкеліне бастауы әсерін тигізді, сол
себепті , бұл жағдай ақша санының көбеюіне әкеліп соқты, ақша санымен
тауардың бағасы да өсті.
Кейінірек мұндай пайымдауды ақшаның сандық теориясының басқа
өкілдері Д.Рикардо, Ш.Монтескье, Д.Юм, Дж.Миль тағы басқалары қолдады.
Олар аталған теорияға айналымдағы ақшаның сандық өзгерісі мен оның құнының
арасындағы пропорционалдықты әкеліп қосты. Д.Юм, XVI-XVII ғасырларда
Америкаға бағалы металдардың ағылуы мен бағаның өсуі арасында себеп-
салдарлық қатынасты анықтай отырып, мынадай тезис ұсынады: Ақшаның бағасы
оның санымен анықталады. Ақшаның сандық теориясына қарсы шығушылар ақшаны
тек айналыс құралы ретінде қарастырады. Олар тауарлық құн деңгейі мен
ақшаның құны айналымдағы санына байланысты деп қате тұжырымдайды. Сандық
теорияның тағы бір қателігі - бұл теоретиктердің барлық ақша массасы
айналымда жүреді деп ойлауында. Шынында да, айналысқа қажетті ақша санын
анықтайтын объективті экономикалық заң бар.
Ақшаның сандық теориясы металдық айналыстың стихиялы реттеушісі
ролін ескермеді. Алайда бұл жерде алғашқы ақша теориясының қағаз ақша емес,
металл ақша айналысы жағдайында пайда болғандығын ескеру керек. Ал несиелік
ақша мен қағаз ақша айналысына негізделген қазіргі сандық теорияға келетін
болсақ, ол А.Маршалл, И.Фишер, Г.Кассель, Б.Хансен, М.Фридман сияқты
экономистердің еңбектерінде баяндалған.
Бұл теорияның екі түрі белгілі:
1) И.Фишердің трансакциондық үлгісі мен М.Фридмен негіздеген
монетаристер теориясы;
2) А.Пигу басшылығымен (кейіннен екінші дүниежүзілік соғыстан кейін
Д.Патинкин басшылығымен) ағылшындық кембридж мектебінің кассалық
қалдықтар концепциясы.
Яғни, XX ғасырдың басында сандық теорияның қалыптастыруда екі
негізгі бағыт көрініс тапты. Сандық теорияның бірінші бағыты - механикалық
(И. Фишер және оның АҚШ пен Еуропадағы ізбасарлары). Ол елдегі айналысқа
қатысатын ақша белгілерінің жалпы массасы мен тауар бағасы арасындағы
тікелей механикалық байланыс бар деген ұйғарымнан шыққан болатын. Елде бар
жалпы ақша массасы мен бар тауарлардың жалпы массасы бір-біріне қарама-
қарсы келеді. Тауар бағасы - ақшаның жалпы массасының тауардың жалпы
массасына қатынасы болып табылады. Ақшаның жалпы массасы көбейіп, ал тауар
массасы өзгеріссіз қалған жағдайда, тауардың бір бірлігіне ақшаның көп
бірлігі тиесілі, сондықтан ақшаға шағылған тауар бағасы өседі. Ал тауардың
жалпы массасының өзгеріссіз күйінде ақшаның жалпы массасы азайса, тауардың
әр бірлігіне ақша бірлігінің аз мөлшері тиесілі болып, тауар бағасы
төмендейді. Сандық теорияның екінші бағыты - австриялық мектеп (Ф.Визер,
Л.Мизей, А.Афталион) пен кембридждік мектеп өкілдері қалаған психологиялық
теория болып есептеледі. Олар өздерінің талдауларында шекті пайдалылық
теориясына сүйеніп, бірінші бағытқа қарағанда, ақша айналысына әсер ететін
психологиялық факторлар мен процестерге көп көңіл бөлді. Кембридждік бағыт
тауар айналымы мәмілелерінің сомасы М.Фишердің есептеуі сияқты сатылған
тауарлар санын орташа бағаға көбейтіліп, анықталады:
Мұндағы Р - бағалардың жалпы деңгейі, Y - өндірістің көлемі, Т -
ақша белгілерінің саны, D - депозиттер, V және - ақша мен
депозиттердің айналым жылдамдығы. Ақша санының өзгерісі тауар бағасы
өзгерісінің жалғасы емес, себебі болып табылады.
Ал теорияның жалғасы ретінде экономикадағы жаңа ағым - монетаризм
пайда болды. Оның негізгі өкілі - М.Фридмен зерттеулері нәтижесі мен
монетаристік теорияның негізгі мазмұны мынадай:
– еркін бәсекелесі бар, өзіндік реттеу негізінде, тұрақтылыққа
әкелетін нарықтық экономика тиімді болып табылады;
– ауыртпалықтар мен кризистер экономикаға сырттан келеді,
экзогенді сипатта болады;
– мемлекеттік реттеу шеңберін тарылту қажет, өйткені бірде-бір
өкімет нарықтан асып, ақылды бола алмайды, ал мемлекеттің
шарасыз түрде туындайтын қателерінің құрбандығына біздің ақшамыз
шалынады;
Фридмен ақша салмағы мен бағалардың тиімді арақатынасы болу үшін
несие мен пайыз ақыны қосып көрсетеді. Сонымен, ол төмендегідей қорытынды
жасайды: ақшаның тиімді саны, баға дефляциясының екпіні номиналды пайыз
ақыны нолге келтіргенде жетіледі. Ақша айналымының теңдігі қалпына келеді.
2.2 И.Фишердің трансакциялық ақша теориясы
Сандық теорияның дамуына зор үлес қосқан ғалымдардың бірі - И.Фишер
саналады. Ол 1911 жылы Ақшаның сатып алу күші атты (Покупательская сила
денег) еңбегін жарыққа шығарады. Бұл еңбегінде ол чектік айналым мен осы
жағдайға байланысты XX ғасырдың бірінші жартысында орын алған ақша
айналысындағы өзгерістерден шығатын түзетулерді енгізе отырып, ақша
теориясын дамытты. Фишердің сандық теориясының негізгі қағидалары мен
постулаттары статистикалық талдауға ыңғайлы қатаң математикалық қалыпқа
келтірілді. Ирвинг айырбас теңдігі үшін формуланы шығару міндетін қойды.
Шаруашылық айналым тауарларды ақшаға айырбастау кезінде көрініс табады.
Жиынтық ретінде, ақшалар мен тауарлар - тең қалпында. Айырбас теңдеуі осы
теңдік формуласын беріп, ақшаның сатып алу күшін қалыптастыру керек. Ол
белгілі бір ақша санына сатып алынатын игіліктер санымен анықталады.
Осылайша, ақшаның сатып алу күші - тауар бағасының көрінісі және оны
зерттеу - баға деңгейін зерттеуді білдіреді. Айырбас теңдеуі белгілі бір
елде нақты кезеңде жасалған барлық айналыстың математикалық өрнегін
көрсетеді. Ол барлық бөлек алынған келісім-шарттардың теңдігін көбейту
арқылы табылады. Бұл теңдеудің ақшалай жағында шаманың екі тобы бар: ақша
саны мен айналыс жылдамдығы. Тауар жағында да шаманың екі тобы көрсетілген:
айырбасталатын тауарлар саны мен осы тауарлардың бағасы немесе баға
деңгейі. Айырбас теңдеуі бойынша, тауарлар саны мен бағаларының
көбейтіндісі - ақша саны мен оның жылдамдығына көбейтіндісіне тең. Бұл төрт
шама бір-бірімен тығыз ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz