Заңды тұлғаларды несиелеуді ұйымдастыру жолдары
Кіріспе
I Тарау. Заңды тұлғаларды несиелеудің теориялық негізі.
1.1 Заңды тұлғаларды несиелеудің экономика үшін маңызы ... ... ...
1.2 Несие жүиесін құрудың принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3 Заңды тұлғаларды несиелеудің шет ел тәжірибесі ... ... ... ... ..
1.4 Заңды тұлғаларды несиелеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
II Тарау. АҚ «ТұранӘлемБанкінің» тәжірибесі негізінде талдау.
2.1 АҚ «ТұранӘлемБанктің» несиелік қызметін талдау ... ... ... ...
2.2 ТОО «Мадина» фирмасының несие алу тәжірибесін талдау ... .
2.3 Заңды тұлғаларды несиелеуде лизингті қолдану ... ... ... ... ...
III Тарау. ҚР заңды тұлғаларды несиелеудегі проблемалары мен дамыту жолдары.
3.1 Заңды тұлғаларды несиелеудегі проблемалар ... ... ... ... ... ..
3.2 Заңды тұлғаларды несиелеу жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... .
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
I Тарау. Заңды тұлғаларды несиелеудің теориялық негізі.
1.1 Заңды тұлғаларды несиелеудің экономика үшін маңызы ... ... ...
1.2 Несие жүиесін құрудың принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3 Заңды тұлғаларды несиелеудің шет ел тәжірибесі ... ... ... ... ..
1.4 Заңды тұлғаларды несиелеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
II Тарау. АҚ «ТұранӘлемБанкінің» тәжірибесі негізінде талдау.
2.1 АҚ «ТұранӘлемБанктің» несиелік қызметін талдау ... ... ... ...
2.2 ТОО «Мадина» фирмасының несие алу тәжірибесін талдау ... .
2.3 Заңды тұлғаларды несиелеуде лизингті қолдану ... ... ... ... ...
III Тарау. ҚР заңды тұлғаларды несиелеудегі проблемалары мен дамыту жолдары.
3.1 Заңды тұлғаларды несиелеудегі проблемалар ... ... ... ... ... ..
3.2 Заңды тұлғаларды несиелеу жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... .
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Несие жүйесінің ұйымдастырылуы мен жұмыс істеуі негізінде белгіленген принциптер жатыр. Экономиканың нарықтық қатынастарға өтуі кезінде оларды былайша тұжырымдауға болады: елдегі банк ісін ұйымдастыруға мемлекеттік монополия, банктік есмес институттармен үйлестіре отырып, банк жүйесінің екі деңгңейлі банк жүйесін құру, елдегі ақша несие саясатының біртұтастығы, несиелік мекемелер желісін барынша дамыту, оларды қызмет көрсету орындарына жақындату, мемелекеттік валюталық монополия, Орталық банктің автономиясы.
Банк ісіне мемлекеттік монополия ұғымы мемелекеттің банктердің құрылуы мен жойылуын бағалау, банктік операцияларды жүргізу ретін және ережелерін заңды бекітуінің айрықша құқығы ретінде түсіндіріледі. Ұлттық банк Қазақстан Республикасы аумағында банктерді құруға рұқсат береді және банктер мен олардың филиалдарын тіркеу кітабын жүргізеді. Ұлттық банк рұқсатты беру кезінде орындалатын банктік операциялардың шеңберін анықтайды.
Нарықтық экономиканың ерекшеліктері банктік емес мекемелермен олардың компаниялары, несиелік одақтары, зейнетақы қорлары, ақша нарығының өзара қорларымен үйлескен әртүрлі деңгейдегі банктік жүйенің қажеттілігін талап етеді. Бұл институттардың барлығы негізінен халықтың жинақтарын жұмылдыруға және оларды ипотекалық тұтыну кредитіне қолдануға мамнданады.
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі Қазақстан Республикасының Орталық банкі және Қазақстан Республикасы банк жүйесінің жоғарғы деңгейі болып табылады.
Банк ісінің әлемдік тәжірибесі мынаны көрсетеді, яғни барлық елдердегі несиелік институттардан Орталық банктер бөлініп шығады, олар елдің бүкіл несие жүйесін басқаруда басты рольді атқарады.
Олардың басшылық ролі мемлекет берген кең ауқымды өкілеттіктерге байланысты айқындалады. Банктердің банк қызметтерін, ақша несие эмиссиясын жүзеге асыруына байланысты орталық банктер коммерциялық, яғни екінші деңгейлі банктердің қызметін әкімшілік бақылау және оларға шынайы экономикалық ықпал ету құқықтарын иеленеді.
Коммерциялық банктер несиелік саясатты жүргізуде және өз клиенттеріне әр алуан қызметтерді көрсетуде толық дербестік алған.
Нарықтық экономикада банктік емес институттарды құрмайынша кез келген елдің несиелік жүйесі аяқталмаған болып саналады. Халықтың салымдарын толық тарту және өзгермелі нарықтық экономиканың сұраныстарын толық қанағаттандыру мүддесін осы институттарды құруды талап етеді, олар оганикалық тұрғыда несие жүйесін толықтырады, оны байыта түседі, экономикадағы өзгерістерге өте икемді әрі сезімтал етеді.
Банк ісіне мемлекеттік монополия ұғымы мемелекеттің банктердің құрылуы мен жойылуын бағалау, банктік операцияларды жүргізу ретін және ережелерін заңды бекітуінің айрықша құқығы ретінде түсіндіріледі. Ұлттық банк Қазақстан Республикасы аумағында банктерді құруға рұқсат береді және банктер мен олардың филиалдарын тіркеу кітабын жүргізеді. Ұлттық банк рұқсатты беру кезінде орындалатын банктік операциялардың шеңберін анықтайды.
Нарықтық экономиканың ерекшеліктері банктік емес мекемелермен олардың компаниялары, несиелік одақтары, зейнетақы қорлары, ақша нарығының өзара қорларымен үйлескен әртүрлі деңгейдегі банктік жүйенің қажеттілігін талап етеді. Бұл институттардың барлығы негізінен халықтың жинақтарын жұмылдыруға және оларды ипотекалық тұтыну кредитіне қолдануға мамнданады.
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі Қазақстан Республикасының Орталық банкі және Қазақстан Республикасы банк жүйесінің жоғарғы деңгейі болып табылады.
Банк ісінің әлемдік тәжірибесі мынаны көрсетеді, яғни барлық елдердегі несиелік институттардан Орталық банктер бөлініп шығады, олар елдің бүкіл несие жүйесін басқаруда басты рольді атқарады.
Олардың басшылық ролі мемлекет берген кең ауқымды өкілеттіктерге байланысты айқындалады. Банктердің банк қызметтерін, ақша несие эмиссиясын жүзеге асыруына байланысты орталық банктер коммерциялық, яғни екінші деңгейлі банктердің қызметін әкімшілік бақылау және оларға шынайы экономикалық ықпал ету құқықтарын иеленеді.
Коммерциялық банктер несиелік саясатты жүргізуде және өз клиенттеріне әр алуан қызметтерді көрсетуде толық дербестік алған.
Нарықтық экономикада банктік емес институттарды құрмайынша кез келген елдің несиелік жүйесі аяқталмаған болып саналады. Халықтың салымдарын толық тарту және өзгермелі нарықтық экономиканың сұраныстарын толық қанағаттандыру мүддесін осы институттарды құруды талап етеді, олар оганикалық тұрғыда несие жүйесін толықтырады, оны байыта түседі, экономикадағы өзгерістерге өте икемді әрі сезімтал етеді.
Заңды тұлғаларды несиелеуді ұйымдастыру.
Кіріспе
I Тарау. Заңды тұлғаларды несиелеудің теориялық негізі.
1.1 Заңды тұлғаларды несиелеудің экономика үшін маңызы ... ... ...
1.2 Несие жүиесін құрудың принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3 Заңды тұлғаларды несиелеудің шет ел тәжірибесі ... ... ... ... ..
1.4 Заңды тұлғаларды несиелеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
II Тарау. АҚ ТұранӘлемБанкінің тәжірибесі негізінде талдау.
2.1 АҚ ТұранӘлемБанктің несиелік қызметін талдау ... ... ... ...
2.2 ТОО Мадина фирмасының несие алу тәжірибесін талдау ... .
2.3 Заңды тұлғаларды несиелеуде лизингті қолдану ... ... ... ... ...
III Тарау. ҚР заңды тұлғаларды несиелеудегі проблемалары мен дамыту
жолдары.
3.1 Заңды тұлғаларды несиелеудегі проблемалар ... ... ... ... ... ..
3.2 Заңды тұлғаларды несиелеу жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... .
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ...
I Тарау.
1.2 Несие жүиесін құрудың принциптері.
Несие жүйесінің ұйымдастырылуы мен жұмыс істеуі негізінде белгіленген
принциптер жатыр. Экономиканың нарықтық қатынастарға өтуі кезінде оларды
былайша тұжырымдауға болады: елдегі банк ісін ұйымдастыруға мемлекеттік
монополия, банктік есмес институттармен үйлестіре отырып, банк жүйесінің
екі деңгңейлі банк жүйесін құру, елдегі ақша несие саясатының біртұтастығы,
несиелік мекемелер желісін барынша дамыту, оларды қызмет көрсету орындарына
жақындату, мемелекеттік валюталық монополия, Орталық банктің автономиясы.
Банк ісіне мемлекеттік монополия ұғымы мемелекеттің банктердің құрылуы
мен жойылуын бағалау, банктік операцияларды жүргізу ретін және ережелерін
заңды бекітуінің айрықша құқығы ретінде түсіндіріледі. Ұлттық банк
Қазақстан Республикасы аумағында банктерді құруға рұқсат береді және
банктер мен олардың филиалдарын тіркеу кітабын жүргізеді. Ұлттық банк
рұқсатты беру кезінде орындалатын банктік операциялардың шеңберін
анықтайды.
Нарықтық экономиканың ерекшеліктері банктік емес мекемелермен олардың
компаниялары, несиелік одақтары, зейнетақы қорлары, ақша нарығының өзара
қорларымен үйлескен әртүрлі деңгейдегі банктік жүйенің қажеттілігін талап
етеді. Бұл институттардың барлығы негізінен халықтың жинақтарын жұмылдыруға
және оларды ипотекалық тұтыну кредитіне қолдануға мамнданады.
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі Қазақстан Республикасының
Орталық банкі және Қазақстан Республикасы банк жүйесінің жоғарғы деңгейі
болып табылады.
Банк ісінің әлемдік тәжірибесі мынаны көрсетеді, яғни барлық елдердегі
несиелік институттардан Орталық банктер бөлініп шығады, олар елдің бүкіл
несие жүйесін басқаруда басты рольді атқарады.
Олардың басшылық ролі мемлекет берген кең ауқымды өкілеттіктерге
байланысты айқындалады. Банктердің банк қызметтерін, ақша несие эмиссиясын
жүзеге асыруына байланысты орталық банктер коммерциялық, яғни екінші
деңгейлі банктердің қызметін әкімшілік бақылау және оларға шынайы
экономикалық ықпал ету құқықтарын иеленеді.
Коммерциялық банктер несиелік саясатты жүргізуде және өз клиенттеріне
әр алуан қызметтерді көрсетуде толық дербестік алған.
Нарықтық экономикада банктік емес институттарды құрмайынша кез келген
елдің несиелік жүйесі аяқталмаған болып саналады. Халықтың салымдарын толық
тарту және өзгермелі нарықтық экономиканың сұраныстарын толық
қанағаттандыру мүддесін осы институттарды құруды талап етеді, олар
оганикалық тұрғыда несие жүйесін толықтырады, оны байыта түседі,
экономикадағы өзгерістерге өте икемді әрі сезімтал етеді.
Экономиканы басқара отырып мемлекет ортақ ақша несие саясатын
жүргізеді, оның маңызды құралы болып Ұлттық банк табылады. Бұл принцип
айналымдағы ақша массасын реттеу арқылы ұлттық валютаның ішкі және сыртқы
тұрақтылығын қамтамассыз ету, ақша несие саясаты, жалпы экономикалық саясат
және оның әлемдік экономикаға интеграциялануы саласында республиканың
мүдделерін қорғау үшін қажет болады.
Несие жүйесін құрудың басты принципі несие мекемелерінің желісін
барынша дамыту және оларға барлық ақша операцияларын шоғырландыру, яғни
шаруашылық буындардың бос ақша құралдарын банктерде сақтау, есеп
айырысыларды қолма қолсыз түрде жүргізу.
Қазіргі таңда Қазақстан аумағында 385 бөлімшесі мен филивлдары бар 34
банк орналасқан.
Барлық ақша айналымының несие жүйесінде шоғырлануы несиелік
ресурстарды бір арнаға жинауға және оларды елдің халық шаруашылығына ұтымды
бағыттауғмүмкіндік береді.
Мемлекеттің валюталық монополия принципіне үлкен мән беріледі.
Қазақстан Республикасының Валюталық реттеу жөніндегі заңында былай
делінген: Қазақстан Республикасының Президенті және министрлер кабинеті өз
құзіреті шеңберінде осы заңның ережелеріне қарама қайшы келмейтін валюталық
реттеу саласындағы нормативтік актілерді қабылдайды. Қазақстан
Республикасының Ұлттық банкі Қазақстан Республикасындағы валюталық
реттеудің негізгі органы болып табылады.
Валюталық реттеу түсінігіне нормативтік актілерді жасау, ақпаратты
жинау, валюталық заңнаманың сақталуын және оны бұзған тұлғаларға қатысты
санкциялардың қолданылуын қадағалау кіреді. Ұлттық банк валюталық реттеу
қызметтерін жүзеге асырады.
Бұл принцип елдің туелсіздігін сақтау шарттарының бірі, валюталық
резервтердің жинақталу құралы және ақша айналымын басқа елдердің
валюталарының ықпалынан сенімді қорғаушы.
Орталық банктің автономиясы егеменді елдеодің заңнамасымен,
Қазақстанда ҚР ның Ұлттық банкі жөніндегі заңмен бекітілген.
Банктер оперативтік банктік қыметпен байланысқан шешімдерді қабылдау
кезінде биліктің үкіметтік және атқарушы органдарына тәуелсіз болады.
Ұлттық банк Қазақстан Републикасы парламентіне және Президентіне ғана
есеп береді.
Істің мән жайы мынада, яғни бүкіл республиканың ұзақ мерзімдік
мүдделерін қорғаышы ретіндегі Ұлттық банктің мүдделері үкіметтің қысқа
мерзімді мүдделерімен сәйкес келмеуі мүмкін; үкімет мемлекеттік бюджеттің
тапшылығы кезінде Ұлттық банктің кредиттік ресурстарын тапшылықты жою үшін
қолдануға тырысады, ол ақша айналымының тұрақтылығын бұзады, инфляцияның
өрістеуіне ықпал етеді.
Орталық банк елднгі ақша несие саясатының жүргізілуіне толығымен жауап
береді. Өз ретінде, ақша несие саясаты бүкіл экономиканың мемлекеттік
реттелуінің негізін құрайды. Сондықтан да, ақша несие саясатын автономды
жүргізу қол жеткізбей, республикадағы тиімді нарықтық экономика жөнінде сөз
болуы мүмкін емес.
Ұлыбритания мен Францияда орталық банктердің капиталы мемлекеттің
иелігінде, бірақ та акционер ретінде коммерциялық банктер есептеледі. Олар
да орталық банктер атқарушы органдерға тәуелсіз парламентке ғана есеп
береді.
Орталық банктердің автономиясы Германияда, АҚШ та заңды түрде
бекітілген. Германияның банк жүйесі жөніндегі заңында былай делінген, яғни
орталық банк өз саясатын үкіметпен үилестіруі тиіс, бірақ та егер үкімет
талаптары тұрақты ақша айналымын қолдау мақсаттарына қарама қайшы келетін
болса, онда банк ол талаптарды орындауға міндетті емес. Ол канцлерге де,
федерация министріне де бағынбайды, тек Бундесбанк жөніндегі заңға
бағынады.
Біздің еліміздегі және шет елдегі несие жүйесінің автономдығының
едәуір дәрежесі экономиканың қалыпты дамуын қамтамассыз ету мақсатында ақша
несие және валюталық тұрақтылықты қолдау сияқты міндетінен туындайды.
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің үкіметтен салыстырмалы
тәуелсіздігінің негізгі белгісі бұл бюджетке қатысты сұрақты шешу.
Мемлекеттік қаржылар және банк жүйесін заңды түрде шектеудің, яғни Ұлттық
банк қаржысын үкіметтің пайдалану мүмкіндігін шектеудің маңыздылығы зор.
Президенттің заң күші бар Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі
жөніндегі Жарлығында былай жазылған: Жүргізілетін мемлекеттік ақша несие
саясатының тиімділігін және Қазақстан Республикасы қаржы жүйесінің әрекет
етуін қамтаамассыз ету мақсатында осы Заңға сәйкес Ұлттық банк:
1. Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігіне қарыз алушының
кепілдемелік міндеттемелеріне сәйкес келісім жағдайында
қысқа мерзімді несие береді.
2. Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігіне Қазақстанның
халықаралық халықаралық ұйымдарға мүшелігіне байланысты
жазылу және басқа төлемдеріне қатысты өзара келісілген
жағдайлар негізінде қосымша несиелер береді.
Ұлттық банктің бақа клиеттері сияқты Үкімет те сәйкес келісім
негізінде әрбір несие бойынша қайтарымдылық, мерзімділік және төлемділік
шарттарында ссуда алады.
Әрбір несие бойынша үкімет нарықтық пайыздық қойылымдары бар құнды
қағаздарды шығарады. Оларды сатып алу мерзімі алты айдан аспауы тиіс, бірақ
та Қазақстан Республикасы тарапынан жыл соңына дейін созылуы мүмкін.
АҚШ та, Жапонияда, Англияда,Канадада және тағы басқа елдерде үкіметті
тікелей несиелеу іс жүзінде кездеспейді, ал Германияда, Голландияда,
Францияда заңмен шектелген, Австриядағы заң үкіметтік несиенің алтынмен
және конверсиланатын валютамен 100 пайыз көлемінде қамтамассыз етілуін
талап етеді.
1.3 Заңды тұлғаларды несиелеудің шет ел тәжірибесі.
Ислам даму банкінің тәжірибесі.
Ислам даму банкі бүгінгі таңда әлемдегі танымал, және беделді
банктердің бірі және пайызсыз несие беру қағидаларын ұстанатын банктердің
ішіндегі алдыңғы орындарда көзге түсіп жрген банк болып табылады.
Ислам даму банкінің мынадай ұстанатын шарттары мен қағидалары бар:
• Несие валютасы
• Несие мерзімі 10 жылға дейін
• Несиенің минималды мөлшері 35 000 ислам динары (50 000 АҚШ
доллары).
• Несиенің максималды мөлшері 1 000 000 ислам динары (1 300 000
АҚШ доллары)
• Несиені қайтару және сыйақы мөлшерлемесі бойынша төлемдер әр
алты ай сайын жасалуы тиіс.
• Жүзеге асырылып отырған жоба темекі, арақ шарап өнімдерімен
сондай ақ туризм және құмар ойындарымен байланысты бизнес
болмауы тиіс.
• Кепіл ретінде өтімділігі бар мүліктерді қою.
длзлзщ
II-Тарау
2.1 АҚ ТұранӘлемБанктің несиелік қызметін талдау.
Заңды тұлғалар үшін
ТӘБ жұмысының басты бағыты - Қазақстандағы әртүрлі саладағы заңды
тұлғаларға қызмет көрсету. Банк клиенттеріне қызметтің бірнеше түрлерін
ұсынады.
ТӘБ әрбір клиенттің қызметін ерекше бағалай отырып, әрқайсысына жеке
тұрғыда банктің негізгі қызметтерін ұсынып, стандартты емес қаржылық
шешімдерді де шешеді. Банк икемді тарифті саясатты қолданады. Біз банк
өнімдері жиынтығын үнемі сапалы кеңейтіп отырамыз.
ТӘБ заңды тұлғалар үшін қолайлы бірыңғай тариф және жоғары сапалы
бірнеше қызмет түрлерін ұсынады. ТӘБ заңды тұлғаларға жан-жақты қызмет
көрсетуі арқылы Қазақстан экономикасының әртүрлі өндіріс салаларында
бизнестің сапалы дамуына мүмкіндік туғызады.
Заңды тұлғалар үшін келесідей қызмет түрлері мен өнімдері ұсынылады:
• Қаржыландыру
• Төлем карталары
• Жалақы жобалары
• Шоттармен жургізілетін операциялар
• Тендерлік кепілдік
• Қазынашылық
• Валюта айырбастау операциялары
Қаржыландыру.
"ТұранӘлем Банкі" АҚ қызметінің басты бағыттарының бірі заңды
тұлғаларды қаржыландыру (несиелендіру) болып табылады. Біз өз
қаражаттарымызбен, сондай-ақ шетелдік несие желілерін тартумен қысқа
мерзімді қаржыландыруды, орта және ұзақ мерзімді қаржыландыруды жүзеге
асырамыз.
Қандай да бір жобаны уақтылы қаржыландыру оның іске асуына себеп
болады, ал егер қаражат қарастырылмаған жағдайда тамаша жобалар тек қағаз
бетінде ғана қалып қояды.
Артықшылықтары
• Қаржыландыруларды төмендету. Банк кешендік несиелендірудің әртүрлі
сұлбаларын пайдалана отырып, клиенттердің пайыздық шығында- рын тиімді
жұмсауға ықпал етеді.
• Пайыздық мөлшерлемелерді төмендету мүмкіндігі. Несие операция- лары
бойынша мөлшерлемелер рыноктық конъюнктурадағы өзгерістерге сәйкес
белгіленеді және түзетіледі, сондай-ақ мөлшерлемелер банк пен клиенттер
арасындағы ынтымақтастықтың ұлғаюына қарай төмендетілуі мүмкін.
• Несиелік өтініштер жедел түрде қаралады. Банк қызмет көрсету сапасын
жақсарту үшін барлық мүмкіндіктерді қарастырады, осының нәтижесінде жобаны
сараптау жұмыстары тез арада жүзеге асырылады.
• Біздің банктің қызмет түрлерін Республиканың барлық облыс орталықтарында
пайдалануға болады. Банктің бүкіл Қазақстан бойынша тармақталған аймақтық
филиалдары мен есеп-айырысу кассалық бөлімдері (ЕКБ), сондай-ақ шет елдерде
де бірқатар өкілдіктері бар.
Заңды тұлғаларға несие беру
3 жылға дейінгі мерзімге несие алу түрлері әрқилы, негізгі борышты
мерзімінен бұрын өтеу кезінде айыппұл санкциясының болмауы, өтеу
кезеңдеріне жеңілдіктер ұсыну, бір несиегерге 50 млн. теңгеге дейін несие
беру лимитінің белгіленуі несие алуға деген қызығушылық тудырады және
клиенттердің ұсынған өтініштерін шұғыл қарау мүмкіндігі де бар. Сонымен
қатар, Еуроазиялық Банктің несие берудегі ең бір артықшылығы – несиеге
сыйақы ставкаларының өте төмен болуы, әрі бұл әрбір жобаға жеке бекітіледі.
Ұсынылатын несиелердің түрлері
Кестені игеретін несиелер, яғни Несиегер келісілген лимит шегінде
кестеге сәйкес белгілі бір мерзім ішінде несиені игереді.
Овердрафт – Банк Клиентіне төлем кезеңдері бойынша және өнімдерді
(жұмыс және қызмет көрсетуді) сатудан түсетін пайда сәйкес келмеген
жағдайда, қысқа мерзімдік несие түрін ұсыну – бұл мынадай жағдайларда,
нақты бизнесі бар, ақша ағымы баршылық, Банктегі есепшотына қаражаты күн
сайын түсіп тұруды қамтамасыз ететін, акцепсіз тәртіппен есептен шығару
есебімен несиені өтеу үшін жеткілікті қаражаты бар Несиегерге ұсынылады
Инвестициялық несие – Банк Несиегердің - материалдық өндірісті,
өндірістік және транспорттық инфрақұрылымды құруға, кеңейтуге және
жаңғыртуға бағытталған кешенді шараларды іс жүзіне асыруды көздеген
Несиегердің бизнес-жоспарына сәйкес ұсынады. Инвестициялық несиенің мерзімі
- жеті жыл және одан да жоғары, мерзімінен бұрын өтеуге болмайды.
Несиегер несие желісін жаңарту негізіне ұсынған уақытта, несиенің
бөлшегін өтеу арқылы, жаңа несие алуына құқығы бар, ереже бойынша, бұл -
қаражатты одан да тиімді пайдалануға мүмкіндік береді, Шартты қолдану
мерзіміне және белгіленген лимит шеңберінде айналым қаражатын толықтыруға
арналған.
Кеңейтілген несие желілері, Клиент Шартты қолдану мерзімі ішінде
Банктен – кредиттер (несиелер, факторинг), банктік кепілдіктер алуға,
Шартта белгіленген лимит шегінде аккредитивтерді ашуға (ұсынуға) құқы бар.
Клиент факторинг Шарты бойынша Банктің корпоративтік клиенттері арқылы
Банкке өзінің ақша талабы үшін жол бере алады. Жол берудің мәні – факторинг
шегінде қаржыландыруды ұсыну, бұл – ақшалай талап етуі, төлем мерзімі де
келіп қалған (нақты талап), сонымен қатар, бұл болашақта туындауы да мүмкін
(болашақ талап), ақшаны алу құқығы болуы да мүмкін.
Қаржыландырудың негізгі ережелері
Экономикалық анықталған қаржыландыру әрдайым арнайы тұтынушылықтарды
жабуға бағытталған. Қаржыландыру кезінде жалпы қабылданған ережелерге
сүйену қажет. Олар заң болып табылмайды, бірақ қаржылық жоспарлауға жақсы
бейімделу құралы болып табылады.
1 ереже. Баланстың алтын ережесі
Кәсіпорынның негізгі қаражаты өзіндік капитал және ұзақ мерзімді
қарыздық капитал есебінен қаржылануы тиіс (мүмкіндік бойынша жер, мекеме,
құрал - жабдықтар).
2 ереже. Қаржыландырудың алтын ережесі.
Қарыздық капитал негізгі қаражаты негізгі қаражатты қарыздың капиталын
қаржыландыру үшін берілген негізгі қаражатты пайдалану мерзімі келісілген
мерзөімнен аспауы тиіс.
Берілген мерзім жайын келіскен кезде келесі мәселе қарастырылуы қажет:
негізгі қаражат алуға арналған несие ұсынылған мерзімнің кез-келген
уақытында қайтарылады. Амортизациялық есептемелер несиені жоюға қызмет ете
алады. Бөлшектік қаржыландыру кезінде ағымдық қаражаттың паралельді
жинақталу мүмкіндігі туындайды, олар реинвестерлеуге дейін басқа мақсатта
пайдаланылуы мүмкін. Мұндай кезде несиені төлеу мерзімінің қысқару
мүмкіндігі ескеріледі.
3 ереже. Қаржылық құралдарын тұтыну тербелісі
Айналымдық қаражаттың қаржылануы қарыздық қаражат құралдарын
кәсіпорынның айналымды қаражаттарының тұтыну тербелісіне икемдетуге
болатындай құралуы тиіс. Егер айналымды қаражатты ұзақ мерзімді қарыз
есебімен қаржыландыруға мүмкіндік болса, бұл экономикалық тұрғыдан
мақсатсыз қаржыландыру ретінде көрінуші еді. Себебі, ол аралық уақыт ішінде
ағымдық шотта немесе кассада пайызсыз алынатын қаражат жинақталуы және
несие бойынша пайызды төлеу керектігі туындаушы еді. Осымен байланысты
айналымдық қаражат есебімен несиені төлеу мерзімі кәсіпорын капиталының
тұтыну мерзіміен сәйкес келуі тиіс. Сондықтан айналымдық қаражаттың
ауысымдық бөлігі үшін овердрафт несиесін пайдалану ерекше сәйкес келеді.
4 ереже. Өз уақытында төлеу қабілеті
Айналымдық қаражат әр түрлі жеңілдікті пайдалану мүмкіншілігі бойынша
пайда болған қарызды кез-келген уақытта төлеу қабілетінің есебімен
қаржылануы тиіс.
5 ереже. Минималды шығындармен қаржыландыру
Қаржыландыру шығындарын инвестерлеу мерзімін және қаржы құралдарын
дұрыс таңдау арқылы минималды деңгейге дейін төмендету қажет.
Берілген бөлімше, ең алдымен, бөлшекті қаржылы жоспарлау, яғни қысқа,
орта және ұзақ мерзімді периодтарын жүргізу бойынша шараларды қолдануды
қамтиды. Бұл үшін келесі жағдайларды ескеру қажет:
• негізгі қаражат есебімен банктік несиеге өз уақтылы хабарламаларды
ұсыну;
• несиелеу шарттарының мұқият салыстырылуы;
• кәсіпорынның ликвидтелуін жақсарту;
• сконта және т.б. жеңілдіктерді пайдалану.
6 ереже. Өтімділік қаражат
Өтімділік қаражат неғұрлым рентабельді түрде салынуы тиіс. Іске
қосылмаған өтімділік қаражатты уақытша төлену формасы ретінде банктегі
депозитті шотты қарастыруға болады. Ұзақ мерзім бойы тұтынылмаған сома
мерзімге байланысты жоғары пайыз есебінде салынуы мүмкін.
7 ереже. Жеңілдікті несиелер
Жеңілдікті және субсдерленетін несиеллер келісілген уақытқа дейін
төленбеуі тиіс. Бұл ереже кәсіпорын қолданысындағы бар қаражатты қарыз
төлеу үшін жоғары пайыз алысымен салым ретінде қолдану жағдайын
қарастырады. Бұл жеңілдікті несиелерге тән. Егер берілген капиталды салу
нұсқасы мүмкін емес болса, берілген несие қымбат және мұмкіндік бойынша
несие қарызын тез арада төлеу қажет.
Қаржылық есептілік.
Кәсіборынның іс әрекетін жоспарлауға, анализ жасауға және басқаруға
септігін тигізетін үш түрлі құжат бар.
1. Пайда мен зияндар есебі.
Income Statement
2. Баланс
Balance Sheet
3. Ақша қаражаттарының айналысының есебі Cash flow
Пайда мен зиандар есебі.
Пайда мен зиандар есебі кәсіпорынның белгілі бір мерзім ішіндегі
операциялық қызметін көрсетеді. Пайда мен зиандар есебінің көрсеткіштері
арқасында кәсіборынның табыстылығын көруге болады. Пайда мен зиандар есебін
анықтау үшін келесі көрсеткіштер керек:
1. Көрсетілген қызметтен немесе өндірілген өнімнен түскен пайда.
2. Кәсіборынның жұмыс атқарған уақыты ішіндегі ауыспалы шығындардың
сомасы.
3. Барлық шығындардың сомасы.
Кірістер мен шығыстар есебінің құрылымы.
Кірістер мен шығыстар есебі.
Көрсеткіш аты Ағымдағы жылдың Өткен жылдың
көрсеткіштері көрсеткіштері
1. Жасалған жұмыстан кірістер мен
шығыстар
Өнімді сатудан түскен қаражат
Тауардың өзіндік құны
Жалпы пайда
Коммерциялық шығындар
Басқару шығындары
Өнімді сатудан пайда немесе зиян
2. Операциялық кірістер мен
шығыстар
Алынаты пайыздар
Төленетін пайыздар
Басқа да қызметтерден түсім
Басқа да қызметтерден шығын
3. Сатудан бөлек шығын мен пайда
Сатудан бөлек шығын
Сатудан бөлек пайда
Салыққа дейінгі табыс
Салықтық ұсталымдар
4. Кездейсоқ шығын мен пайда
Кездейсоқ шығын
Кездейсоқ пайда
Таза табыс
Баланс.
Баланс кәсіпорынның белгілі бір уақыттағы қаржылық жағдайын көрсетеді.
Мысалы: 2005 жылдың 1 қаңтары.
Баланс екі бөлімнен тұрады: актив және пассив, бұл екі бөлімнің жалпы
қосындылары әрдайым тең болуы тиіс. Актив арқылы біз кәсіпорынның
меншігіндегі қаржы және меншікті көруге қол жеткіземіз. Пассивтің көмегімен
біз осы кәсіпорынның кімге және қанша қарыз екенін көреміз.
Баланстың құрылымы.
Бухгалтерлік баланс. (Актив)
Көрсеткіш аты Жыл басына Жыл соңына
1. Айналымнан тыс активтер
Материалдық емес активтер
Патент, лицензиялар, тауар белгілері
Өндірістік шығындар
Негізгі құралдар
Жер учаскелері
Ғимарат, машина және құралдар
Аяқталмаған құрылыс
Ұзақ мерзімге қаржылық салымдар
Басқа кәсіпорындарға инвестициялар
Бір жылдан ұзақ мерзімге қарыздар
Басқа да айналыстан тыс активтер
Бірінші бөлім қорытынды
2. Айналым активтері
Қорлар
Өнім, материал, шикізат
Жан жануарлар
Сатуға арналған дайын өнім
Алдағы уақыттағы шығындар
Басқа да қорлар мен шығыстар
Сатып алынған тауарға ҚҚС
Дебиторлық берешек
Сатып алушылар мен тапсырыс берушілер
Берілген аванстар
Басқа да дебиторлар
Қысқа мерзімге орналастырылған
қаражаттар
Бір жылдан кем мерзімге
орналастырылған қаражаттар
Меншіктегі акция
Басқа да қысқа мерзімді қаражат
Ақшалай қаражаттар
Есеп айырысу шоттары
Валюталық шоттар
Басқа да ақшалай қаражаттар
Басқа да айналым қаражаттары
Екінші бөлім қорытындысы
Бухгалтерлік баланс. (Пассив)
Көрсеткіш аты Жыл басына Жыл соңына
3. Капитал және резервтер
Жарғылық капитал
Қосылған капитал
Резервтік капитал
Бөлінбеген пайда
Өткен жылдың жабылмаған қарызы
Ағымдағы жылдың бөлінбеген пайдасы
Ағымдағы жылдың шығыны
Үшінші бөлімнің қорытындысы
4. Ұзақ мерзімді міндеттемелер
Қарыздар мен несиелер
Банк несиелері
Бір жылдан ұзақ мерзімге алған
қаражаттар
Басқа да ұзақ мерзімді қарыздар
Төртінші бөлім қорытындысы
5. Қысқа мерзімді міндеттемелер
Бір жылдан кем мерзімге алынған
несиелер
Бір жылдан кем мерзімге алынған қарыз
Кредиторлық берешек
Мердігерлер
Жұмысшылар алдындағы қарыз
Бюджет алдындағы қарыз
Құрылтайшылар алдындағы қарыз
Болашақтағы пайда
Басқа да қысқа мерзімді несие
Бесінші бөлімнің қорытындысы
Ақша қаражаттарының қозғалысының есебі.
Бағыты
Ақша қаражаттарының қозғалысының есебі жайлы ақпарат бізге
кәсіпорынның қаржылық жағдайы жайлы толық мағлұмат алып және сол арқылы
кәсіпорынның жағдайын, пайда табуға деген икемін анықтауға септігін
тигізеді. Бұл ақпарат кез келген мекеме үшін қолданыла береді, бұл жерде
мекеменің атқаратын қызметі немесе көлемі аса маңызды емес. Кәсіпорындар
қандай жағдай да қаражатқа деген сұраныс бірдей мағынада туындайды. Мәселен
есеп айырысу, тауар сатып алу үшін, қарыздарын жабу секілді міндеттемелерді
өтеу үшін.
Ақша қаражаттарының қозғалысының басты артықшылықтары
Ең басты артықшылықтарының бірі болып, біз ақша қаражаттарының
есебінің қозғалысы арқылы кәсіпорынды нарықтық жағдайға бейімдей аламыз.
Сондай ақ бірнеше компанияны бір бірімен салыстыруға септігін тигізеді.
Артықшылықтары
Ақша қаражаттары касадағы нақты ақша мен талап етуге дейінгі
депозиттерден тұрады.
Ақша эквиваленті бұл қысқа мерзімді жоғары өтімді инвестициялар.
Ақша қаражаттарының қозғалысы бұл ақша қаражаттарының келуі мен кетуі.
Операциялық қызмет бұл кәсіборынның пайда табу мақсатында жасаған
қызметтері, бірақ бұл жерге инвестициялық та қаржылық та қызмет кірмейді.
Инвестициялық қызмет бұл ұзақ мерзімді активтерді сатып алу және
сатумен байланысты қызмет.
Қаржылық қызмет бұл қызметтің салдарынан кәсіпорынның меншікті
қаражаттары мен қарызға алған қаражаттары өзгері отырады.
Ақша қаражаттарының қозғалысының құрылымы
Бұл құжат компанияның ағымдағы мерзімде операциялық, инвестициялық
және қаржылық қызметтері жайлы ақпараттарды көрсетуі тиіс.
Операциялық қызмет
Операциялық қызметтің нәтижесінде кәсіпорын өзінің барлық қарыздарын
жабатын және берешектерінен құтылатын қаражат көзі шоғырланады, яғни өнімді
сату арқылы қаражат қалыптастырады.
Операциялық қызметтің көрінісіне мыналарды жатқызсақ болады:
• Қызмет көрсетуден немесе өнімді сатудан түскен қаражат
• Роялти немесе комиссиондық қызметтен түскен қаражат
• Мердігерлермен есеп айырысу
• Жұмысшылармен есеп айырысу
• Сақтандыру компанияларына сондай ақ жарнамалық қызмет көрсеткен
мекемеге төленген қаражат
• Табысқа және басқадай салынатын қаражаттар
• Келісімшартқа отырған мекемелермен есеп айырысқанда
Инвестициялық қызмет
Алдыңғы уақытта пайдаға кенелу үшін жасалатын қызмет түрлері:
• Жерді және ғимараттарды сатып алу үшін және материалдық емес
активтерді сатып алуға жұмсалған қаражат
• Жерді және ғимаратты сатудан түскен қаражаттар
Қаржылық қызмет
Мына мысалдарды жатқызсақ болады
• Бағалы қағаз шығарудан түскен қаражаттар
• Облигация, вексель шығарудан түскен қаражат
• Алынған қарыздарды жабу үшін кеткен қаражаттар
Есепті құру әдістері
Ақша қаражаттарының ағынының есебін құру үшін мына әдістер
қолданылады.
• Тікелей әдіс
• Жанама әдіс
Ақша қаражаттарының ағымының есебінің мысалы.
Бөлімінің атауы Қызмет 1 жыл 2 жыл
басталмай
тұрып
1 Сатудан түскен қаражат
2 Ауыспалы шығындар
3 Тұрақты шығындар
4 Салық
5=1-2-3-4 Операциялық қызметтің ақша
қаражаттарының ағымы
6 Актив сатып алуға кеткен
қаражат
7 Активтерді сатудан түскен
қаражат
8=7-6 Инвестициялық қызметтің
ақша қаражаттарының ағымы
9 Меншікті қаражат
10 Қарыздар
11 Қарызды жабуға жұмсалған
қаражат
12 Қарыздың пайызын жабуға
кеткен қаражат
13 Дивиденттерді төлеу
14=10+11-12-13 Қаржылық қызметтің ақша
қаражаттарының қозғалысы
15=16*(Т-1) Алдағы уақыттардың балансы
16=5+8+14-15 Соңғы уақыттың балансы
Ақша қаражаттарының ағымы.
Сомасы Ағымдағы ИнвестицияҚаржылық
қызмет лық қызметқызмет
1. Ағымдағы уақыттың
басындағы қаражат
2. Барлық түскен қаражат
Оның ішінде:
Тауар сатып, қызмет көрсетіп
Меншікті немесе активті
сатудан
Сатып алушылардан алған
аванстар
Несиелер
Қарыздар
Салынған қаражаттан алынатын
дивиденд
3. Ақша қаражаттарының бағыты
Қызмет көрсетуге немесе сатып
алынған тауардың ақшасы
Еңбек ақы төлеу
Аванс беру
Бағалы қағаздарға дивиденд
төлеу
Бюджеттен есеп айырысу
Басқа да төлемдер
4. Соңғы кезеңнен қалған
қаражат
Кассадағы қаражат
Қолма қол қаражат
Банктен кассаға түскен
қаражат
Кассадан банкке түскен
қаражат
АҚ ТұранӘлемБанктің тәжірибесі негізінде талдау.
2.2 ЖШС Мадина компаниясының несие алу тәжірибесін талдау
ЖШС Мадина компаниясының резюмесі
ЖШС Мадина компаниясы жауапкершілігі шектеулі серіктестік болып
1999 жылдың 3 қарашасында құрылды.
ЖШС Мадина компаниясының құрылуының басты басты мақсаты компания
көмірдің кен орындарын зерттеумен, өңдеумен және тасымалдаумен айналысады.
Ал соңғы сатысы болып өнімді сату табылады.
Толық аты Мадина жауапкершілігі шектеулі
серіктестігі
Қысқартылған аты ЖШС Мадина
Меншік түрі Жеке
Ұйымдық құқықтық құрылымы ЖШС
Заңды мекен жайы Қазақстан Республикасы,480008, Алматы
қаласы, Фурманов көш 24036
Мемлекеттік тіркеуге алынған күні 03.11.1999
Айналысатын қызметі Барлау жұмыстарын жүргізу сондай-ақ
көмірді тасымалдау, өндіру, өңдеу.
ЖШС Мадина компаниясының тағы бір алға қойған мақсаттарының бірі
бағалы қағаздарды шығару және ҚР қор биржасында сату.
Меншікті капитал және ЖШС Мадина компаниясының құрылтайшылары.
ЖШС Мадина компаниясының меншікті капиталы ... ... ... ... теңгені
құрайды. Бұл қаражат құрылтайшылар көмегімен құрылған. ЖШС Мадинаның
құрылтайшысы болып жеке тұлға табылады.
Мадина компаниясы жайлы.
ЖШС Мадина компаниясының ең басты қызметі болып көмір және басқа да
пайдалы қазбаларды өндіру, өңдеу және тасымалдау болып табылады.
Бүгінгі таңда ЖШС Мадина Алакөл көмір кенішінен көмір өндірумен
айналысуда. Елімізде көмір отынын тұтынатын қарапайым халықтан бастап үлкен
заыт фабрикалар сондай ақ жылу электр станцияларына дейін көмірге деген
сұраныс өте жоғары, соған байланысты Алакөл көмір кешенін өңдеуден компания
үлкен пайдаға кенеледі деген үмітте.
ЖШС Мадина компаниясы Алакөл кешенінен көмір өндіру жұмыста- рын
жүргізуге барлық керекті құжаттары дайын.
ЖШС Мадина компаниясының ұйымдастырылу құрылымы.
ЖШС Мадина компаниясының бас офисы Алматы қаласында орналасқан. Бас
офис басқару және қаржылық бақылау жасайды. Сондай ақ бас офис арқылы
кеніштегі барлау, өндіру, тасымалдау және өңдеу жұмыстарын қадағалайды. Бас
офистегі ішкі қадағалау қызметі арқылы ақша қаражаттарының түсуін және
орналасуын қарайды.
Компанияның даму стратегиясы.
Бүгінгі таңда елімізде көмір өнеркәсібін дамыту үлкен сұранысқа ие
болып отырған сала, сондай ақ көмірді өндіру мен оны өңдеу де маңызды
мәселе күйінде қалып отыр. Осыған сәйкес Мадина компаниясын құру арқылы
біз Алакөл кенішін өңдеп өндірістік экономикалық тиімділікке жету.
Мадина компаниясының стратегиялық бағыты болып көмір және көмір
өнімдерін өңдеп қазақстан мемлекетінің нарығына және шет ел нарығына шығару
болып табылады.
Серіктестіктің қызметі келесі қағидаларға сүйене отырып жүргізіледі
• Шығынды азайту арқылы үлкен пайдаға жету
• Корпоративтік рейтингті көтеру
• Бизнесті тиімді жүргізу
• Серіктестіктің құрылтайшыларының көңілінен шығу
• Қаржы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
I Тарау. Заңды тұлғаларды несиелеудің теориялық негізі.
1.1 Заңды тұлғаларды несиелеудің экономика үшін маңызы ... ... ...
1.2 Несие жүиесін құрудың принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3 Заңды тұлғаларды несиелеудің шет ел тәжірибесі ... ... ... ... ..
1.4 Заңды тұлғаларды несиелеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
II Тарау. АҚ ТұранӘлемБанкінің тәжірибесі негізінде талдау.
2.1 АҚ ТұранӘлемБанктің несиелік қызметін талдау ... ... ... ...
2.2 ТОО Мадина фирмасының несие алу тәжірибесін талдау ... .
2.3 Заңды тұлғаларды несиелеуде лизингті қолдану ... ... ... ... ...
III Тарау. ҚР заңды тұлғаларды несиелеудегі проблемалары мен дамыту
жолдары.
3.1 Заңды тұлғаларды несиелеудегі проблемалар ... ... ... ... ... ..
3.2 Заңды тұлғаларды несиелеу жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... .
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қосымшалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ...
I Тарау.
1.2 Несие жүиесін құрудың принциптері.
Несие жүйесінің ұйымдастырылуы мен жұмыс істеуі негізінде белгіленген
принциптер жатыр. Экономиканың нарықтық қатынастарға өтуі кезінде оларды
былайша тұжырымдауға болады: елдегі банк ісін ұйымдастыруға мемлекеттік
монополия, банктік есмес институттармен үйлестіре отырып, банк жүйесінің
екі деңгңейлі банк жүйесін құру, елдегі ақша несие саясатының біртұтастығы,
несиелік мекемелер желісін барынша дамыту, оларды қызмет көрсету орындарына
жақындату, мемелекеттік валюталық монополия, Орталық банктің автономиясы.
Банк ісіне мемлекеттік монополия ұғымы мемелекеттің банктердің құрылуы
мен жойылуын бағалау, банктік операцияларды жүргізу ретін және ережелерін
заңды бекітуінің айрықша құқығы ретінде түсіндіріледі. Ұлттық банк
Қазақстан Республикасы аумағында банктерді құруға рұқсат береді және
банктер мен олардың филиалдарын тіркеу кітабын жүргізеді. Ұлттық банк
рұқсатты беру кезінде орындалатын банктік операциялардың шеңберін
анықтайды.
Нарықтық экономиканың ерекшеліктері банктік емес мекемелермен олардың
компаниялары, несиелік одақтары, зейнетақы қорлары, ақша нарығының өзара
қорларымен үйлескен әртүрлі деңгейдегі банктік жүйенің қажеттілігін талап
етеді. Бұл институттардың барлығы негізінен халықтың жинақтарын жұмылдыруға
және оларды ипотекалық тұтыну кредитіне қолдануға мамнданады.
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі Қазақстан Республикасының
Орталық банкі және Қазақстан Республикасы банк жүйесінің жоғарғы деңгейі
болып табылады.
Банк ісінің әлемдік тәжірибесі мынаны көрсетеді, яғни барлық елдердегі
несиелік институттардан Орталық банктер бөлініп шығады, олар елдің бүкіл
несие жүйесін басқаруда басты рольді атқарады.
Олардың басшылық ролі мемлекет берген кең ауқымды өкілеттіктерге
байланысты айқындалады. Банктердің банк қызметтерін, ақша несие эмиссиясын
жүзеге асыруына байланысты орталық банктер коммерциялық, яғни екінші
деңгейлі банктердің қызметін әкімшілік бақылау және оларға шынайы
экономикалық ықпал ету құқықтарын иеленеді.
Коммерциялық банктер несиелік саясатты жүргізуде және өз клиенттеріне
әр алуан қызметтерді көрсетуде толық дербестік алған.
Нарықтық экономикада банктік емес институттарды құрмайынша кез келген
елдің несиелік жүйесі аяқталмаған болып саналады. Халықтың салымдарын толық
тарту және өзгермелі нарықтық экономиканың сұраныстарын толық
қанағаттандыру мүддесін осы институттарды құруды талап етеді, олар
оганикалық тұрғыда несие жүйесін толықтырады, оны байыта түседі,
экономикадағы өзгерістерге өте икемді әрі сезімтал етеді.
Экономиканы басқара отырып мемлекет ортақ ақша несие саясатын
жүргізеді, оның маңызды құралы болып Ұлттық банк табылады. Бұл принцип
айналымдағы ақша массасын реттеу арқылы ұлттық валютаның ішкі және сыртқы
тұрақтылығын қамтамассыз ету, ақша несие саясаты, жалпы экономикалық саясат
және оның әлемдік экономикаға интеграциялануы саласында республиканың
мүдделерін қорғау үшін қажет болады.
Несие жүйесін құрудың басты принципі несие мекемелерінің желісін
барынша дамыту және оларға барлық ақша операцияларын шоғырландыру, яғни
шаруашылық буындардың бос ақша құралдарын банктерде сақтау, есеп
айырысыларды қолма қолсыз түрде жүргізу.
Қазіргі таңда Қазақстан аумағында 385 бөлімшесі мен филивлдары бар 34
банк орналасқан.
Барлық ақша айналымының несие жүйесінде шоғырлануы несиелік
ресурстарды бір арнаға жинауға және оларды елдің халық шаруашылығына ұтымды
бағыттауғмүмкіндік береді.
Мемлекеттің валюталық монополия принципіне үлкен мән беріледі.
Қазақстан Республикасының Валюталық реттеу жөніндегі заңында былай
делінген: Қазақстан Республикасының Президенті және министрлер кабинеті өз
құзіреті шеңберінде осы заңның ережелеріне қарама қайшы келмейтін валюталық
реттеу саласындағы нормативтік актілерді қабылдайды. Қазақстан
Республикасының Ұлттық банкі Қазақстан Республикасындағы валюталық
реттеудің негізгі органы болып табылады.
Валюталық реттеу түсінігіне нормативтік актілерді жасау, ақпаратты
жинау, валюталық заңнаманың сақталуын және оны бұзған тұлғаларға қатысты
санкциялардың қолданылуын қадағалау кіреді. Ұлттық банк валюталық реттеу
қызметтерін жүзеге асырады.
Бұл принцип елдің туелсіздігін сақтау шарттарының бірі, валюталық
резервтердің жинақталу құралы және ақша айналымын басқа елдердің
валюталарының ықпалынан сенімді қорғаушы.
Орталық банктің автономиясы егеменді елдеодің заңнамасымен,
Қазақстанда ҚР ның Ұлттық банкі жөніндегі заңмен бекітілген.
Банктер оперативтік банктік қыметпен байланысқан шешімдерді қабылдау
кезінде биліктің үкіметтік және атқарушы органдарына тәуелсіз болады.
Ұлттық банк Қазақстан Републикасы парламентіне және Президентіне ғана
есеп береді.
Істің мән жайы мынада, яғни бүкіл республиканың ұзақ мерзімдік
мүдделерін қорғаышы ретіндегі Ұлттық банктің мүдделері үкіметтің қысқа
мерзімді мүдделерімен сәйкес келмеуі мүмкін; үкімет мемлекеттік бюджеттің
тапшылығы кезінде Ұлттық банктің кредиттік ресурстарын тапшылықты жою үшін
қолдануға тырысады, ол ақша айналымының тұрақтылығын бұзады, инфляцияның
өрістеуіне ықпал етеді.
Орталық банк елднгі ақша несие саясатының жүргізілуіне толығымен жауап
береді. Өз ретінде, ақша несие саясаты бүкіл экономиканың мемлекеттік
реттелуінің негізін құрайды. Сондықтан да, ақша несие саясатын автономды
жүргізу қол жеткізбей, республикадағы тиімді нарықтық экономика жөнінде сөз
болуы мүмкін емес.
Ұлыбритания мен Францияда орталық банктердің капиталы мемлекеттің
иелігінде, бірақ та акционер ретінде коммерциялық банктер есептеледі. Олар
да орталық банктер атқарушы органдерға тәуелсіз парламентке ғана есеп
береді.
Орталық банктердің автономиясы Германияда, АҚШ та заңды түрде
бекітілген. Германияның банк жүйесі жөніндегі заңында былай делінген, яғни
орталық банк өз саясатын үкіметпен үилестіруі тиіс, бірақ та егер үкімет
талаптары тұрақты ақша айналымын қолдау мақсаттарына қарама қайшы келетін
болса, онда банк ол талаптарды орындауға міндетті емес. Ол канцлерге де,
федерация министріне де бағынбайды, тек Бундесбанк жөніндегі заңға
бағынады.
Біздің еліміздегі және шет елдегі несие жүйесінің автономдығының
едәуір дәрежесі экономиканың қалыпты дамуын қамтамассыз ету мақсатында ақша
несие және валюталық тұрақтылықты қолдау сияқты міндетінен туындайды.
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің үкіметтен салыстырмалы
тәуелсіздігінің негізгі белгісі бұл бюджетке қатысты сұрақты шешу.
Мемлекеттік қаржылар және банк жүйесін заңды түрде шектеудің, яғни Ұлттық
банк қаржысын үкіметтің пайдалану мүмкіндігін шектеудің маңыздылығы зор.
Президенттің заң күші бар Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі
жөніндегі Жарлығында былай жазылған: Жүргізілетін мемлекеттік ақша несие
саясатының тиімділігін және Қазақстан Республикасы қаржы жүйесінің әрекет
етуін қамтаамассыз ету мақсатында осы Заңға сәйкес Ұлттық банк:
1. Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігіне қарыз алушының
кепілдемелік міндеттемелеріне сәйкес келісім жағдайында
қысқа мерзімді несие береді.
2. Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігіне Қазақстанның
халықаралық халықаралық ұйымдарға мүшелігіне байланысты
жазылу және басқа төлемдеріне қатысты өзара келісілген
жағдайлар негізінде қосымша несиелер береді.
Ұлттық банктің бақа клиеттері сияқты Үкімет те сәйкес келісім
негізінде әрбір несие бойынша қайтарымдылық, мерзімділік және төлемділік
шарттарында ссуда алады.
Әрбір несие бойынша үкімет нарықтық пайыздық қойылымдары бар құнды
қағаздарды шығарады. Оларды сатып алу мерзімі алты айдан аспауы тиіс, бірақ
та Қазақстан Республикасы тарапынан жыл соңына дейін созылуы мүмкін.
АҚШ та, Жапонияда, Англияда,Канадада және тағы басқа елдерде үкіметті
тікелей несиелеу іс жүзінде кездеспейді, ал Германияда, Голландияда,
Францияда заңмен шектелген, Австриядағы заң үкіметтік несиенің алтынмен
және конверсиланатын валютамен 100 пайыз көлемінде қамтамассыз етілуін
талап етеді.
1.3 Заңды тұлғаларды несиелеудің шет ел тәжірибесі.
Ислам даму банкінің тәжірибесі.
Ислам даму банкі бүгінгі таңда әлемдегі танымал, және беделді
банктердің бірі және пайызсыз несие беру қағидаларын ұстанатын банктердің
ішіндегі алдыңғы орындарда көзге түсіп жрген банк болып табылады.
Ислам даму банкінің мынадай ұстанатын шарттары мен қағидалары бар:
• Несие валютасы
• Несие мерзімі 10 жылға дейін
• Несиенің минималды мөлшері 35 000 ислам динары (50 000 АҚШ
доллары).
• Несиенің максималды мөлшері 1 000 000 ислам динары (1 300 000
АҚШ доллары)
• Несиені қайтару және сыйақы мөлшерлемесі бойынша төлемдер әр
алты ай сайын жасалуы тиіс.
• Жүзеге асырылып отырған жоба темекі, арақ шарап өнімдерімен
сондай ақ туризм және құмар ойындарымен байланысты бизнес
болмауы тиіс.
• Кепіл ретінде өтімділігі бар мүліктерді қою.
длзлзщ
II-Тарау
2.1 АҚ ТұранӘлемБанктің несиелік қызметін талдау.
Заңды тұлғалар үшін
ТӘБ жұмысының басты бағыты - Қазақстандағы әртүрлі саладағы заңды
тұлғаларға қызмет көрсету. Банк клиенттеріне қызметтің бірнеше түрлерін
ұсынады.
ТӘБ әрбір клиенттің қызметін ерекше бағалай отырып, әрқайсысына жеке
тұрғыда банктің негізгі қызметтерін ұсынып, стандартты емес қаржылық
шешімдерді де шешеді. Банк икемді тарифті саясатты қолданады. Біз банк
өнімдері жиынтығын үнемі сапалы кеңейтіп отырамыз.
ТӘБ заңды тұлғалар үшін қолайлы бірыңғай тариф және жоғары сапалы
бірнеше қызмет түрлерін ұсынады. ТӘБ заңды тұлғаларға жан-жақты қызмет
көрсетуі арқылы Қазақстан экономикасының әртүрлі өндіріс салаларында
бизнестің сапалы дамуына мүмкіндік туғызады.
Заңды тұлғалар үшін келесідей қызмет түрлері мен өнімдері ұсынылады:
• Қаржыландыру
• Төлем карталары
• Жалақы жобалары
• Шоттармен жургізілетін операциялар
• Тендерлік кепілдік
• Қазынашылық
• Валюта айырбастау операциялары
Қаржыландыру.
"ТұранӘлем Банкі" АҚ қызметінің басты бағыттарының бірі заңды
тұлғаларды қаржыландыру (несиелендіру) болып табылады. Біз өз
қаражаттарымызбен, сондай-ақ шетелдік несие желілерін тартумен қысқа
мерзімді қаржыландыруды, орта және ұзақ мерзімді қаржыландыруды жүзеге
асырамыз.
Қандай да бір жобаны уақтылы қаржыландыру оның іске асуына себеп
болады, ал егер қаражат қарастырылмаған жағдайда тамаша жобалар тек қағаз
бетінде ғана қалып қояды.
Артықшылықтары
• Қаржыландыруларды төмендету. Банк кешендік несиелендірудің әртүрлі
сұлбаларын пайдалана отырып, клиенттердің пайыздық шығында- рын тиімді
жұмсауға ықпал етеді.
• Пайыздық мөлшерлемелерді төмендету мүмкіндігі. Несие операция- лары
бойынша мөлшерлемелер рыноктық конъюнктурадағы өзгерістерге сәйкес
белгіленеді және түзетіледі, сондай-ақ мөлшерлемелер банк пен клиенттер
арасындағы ынтымақтастықтың ұлғаюына қарай төмендетілуі мүмкін.
• Несиелік өтініштер жедел түрде қаралады. Банк қызмет көрсету сапасын
жақсарту үшін барлық мүмкіндіктерді қарастырады, осының нәтижесінде жобаны
сараптау жұмыстары тез арада жүзеге асырылады.
• Біздің банктің қызмет түрлерін Республиканың барлық облыс орталықтарында
пайдалануға болады. Банктің бүкіл Қазақстан бойынша тармақталған аймақтық
филиалдары мен есеп-айырысу кассалық бөлімдері (ЕКБ), сондай-ақ шет елдерде
де бірқатар өкілдіктері бар.
Заңды тұлғаларға несие беру
3 жылға дейінгі мерзімге несие алу түрлері әрқилы, негізгі борышты
мерзімінен бұрын өтеу кезінде айыппұл санкциясының болмауы, өтеу
кезеңдеріне жеңілдіктер ұсыну, бір несиегерге 50 млн. теңгеге дейін несие
беру лимитінің белгіленуі несие алуға деген қызығушылық тудырады және
клиенттердің ұсынған өтініштерін шұғыл қарау мүмкіндігі де бар. Сонымен
қатар, Еуроазиялық Банктің несие берудегі ең бір артықшылығы – несиеге
сыйақы ставкаларының өте төмен болуы, әрі бұл әрбір жобаға жеке бекітіледі.
Ұсынылатын несиелердің түрлері
Кестені игеретін несиелер, яғни Несиегер келісілген лимит шегінде
кестеге сәйкес белгілі бір мерзім ішінде несиені игереді.
Овердрафт – Банк Клиентіне төлем кезеңдері бойынша және өнімдерді
(жұмыс және қызмет көрсетуді) сатудан түсетін пайда сәйкес келмеген
жағдайда, қысқа мерзімдік несие түрін ұсыну – бұл мынадай жағдайларда,
нақты бизнесі бар, ақша ағымы баршылық, Банктегі есепшотына қаражаты күн
сайын түсіп тұруды қамтамасыз ететін, акцепсіз тәртіппен есептен шығару
есебімен несиені өтеу үшін жеткілікті қаражаты бар Несиегерге ұсынылады
Инвестициялық несие – Банк Несиегердің - материалдық өндірісті,
өндірістік және транспорттық инфрақұрылымды құруға, кеңейтуге және
жаңғыртуға бағытталған кешенді шараларды іс жүзіне асыруды көздеген
Несиегердің бизнес-жоспарына сәйкес ұсынады. Инвестициялық несиенің мерзімі
- жеті жыл және одан да жоғары, мерзімінен бұрын өтеуге болмайды.
Несиегер несие желісін жаңарту негізіне ұсынған уақытта, несиенің
бөлшегін өтеу арқылы, жаңа несие алуына құқығы бар, ереже бойынша, бұл -
қаражатты одан да тиімді пайдалануға мүмкіндік береді, Шартты қолдану
мерзіміне және белгіленген лимит шеңберінде айналым қаражатын толықтыруға
арналған.
Кеңейтілген несие желілері, Клиент Шартты қолдану мерзімі ішінде
Банктен – кредиттер (несиелер, факторинг), банктік кепілдіктер алуға,
Шартта белгіленген лимит шегінде аккредитивтерді ашуға (ұсынуға) құқы бар.
Клиент факторинг Шарты бойынша Банктің корпоративтік клиенттері арқылы
Банкке өзінің ақша талабы үшін жол бере алады. Жол берудің мәні – факторинг
шегінде қаржыландыруды ұсыну, бұл – ақшалай талап етуі, төлем мерзімі де
келіп қалған (нақты талап), сонымен қатар, бұл болашақта туындауы да мүмкін
(болашақ талап), ақшаны алу құқығы болуы да мүмкін.
Қаржыландырудың негізгі ережелері
Экономикалық анықталған қаржыландыру әрдайым арнайы тұтынушылықтарды
жабуға бағытталған. Қаржыландыру кезінде жалпы қабылданған ережелерге
сүйену қажет. Олар заң болып табылмайды, бірақ қаржылық жоспарлауға жақсы
бейімделу құралы болып табылады.
1 ереже. Баланстың алтын ережесі
Кәсіпорынның негізгі қаражаты өзіндік капитал және ұзақ мерзімді
қарыздық капитал есебінен қаржылануы тиіс (мүмкіндік бойынша жер, мекеме,
құрал - жабдықтар).
2 ереже. Қаржыландырудың алтын ережесі.
Қарыздық капитал негізгі қаражаты негізгі қаражатты қарыздың капиталын
қаржыландыру үшін берілген негізгі қаражатты пайдалану мерзімі келісілген
мерзөімнен аспауы тиіс.
Берілген мерзім жайын келіскен кезде келесі мәселе қарастырылуы қажет:
негізгі қаражат алуға арналған несие ұсынылған мерзімнің кез-келген
уақытында қайтарылады. Амортизациялық есептемелер несиені жоюға қызмет ете
алады. Бөлшектік қаржыландыру кезінде ағымдық қаражаттың паралельді
жинақталу мүмкіндігі туындайды, олар реинвестерлеуге дейін басқа мақсатта
пайдаланылуы мүмкін. Мұндай кезде несиені төлеу мерзімінің қысқару
мүмкіндігі ескеріледі.
3 ереже. Қаржылық құралдарын тұтыну тербелісі
Айналымдық қаражаттың қаржылануы қарыздық қаражат құралдарын
кәсіпорынның айналымды қаражаттарының тұтыну тербелісіне икемдетуге
болатындай құралуы тиіс. Егер айналымды қаражатты ұзақ мерзімді қарыз
есебімен қаржыландыруға мүмкіндік болса, бұл экономикалық тұрғыдан
мақсатсыз қаржыландыру ретінде көрінуші еді. Себебі, ол аралық уақыт ішінде
ағымдық шотта немесе кассада пайызсыз алынатын қаражат жинақталуы және
несие бойынша пайызды төлеу керектігі туындаушы еді. Осымен байланысты
айналымдық қаражат есебімен несиені төлеу мерзімі кәсіпорын капиталының
тұтыну мерзіміен сәйкес келуі тиіс. Сондықтан айналымдық қаражаттың
ауысымдық бөлігі үшін овердрафт несиесін пайдалану ерекше сәйкес келеді.
4 ереже. Өз уақытында төлеу қабілеті
Айналымдық қаражат әр түрлі жеңілдікті пайдалану мүмкіншілігі бойынша
пайда болған қарызды кез-келген уақытта төлеу қабілетінің есебімен
қаржылануы тиіс.
5 ереже. Минималды шығындармен қаржыландыру
Қаржыландыру шығындарын инвестерлеу мерзімін және қаржы құралдарын
дұрыс таңдау арқылы минималды деңгейге дейін төмендету қажет.
Берілген бөлімше, ең алдымен, бөлшекті қаржылы жоспарлау, яғни қысқа,
орта және ұзақ мерзімді периодтарын жүргізу бойынша шараларды қолдануды
қамтиды. Бұл үшін келесі жағдайларды ескеру қажет:
• негізгі қаражат есебімен банктік несиеге өз уақтылы хабарламаларды
ұсыну;
• несиелеу шарттарының мұқият салыстырылуы;
• кәсіпорынның ликвидтелуін жақсарту;
• сконта және т.б. жеңілдіктерді пайдалану.
6 ереже. Өтімділік қаражат
Өтімділік қаражат неғұрлым рентабельді түрде салынуы тиіс. Іске
қосылмаған өтімділік қаражатты уақытша төлену формасы ретінде банктегі
депозитті шотты қарастыруға болады. Ұзақ мерзім бойы тұтынылмаған сома
мерзімге байланысты жоғары пайыз есебінде салынуы мүмкін.
7 ереже. Жеңілдікті несиелер
Жеңілдікті және субсдерленетін несиеллер келісілген уақытқа дейін
төленбеуі тиіс. Бұл ереже кәсіпорын қолданысындағы бар қаражатты қарыз
төлеу үшін жоғары пайыз алысымен салым ретінде қолдану жағдайын
қарастырады. Бұл жеңілдікті несиелерге тән. Егер берілген капиталды салу
нұсқасы мүмкін емес болса, берілген несие қымбат және мұмкіндік бойынша
несие қарызын тез арада төлеу қажет.
Қаржылық есептілік.
Кәсіборынның іс әрекетін жоспарлауға, анализ жасауға және басқаруға
септігін тигізетін үш түрлі құжат бар.
1. Пайда мен зияндар есебі.
Income Statement
2. Баланс
Balance Sheet
3. Ақша қаражаттарының айналысының есебі Cash flow
Пайда мен зиандар есебі.
Пайда мен зиандар есебі кәсіпорынның белгілі бір мерзім ішіндегі
операциялық қызметін көрсетеді. Пайда мен зиандар есебінің көрсеткіштері
арқасында кәсіборынның табыстылығын көруге болады. Пайда мен зиандар есебін
анықтау үшін келесі көрсеткіштер керек:
1. Көрсетілген қызметтен немесе өндірілген өнімнен түскен пайда.
2. Кәсіборынның жұмыс атқарған уақыты ішіндегі ауыспалы шығындардың
сомасы.
3. Барлық шығындардың сомасы.
Кірістер мен шығыстар есебінің құрылымы.
Кірістер мен шығыстар есебі.
Көрсеткіш аты Ағымдағы жылдың Өткен жылдың
көрсеткіштері көрсеткіштері
1. Жасалған жұмыстан кірістер мен
шығыстар
Өнімді сатудан түскен қаражат
Тауардың өзіндік құны
Жалпы пайда
Коммерциялық шығындар
Басқару шығындары
Өнімді сатудан пайда немесе зиян
2. Операциялық кірістер мен
шығыстар
Алынаты пайыздар
Төленетін пайыздар
Басқа да қызметтерден түсім
Басқа да қызметтерден шығын
3. Сатудан бөлек шығын мен пайда
Сатудан бөлек шығын
Сатудан бөлек пайда
Салыққа дейінгі табыс
Салықтық ұсталымдар
4. Кездейсоқ шығын мен пайда
Кездейсоқ шығын
Кездейсоқ пайда
Таза табыс
Баланс.
Баланс кәсіпорынның белгілі бір уақыттағы қаржылық жағдайын көрсетеді.
Мысалы: 2005 жылдың 1 қаңтары.
Баланс екі бөлімнен тұрады: актив және пассив, бұл екі бөлімнің жалпы
қосындылары әрдайым тең болуы тиіс. Актив арқылы біз кәсіпорынның
меншігіндегі қаржы және меншікті көруге қол жеткіземіз. Пассивтің көмегімен
біз осы кәсіпорынның кімге және қанша қарыз екенін көреміз.
Баланстың құрылымы.
Бухгалтерлік баланс. (Актив)
Көрсеткіш аты Жыл басына Жыл соңына
1. Айналымнан тыс активтер
Материалдық емес активтер
Патент, лицензиялар, тауар белгілері
Өндірістік шығындар
Негізгі құралдар
Жер учаскелері
Ғимарат, машина және құралдар
Аяқталмаған құрылыс
Ұзақ мерзімге қаржылық салымдар
Басқа кәсіпорындарға инвестициялар
Бір жылдан ұзақ мерзімге қарыздар
Басқа да айналыстан тыс активтер
Бірінші бөлім қорытынды
2. Айналым активтері
Қорлар
Өнім, материал, шикізат
Жан жануарлар
Сатуға арналған дайын өнім
Алдағы уақыттағы шығындар
Басқа да қорлар мен шығыстар
Сатып алынған тауарға ҚҚС
Дебиторлық берешек
Сатып алушылар мен тапсырыс берушілер
Берілген аванстар
Басқа да дебиторлар
Қысқа мерзімге орналастырылған
қаражаттар
Бір жылдан кем мерзімге
орналастырылған қаражаттар
Меншіктегі акция
Басқа да қысқа мерзімді қаражат
Ақшалай қаражаттар
Есеп айырысу шоттары
Валюталық шоттар
Басқа да ақшалай қаражаттар
Басқа да айналым қаражаттары
Екінші бөлім қорытындысы
Бухгалтерлік баланс. (Пассив)
Көрсеткіш аты Жыл басына Жыл соңына
3. Капитал және резервтер
Жарғылық капитал
Қосылған капитал
Резервтік капитал
Бөлінбеген пайда
Өткен жылдың жабылмаған қарызы
Ағымдағы жылдың бөлінбеген пайдасы
Ағымдағы жылдың шығыны
Үшінші бөлімнің қорытындысы
4. Ұзақ мерзімді міндеттемелер
Қарыздар мен несиелер
Банк несиелері
Бір жылдан ұзақ мерзімге алған
қаражаттар
Басқа да ұзақ мерзімді қарыздар
Төртінші бөлім қорытындысы
5. Қысқа мерзімді міндеттемелер
Бір жылдан кем мерзімге алынған
несиелер
Бір жылдан кем мерзімге алынған қарыз
Кредиторлық берешек
Мердігерлер
Жұмысшылар алдындағы қарыз
Бюджет алдындағы қарыз
Құрылтайшылар алдындағы қарыз
Болашақтағы пайда
Басқа да қысқа мерзімді несие
Бесінші бөлімнің қорытындысы
Ақша қаражаттарының қозғалысының есебі.
Бағыты
Ақша қаражаттарының қозғалысының есебі жайлы ақпарат бізге
кәсіпорынның қаржылық жағдайы жайлы толық мағлұмат алып және сол арқылы
кәсіпорынның жағдайын, пайда табуға деген икемін анықтауға септігін
тигізеді. Бұл ақпарат кез келген мекеме үшін қолданыла береді, бұл жерде
мекеменің атқаратын қызметі немесе көлемі аса маңызды емес. Кәсіпорындар
қандай жағдай да қаражатқа деген сұраныс бірдей мағынада туындайды. Мәселен
есеп айырысу, тауар сатып алу үшін, қарыздарын жабу секілді міндеттемелерді
өтеу үшін.
Ақша қаражаттарының қозғалысының басты артықшылықтары
Ең басты артықшылықтарының бірі болып, біз ақша қаражаттарының
есебінің қозғалысы арқылы кәсіпорынды нарықтық жағдайға бейімдей аламыз.
Сондай ақ бірнеше компанияны бір бірімен салыстыруға септігін тигізеді.
Артықшылықтары
Ақша қаражаттары касадағы нақты ақша мен талап етуге дейінгі
депозиттерден тұрады.
Ақша эквиваленті бұл қысқа мерзімді жоғары өтімді инвестициялар.
Ақша қаражаттарының қозғалысы бұл ақша қаражаттарының келуі мен кетуі.
Операциялық қызмет бұл кәсіборынның пайда табу мақсатында жасаған
қызметтері, бірақ бұл жерге инвестициялық та қаржылық та қызмет кірмейді.
Инвестициялық қызмет бұл ұзақ мерзімді активтерді сатып алу және
сатумен байланысты қызмет.
Қаржылық қызмет бұл қызметтің салдарынан кәсіпорынның меншікті
қаражаттары мен қарызға алған қаражаттары өзгері отырады.
Ақша қаражаттарының қозғалысының құрылымы
Бұл құжат компанияның ағымдағы мерзімде операциялық, инвестициялық
және қаржылық қызметтері жайлы ақпараттарды көрсетуі тиіс.
Операциялық қызмет
Операциялық қызметтің нәтижесінде кәсіпорын өзінің барлық қарыздарын
жабатын және берешектерінен құтылатын қаражат көзі шоғырланады, яғни өнімді
сату арқылы қаражат қалыптастырады.
Операциялық қызметтің көрінісіне мыналарды жатқызсақ болады:
• Қызмет көрсетуден немесе өнімді сатудан түскен қаражат
• Роялти немесе комиссиондық қызметтен түскен қаражат
• Мердігерлермен есеп айырысу
• Жұмысшылармен есеп айырысу
• Сақтандыру компанияларына сондай ақ жарнамалық қызмет көрсеткен
мекемеге төленген қаражат
• Табысқа және басқадай салынатын қаражаттар
• Келісімшартқа отырған мекемелермен есеп айырысқанда
Инвестициялық қызмет
Алдыңғы уақытта пайдаға кенелу үшін жасалатын қызмет түрлері:
• Жерді және ғимараттарды сатып алу үшін және материалдық емес
активтерді сатып алуға жұмсалған қаражат
• Жерді және ғимаратты сатудан түскен қаражаттар
Қаржылық қызмет
Мына мысалдарды жатқызсақ болады
• Бағалы қағаз шығарудан түскен қаражаттар
• Облигация, вексель шығарудан түскен қаражат
• Алынған қарыздарды жабу үшін кеткен қаражаттар
Есепті құру әдістері
Ақша қаражаттарының ағынының есебін құру үшін мына әдістер
қолданылады.
• Тікелей әдіс
• Жанама әдіс
Ақша қаражаттарының ағымының есебінің мысалы.
Бөлімінің атауы Қызмет 1 жыл 2 жыл
басталмай
тұрып
1 Сатудан түскен қаражат
2 Ауыспалы шығындар
3 Тұрақты шығындар
4 Салық
5=1-2-3-4 Операциялық қызметтің ақша
қаражаттарының ағымы
6 Актив сатып алуға кеткен
қаражат
7 Активтерді сатудан түскен
қаражат
8=7-6 Инвестициялық қызметтің
ақша қаражаттарының ағымы
9 Меншікті қаражат
10 Қарыздар
11 Қарызды жабуға жұмсалған
қаражат
12 Қарыздың пайызын жабуға
кеткен қаражат
13 Дивиденттерді төлеу
14=10+11-12-13 Қаржылық қызметтің ақша
қаражаттарының қозғалысы
15=16*(Т-1) Алдағы уақыттардың балансы
16=5+8+14-15 Соңғы уақыттың балансы
Ақша қаражаттарының ағымы.
Сомасы Ағымдағы ИнвестицияҚаржылық
қызмет лық қызметқызмет
1. Ағымдағы уақыттың
басындағы қаражат
2. Барлық түскен қаражат
Оның ішінде:
Тауар сатып, қызмет көрсетіп
Меншікті немесе активті
сатудан
Сатып алушылардан алған
аванстар
Несиелер
Қарыздар
Салынған қаражаттан алынатын
дивиденд
3. Ақша қаражаттарының бағыты
Қызмет көрсетуге немесе сатып
алынған тауардың ақшасы
Еңбек ақы төлеу
Аванс беру
Бағалы қағаздарға дивиденд
төлеу
Бюджеттен есеп айырысу
Басқа да төлемдер
4. Соңғы кезеңнен қалған
қаражат
Кассадағы қаражат
Қолма қол қаражат
Банктен кассаға түскен
қаражат
Кассадан банкке түскен
қаражат
АҚ ТұранӘлемБанктің тәжірибесі негізінде талдау.
2.2 ЖШС Мадина компаниясының несие алу тәжірибесін талдау
ЖШС Мадина компаниясының резюмесі
ЖШС Мадина компаниясы жауапкершілігі шектеулі серіктестік болып
1999 жылдың 3 қарашасында құрылды.
ЖШС Мадина компаниясының құрылуының басты басты мақсаты компания
көмірдің кен орындарын зерттеумен, өңдеумен және тасымалдаумен айналысады.
Ал соңғы сатысы болып өнімді сату табылады.
Толық аты Мадина жауапкершілігі шектеулі
серіктестігі
Қысқартылған аты ЖШС Мадина
Меншік түрі Жеке
Ұйымдық құқықтық құрылымы ЖШС
Заңды мекен жайы Қазақстан Республикасы,480008, Алматы
қаласы, Фурманов көш 24036
Мемлекеттік тіркеуге алынған күні 03.11.1999
Айналысатын қызметі Барлау жұмыстарын жүргізу сондай-ақ
көмірді тасымалдау, өндіру, өңдеу.
ЖШС Мадина компаниясының тағы бір алға қойған мақсаттарының бірі
бағалы қағаздарды шығару және ҚР қор биржасында сату.
Меншікті капитал және ЖШС Мадина компаниясының құрылтайшылары.
ЖШС Мадина компаниясының меншікті капиталы ... ... ... ... теңгені
құрайды. Бұл қаражат құрылтайшылар көмегімен құрылған. ЖШС Мадинаның
құрылтайшысы болып жеке тұлға табылады.
Мадина компаниясы жайлы.
ЖШС Мадина компаниясының ең басты қызметі болып көмір және басқа да
пайдалы қазбаларды өндіру, өңдеу және тасымалдау болып табылады.
Бүгінгі таңда ЖШС Мадина Алакөл көмір кенішінен көмір өндірумен
айналысуда. Елімізде көмір отынын тұтынатын қарапайым халықтан бастап үлкен
заыт фабрикалар сондай ақ жылу электр станцияларына дейін көмірге деген
сұраныс өте жоғары, соған байланысты Алакөл көмір кешенін өңдеуден компания
үлкен пайдаға кенеледі деген үмітте.
ЖШС Мадина компаниясы Алакөл кешенінен көмір өндіру жұмыста- рын
жүргізуге барлық керекті құжаттары дайын.
ЖШС Мадина компаниясының ұйымдастырылу құрылымы.
ЖШС Мадина компаниясының бас офисы Алматы қаласында орналасқан. Бас
офис басқару және қаржылық бақылау жасайды. Сондай ақ бас офис арқылы
кеніштегі барлау, өндіру, тасымалдау және өңдеу жұмыстарын қадағалайды. Бас
офистегі ішкі қадағалау қызметі арқылы ақша қаражаттарының түсуін және
орналасуын қарайды.
Компанияның даму стратегиясы.
Бүгінгі таңда елімізде көмір өнеркәсібін дамыту үлкен сұранысқа ие
болып отырған сала, сондай ақ көмірді өндіру мен оны өңдеу де маңызды
мәселе күйінде қалып отыр. Осыған сәйкес Мадина компаниясын құру арқылы
біз Алакөл кенішін өңдеп өндірістік экономикалық тиімділікке жету.
Мадина компаниясының стратегиялық бағыты болып көмір және көмір
өнімдерін өңдеп қазақстан мемлекетінің нарығына және шет ел нарығына шығару
болып табылады.
Серіктестіктің қызметі келесі қағидаларға сүйене отырып жүргізіледі
• Шығынды азайту арқылы үлкен пайдаға жету
• Корпоративтік рейтингті көтеру
• Бизнесті тиімді жүргізу
• Серіктестіктің құрылтайшыларының көңілінен шығу
• Қаржы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz