«Жаңа бағыт» саясаты және латын америкасы елдері

Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі АҚШ-та капитализмнің материалдық-техникалық базасының дамуында жедел өзгерістер байқалды. 1922—1929 жылдарда жаңа техниканы өндіріске енгізудің бұрын болмаған табыстары және өндірістің жедел артуы «гулдену» — (просперити) терминін туындатты. Америка кәсіпорындарының өнім өндіруінің артуы өндірістік өлшемдермен де байланысты. Мыңдаған зауыттар миллиондаған біркелкі детальдарды шығаруға мамандандырылды. Өнім өндіру үрдісі қарапайымдандырылды.
Жаппай өндіру механикалық және электр энергиясының қуатты базасына арқа сүйеді. Электр моторының дамуы фабрикалар мен зауыттардың ішкі бейнесін өзгертті.
АҚШ-тың гүлденуі елді автомобильдендіру мен де байланысты болды. 1922—1929 жылдары АҚШ автомобиль зауыттары дайын және жиналмаған 33 млн-нан астам машина шығарды. Автомобиль құрылысының дамуы арқасында мұнай өндіру 2,5 есе артты. Автомобиль америка халқының көпшілігінің өмір салтын өзгертті. Ол халықтьщ тұрмысына, өлеуметтік жағдайына, қоғамдық өміріне ықпалын тигізді. Қалалардың арасын жақындатты, аймақтық кедергілерді жойды, штаттар мен қалалардың, қалалар мен фермалардың арасындағы байланысты жақсартты.
Ірі өнеркәсіп фирмалары мен компаниялары, корпорациялар әздерінің миллиардтаған капиталдарын құнды қағаздар — акциялар сату арқылы нығайта түсті. АҚШ-тың ондаған ірі қалаларында халық қор биржаларын төңіректеді. «Гүлдеудің» бес жылы ішінде жаңа миллионерлер пайда болды, ал бүрынғы миллионерлер болса өз байлықтарын арттыра түсті. Америка өнеркөсібі бүкіл капиатлистік әлемнің өндіретін өнімнің 48%-ын берді.
1929 жылдың қазан айында Нью-Йорк қор биржасында кенеттен акциялардың құлдырауы басталды. Американың «гүлденуі» кысқа уақыт ішінде тасталқан болды.
АҚШ-тағы экономикалық дағдарыстың ерекшеліктері. 1929— 1933 жылдары капиталистік елдерді қамтыған ауыр экономикалық дағдарыс АҚШ шаруашылығы мен халқына ауыр тиді. Өнеркөсіп өндірісі қатты құлдырады. Жұмыссыздық сол тұста американдықтардың өмірінің тұрақты белгісіне айналды. Жұмысын сақтап қалған-дардың өзі ертеңгі күніне сенімсіздікпен қарады. Фермалардың жағдайы ауырлады. Жер және мал шаруашылықтарының маңызды өнімдерінің құны екі-үш есе, одан да көп темендеп кетті. Бұл фермерлерді жаппай күйзеліске түсірді.
Экономикалық дағдарыс АҚШ-тың банк жүйесін де күйзелтті. Дағдарыс жылдары елдегі 5800 банктер өз жұмыстарын біржолата тоқтатты. Миллиондаған ұсақ салымшылар өздерінің соңғы жинақ ақшаларынан айырылды. Дүние жүзіндегі ең бай мемлекеттің жүз мыңдаған адамдары тақыр кедейге, баспанасыздар мен аштық жайлаған кезбелерге айналып, жұмыс пен азық іздеп ел ішінде тентіреп жүрді.
1932 жылғы президент сайлауы және Ф.Рузвельттің жеңіске жетуі. Республикалық партиядан сайланған президент Герберт Гувер елді күйзелісті экономикалық дағдарыстан алып шыға алмады. Жүрт келесі сайланатын жаңа президенттен зор үміт күтті. Демократиялық сайлауында айқын артыкшылыкпен жеңіске кол жеткізді. Демократтар Конгрестің екі палатасында да көпшілік орынды жеңіп алды.
Франклин Делано Рүзвельт 1881 жылы кәсіпкердің отбасында дүниеге келді. Ол отбасында тамаша білім алып, француз және неміс тілдерін жете меңгерді. Білімін жеке меншік мектепте одан әрі жалғастырды. Студенттік өмірді Гарвард университетінде, Колумбия университетінің құқық мектебінде білім алумен өткізді. Ол саясатқа ерте араласты. 1910 жылы демократиялық партиядан Нью-Йорк штатына сенат болып сайланса, 1913 жылы теңіз флоты министрінің орынбасарлығына тағайындалды. Атқарған қызметтері оны көпшілікке танымал етті. 1921 жылы Ф.Рузвельт мұхитқа шомылған соң, қатты салқын тиіп ауырып, өмірінің соңына дейін екі аяғымен жүре алмайтын сал ауруына ұшырады. Ауыр сырқатына қарамастан, ол саяси қызметке араласуын тоқтатпады. Демократиялық партияның ықпалды көшбасшыларының қатарынан берік орын алды. 1928 жылы Нью-Йорк штатының губернаторлығына сайланды, онда жәрдемге зәрулерге мемлекеттік кемек көрсетуді жүзеге асырды. Демократиялық партиялардағы көптеген әріптестерінен әлдеқайда бұрын саяси бағытта мәнді өзгерістер жасау қажеттігін түсінді. 1932 жыл оны Америка тарихындағы көрнекті қайраткерлердің қатарына қосқан жыл болды. Осы жылдан бастап Рузвельттің саяси мансабында шұғыл өрлеу бастапды. Демократиялық партиядан президенттік сайлауға үміткер ретінде елде реформа жүргізудің кең бағдарламасын ұсынды. Бұл бағдарлама тарихта «Жаңа бағыт» деген атпен белгілі болды.