Ультракүлгін сәулелену туралы түсінік

Жоспар
Кіріспе

Ультракүлгін сәуле шығару — жарық сәулелері спектрінің күлгін бөлігіне іргелес, күлгін және радиосәулелер аралығында орналасқан, толқын ұзындығы 400—10 нанометр (нм) аралығына сәйкес келетін электрмагниттік сәулелер. Толқын ұзындығы қысқарған сайын мөлдір денелердің оларды сіңіруі күшейе түседі, ал ұзындығы 100 нм-ден кем сәулелер толық ұсталып қалады. Көптеген ғарыш денелері, әсіресе Күн ультракүлгін сәуле шығарады. Жерге түсетін ультракүлгін сәулелер А (толқын ұзындығы 400—320 нм), В (320-290 нм) және С (290-40 нм) болып бөлінеді. "А" ультракүлгін сәулесі Жер бетіне көрінетін сәулелермен (жарық сәулелерімен) қатар келіп жетеді, айтарлықтай фотохимиялық әсері бар, мысалы, теріпі "тотықтырады" (секпіл басып кетеді). "В" ультракүлгін сәулесінің едәуір бөлігі Жер атмосферасыныңозон қабатында тұтылып қалады, тірі протоплазманы жою қасиеті бар. Ол көп мөлшерде әсер еткен жағдайда теріні күйдіреді, қабыршақтандырады, тері обырының кейбір түрлерінің (базальдық клеткалар ісігі, терінің тікенек тәріздес клеткаларының обыры, меланома) себепші болады. Жер бетіне келіп жететін "С" ультракүлгін сәулесі толығымен дерлік атмосфера қабатында тұтылып қалатындықтан, Жер бетіне жетпейді. Ультракүлгін сәулелер организмнің иммунитетін төмендетеді, әр түрлі көз ауруларына себепші болады.
Тарихы Инфрақызыл сәуленің анықталғанынан кейін, неміс физигі Иоганн Вильгельм Риттер спектрдің қарсысындағы, күлгін түстен толқын ұзындығы қысқа сәулені зерттеуді бастады. 1801 жылы көрінбейтін ол жарықта ыдырайтын күміс хлориді күлгін ауданның шекарасынан тыста орналасқан көрінбейтін сәуле әсерінен тезірек ыдырайтынын байқады. Күміс хлориді жарықта бірнеше минут ішінде күңгірттенеді, ал спектрдің әр бөлігі процесс жылдамдығына әртүрлі деңгейде әсер етеді. Күлгін түске дейінгі ауданда бұл процесс ең тез байқалады. Сол кезде көпртеген ғалымсдар жарық үш компоненттен құралады деген тұжырымға келді: тотықтандыратын(инфрақызыл), жарықтандыратын (көрінетін жарық) және тотықсыздандыратын (ультракүлгін).

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе:
Ультракүлгін сәулелену туралы түсінік
Негізгі бөлім:
1. Биологиялық белсенді ультракүлгін сәулелердің әртүрлі диапазондары
2. УК сәулелердің биологияда және медицинада қолданылуы
3. Иондаушы сәулелердің әртүрлі мақсатта қолданылуы
4. Рентгенография,рентгеноскопия
5. Рентгенологиялық зерттеу,эндоскопия,функционалдық диагностика
6. Аэроионотерапия
Қорытынды

Ультракүлгін сәуле шығару — жарық сәулелері спектрінің күлгін бөлігіне
іргелес, күлгін және радиосәулелер аралығында орналасқан, толқын ұзындығы
400—10 нанометр (нм) аралығына сәйкес келетін электрмагниттік сәулелер.
Толқын ұзындығы қысқарған сайын мөлдір денелердің оларды сіңіруі күшейе
түседі, ал ұзындығы 100 нм-ден кем сәулелер толық ұсталып қалады. Көптеген
ғарыш денелері, әсіресе Күн ультракүлгін сәуле шығарады. Жерге түсетін
ультракүлгін сәулелер А (толқын ұзындығы 400—320 нм), В (320-290 нм) және С
(290-40 нм) болып бөлінеді. "А" ультракүлгін сәулесі Жер бетіне көрінетін
сәулелермен (жарық сәулелерімен) қатар келіп жетеді,
айтарлықтай фотохимиялық әсері бар, мысалы, теріпі "тотықтырады" (секпіл
басып кетеді). "В" ультракүлгін сәулесінің едәуір бөлігі
Жер атмосферасыныңозон қабатында тұтылып қалады, тірі протоплазманы жою
қасиеті бар. Ол көп мөлшерде әсер еткен жағдайда теріні күйдіреді,
қабыршақтандырады, тері обырының кейбір түрлерінің (базальдық клеткалар
ісігі, терінің тікенек тәріздес клеткаларының обыры, меланома) себепші
болады. Жер бетіне келіп жететін "С" ультракүлгін сәулесі толығымен дерлік
атмосфера қабатында тұтылып қалатындықтан, Жер бетіне жетпейді.
Ультракүлгін сәулелер организмнің иммунитетін төмендетеді, әр түрлі көз
ауруларына себепші болады.
Тарихы Инфрақызыл сәуленің анықталғанынан кейін, неміс физигі Иоганн
Вильгельм Риттер спектрдің қарсысындағы, күлгін түстен толқын ұзындығы
қысқа сәулені зерттеуді бастады. 1801 жылы көрінбейтін ол жарықта ыдырайтын
күміс хлориді күлгін ауданның шекарасынан тыста орналасқан көрінбейтін
сәуле әсерінен тезірек ыдырайтынын байқады. Күміс хлориді жарықта бірнеше
минут ішінде күңгірттенеді, ал спектрдің әр бөлігі процесс жылдамдығына
әртүрлі деңгейде әсер етеді. Күлгін түске дейінгі ауданда бұл процесс ең
тез байқалады. Сол кезде көпртеген ғалымсдар жарық үш компоненттен құралады
деген тұжырымға келді: тотықтандыратын(инфрақызыл), жарықтандыратын
(көрінетін жарық) және тотықсыздандыратын (ультракүлгін).

Адам ағзасына әсері

Спектрдің 3 әр түрлі бөлігінде сәулеленудің биологиялық эффекті әр түрлі
болғандықтан, биологтар өз ісінде ең маңызды деп келесілерді атайды:

• Жақын ультракүлгін, УКА сәулелер (UVA, 320-400Нм)
• УК-В сәулелер (UVB, 290-320Нм)
• Алыс ультракүлгін, УК-С (UVC, 40-290Нм)

Ультракүлгін сәулесінің зияны
Күннен қашып, көлеңкені саяласаңыз да ультракүлгін сәуледен пайда болған
тері жарақаты ұзақ уақыт жазылмайды. Ғалымдардың айтуынша, күн ваннасын,
сондай-ақ, соляри қабылдағаннан кейін ультракүлгін сәулелену терінің түсін
кіргізетін мелани затын түзетін меланоциттің арнайы жасушасындағы ДНК-ны
зақымдайды. Ал бұл өз кезегінде тері обырының пайда болуына себеппкер
болады. Бұрын меланиннің теріні сыртқы факторлардың жағымсыз әсерінен,
дәлірегі, ультракүлгін сәуледен қорғайтыны туралы пікір айтылып келген
болатын. Алайда, жаңа зерттеу нәтижесінен меланиннің теріні тек қорғап қана
қоймай, сонымен қатар, зиянды әсерін тигізетіні белгілі болып отыр.
Зерттеушілер адам мен тышқанның меланоцитін ультракүлгін сәулеленумен
сынап көрген екен. Меланинді меланоцитте ДНК-ның зақымдану процесі баяу
жүрген және сәулелену тоқтағаннан кейін де бұл процесс бірнеше сағатқа
созылған. Ал меланині жоқ меланоцитке келсек, тек сәулелену кезінде ғана
зақымданған. Егер ересек адам терісінің ішіне үңілсек, онда мелианиннің оны
зақымданудан қорғайтынын байқаймыз. Ол қалқан секілді қорғайды. Десе де,
оның пайдалы жаағымен қатар зиянды жағы да бар болып шықты. Бұл жайында Йел
университетінің медицина мектебінің терапевтік радиология және дерматология
профессоры Дуглас Браш мәлім етті. Ғалымдар күн ваннасын қабылдап болғаннан
кейін де ДНК-ның зақымдануына апарып соқтыратын процестің қалай жүретінін
түсіндіріп берді: ультракүлгін сәулелену меланиннің түзілуіне ықпал ететін
ферменттердің белсенділігін оятады екен. Осы процесс негізінде күн түскен
және қараңғы жерде де терінің зақымдануы бәрібір орын алады. Процесс өте
баяу жүретіндіктен ғалымдар оның алдын алудың жолдарын қарастырған. Сондай
тәсілдердің бірі – күнге қыздырынғаннан кейін тері жасушаларына тигізетін
кері әсеріне тосқауыл қоятын түнгі кремді жағуға кеңес беріп отыр. Бұл
жайындағы ғылыми мақала ағылшын тілінде жарық көретін Science басылымында
жарияланған болатын.

Иондаушы сәулелер (радиоактивті сәулелер,радиация) олардың кинетикалық және
электромагниттік энергиялары үлкен шама құрайды.Сондықтан ондай бөлшектер
жолындағы денелердің атомдары мен молекуларының хим-физ-қ қасиеттерін
өзгертіп иондайды,олардың араларындағы қалыпты байланыстарды үзеді.
Cәулелену көздері болып табылатын приборлар өндірісте,медицинада,ауыл
шаруашылығында кеңінен қолданылады.
Әр түрлі салада қолданылатын атом реакторлары,знергетикалық
құрылымдар,радионуклеинді алу үшін құрылымдар,өндірістердегі сәулеленулер
медицинада және эксперименталды мақсаттарда қолданылады.
Өндірісте,медицинада немесе ғылыми зерттеу мақсаттарында қолданылатын ашық
түрдегі радиоактивті заттар
Радиациялық химияда иондаушы сәулелерді қолдану үшін жабық радионуклеидті
заттар қолданылады.
Иондаушы сәулелердің көздерін қолдану қоғамдық энергиялық
ресурстардың кеңеюіне,өндірістік процестердегі автоматизация және
дистанциялық бақылаулардың кеңеюлеріне әсер етеді.

Рентгенограмма — рентген сәулесінің затпен әсерлесу құбылысы негізінде
нысанның жарық сезгіш материалдарға (фототаспа, фотопластинка) түсіріліп
алынған кескіні. Нысанды рентген сәулелерімен жарықтандыру кезінде
рентген сәулелерінің жұтылуы, шағылуы не олардың дифракциясы байқалады.
Нысанның “көлеңке” түріндегі кескінін беретін Рентгенограмма, зерттеліп
отырған нысанның түрлі бөліктерінде рентген сәулелерінің бірдей
жұтылмауынан болады (абсорбц. Р.). Мұндай Р. биол. нысандарды зерттеу
үшін (әсіресе медицинада), материалдар м ен құрылымдардағы әр түрлі
ақауларды табу үшін (қ. Дефектоскопия), анорганик. материалдар құрамының
біртекті еместігін анықтау үшін қолданылады. Дифракц.
Рентгенограмма кристалдық үлгілер арқылы өткен рентген сәулелерінің
дифракц. шашырауы нәтижесінде алынады. Оны зерттеу мақсаттарында
рентгенқұрылымдық талдау жүргізу үшін пайдаланады. Рентгенограмманы алу
үшін әр түрлі жарық сезгіш материалдар мен рентгенкамералары қолданылады.

Рентгенология (В.Рентгеннiң атымен) және грек. logos – iлiм] –
клиникалық медицинаның рентген сәулесiнiң көмегiмен органдар мен олардың
жүйелерiнiң құрамын, қызметiн зерттеп, аурудың рентгендiк диагностикасын
қоятын саласы.
Рентгенологиялық зерттеулердiң барлық әдiстерi денеден ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.