Медициналық биофизиканың өзекті мәселелері. Клеткалардың зақымдану теориясы

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Медициналық биофизиканың өзекті мәселелері. Клеткалардың зақымдану теориясы. Медицинада қолданылатын диагностикалық әдістер. Функционалдық диагностиканың биофизикалық мәселелері. Физиотерапияның биофизикалық негізі.

Орындаған: Ниятхан Айнур

Жоспар:

Клеткалардың зақымдану -Гипоксиялық (немесе ишемиялық) зақымдану -Химиялық қосындылар әсерінен закымдану -Липидтік мембраналардың бұзылуы
Мединалық диагностика -Медицинада сәулелі диагностика -Функционалдық диагностика
Физиотерапия
Қорытынды

Жасушалардың зақымдануы

Белгілі бір ағзаның қалыпты қызметі оны құраушы жасушалардың тыныс тіршілігіне байланысты. Ағза қызметіне талап артқанда, жасуша оргенеллаларында молекулалық деңгейдегі бейімделу үдеістері жүріп, сол талапқа сай ултрақұрылымдық өзгерістер дамиды. Ауру қоздырушы әрекеттер (факторлар) әсерінде қайтымды өзгерістер, егер бұл әрекеттер әсері шектен тыс болса қайтымсыз өзгерістер байқалады. Қайтымды өзгерістер, мысалы жасушаның ісінуі, бірнеше минуттар ішінде пайда болса, қайтымсыз өзгерістер, мысалы жасушаның өлімі үшін, бірнеше сағаттар өту керек. Қайтымсыз өзгерістер клиникада әр түрлі патологиялық үдерістер түрінде немесе белгілі бір ауру белгілерімен көрініс береді.

Жасуша зақымдануының себептеріне : гипоксия, химиялық заттар мен дәрілер, физикалық әсерлер, биологиялық факторлар, инфекциялар, иммундық реакциялар, гендік мутациялар, қоректік заттардың жетіспеушілігі және т. б кіреді. Әрбір әсердің жасушаның зақымдауы механизімдер әртүрлі. Гипоксиялық (немесе ишемиялық) зақымдануының негізгі себебі, қан тамырының тромбозы, эмболиясы, спазмы нәтижесінде қаннның аз келуі немесе келмей қалуы. Бұл өзгерістер себептері жойылмаған жағдайда жасуша өлімінен аяқталады. Сонымен қатар, қанның оттегімен жеткілікті қанықпауы (гипоксемиялық гипоксия) және де гемоглобиннің өзгеруіне байланысты оттегі тасымалдануының бұзылуы, мысалы, иіс газымен уланғанда қанда карбоксигемоглобиннің пайда болуы да, жасушаларда ишемиялық қайтымды және қайтымсыз өзгерістерге соқтырады.

Гипоксия бірінші ретте жасушадағы аэробты тыныс алу үдерісін бұзады, себебі, гипоксия жағдайында митохондрилердегі АҮФ синтезі азайып, тотықтану-фосфорлану жүйесі бұзылады. Осыған байланысты плазмолеммаға АҮФ-аза белсенділігі азайып, ол жердегі калий-натрий насосының қызметі бұзылады. Жасуша ішіндегі натрий мөлшері көбейіп, калий жасушадан шығарыла бастайды. Нәтижеде жасуша ісінеді, цитозолда сүт қышқылы мен бейорганикалық фосфордың жиналуы ацидозға соқтырады. Екіншіден, гипоксияға байланысты эндоплазмалық тор мен рибосомдар байланысы бұзылады, полисомалар ыдырап, моносомаларға айналады. Аталған өзгерістер - жасушаның ісінуі - оттегіні жеткізу мәселесі шешілсе кері дамуы мүмкін. Егер ишемия жалғаса берсе, онда жасушада қайтымсыз өзгерістер дамиды. Плазмалық мембрананың өткізгіштігі артып, жасуша ішіне Са++ көп мөлшерде өте бастайды (инфлюкс) жасуша ішіндегі протеазалар белсенділігін күшейтеді, кальций негізінен митохондриде жиналады. Митохондридің өзінде вакуолизация, кристалардың қирауы (деструкция) басталады. Жасуша ішінде миелиндік құрылымдар пайда болады. Ацидоз үдерісінің күшеюі, лизосомалар мембранасын зақымдап, олардың ферменттері бұл жасуша ішіндегі құрылымдарды ыдырата бастайды. Жасуша өлгеннен соң ыдырау өнімдері жасушааралық кеңістікке, одан әрі қарай қан сарысуына өтіп кетеді. Миокард құрамындағы ферменттердің (трансаминаза, лактатдегидрогеназа, кератиназа) сарысуда пайда болуы клиникада жүрек инфарктын анықтаудың ең бір тиімді әдісі болып саналады. Сонымен гипоксиялық өзгерістердің негізгі себебі, жасуша мембранасының қайтымсыз өзгерістері, аэробтық тыныс алу жүйесінің, оның орталығы митохондрилердің алтерациясы жасуша ішінде Са++ жиналып қалуы.

Химиялық қосындылар әсерінен закымдану. Әртүрлі химиялық заттар (улар, металдар, дәрілер) жасуша элементтеріне тікелей әсер етіп, оларда қайтымды немесе қайтымсыз өзгерістер тудыруы мүмкін. Мысалы, сулема ( ) бүйрек пен тоқ ішекті зақымдаса, төрт хлорлы көміртек (СLC4) бірінші ретте гепатоциттерді зақымдайды. Кейінгі жылдары жасуша патологиясында оттегінің және оның өнімдерінің (еркін радикалдардың) маңызы зор екендігі анықталуда. Еркін радикалдар дегеніміз құрамында бос валенттілігі бар оттегі, мысалы, супероксид радикалы (О2), гидроксилдік радикал (ОН), сутегінің асқын тотығы (Н202) . Оттегі құрамындағы тақ электрон жасуша ішіндегі оттегі, көмір қышқылы, азот және де басқа элементтермен қосылып цитотоксиндік әсер етеді. Еркін радикалдардың пайда болуы иондаушы сәуле, ултракүлгін сәулелер әсерінде, стрессте, қоршаған ортадағы химиялық заттар әсерінде (NO2, SO2), жасуша өлгенде және басқа жағдайларда пайда болады. Еркін радикалдардың патогендік әсері олардың оттегімен қосылып жасуша плазмолеммасындағы және органеллалар мембраналарының құрамындағы липидтердің аскын тотығуын шақыруына байланысты.

Липидтік мембраналардың бұзылуы. Май қышқылдарының аутооксидациясы осы құрылымдардың толық күйреуіне себеп болады. Сонымен қатар жасуша ішіндегі белоктарда да бұзылады, ДНҚ-ның құрамындағы тиминнің ыдырауы жасушаның толық өлімімен аяқталады. Физикалық факторлар. Иондаушы сәулелер, ултракүлгін, рентген сәулелері, лазер, электрлік энергия, жоғарғы және төменгі температура, атмосфера қысымының өте тез өзгеруі жасушаларға өз әсерін тигізеді. Сәулелер әсерінде дамитын жасушалық өзгерістер негізінен еркін радикалдар түзілуіне байланысты, ал ДНҚ құрылымындағы өзгерістер жасуша мутациясының, қатерлі ісікке айналуының себебі бола алады.

Биологиялық әсерлер. Әртүрлі микроорганизмдердің өзінен токсиндер бөліп шығаруыны байланысты. Мысалы, сіреспе, дифтерия экзотоксиндері, жасушаларға тікелей токсиндік әсер етеді. Эндотоксиндер әсерінде (энтеро-бактериялар) организмде шоқ дамиды. Кейбір инфекцияларда жасушалардың зақымдануы организмде дамыған иммундық реакцияларға байланысты (мысалы, аутоиммундық ауруларда) . Жасуша ішінде жайғасқан бактериялар (эндоцитобиоз) өздерінен каталаза ферментін бөліп шығаруы мүмкін немесе лизосома мен фагосоманың қосылуын тежейді. Вирустардын жасушаларға цитопатогендік немесе онкогендік әсері бар. Вирустар прокариоттар (жасуша емес), олар жасуша ішіне еніп қана тірі формаға айналады, яғни олар эндопаразит есебінде өзінің репликациясы үшін жасушаның АҮФ-ның, рибосомалық ферментерін пайдаланып ішкі метаболизм үдерісін бұзады, яғни жасуша өлімінің тікелей себебі бола алады. Жасушалар зақымдануы негізінде иммундық механизмдер де жатуы мүмкін. Организмде вирусқа қарсы бағытталған антиденелер немесе Т-киллерлер зақымданған жасушаны да бүтіндей жойып жібере алады (иммундық цитолиз) . Гендік өзгерістер нәтижесінде дамитын жасуша патологиясының мысалы ретінде лизосомалық ферменттер жетіспеушілігіне байланысты дамитын ауруларды келтіруге болады. Мысалы, Гоше ауруында 1q21 позициядағы глюкоцереброзидтер локусында мутация байқалады. Тұқымқуалаушы дистрофиялардың бәрі де гендік өзгерістерге байланысты. Жасушаларда көрініс беретін басқа да өзгерістерді (дистрофия, некроз, адаптация, компенсация) тіндер мен ағзалар деңгейіндегі өтетін, аталған жалпы патологиялық үдерістермен сабақтастыра отырып, талдауды жөн көрдік.

Мединалық диагностика

Мединалық диагностика - диагноз қою үдерісі, яғни аурудың негізінің және науқатың жағдайын анықтайды. Дәл осы термин бойынша клиникалық медицна аталады. Құррамын зерттеуге, әдістер және кезекті сатылар ауруларды анықтау немесе ерекше физиологиялық жағдайын. Ғылыми диагностикалық пәне ретінде өзіне үш негізгі бөлімді қосады: семиотиканы, науқасты текеру әдістері және диагноз қоюдың методикалық негіздері. Қазаіргі таңда медицинаның әртүрлі саласында өзіндік диагностиканың спицификалық әдістері қолданады.

Радиография - ауруды анықтауға арналған диагностиканың кең тараған әдісі

Медицинада сәулелі диагностика

Сәулелі диагностика - қалыпты және патологиялық өзгерген адам ағзалары мен жүйелерінің құрылымы мен қызметін зерттеу, ауруларды тану және алдын алу үшін сәулені қолдану туралы ғылым. Сурет деп оптикалық диапазонда түзілген кез келген сәулелену түрінің таралуын көзбен қабылдай алуды түсінеміз. Оның көп шиыршықты компьютерлік томографтар, ультрадыбыстық жүйелер, маммографиялық аппарат, цифрлік рентген және т. б. апаратары бар

Рентгендік кескінді алу негізі: Рентген сәулелері науқастың денесі арқылы өтіп, тіндердің тығыздықтарына байланысты жұтылады. Рентгенограммада көлеңкелі кескін туындайды. Көлеңкелердің оптикалық тығыздықтары тіндердің тығыздықтарына, оның минералды құрылысына тікелей байланысты. Аталып өткен кез-келген әдістер кезінде барлық кескіндер қатты көшірме түрінде алынады- рентгендік пленка, фотопленка, қағаз, поляроидты пленка, термоқағаз, магнитті ленталар, электронды тасымалдаушылар (қатты және жұмсақ дисктер, флештер) ; немесе бекітулі түрде -рентгендік құралдың экранында, электронды-сәулелі түтікте, дисплейде) ; Алынған кескіндерді қарап немесе компьютерлік техниканың көмегімен бағалайды. Компьютерлік техника зерттелуші көрсеткіштерді сандық бағалауда ерекше маңызды. Мәліметтерді өңдеу мен сақтауға арналған әртүрлі бағдарламалар пакеті қолданылады;

СӘУЛЕЛІ ДИАГНОСТИКАНЫҢ ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ ТЕХНИКАСЫ

Дәстүрлі тікелей ұқсас технологиялар

рентгенография, рентгеноскопия

Цифрлы технологиялар

компьютерлік томография (КТ, МСКТ)

сонография, допплерография

магнитті-резонансты томография (МРТ)

есептеуші рентгенография есептеуші ангиография (АГ)

есептеуші сцинтиграфия позитронды эмиссионды томография (ПЭТ) Рентгенологиялық диагностиканың әдістері:

Негізгі әдістер - рентгенография және рентгеноскопия.

Томография (қабатты зерттеу) -сызықтық томография және компьютерлік томография.

Флюорография

Контрасты зерттеу әдістері

Интервенционды рентгенология

Цифрлы рентгенографияның артықшылықтары мен кемшіліктері

АРТЫҚШЫЛЫҚТАРЫ :

Жоғары нәтижелілік (кассеталар мен химиялық өңдеудің болмауы) .

Қоршаған орта мен денсаулыққа жақсы әсер етуі (химикалийлермен қарым-қатынас жоқ) .

Қайта түсірілімдер санының азайтылуына байланысты, науқастың сәулеленуінің азаюы.

Телемедицинаны және PACS қолдануда артықшылықтары.

КЕМШІЛІКТЕРІ :

Жабдық бағасының қымбаттығы.

Компьютерлік томография

Компьютерлік томография кезінде детекторлар дененің зерттелуші бөлігінің әрбір бөлшекті көлемімен жұтылған рентгендік кванттардың сандарын тіркейді. Ерекшеленген кесінді тіннің кішкентай тікше пішіндері (вокселдер) түрінде қарастырылады. Әрбір детектор осы жағдайдағы тікше пішіндегі сәуленің жұтылуын бағалайды. Компьютер жұтылған энергияның орташа көлемін санап, былайша айтқанда, барлық тікше пішіндердегі сәуленің жұтылу коэффициенттерінің картасын жасайды. + Жұтылудың салыстырмалы көлемдерін бағалау үшін Хаунсфилд шкаласы қолданылады. Хаунсфилд шкаласы бойынша 0-ге тазартылған су тығыздығы, +1000-ға - тұтас сүйек тіні тығыздығы, -1000-ға - ауа тығыздығы тең деп саналады.

Физиотерапия (гректің physіs - φύσις - табиғат және θεραπεία - емдеу) - Физиотерапия - табиғи және жасанды түрде жасалынатын физикалық факторлардың физиологиялық пен емдік әсерін тигізетінін зерттейтін және профилактикалық және емдік мақсаттармен оларды пайдалану әдістерін әзірлейтін медицина саласы; физикалық емдеу әдістерінің жиынтығы және олардың қолдануы.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.