Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылық
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
АНЫҚТАМАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1 МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ МЕКЕМЕДЕ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ БАСШЫЛЫҚТЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
1.1 Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылықтың психологиялық.педагогикалық мәселелері ... ... ... ..
1.2 Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылықтың мүмкіндіктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2 МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ МЕКЕМЕДЕ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ БАСШЫЛЫҚТЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ
2.1 Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылықтың мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.2 Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылықтың әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... .
ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
АНЫҚТАМАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1 МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ МЕКЕМЕДЕ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ БАСШЫЛЫҚТЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
1.1 Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылықтың психологиялық.педагогикалық мәселелері ... ... ... ..
1.2 Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылықтың мүмкіндіктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2 МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ МЕКЕМЕДЕ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ БАСШЫЛЫҚТЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ
2.1 Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылықтың мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.2 Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылықтың әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... .
ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Зерттеудің өзектілігі. «Балапан» бағдарламасы балалар болашағының кепілі. Елбасының Қазақстан халқына Жолдауы арнайы шығарылым Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Парламент палаталарының бірлескен отырысында «Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауын жариялады.
Мемлекет басшысы өз сөзінде қазақстандық жолдың жаңа кезеңі – ол экономиканы нығайтудағы, халықтың әл-ауқатын арттырудағы жаңа міндеттер екенін атап өтті. Қазіргі әлемде бұл әлеуметтік-экономикалық жаңғыртудың негізгі мәселесі. Бұл Қазақстанның таяу онжылдықтағы дамуының басты бағыты.
Қазақстан халқы біртұтас, бірлігі мызғымас кемел елге айналды. Дегенмен, біз күрмеуі қиын, қайшылығы мол алмағайып заманда өмір сүрудеміз. Біздің міндетіміз – экономиканы осы сынаққа дайындау, оны диверсификациялауды жалғастыру, - деп атап көрсетті Нұрсұлтан Назарбаев[1, 45б.].
Президент Қазақстан он бағыт бойынша кешенді міндеттерді жүзеге асыруы қажеттігіне тоқталды.
Балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтамасыз ету жөніндегі «Балапан» бағдарламасы Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 29 қаңтардағы «Жаңа онжылдық – Жаңа экономикалық өрлеу – Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері» атты Қазақстан халқына Жолдауын және Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 1 қаңтардағы № 922 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарын іске асыру мақсатында әзірленген[2, 33б.].
Бағдарламаның басты басымдығы 3-6 жасқа дейінгі балаларды ұйымдастырылған тәрбиемен және оқумен қамту, оқу қызметіне балаларды сапалы дайындау үшін жағдайлар жасау болып табылады[3, 4-5б].
Республика көлемінде мектепке дейінгі балалардың психологиялық мәселелері Т.Тәжібаева[4. 95б], С.Балаубаев[5, 23б], М.Мұқанов[6, -330б Ә.Алдамұратов[6-330б], Х.Шериазданова[7, 18-24б], Ғ.Ракимбеков[8], А.Нұрахұнова[9, 86б.] т.б. сияқты психолог-ғалымдардың еңбектерінде зерделенсе[10, -330б.], балалар көркем шығармаларының тәлімдік мәнін М.Ғабдуллин[11, 90б], Б.Момышұлы[12, 23б], Б.Адамбаев[13, 30б], Ш.Ахметов[14, 47б.], М.Әлімбаев[15, 78б], Қ.Жарықбаев[16, 63б], С.Қалиев[17, 15б], Ә.Табылдиев[18, 69б], М.Балтабаев[19, 135б], М.Бөлеев[20, 23б], З.Ахметова[21.135-1846], М.Құрсабаев[21.135-1846.], М.Смайылова[21. 135-1846], М.Оразаев[21.135-1846.], С.Ұзақбаева[23-25, 145-201б.], Қ.Қожахметова т.б. сияқты педагог-ғалымдар зерделеген[26, 18-21б ].
Мемлекет басшысы өз сөзінде қазақстандық жолдың жаңа кезеңі – ол экономиканы нығайтудағы, халықтың әл-ауқатын арттырудағы жаңа міндеттер екенін атап өтті. Қазіргі әлемде бұл әлеуметтік-экономикалық жаңғыртудың негізгі мәселесі. Бұл Қазақстанның таяу онжылдықтағы дамуының басты бағыты.
Қазақстан халқы біртұтас, бірлігі мызғымас кемел елге айналды. Дегенмен, біз күрмеуі қиын, қайшылығы мол алмағайып заманда өмір сүрудеміз. Біздің міндетіміз – экономиканы осы сынаққа дайындау, оны диверсификациялауды жалғастыру, - деп атап көрсетті Нұрсұлтан Назарбаев[1, 45б.].
Президент Қазақстан он бағыт бойынша кешенді міндеттерді жүзеге асыруы қажеттігіне тоқталды.
Балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтамасыз ету жөніндегі «Балапан» бағдарламасы Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 29 қаңтардағы «Жаңа онжылдық – Жаңа экономикалық өрлеу – Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері» атты Қазақстан халқына Жолдауын және Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 1 қаңтардағы № 922 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарын іске асыру мақсатында әзірленген[2, 33б.].
Бағдарламаның басты басымдығы 3-6 жасқа дейінгі балаларды ұйымдастырылған тәрбиемен және оқумен қамту, оқу қызметіне балаларды сапалы дайындау үшін жағдайлар жасау болып табылады[3, 4-5б].
Республика көлемінде мектепке дейінгі балалардың психологиялық мәселелері Т.Тәжібаева[4. 95б], С.Балаубаев[5, 23б], М.Мұқанов[6, -330б Ә.Алдамұратов[6-330б], Х.Шериазданова[7, 18-24б], Ғ.Ракимбеков[8], А.Нұрахұнова[9, 86б.] т.б. сияқты психолог-ғалымдардың еңбектерінде зерделенсе[10, -330б.], балалар көркем шығармаларының тәлімдік мәнін М.Ғабдуллин[11, 90б], Б.Момышұлы[12, 23б], Б.Адамбаев[13, 30б], Ш.Ахметов[14, 47б.], М.Әлімбаев[15, 78б], Қ.Жарықбаев[16, 63б], С.Қалиев[17, 15б], Ә.Табылдиев[18, 69б], М.Балтабаев[19, 135б], М.Бөлеев[20, 23б], З.Ахметова[21.135-1846], М.Құрсабаев[21.135-1846.], М.Смайылова[21. 135-1846], М.Оразаев[21.135-1846.], С.Ұзақбаева[23-25, 145-201б.], Қ.Қожахметова т.б. сияқты педагог-ғалымдар зерделеген[26, 18-21б ].
1 Елбасының Қазақстан халқына Жолдауы арнайы шығарылым (27 қаңтар, 2012 жыл) Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев.-45б.
2 Елбасының Қазақстан халқына Жолдауы арнайы шығарылым ( 2010 жыл) . -33б.Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев
3 ҚР-ның 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы //Егемен Қазақстан. - Алматы, 26.12.03 ж.-4-5б.
4 Баймұратова Б.Б. Сәтімбекова М.С, ЖұмабековаФ.Н., т.б. Балбөбек бағдарламасы. - Алматы: Шартарап,2000. 95б.
5 Типтік оқыту және тәрбиелеу бағдарламасы. -Алматы: Мектеп, 1989.23б.
Б.Баймұратова, М.Т.Тұрыскелдина, Ф.Н. Жұмабекова. Оқыту тәрбиелеу бағдарламасы. - Алматы.Рауан, 1992.
6 Қожахметова К. Қазақ этнопедагогикасының теориялық- методологиялық негіздері. Пед. ғыл. докт. дис. -Алматы, 1999, -330 б.
7 Баймұратова Б.Б Бақшадағы даярлық топ балаларының тілін дамыту. Алматы, 1984. 18-24б.
8 Меңдаяқова Қ Мектепке дейінгі бала тәрбиесі- Алматы: РБК, 2000.86б.
9 Сәтімбекова.М.С., Жұмабекова.Ф.Н. Біз мектепке барамыз (Хрестоматиялық жинақ). - Алматы: РБК, 2001.
10 Аралбаева Р. Балабақшада тәрбиелеу. -Алматы, 1999, -330 б.
11 Жұмағожина Р. Баланы алты жаста тәрбиелеу -Алматы, 1996, -90 б.
12 Меңжанова. А.К. Мектепке дейінгі педагогика. – Алматы, -1984. 23б. -Алматы: Рауан, 1998.
13 Тұрыскелдина М.Т. Алты жасар баланың дене тәрбиесі. –Алматы 30б
14 СәтімбековаМ.С., Жұмабекова Ф.Н.. Қысқа мерзімде баланы мектепке даярлау бағдарламасы. - Алматы: РБК, 2001.47б.
15Савенков А.И. Методика проведения учебных исследований в детском саду. Учебная литература. - Самара, 2004.с .78
16 Смайылова. М. Значение фольклора и фольклористики (в конструктивный период). ─ М.,2007. С.63
17 Радлов В. Алтын сандық. ─ Алматы, 1993. [15 б].
18 ТатауроваН.Л., т.б. Мектепалды бағдарламасы. Алматы, 2001. 69б
19ЛебедеваС.С, Маневцова Л.М. Управление инновационным дошкольным образовательным учреждением в условиях социального партнерства. - Санкт-Петер-бург: Детство-Пресс, 2005.С.135
20 Жұмабаев М. Педагогика. ─ Алматы, 1994. 23б
21Алпысбаев Т. Қазақ халық әдебиеті. Т.З; Ертегілер. ─ Алматы: Жазушы» 1975ж. 135-1846.
22 Баймұратова Б, Тұрыскелдина М.Т, Жұмабекова Ф.Н. Оқыту
тәрбиелеу бағдарламасы. - Алматы.Рауан, 1992.56б
23 Бердібаев Р. Сарқылмас қазына. ─Алматы: «Мектеп», 1983ж., 145-2016.
24Типтік оқыту және тәрбиелеу бағдарламасы. -Алматы: Мектеп, 1989.
25Сабыров Т. С. Оқыту теориясының негіздері. ─ Алматы, 1993. ─ 64-бет.
26 Әбдірасылова А.Ә. Әр түрді жанрдағы мәтіндерді оқыту. ─ Астана,2003. [18-21]
27 Сәтімбекова М.С., Жұмабекова Ф.Н. т.б. Отбасында баланы мектепке дайындау. - Алматы: Шартарап, 2000. 138б
28 Әуелбаев Ш., Наурызбаева Ә, Ізғыттынов Р, Тәжімбетова С. Ана тілін оқыту әдістемесі. ─ Алматы,1998. 75б
29 Лесбаева С. Әдістемелік жұмыстарының жетістіктерінің диагностикасы. ─ //Мектеп. ─ 2006, №2. ─ б. 34-36.
30 Жаздықбаева М.Б. Мектепке дейінгі тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылық Шымкент. ─2015. 13-15.
31 Ядэшко В.И, СохинаФ.А. Мектепке дейінгі педагогика. - А.: Мектеп, 1981.154б
32 В.С.Мухина. Алтыжастағылар мектепте. - Алматы: Мектеп, 1989.89б
33 Косминская.Б.В. Балабақшадағы бейнелеу іс-әрекетінің теориясы мен методикасы. - Алматы: Мектеп, 1983.68б
34 Меңлібекова.Г Балабақша.- Алматы: Мектеп, 1987.88б
35 Әмірова Ә.С. Қөркем әдебиет.- Алматы: Мектеп, 1996.78б
36 Тұрыскелдина М.Т. Қимылды ойын.- Алматы: Мектеп, 1996.88б
37 Храпченкова Н. Меңгеруші.- Алматы: Мектеп, 1985.18б
38.Иманбеков Т Ойын.- Алматы: Мектеп, 1989.18б
39Левченко Т.А. Сурет салу.- Алматы: Мектеп, 1992.28б
40 Манкеш А.Е Балабақша.- Алматы: Мектеп, 1985.188б
41 Жиенбаева С Бейнелеу өнері.- Алматы: Мектеп, 2000.63б
42 Ветлугина.Н.А. Балабақшадағы эстетикалық тәрбие. -Алматы: Мектеп, 1983. 55б
ОҚУЛЫҚТАР МЕН САЙТТАР ТІЗІМІ
43 www. ya.ru
44 www.rambler.ru
45 www.google
46 www.traktat.ru
47 www.oim.ru
48 www.almaty.kitap.kz
2 Елбасының Қазақстан халқына Жолдауы арнайы шығарылым ( 2010 жыл) . -33б.Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев
3 ҚР-ның 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы //Егемен Қазақстан. - Алматы, 26.12.03 ж.-4-5б.
4 Баймұратова Б.Б. Сәтімбекова М.С, ЖұмабековаФ.Н., т.б. Балбөбек бағдарламасы. - Алматы: Шартарап,2000. 95б.
5 Типтік оқыту және тәрбиелеу бағдарламасы. -Алматы: Мектеп, 1989.23б.
Б.Баймұратова, М.Т.Тұрыскелдина, Ф.Н. Жұмабекова. Оқыту тәрбиелеу бағдарламасы. - Алматы.Рауан, 1992.
6 Қожахметова К. Қазақ этнопедагогикасының теориялық- методологиялық негіздері. Пед. ғыл. докт. дис. -Алматы, 1999, -330 б.
7 Баймұратова Б.Б Бақшадағы даярлық топ балаларының тілін дамыту. Алматы, 1984. 18-24б.
8 Меңдаяқова Қ Мектепке дейінгі бала тәрбиесі- Алматы: РБК, 2000.86б.
9 Сәтімбекова.М.С., Жұмабекова.Ф.Н. Біз мектепке барамыз (Хрестоматиялық жинақ). - Алматы: РБК, 2001.
10 Аралбаева Р. Балабақшада тәрбиелеу. -Алматы, 1999, -330 б.
11 Жұмағожина Р. Баланы алты жаста тәрбиелеу -Алматы, 1996, -90 б.
12 Меңжанова. А.К. Мектепке дейінгі педагогика. – Алматы, -1984. 23б. -Алматы: Рауан, 1998.
13 Тұрыскелдина М.Т. Алты жасар баланың дене тәрбиесі. –Алматы 30б
14 СәтімбековаМ.С., Жұмабекова Ф.Н.. Қысқа мерзімде баланы мектепке даярлау бағдарламасы. - Алматы: РБК, 2001.47б.
15Савенков А.И. Методика проведения учебных исследований в детском саду. Учебная литература. - Самара, 2004.с .78
16 Смайылова. М. Значение фольклора и фольклористики (в конструктивный период). ─ М.,2007. С.63
17 Радлов В. Алтын сандық. ─ Алматы, 1993. [15 б].
18 ТатауроваН.Л., т.б. Мектепалды бағдарламасы. Алматы, 2001. 69б
19ЛебедеваС.С, Маневцова Л.М. Управление инновационным дошкольным образовательным учреждением в условиях социального партнерства. - Санкт-Петер-бург: Детство-Пресс, 2005.С.135
20 Жұмабаев М. Педагогика. ─ Алматы, 1994. 23б
21Алпысбаев Т. Қазақ халық әдебиеті. Т.З; Ертегілер. ─ Алматы: Жазушы» 1975ж. 135-1846.
22 Баймұратова Б, Тұрыскелдина М.Т, Жұмабекова Ф.Н. Оқыту
тәрбиелеу бағдарламасы. - Алматы.Рауан, 1992.56б
23 Бердібаев Р. Сарқылмас қазына. ─Алматы: «Мектеп», 1983ж., 145-2016.
24Типтік оқыту және тәрбиелеу бағдарламасы. -Алматы: Мектеп, 1989.
25Сабыров Т. С. Оқыту теориясының негіздері. ─ Алматы, 1993. ─ 64-бет.
26 Әбдірасылова А.Ә. Әр түрді жанрдағы мәтіндерді оқыту. ─ Астана,2003. [18-21]
27 Сәтімбекова М.С., Жұмабекова Ф.Н. т.б. Отбасында баланы мектепке дайындау. - Алматы: Шартарап, 2000. 138б
28 Әуелбаев Ш., Наурызбаева Ә, Ізғыттынов Р, Тәжімбетова С. Ана тілін оқыту әдістемесі. ─ Алматы,1998. 75б
29 Лесбаева С. Әдістемелік жұмыстарының жетістіктерінің диагностикасы. ─ //Мектеп. ─ 2006, №2. ─ б. 34-36.
30 Жаздықбаева М.Б. Мектепке дейінгі тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылық Шымкент. ─2015. 13-15.
31 Ядэшко В.И, СохинаФ.А. Мектепке дейінгі педагогика. - А.: Мектеп, 1981.154б
32 В.С.Мухина. Алтыжастағылар мектепте. - Алматы: Мектеп, 1989.89б
33 Косминская.Б.В. Балабақшадағы бейнелеу іс-әрекетінің теориясы мен методикасы. - Алматы: Мектеп, 1983.68б
34 Меңлібекова.Г Балабақша.- Алматы: Мектеп, 1987.88б
35 Әмірова Ә.С. Қөркем әдебиет.- Алматы: Мектеп, 1996.78б
36 Тұрыскелдина М.Т. Қимылды ойын.- Алматы: Мектеп, 1996.88б
37 Храпченкова Н. Меңгеруші.- Алматы: Мектеп, 1985.18б
38.Иманбеков Т Ойын.- Алматы: Мектеп, 1989.18б
39Левченко Т.А. Сурет салу.- Алматы: Мектеп, 1992.28б
40 Манкеш А.Е Балабақша.- Алматы: Мектеп, 1985.188б
41 Жиенбаева С Бейнелеу өнері.- Алматы: Мектеп, 2000.63б
42 Ветлугина.Н.А. Балабақшадағы эстетикалық тәрбие. -Алматы: Мектеп, 1983. 55б
ОҚУЛЫҚТАР МЕН САЙТТАР ТІЗІМІ
43 www. ya.ru
44 www.rambler.ru
45 www.google
46 www.traktat.ru
47 www.oim.ru
48 www.almaty.kitap.kz
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті
Аубакирова Таңшолпан
Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылық
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
5В010100 – Мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу мамандығы
Түркістан – 2015
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті
Гуманитарлық ғылымдар факультеті
Білім технологиялары кафедрасы
Қорғауға жіберілді
Білім технологиялары кафедра
меңгерушісі
_____________ п.ғ.д., доцент Ортаев .Б
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және
басшылық
5В010100 – Мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу мамандығы
Орындаған: ________ Аубакирова Т
Ғылыми жетекшісі:
п.ғ.к., доцент ___________
Жаздықбаева М.Б.
Түркістан 2015
МАЗМҰНЫ
НОРМАТИВТІК 3
СІЛТЕМЕЛЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
АНЫҚТАМАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
... ... ... ... ... ..
БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН 6
ҚЫСҚАРТУЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
... ... ... ... ... ... ... ... ..
1 МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ МЕКЕМЕДЕ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ
БАСШЫЛЫҚТЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
1.1 Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және
басшылықтың психологиялық-педагогикалық 11
мәселелері ... ... ... ..
1.2 Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және
басшылықтың 24
мүмкіндіктері ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
... ...
2 МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ МЕКЕМЕДЕ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ
БАСШЫЛЫҚТЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ
2.1 Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және
басшылықтың 34
мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ..
2.2 Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және
басшылықтың 46
әдістері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... .
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 67
... ... ... ... ... ... ..
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . 69
ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 71
... ... ... ... ... ...
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
Бұл дипломдық жұмыста кeлeci нормативтік құжаттарға ciлтeмeлep
көрсетілген:
Балапан бағдарламасы балалар болашағының кепілі. Елбасының Қазақстан
халқына Жолдауы арнайы шығарылым Қазақстан Республикасының Президенті
Нұрсұлтан Назарбаев Парламент палаталарының бірлескен отырысында
Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағыты атты
Қазақстан халқына Жолдауы
ҚР-ның 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы Егемен
Қазақстан. - Алматы, 26.12.03 ж.
2007 жылдың 27 шілдесіндегі Қазақстан Республикасының Білім туралы
Заңы.
Қазақстан Республикасында 2005-2010 жылдарға арналған білім беруді
дамытудың Мемлекеттік бағдарламасы. - Астана, 2004.
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
тұжырымдамасы. - Астана, 2004.
Қазақстан Республикасында 2011-2020 жылдарға арналған білім беруді
дамытудың Мемлекеттік бағдарламасы. - Астана, 2010.
Типтік оқыту және тәрбиелеу бағдарламасы. -Алматы: Мектеп, 1989.
Б.Баймұратова, М.Т.Тұрыскелдина, Ф.Н. Жұмабекова. Оқыту тәрбиелеу
бағдарламасы. - Алматы.Рауан, 1992.
АНЫҚТАМАЛАР
Бұл дипломдық жұмыста келесі терминдерге сәйкес анықтамалар
көрсетілген:
Мемлекеттік жоғары кәсіби білім беру стандарты – жоғары білім беру
құрылымын, мазмұнын және жоғары білімнің негізгі бағдарламаларының көлемін
анықтайтын құжат.
Білім беру бағдарламасы – білім беру мазмұны мен оқу үдерісін
ұйымдастыру ерекшеліктерін сипаттайтын білім беру мекемелерінің нормативтік
– басқару құжаттары.
Оқу үдерісі – оқытудың арнайы ұйымдастырылған түріндегі жеке тұлғаның
жалпы дамуы мен тәрбиесінің, білім беру мақсатын айқындайтын біртұтас
педагогикалық үдерістің нақты көрінісі.
Менеджмент- (ағылшынша мanage – басқару, меңгеру, ұйымдастыру) – ұйымда
немесе кәсіпорында жұмыс істейтін адамдардың еңбегін басқара отырып, алға
қойған мақсатқа жетуді ұйымдастыра білу, әлеуметтік, оның ішінде білім беру
үрдістерін басқару принциптері, әдістері, құралдары мен нысандарының
жиынтығы
Жоспарлау- фирманың іс-әрекеттерінің мақсаттарын, оларға жетудің басты
бағыттары мен құралдарын анықтауды (белгілеуді) тілейді. Ұйымдастыруға
фирманың құрылымын құру және көзделген мақсаттарға жету үшін оның
бөлімдерінің өзара өсері мен үйлесімдігін қамтамасыз ету жатады.
Оқу бағдарламасы: әрбір оқу пәні бойынша меңгерілуге жататын білім,
іскерлік және дағдылардың мазмұны мен көлемін айқындайтын бағдарлама.
Құзыреттер – студенттердің оқыту үдерісі кезінде алған білім, іскерлік
және дағдысын кәсіптік қызметте практикалық тұрғыдан қолдана білу қабілеті.
Дидактикалық жүйе - оқыту мақсатына жету жолында қолданылатын бірыңғай,
іштей тұтас құрылым мен элементтер жиынтығы.
Бақылауға - жоспарланған нәтижелер мен нақты қол жеткен
нәтижелердің сәйкестігін анықтау және фирма қызметеріне түзету енгізу
жатады.
Техника-технологиялық міндеттер: оқытудың электронды методикасын
құру, мектептік локалдық жүйесін интернет технологиялық базасы арқылы құру,
әдістемелік орталықтармен ақпараттық жүйе құру.
Ұйымдастыру басқару міндеттері: мектептің дамуы үшін жаңа
функционалдық лауазымдар кіргізу, лауазымдық міндеттеріне өзгерістер
енгізу, мектептік әдетке айналған құрылымына өзгеріс енгізуге міндетті.
Координациялық кеңес міндеттері: мектепте проектілік жұмысты
ұйымдастыру шарттарын құруды, уақытша ұжымдастыру проектіні іске асыру
үшін құруды қамтиды; оқу-тәрбие үдерісінде мектептік ақпараттық
ресурстардын қолдану шарттарын құрады; білімге қатысты ортақ жоба құру,
іске асыру мақсатында отандық және шетелдік партнерлер, әріптестер іздеу,
өз мектебін әлемдік ақпараттық кеңістікке шығару, мектептшілік веб-
серверіндегі білім ресурстарын толықтыру
Инклюзивті білім беру. Мүмкіндігі шектеулі балалар басқа балалармен
бірдей мектепке дейінгі ұйымдарға арналған білім беру бағдарламалары
бойынша білім алады.
Басшылық -басқару субъектісінің қызметтер жиынтығын дейді
Іскерлік —стильмен жұмыс істейтін басшының белгісі.
БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР
ҚР МЖМБС – Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім
беру стандарты
ҰО- Ұйымдастырылған оқу іс әрекеті
ПДО- Пәндік-дамытушы орта
Кіріспе
Зерттеудің өзектілігі. Балапан бағдарламасы балалар болашағының
кепілі. Елбасының Қазақстан халқына Жолдауы арнайы шығарылым Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Парламент палаталарының
бірлескен отырысында Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының
басты бағыты атты Қазақстан халқына Жолдауын жариялады.
Мемлекет басшысы өз сөзінде қазақстандық жолдың жаңа кезеңі – ол
экономиканы нығайтудағы, халықтың әл-ауқатын арттырудағы жаңа міндеттер
екенін атап өтті. Қазіргі әлемде бұл әлеуметтік-экономикалық жаңғыртудың
негізгі мәселесі. Бұл Қазақстанның таяу онжылдықтағы дамуының басты бағыты.
Қазақстан халқы біртұтас, бірлігі мызғымас кемел елге айналды.
Дегенмен, біз күрмеуі қиын, қайшылығы мол алмағайып заманда өмір сүрудеміз.
Біздің міндетіміз – экономиканы осы сынаққа дайындау, оны
диверсификациялауды жалғастыру, - деп атап көрсетті Нұрсұлтан Назарбаев[1,
45б.].
Президент Қазақстан он бағыт бойынша кешенді міндеттерді жүзеге асыруы
қажеттігіне тоқталды.
Балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтамасыз ету
жөніндегі Балапан бағдарламасы Қазақстан Республикасы Президентінің 2010
жылғы 29 қаңтардағы Жаңа онжылдық – Жаңа экономикалық өрлеу – Қазақстанның
жаңа мүмкіндіктері атты Қазақстан халқына Жолдауын және Қазақстан
Республикасы Президентінің 2010 жылғы 1 қаңтардағы № 922 Жарлығымен
бекітілген Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму
жоспарын іске асыру мақсатында әзірленген[2, 33б.].
Бағдарламаның басты басымдығы 3-6 жасқа дейінгі балаларды
ұйымдастырылған тәрбиемен және оқумен қамту, оқу қызметіне балаларды сапалы
дайындау үшін жағдайлар жасау болып табылады[3, 4-5б].
Республика көлемінде мектепке дейінгі балалардың психологиялық
мәселелері Т.Тәжібаева[4. 95б], С.Балаубаев[5, 23б], М.Мұқанов[6, -330б
Ә.Алдамұратов[6-330б], Х.Шериазданова[7, 18-24б], Ғ.Ракимбеков[8],
А.Нұрахұнова[9, 86б.] т.б. сияқты психолог-ғалымдардың еңбектерінде
зерделенсе[10, -330б.], балалар көркем шығармаларының тәлімдік мәнін
М.Ғабдуллин[11, 90б], Б.Момышұлы[12, 23б], Б.Адамбаев[13, 30б],
Ш.Ахметов[14, 47б.], М.Әлімбаев[15, 78б], Қ.Жарықбаев[16, 63б],
С.Қалиев[17, 15б], Ә.Табылдиев[18, 69б], М.Балтабаев[19, 135б],
М.Бөлеев[20, 23б], З.Ахметова[21.135-1846], М.Құрсабаев[21.135-1846.],
М.Смайылова[21. 135-1846], М.Оразаев[21.135-1846.], С.Ұзақбаева[23-25, 145-
201б.], Қ.Қожахметова т.б. сияқты педагог-ғалымдар зерделеген[26, 18-21б ].
Елімізде мектепке дейінгі тәрбиенің ғылыми-теориялық және әдістемелік
мәселелерін зерттеген: Б.Баймұратова[27, 138б], Қ.Меңдаяқова[28, 75б.],
М.С.Сәтімбекова[29, 34-36б], М.Жаздықбаева[30, 13-15б], Р.М.Жұмағожина[31,
154б], А.К.Меңжанова[32, 89б], Ф.Жұмабекова[33, 68б]. Г.Меңлібекова[34,
88б], Ә.С.Әмірова[35, 75б], М.Т.Тұрыскелдина[36, 96б], Н.Храпченкова[37,
18б], Т.Иманбеков[38, 18б], Т.А.Левченко[39, 28б], А.Е.Манкеш[40, 188б],
С.Жиенбаева т.б. педагог-ғалымдардың еңбектерін атауға болады[41, 63б]. Бұл
ғылыми-педагогикалық еңбектердің құндылығы, республикадағы мектепке дейінгі
мекемелердің тәрбиелеу және білім беру іс-тәжірибелері талданып оны
ұйымдастарудың мазмұндарын, әдіс-тәсілдерін жаңартуда басшылыққа алатын
ғылыми-әдістемелік ұсыныстар болып саналуымен қатар, зерттеу жұмысымыздың
бағыт-бағдарын белгілеуге жағдай туғызды.
Мемлекеттік мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жалпыға міндетті
білім беру стандартының танымдық саласын іске асыру мақсатында білім беру
үдерісінде сараптаудан өткен және балалардың оқуына рұқсат етілген 300-ден
астам әдебиеттер пайдаланылады[42, 55б].Сөйлеу, ойлау қабілеттері, еркі
жағынан және мінез-құлқы бұзылған және дамуында басқа да ерекшеліктері бар
мектеп жасына дейінгі балаларды топтық және жеке психологиялық-
педагогикалық алып жүру бағдарламалары әзірленді және сынақтан өткізілді.
Жалпы білім беретін жүйесінің құрамдас бөлігі әрі алғашқы сатысы болып
есептелетін мектепке дейінгі қоғамдық тәрбие орындарының міндеті жанұямен
тығыз байланыс жасай отырып, сәбилерді жігерлі рухта тәрбиелеу, білім беру,
олардың дербес қасиеттері жетіле бастауына негіз қалау және мектептегі оқу
ісіне дайындау. Бағдарламаның мазмұны баланың жеке жас ерекшелік әлеуетін
ашу үшін жағдайлар жасауды, тұлғаның жан-жақты дамуына бағытталған білім
жүйесін қалыптастыруды, әлеуметтік ортада дұрыс қарым-қатынасқа қабілетті
шығармашыл тұлғаны тәрбиелеуді қарастыратын мектепке дейінгі ересек жастағы
балаларды оқыту мен тәрбиелеу мақсатын іске асыруға бағытталған.
Б.Ж. Ноғайбекова, И.А.Тирская, Г.К. Мақсұтова ерте жастағы (1 жастан
бастап 3 жасқа дейінгі) балаларды тәрбиелеу мен оқытуға арналған Алғашқы
қадам бағдарламасы Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту білім беру стандарты ҚР МЖМБС 1.001-
2009 талаптарына сәйкес әзірленген[43, 69б].
Бағдарламаның базалық мазмұнында мектепке дейінгі ұйымдардағы ерте
жастағы балалардың іс-әрекеттерінің барлық түрлері мен нысандарында жеке-
бағдарлық ыңғай жасау қарастырылған.
2030 Қазақстан Республикасының гүлденуі мен ұзақ мерзімді даму және
өркендеу бағдарламасын жүзеге асыру тарапынан жекелікті дамыту
проблемасымен мектепке дейінгі денсаулығы мықты баланы қалыптастыру маңызды
орын алады[44].
Әдістемелік басшылықты жүзеге асыру — тәрбиешілерге дұрыс көмек
көрсету, оларды үйрету және бақылау. Тәжірибеде әкімшілік құқықтарымен
әуестенген жас жетекшілер аз емес, олар тәрбиешілерді үйретуге, дер кезінде
көмек көрсетуге жеткілікті көңіл бөлмейді.
Тәрбиешілерге талап қойғанда әрқайсысының мүмкіндігін көре білетін,
дифференциалдық бап қажет. Тәрбиешінің педагогикалық шеберлігінің өсуі
осындай талаптарға негізделеді. Жас меңгерушінің тәрбиешілерге қоятын талап
мөлшерін білмей, тәжірибелі тәрбиешілер мен жас тәрбиешілерге бірдей қарап,
қиналатын кездерін біз тәжірибеде жиі кездестіреміз.
Сіз өзіңіз үшін не істеу керек (бұны әдетте меңгерушілер біледі) деген
сұраққа жауап тауып қана қоймай, осы жұмысты қалай іске асыру керек екенін
табады деп үміттенеміз.Оның көкейкестілігі мен ғылыми-педагогикалық
тұрғыдан зерттелмегендігі, тақырыпты Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие
жұмысын ұйымдастыру және басшылық деп таңдауымызға негіз болды.
Зерттеудің мақсаты: мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын
ұйымдастыру және басшылықты теориялық тұрғыдан негіздеу
Зерттеу нысаны: балабақшалардағы тәрбиелік-білім беру кешендері
Зерттеу пәні: мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру
және басшылық үдерісі
Зерттеудің міндеттері:
- мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылықты
ғылыми-педагогикалық тұрғыдан негіздеу;
- мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылық
көрсеткіштерін айқындау;
- мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылықты
ұйымдастыру жағдайын саралау;
- мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылыққа
әдістемелік нұсқаулар беру.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен теориялық мәні
1. Басшылық, ұйымдастыру, тәрбие, ұғымдарының мәні нақтыланып,
мазмұндық сипаттама берілді;
2. Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылық
мазмұны анықталып, отбасы тәрбиесіндегі мүмкіндігі айқындалды;
3. Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және
басшылықтың педагогикалық шарттары негізделді;
4. Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және
басшылықтың әдістемесі жасалып, іс тәжірибе өту кезінде тексерістен өтті.
Зерттеудің практикалық мәні: жоғары оқу орындарының студенттері мен
тәрбиешілерге арнап: мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру
және басшылықтың диагностикалық деңгейінің әдістемесі; аудиториялық және
аудиториядан тыс іс-әрекеттерде мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын
ұйымдастыру және басшылыққа байланысты әдістемелік нұсқаулар жасалып
пайдаланылуға берілді.
Зерттеу нәтижелерін жоғары және арнаулы орта педагогикалық оқу
орындарында, мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және
басшылық білімін, іскерліктері мен дағдыларын жетілдіру мақсатында
пайдалануға болады.
Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негіздері: халықтың материалдық
және рухани мәдениетті жасау мен сақтаудағы, олардың берік бірлестігіндегі
рөлін, ежелгі мәдени мұраға көзқарасын, қазақ этнопедагогикасын және оның
жүйеленген компоненттерін зерттеуге бірыңғай көзқарасты білдіретін
философиялық, этнопедагогикалық, этнопсихологиялық, этномәдениеттік,
педагогикалық тұжырымдамалар; ұлттық мәдениеттің тәрбие жұмысындағы орны
туралы ілімдер; жалпыадамзаттық құндылықтардың негізіндегі тәрбие
тұжырымдамаларын анықтайтын құжаттар болып табылады.
Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылыққа
байланысты тәрбие үлгісі жасалып пайдаланылуға берілді.
Зерттеу әдістері: тақырыпқа байланысты философиялық, психологиялық,
педагогикалық, әдістемелік әдебиеттерді ғылыми-теориялық тұрғыдан талдау,
тәрбие мазмұны мен бағдарламаны сұрыптау, тәрбиешілер мен ата-аналар
арасында сауалнама жүргізу, бақылау, озық педагогикалық тәжірибелерді
зерделеу, тәжірибелік-эксперимент жұмыстарының нәтижесіне баға беру, оларды
математикалық тұрғыда өңдеу ұсыныстар беру.
Зерттеудің базасы: Түркістан қаласы №31 мектеп балабақша, Әлия
балабақшасында өтті.
Диплом жұмысының құрылымы: Зерттеу жұмысы кіріспеден, екі бөлімнен,
тұжырымдар мен қорытындыдан, пайдаланған әдебиеттер тізімі мен қосымшадан
тұрады.
1 мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылықтың
ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
1.1 Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылықтың
психологиялық- педагогикалық мәселелері
Қазақстанның әлеуметтік-эконмикалық дамуы жалпы білім беру жүйесіне,
оның ішінде бастауыш буынға − мектепке дейінгі тәрбиеге жаңа талаптар қойып
отыр.
Еліміздің Президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат,
бір мүдде, бір болашақ атты Қазақстан Халқына Жолдауында Біздің болашаққа
барар жолымыз қазақстандықтардың әлеуетін ашатын жаңа мүмкіндіктер жасауға
байланысты. ХХІ ғасырдағы дамыған ел дегеніміз − белсенді, білімді және
денсаулығы мықты азаматтар деп атап айтқан.
Мұндай жан-жақты дамыған азаматты қалыптастыру мектепке дейінгі
жастан басталады.
Мектепке дейінгі жастағы балаларды дамытудың өзектілігі бір ғана
мақсатпен түсіндіріледі: терең ойлы, дені сау, ақылды және мейірімді бала
қалыптасатындай білім беру.
Адамды мектепке дейінгі жастан дамыту оның алдағы барлық өмірінің
анықтауышы болып табылады. Сондықтан мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту
мемлекет саясатының басым бағыттарының бірі.
Мектепке дейінгі жастағы балаларды оқыту жүйесіне инновациялық
технологиялар негізінде әзірленген ақпараттық технологиялар, электронды оқу-
әдістемелік кешендері енгізілуде.
Жаңа оқу жылының негізгі міндеттері:
- мектепке дейінгі білім берудің нормативті құқықтық базасын жетілдіру;
- мектепке дейінгі ұйымдар желісін арттыру және олардың материалды-
техникалық жағдайын, пәндік-дамытушы ортасын нығайту;
- мектепке дейінгі ұйымның оқу-тәрбиелеу үдерісінің бағдарламалық-
әдістемелік мазмұнын жаңарту;
- мектепке дейінгі білім беру педагогтарының біліктілігін артыру жүйесін
жетілдіру;
- ата-аналар қауымдастығымен ынтымақтастық болып табылады.
Қазіргі уақытта республиканың мектепке дейінгі ұйымдарында 670 мыңнан
астам баланы қамтыған 9 мыңдай мектепке дейінгі ұйымдар жұмыс істейді. 1
жастан 6 жасқа дейін балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен
қамту - 48,8% - ды, ал 3 жастан 6 жасқа дейін – 73,4%-ды құрайды.
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту мазмұнының басым бағыттары 2014-
2015 оқу жылында мектепке дейінгі білім беру жүйесі қызметінің негізі
бағыттары:
- сапалы мектепке дейінгі білім беруге қолжетімділікті қамтамасыз ету;
- тәрбие мен оқытудың инновациялық технологияларын ендіру негізінде
білім беру үдерісін жаңғырту;
- пәндік-дамытушы ортаны моделдеу;
- тәрбиелеу-білім беру үдерісіне ақпараттық-коммуникациялық
технологияларды тиімді ендіру;
- мектепке дейінгі ұйымдарда тілдердің үштұғырлылығын іске асыру;
- педагогикалық қызметкерлердің кәсіби біліктілігін жетілдіру;
- мектепке дейінгі ұйым қызметіне ата-аналарды тарту, бала тәрбиесі
үдерісінде өзара әрекеттің түрлі стратегияларын құру, отбасылық тәрбиені
жүзеге асыруда психологиялық-педагогикалық қолдау болып табылады.
Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі ұйымдары, олардың
ведомостволық бағыныстылығына және меншік нысандары, типтері мен түрлеріне
қарамастан, педагогикалық білім беру қызметін нормативті құжаттарға сәйкес
жүзеге асырады (қосымша 1).
Педагогикалық үдерісті ұйымдастырудағы әдістемелік тәсілдер. Мектепке
дейінгі білім беру саласында педагогикалық үдеріс келесі негіздерде
қамтамасыз етіледі:
- мектепке дейінгі жастағы балаларды тәрбиелеу және оқытуда тиімді
тәсілдер, мазмұнның бірлігі және сабақтастығы, тәрбиелеу және оқыту
әдістері;
- мектепке дейінгі ұйымдарда білім беру үдерісін жүзеге асыруда
инновациялық тәсілдер, оқытудың мақсатын, мазмұны мен әдістерін жаңартудың
әлеуметтік кесімділігі;
- танымдық әрекеттерді бес білім беру саласы арқылы ұйымдастырудағы
кіріктірілген тәсілдер (Денсаулық, Қатынас, Шығармашылық, Таным,
Әлеуметтік орта);
- сөйлесу, ойын, зерттеу әрекеттері арқылы білім беру үдерісін
интерактивті құру, ересектермен және құрбыларымен ынтымақтастық;
- жас ерекшеліктеріне сәйкес бала дамуының мониторингі;
- баланың жеке тұлғасын қалыптастыруда және оның қабілеттерін дамытуда
педагогикалық үдеріске қатысушылар – ата-аналар, педагогтар, әлеуметтік
орта арасындағы кешенді бірлестік;
- ақпараттық-коммуникациялық технологиялар.
Мектепке дейінгі ұйымдарда пәндік-дамытушы орта құру. Мектепке
дейінгі ұйымдар қызметінің үйлесімділігі және мектепке дейінгі жастағы
балаларды тәрбиелеу мен оқыту үдерісін жүзеге асыру үшін қауіпсіз пәндік-
дамытушы орта құруға ерекше көңіл бөлінуі қажет. Барлық мектепке дейінгі
ұйымдар Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілеріне
қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар санитариялық қағидаларын
бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 30
желтоқсандағы № 1684 Қаулысымен бекітілген ережелерді басшылыққа алады.
Пәндік-дамытушы ортаны ұйымдастырудың негізгі міндеті – балаларда
еркіндік пен белсенділікті анықтау үшін жағдайлар жасау.
Келесі міндет балалардың бірлескен әрекет пен ойында өздерінің
қызығушылығын ұйымдастыра білу мүмкіндігінен тұрады, бұл арқылы әлеуметтік
қабілеттерді дамытады:
- тіл табыса білу;
- түрлі әлеуметтік рөлдерді бөлу және орындау;
- бір-біріне көмектесу және қолдау;
- тапсырмаларды орындау.
ПДО білім беру әлеуетінің ең көп іске асырылуын қамтамасыз етуі,
қолжетімді болуы, яғни тәрбиеленушілердің ойын мен ойыншықтарға еркін
рұқсаты болуы қажет.
Секторларға (дамыту орталықтарына) жабдықтарды орналастыру балаларға
ортақ қызығушылықтары бойынша топтарға бірігуге мүмкіндік береді.
Міндетті құралдар танымдық әрекеттерді белсендіретін материалдар
болып табылады:
- дамытушы ойындар;
- техникалық құрылғылар және ойыншықтар;
- тәжірибелі-іздеу жұмыстарына арналған нәрселер;
- үйренуге арналған түрлі материалдар, эксперименттеу, коллекция жинақтау.
Балабақшада пәндік-дамытушы ортаны ұйымдастыру кезінде дамытушы
зонада түрлі тапсырмаларды ойластыра білетін барлық педагогтардың
шығармашылық қызметі қажет. Тапсырманы балалардың қызығушылығы мен
қажеттілігіне байланысты өзгертуге болады.
Мектепке дейінгі ұйымдарда білім беру үдерісін ұйымдастыру. Мектепке
дейінгі ұйымдар тәрбиелеу-білім беру үдерісін Алғашқы қадам, Зерек
бала, Біз мектепке барамыз негізгі білім беру бағдарламалары, 6 жастағы
балалардың мектепалды даярлығына арналған жалпы білім беру бағдарламалары,
Қайнар, Балбөбек балама бағдарламалары және т.б. негізінде жүзеге
асырады.
Білім беру бағдарламаларында мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың
Мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының талаптарына сәйкес мектепке
дейінгі білім берудің базалық мазмұны анықталған.
Білім беру үдерісі бес білім беру саласын Денсаулық, Қатынас,
Таным, Шығармашылық, Әлеуметтік орта кіріктіру арқылы қамтамасыз
етіледі, олардың әрқайсысы баланың жас ерекшелігіне байланысты мақсатты
бағыттары бар өзіндік тараулардан тұрады.
Денсаулық білім беру саласында балалардың денсаулығын нығайтуға,
салауатты өмір салтының ережелерін саналы түрде сақтауын қалыптастыруға,
сауықтыру-гигиеналық процедуралар өткізуге эмоциональды-жағымды қатынасқа,
қозғалыстарды жетілдіруге, физикалық және мықтылық қасиеттерін дамытуға,
балалардың дербестігіне бағытталған педагогикалық жұмыстардың шарттары мен
мазмұны, міндеттері белгіленген.
Денсаулық білім беру саласының базалық мазмұны ұйымдастырылған
оқу қызметінде іске асырылады:
1) дене шынықтыру;
2) тәртіп қауіпсіздік негіздері, валеология.
Қатынас білім беру саласында байланыстырып сөйлеуді дамытуды,
мектепке дейінгі ересек жастағы балалардың тілдік әрекетке жеке
қабілеттерін дамыту, мазмұнды диалог пен монолог құра білу іскерлігін,
тілдік шығармашылығын көрсетуге бағытталған жұмыстардың мазмұны мен
міндеттері қарастырылады.
Қатынас білім беру саласының базалық мазмұны ұйымдастырылған оқу
қызметінде іске асырылады:
- тіл дамыту;
- көркем әдебиет;
- сауат ашу және жазу негіздері;
- мемлекеттік, орыс және басқа тілдер.
Таным білім беру саласында баланың қоршаған ортада бағдарын кеңейту
және байыту, қоғамдық өмір, еңбек және ересектердің қызметі, экологиялық
мәдениет негіздері туралы түсініктерін қалыптастыруға бағытталған
педагогикалық жұмыстардың міндеттері, мазмұны мен шарттары айқындалып
көрсетіледі.
Таным білім беру саласының базалық мазмұны ұйымдастырылған оқу
қызметінде іске асырылады:
- сенсорика;
- қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру;
- құрастыру;
- экология негіздері;
- қоршаған ортамен таныстыру.
Шығармашылық білім беру саласы мектепке дейінгі кіші жастағы
балаларды шығармашылық - эстетикалық тәрбиелеуге, бала бойында эстетикалық
эмоциялар мен сезімдерді дамытуға, музыка, ән, бейнелеу өнері салаларында
қарапайым білім, білік және дағды элементтерін қалыптастыруға бағытталған.
Шығармашылық білім беру саласының базалық мазмұны ұйымдастырылған
оқу қызметінде іске асырылады:
- сурет салу;
- мүсіндеу;
- жапсыру;
- музыка.
Әлеуметтік орта білім беру саласында жеке тұлғаның әлеуметік
қасиеттерін дамыту, құрбыларымен және ересектермен тіл табысудың түрлі
құралдарын меңгеру, балалар қоғамын қалыптастыру міндеттері шешіледі.
Білім беру саласының мазмұнын іске асыру балалардың дербестігін,
адамгершілік қасиеттерін дамытуға, олардың өзін-өзі бағалауына ықпал етеді.
Әлеуметтік орта білім беру саласының базалық мазмұны
ұйымдастырылған оқу қызметінде іске асырылады:
- қоршаған ортамен таныстыру;
- экология;
- көркем әдебиет;
- өзін-өзі тану.
Әр білім беру саласының барлық тараулары бағдарламалық игеру
көрсеткіштерінің тізімімен аяқталады.
Аптаға ұйымдастырылған оқу қызметінің жалпы көлемі және оның ұзақтығы
жас кезеңдеріне байланысты МЖМБС талаптарына сәйкес оқу жоспарымен
анықталған:
Ерте топта (1 жастан 2 жасқа дейін) бағдарлама ұзақтығы 7-10 минутқа
дейін 7 сағ. ұйымдастырылған оқу қызметін қарастырады.
Бірінші кіші топта (2-ден 3 жасқа дейін) бағдарлама ұзақтығы 10-15
минутқа дейін 9 сағ. ұйымдастырылған оқу қызметін қарастырады.
Екінші кіші топта (3-тен 4 жасқа дейін) бағдарлама ұзақтығы 15-20
минутқа дейін 12 сағ. (оның ішінде 1 сағ. вариативті бөлім) ұйымдастырылған
оқу қызметін қарастырады.
Ортаңғы (естиярлар) топта (4-тен 5 жасқа дейін) бағдарлама
ұзақтығы 20-25 минутқа дейін 14 сағ. (оның ішінде 2 сағ. вариативті бөлім)
ұйымдастырылған оқу қызметін қарастырады.
Ересектер тобында (5-тен 6 жасқа дейін) бағдарлама ұзақтығы 25-30
минутқа дейін 20 сағ. (оның ішінде 3 сағ. вариативті бөлім) ұйымдастырылған
оқу қызметін қарастырады.
Вариативті компонент мектепке дейінгі ұйымның тақырыптық бағыты,
экспериментальды жұмысы, педагогтардың шығармашылық қызметі,
ұйымдастырылған оқу қызметінен тыс балалармен жұмысты, олардың мүддесі
және шетел тілдерін үйрету бойынша жұмысты болжайды.
Бағдарламаның вариативті бөлімінің мазмұнын анықтау үшін тәрбиеленушілер
мен ата-аналардың білім беру қажеттілігіне мониторинг жүргізіуі қажет.
Компьютерлерді қолдану арқылы өткізілетін ойын сабақтар 5-6 жастағы
балалардан бастап, аптасына 2 реттен көп болмауы тиіс. Компьютермен жеке
жұмыстың ұзақтығы:
- 5 жастағы балалар үшін – 5–7 минутты;
- 6 жастағы балалар үшін – 10 минутты құрайды.
Күн тәртібінде вариативті компонент сабақтарын өткізу уақыты мектепке
дейінгі ұйым әкімшілігінің құзіретінде болады.
Мектепке дейінгі ұйымдарда балаларға каникул қарастырылмаған. Жалпы
білім беретін мектептердің мектепалды даярлық сыныптарындағы балаларға
бірінші сынып оқушылары сияқты каникул қарастырылған.
Инклюзивті білім беру. Мүмкіндігі шектеулі балалар басқа балалармен
бірдей мектепке дейінгі ұйымдарға арналған білім беру бағдарламалары
бойынша білім алады. Мұндай балалар үшін балабақшада және топта бала
мүмкіндіктеріне сәйкес арнайы жағдайлар құрылады: пандустар, баланы
тақтаға, педагогке және т.б. жақын отырғызу.
Мектепке дейінгі ұйымдағы даярлық топтар және жалпы білім беретін
мектептегі мектепалды сыныптар. Балалардың мектепалды даярлығының негізгі
мақсаты мектепке дейінгі жастағы балалардың жалпы, жеке, физикалық дамуын,
білімді меңгеруге даярлығын қамтамасыз ету, балада оқу іс-әрекетін
меңгеруге қажетті жеке қасиеттерді қалыптастыру болып табылады.
Міндеттері:
- балалардың мектепте оқуға мақсатты және жүйелі даярлығы;
- жеке қабілеттерін және дарындылығын дамыту;
- балаларды ұлттық, жалпыадами этикалық және мәдени құндылықтарға баулу,
балалардың интеллектуалдық дамуы;
- жоғары рухани және адамгершілік негіздерін қалыптастыру;
- балалардың физикалық және психикалық денсаулығын нығайту;
- білім берудің өзара сабақтастығы мен үздіксіздігін қамтамасыз ету.
Мектепалды даярлық топтарда және сыныптарда сабақтарды ұйымдастыру
және өткізу мектепке дейінгі тәрбие және оқытуға арналған білім беру
бағдарламалары және Типтік оқу жоспары негізінде жүзеге асырылады.
Мектепалды даярлық топтары және сыныптары 5–6 жас аралығындағы балаларды
қамтиды.
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың Мемлекеттік жалпыға міндетті
стандарты мен үлгілік оқу жоспарларына сәйкес мектепалды даярлық топтары
мен сыныптарында оқу жүктемесі 24 сағатты құрайды, оның ішінде 20 сағат -
ұйымдастырылған оқу әрекетіне, 4 сағат – вариативті компонентке
қарастырылған.
Мектепалды даярлық топтары ұзақтығы 25-30 минуттан ұйымдастырылған оқу
іс-әрекетінің саны төрттен көп болмауы қажет. Әрбір сабақ арасындағы
үзіліс ұзақтығы 10-12 минут болуы қажет, бұл кезде бірқалыпты
қарқындылықпен қимыл-қозғалыс ойындары ұйымдастырылады.
Мектепалды даярлық топтары мен сыныптарында негізгі білім беру бағдарламасы
ретінде Біз мектепке барамыз және балама Мектепалды даярлықтың білім
беру бағдарламасы бағдарламасы қолданылады.
Бағдарламалар мектепте оқытуда балалар даярлығының контекстінде бала
тұлғасының психикалық және физикалық даму жағдайын қамтамасыз етуге
бағдарланған балабақша мен бастауыш мектеп арасындағы сабақтастықты
қарастырады.
Мектепалды даярлық топтары мен сыныптарында білім беру мазмұны
балалардың танымдық, қатынас, эстетикалық және физикалық потенциалын
дамытуға бағытталған Денсаулық, Қатынас, Таным, Әлеуметік орта және
Шығармашылық білім беру салалары арқылы жүзеге асырылады.
Білім беру үдерісінде тіл дамыту, жазу, санау, бейнелеу, құрастыру,
жапсыру және т.б. қамтамасыз ететін оқу-әдістемелік кешендері қолданылады.
Балалардың мектепке әлеуметтік-психологиялық даярлығы төмендегі дағды,
біліктермен анықталады:
- оқыту мотивациясы (мектепке барғысы келеді; оқудың маңыздылығы мен
қажеттілігін түсінеді; жаңа білім алуға қызығушылық танытады);
- құрбыларымен және ересектермен тіл табыса білуі (бала қарым- қатынасқа
тез ыңғайланады, агрессивті емес, сөйлесу кезінде мәселелі жағдайларынан
шығып біледі, ересектердің беделін мойындайды);
- оқыту міндетін қабылдай білу (мұқият тыңдау, қажеттілігі болса
тапсырманы нақтылау);
- басқа ортаға бейімделе білу (балалар ортасына), өзгелермен бірге
әрекеттесу, топтың мүддесіне бағыну.
Балалардың мектепке даярлығының психологиялық аспектілері:
- қолдың ұсақ бұлшық еттерін дамыту (қол жақсы дамыған, бала қарындашты,
қайшыны сенімді қолдана біледі);
- кеңістікті бағдарлау, қозғалыс үйлесімділігі (жоғары – төмен, алға –
артқа, оң – сол түсініктерін ажырата біледі);
- көз – қол жүйесінің үйлесімділігі (бала дәптерге қарапайым графикалық
бейнені – өрнекті, қашықтықта көрген пішінді дұрыс көшіре алады (мысалы,
кітаптан);
- логикалық ойлауды дамыту (салыстыру кезінде әртүрлі нәрселердің ұқсастығы
мен айырмашылықтарын табу, ортақ белгілеріне қарай заттарды топтарға дұрыс
топтастыра білу қабілеті);
- өзіндік зейінін дамыту (15-20 минут ішінде орындалған жұмысқа зейінін
сала білу қабілеті);
- өзіндік есте сақтауды дамыту (жанама есте сақтау қабілеті: есте
сақталған материалды нақты белгімен байланыстыру: сөз-сурет, немесе сөз-
жағдай).
Физиологиялық даярлық – физиологиялық және биологиялық даму деңгейі,
денсаулық жағдайы.
Тіл дамыту және сауат ашуды меңгеруге даярлық: Баланың мектепке
даярлығының басты критерияларының бірі фонематикалық есту болып табылады,
яғни:
- сөз тіркесінде берілген дыбысты анықтай білу;
- сөздерде дыбыстың орналасуын анықтай білу (сөздің басында, ортасында,
аяғында);
- сөздерге дыбыстық талдау жасау дағдыларын меңгеру: дауысты және дауыссыз
дыбыстар, қатаң, ұяң және үнді дауыссыз дыбыстарын ажырата білу;
- сөздерді буындарға бөле білу;
- 3-4 сөзден сөйлем құрастыра білу;
- жалпылама түсініктерді қолдана білу, зат есімге анықтама жасай білу;
- суреттер топтамасы, мазмұндық суреттер, берілген тақырып бойынша әңгіме
құрастыра білу;
- заттар туралы әңгіме құрастыра білу (ересектер ұсынған жоспар бойынша);
- шағын әдебиет мәтіндерінің мазмұнын өз еркімен, мәнерлі, дәйекті жеткізе
білу.
Қарапайым математикалық ұғымдарды дамыту және математиканы оқытуға
даярлық:
- саны белгілі нәрселерді санау және есептеу;
- онға дейінгі сандарды тура және кері санай білу;
- берілген санға көршілес сандарды (алдыңғы және кейінгі) атай білу;
- алғашқы ондық санының (жеке бірліктерден) және екі кіші саннан құралған
санның құрамын білу;
- цифрларды білу: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9;
- +, -, = таңбаларын білу, арифметикалық таңбаларды қолдана білу;
- цифрлардың арақатынасын және заттардың санын білу;
- қосу және азайтуға есептер құрастыру және шеше білу қабілеті;
- геометриялық пішіндерді білу: шеңбер, шаршы, төртбұрыш;
- шеңберді, шаршыны екі және төрт бөлікке бөле білу;
- тор жол қағаз бетіне бағдарлауды үйрене білу.
Баланың ой-өрісі және білімді меңгеруге даярлығы:
- үйдің мекен-жайын, телефонын, ата-анасының толық аты-жөнін және отбасы
құрамын атай білу;
- ересектер қызметінің әртүрлі түрлері туралы жалпы түсініктің болуы;
- қоғамдық орындарда және көшеде жүріс-тұрыс ережелерін білу;
- жыл мезгілдері және маусымдық құбылыстар туралы жалпы түсініктің болуы;
- ай, апта күндерінің аттарын және олардың реттілігін білу.
Мектепке даярлық кезінде балаға пайдалы сабақтар:
Қолдың ұсақ бұлшық еттерін дамыту:
- әртүрлі конструкторлармен жұмыс;
- қайшымен, ермексазбен жұмыс;
- альбом бетіне сурет салу (қарындашпен, бояумен).
Дамыту жаттығулары және ойындар арқылы балалардың танымдық қабілеттерін
дамыту (есте сақтау, зейін, қабылдау, ойлау):
- ойнаймыз, оқимыз, дамимыз;
- ойлау қабілетін қалыптастыру ойындары;
- тор жол бетіне сурет саламыз;
- сызбалар;
- суреттің екінші жартысын аяқта;
- графикалық диктанттар;
- кеңістікте бағдарлау;
- ұқсас суреттерді боя.
Жоғарыда аталған білім, іскерлік және дағдылар әрқайсысы балаларды
мектепке даярлауға бағытталған дербес бөлімдерден тұратын білім беру
салалары арқылы жүзеге асырылады.
Әрбір білім беру саласында мектепке дейінгі ересек жастағы балаларда
білім, іскерлік және дағдыларды меңгеру деңгейі бойынша күтілетін нәтижелер
анықталған.
Мектепалды даярлыққа арналған оқу материалдары. Мектепалды даярлыққа
арналған оқу материалдары пәндік жинақтармен ұсынылған. Әрбір жинаққа
әліппе – дәптер, дидактикалық материалдар, оқулық - хрестоматия,
мультимедиялық - анимациялық электронды құралдар және әдістемелік нұсқаулық
кіреді.
Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында қауіпсіз жағдайлар құру.
Мектепке дейінгі ұйымның меңгерушісі, педагогтары, мамандары және басқа
қызметкерлері Қазақстан Республикасы заңнамасына сәйкес балаларды тәрбиелеу
мен дамытуға арналған тыныш және қауіпсіз жағдайлар құруға нақты
жауапкершілік алады.
Мектепке дейінгі ұйым меңгерушісі:
- балалардың денсаулығы мен өміріне;
- сапалы тәрбие мен оқытуды қамтамасыз етуге;
- нормативті-құқықтық актілер талаптарына сай қажетті материалды-
техникалық, білім беру-дамыту ортасын құруға;
- балалар мен педагогтар ұжымында жағымды шығармашылық орта қалыптастыруға;
- педагогтардың кәсіби құзіреттілігін арттыруға;
- ата-аналар қауымдастығымен, білім беру органдарымен, өзге де мүдделі
органдар және ұйымдармен байланыс орнатуға;
- мектепке дейінгі ұйымды күзеттің техникалық құралдарымен (бейнебақылау
жүйесі) жабдықтауға, мектепке дейінгі ұйымда қауіпсіз жағдайлар құру үшін
Internet желісіне қосылған сандық IP бейнекамераларын орнатуға тікелей
жауапкершілік алады.
Оқу-тәрбиелеу үдерісін ұйымдастыру барысында әдіскердің рөлі орасан
зор. Ол өз кезегінде, педагогикалық үдеріс барысын сапалы әдістемелік
бағдарламамамен қамтамасыз етуге, педагогтарға жоспар құрып, күн тәртібін,
жұмыс циклограммасын орнатуға көмек көрсетуге, технологиялық карталарды
дұрыс безендіріп, толтыруға және баланың даму деңгейіне байланысты
мониторинг жүргізуге міндетті.
Әдіскер педагогтардың біліктілігін арттыруды ұйымдастыруға, озық
тәжірбиелермен бөлісуге және таратуға, кеңес отырыстарын, сайыстар мен
байқаулар және т.б. өткізуге жауапты. Тәрбиешілер, педагогтар, ата-аналар
мен басқа да мамандар арасында өзара қарым-қатынасты үйлестіреді.
Әдіскер мектепке дейінгі ұйым қызметін келесі бағыттармен қамтамасыз
етеді:
- тақырыптық жоспар мен пәндік және оқу курсының бағдарламаларын құру;
- оқыту мен тәрбиелеудің мазмұнын, құралдарын, әдістері мен түрлерін
анықтауға көмектесу;
- жас ерекшеліктеріне сәйкес сабақ кестелерін құру;
- озық практикалық тәжірибелерді ендіру және тарату;
- тәрбиешілер, педагогтар, ата-аналар мен басқа мамандары арасында өзара
қарым-қатынас орнату.
Тәрбиеші оқу үдерістерін ұйымдастырады:
- топтағы оқу-тәрбиелеу жұмыстарын жоспарлайды;
- балалардың денсаулығы мен өмір қауіпсіздігіне жауап береді;
- денсаулық сақтау қызметін орындайды;
- бес білім беру салаларын кіріктіру аясында пәндік-дамытушы ортасы құрады;
- балалармен жұмыста жеке-оңтайландырылған тәсілді іске асырады;
- дамуында ауытқушылығы бар балалармен түзету жұмыстары саласындағы
мамандарға көмек көрсетеді;
- қол жеткізген қорытынды сараптамаларға сүйене отырып, алдағы жұмыстың
жобасын әзірлейді.
- озық педагогикалық тәжірибелерді зерделеумен шұғылданады;
- білім беру үдерісіне инновациялық әдістер мен технологияларды ендіреді;
- балаларды тәрбиелеу мен оқытуға мәселелері бойынша ата-аналарға
консультациялық көмек береді.
Қос қызмет бойынша педагогтар: мектепке дейінгі ұйымдардың мұғалім-
дефектологы, мұғалім- логопеді:
- балалардың психикалық, физикалық және физиологиялық бұзушылығына
диагностика жүргізеді;
- көрінген бұзушылықтың құрылымын және деңгейін анықтайды;
- бұзылған функцияларды қалыптастыру бойынша жеке және топтық түзетулерді
жүзеге асырады;
- мүмкіндігі шектеулі балаларды әлеуметтендіруге ықпал етеді;
- дамуында ауытқушылықтары бар балаларға көмек көрсетудің арнайы әдістері
мен жолдарын қолдану бойынша педагогикалық қызметкерлерге, ата-аналарға
кеңес береді.
Дене шынықтыру нұсқаушысы:
- ұйымдастырылған оқу қызметін жоспарлайды және жүзеге асырады;
- дене тәрбиесі бойынша озық педагогикалық тәжірибені зерделейді;
- инновациялық технологияларды қолданады;
-денсаулық сақтау сұрақтары бойынша ата-аналарға консультациялық көмекті
жүзеге асырады;
- санитарлық-гигиеналық жағдайларды және қауіпсіздік шараларын қамтамасыз
етеді;
- арнайы медициналық топтағы балалармен қосымша сабақтар өткізеді.
Педагогтар мен мамандардың біліктілігін арттыру. Бүгінгі күннің талаптарына
сәйкес мектепке дейінгі ұйым педагогы:
- үнемі өзіндік білімін көтерумен шұғылданады;
- педагогтар мен ата-аналарға арналған ашық сабақтар өткізеді;
- инновациялық әдістер мен технологияларды меңгереді;
- мақалалар, баяндамалар дайындау арқылы өз әлеуетін жүзеге асырады;
- жиі біліктілігін арттырады;
- біліктілікті арттыру үшін педагогикалық кадрларды аттестациялаудан
уақтылы өтеді;
- тәлімгер ретінде жас педагогтарға көмек көрсетеді;
- педагогтарға арналған түрлі байқауларға қатысады;
- өз жетістіктерінің нәтижесі бойынша портфолио әзірлейді.
1.2 Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және
басшылықтың мүмкіндіктері
Негізгі функционалдық міндеттері:Өз құзыреттілігі шеңберінде мектепке
дейінгі тәрбие мен оқыту саласында бірыңғай мемлекеттік саясатты
қалыптастыруға және жүзеге асыруға қатысу. Мектепке дейінгі тәрбие мен
оқытудың жағдайы туралы статистикалық есептерді жинап, талдау жұмысын
жүзеге асыру. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту қызметінің бағыттары
бойынша мониторинг жасап, Қазақстан Республикасының Білім және ғылым
министрлігіне статистикалық және басқа ақпаратты ұсыну. Мектепке дейінгі
тәрбие мен оқыту қызметін жүзеге асыратын заңды тұлғалардың есебін жүргізу
(білім беру қызметінде лицензияны қажет етпейтін түрлері үшін) және
мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту мазмұны бойынша мәліметтер қорын құру.
Мектепке дейінгі әртүрлі типтегі ұйымдарға балаларды жасақтау жүргізу.
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытуда инновациялық бағдарламалардың және
тәжірибелік алаңдардың, озат педагогикалық тәжірибелер мен ғылымның
жетістіктерін пайдалану жұмыстарын үйлестіру. Өз құзіреттілігі шеңберінде
мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту мәселесі бойынша қалалық семинар-
кеңестер, семинар-практикумдар, ғылыми-әдістемелік конференциялар
ұйымдастыру, республикалық және халықаралық конкурстарды дайындап, өткізуге
қатысу. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту саласында озық тәжірибені
зерделеу мен таратуды ұйымдастыру, тәжірибелік алаңдардың жұмысын
үйлестіру.
Педагогикалық басқарудың білім беру жүйесіндегі басты объектісі —
өсіп келе жатқан ұрпақтың іс-әрекеті. Оларды оқыту мен тәрбиелеуді басқару
не тікелей (мұғалімдер, тәрбиешілер арқылы), не жанама — мемлекеттік
қоғамдық ұйымдар арқылы жүргізіледі.
Басқару субъектісінің қызметтер жиынтығын басшылық дейді.
Еліміздің тәуелсіздік алған жылдар ішінде егемен еліміздің, қоғамымыздың
әлеуметтік-саяси және басқа да салаларында түбегейлі өзгерістер болып
жатыр. Соның бірі-білім беру саласы. Қай кезеңде болмасын жас ұрпаққа білім
мен тәрбие беру қоғам алдындағы ең жауапты, маңызды іс болып қала береді.
Сондықтан мемлекетіміздің даму, жаңару жолындағы жаңалықтар мен түрлі
өзгерістер еліміздің білім беру саласында да өз әсерін тигізуде.
Бүкіл әлемдік білім беру кеңістігіне ұмтылыстар, қоғам дамуында
қалыптасып отырған жаңа жағдаяттар, тыңнан туындаған мәселелер, өзгеріп
жатқан өмірге бейімделу қажеттілігі туындап отыр. Осыған мемлекетімізде
білім беру мен жас ұрпақты тәрбиелеуге ерекше көңіл бөлінуде. Соның бірі –
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
тұжырымдамасының жариялануы болса, Президентіміз Н.Назарбаевтың Қазақстан
халқының әл-ауқатын арттыру мемлекеттік саясаттың басты мақсаты атты
Қазақстан халқына жолдауында да білім беруге үлкен мән беріліп отыр.
Мемлекетіміздің тек саясат пен экономика емес, білім беру жүйесінде де
үнемі назар аударуы еліміздің болашағы жайындағы кемел ойлардан туындап
отырғаны түсінікті. Өйткені, ел байлығы тек мұнай мен газ емес, адам екені
белгілі. Қай қоғамда болмасын шешуші фактор – адам және жеке тұлға болып
қала бермек.
Ғылым мен техника аршындап алға басқан, қарыштап қадам басқан ХХІ
ғасырда бүкіл әлемді шарпып келе жатқан жаһандану үдерісі, ғылым мен
білімді игерудегі бәсекелестіктер т.б. дүние өзгерістері бізді де
толғандырады. Болашақта тек білімді ел ғана қандайда болмасын
бәсекелестікке төтеп бере алып, өзін-өзі сақтап қалатыны сөзсіз. Ел
болашағы – білімді ұрпақта. Сондықтан білім беру саласында жасалып жатқан
жаңа реформаларды жүзеге асыру білім беру мекемелеріне ортақ іс.
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
тұжырымдамасында Мектепке дейінгі тәрбие – үздіксіз білім берудің алғашқы
сатысы. Ол баланың жеке бас ерекшелігін ескере отырып дамытатын орталық
делінген .
Әлемдік білім кеңістігінде мектепке дейінгі педагогиканың мәселелерін
шешуде тәрбиелеу мен білім берудің жаңаша жетілдірілген әдіс – тәсілдерін
іздестіру, үнемі жаңалыққа жол ашу бағыттары қарастырылуда. Ғасырдан астам
тарихы бар және әлемдік қоғамдастықта балаларға мектепке дейінгі тәрбие мен
білім берудің негізгі нысаны ретінде сыннан өткен балабақша бүгіні де
үздіксіз білім берудің алғашқы баспалдағының үлгісі болып қалып отыр.
Мектепке дейінгі білім мекемелері басшылары алдында тәрбие мен білім
беру ісінің мазмұнын серпінді түрде дамыта отырып, тиімділігі мен сапасын
арттыру міндеті тұр. Осы заманғы басшы мектеп жасына дейінгі балаларды
оқыту, тәрбие және дамыту әдістемелері, сонымен қатар әдістемелік қызметті
басқару мәселелерінде білікті болуы тиіс. Мектепке дейінгі мекемедегі
әдістемелік қызмет педагогикалық ұжымның жұмысын білім беру бағдарламалары
міндеттерін шешуге бағыттайтын болғандықтан басқару ісіне жатады.
Басқарудың тиімді тәсілі- менеджменттік басқару. Ю.Конаржевский
Менеджмент және мектепішілік басқару кітабында Ұстанымдар жүйесі ашық
және оны өмірде игеру, теориялық одан әрі ұғыну барысында басқа
ұстанымдармен толығып отырады дей келе, ұстанымның бірнеше түрін ажыратып
көрсетеді.
Адамға құрмет және сенім ұстанымы. Бұл ұстаным оқу-тәрбие үрдісін
ұйымдастырушыға бірнеше талаптар қояды. Олардың ішінде мыналарға назар
аударған жөн.
- адамның жеке басының беделін құрметтеу, адамның құқы мен
мүмкіндіктерін мойындау;
- өзара құрмет егізінде сенімділік ахуалдықалыптастыру;
- адамға өзін-өзі таныту, өз мүмкіндіктерін ашып көрсету үшін жағдай
жасау;
- бастамашылдықты, шығармашылық биімділікті, ұжымда өз орнын таба білуді
барынша дамыту.
Ынтымақтастық ұстанымы. Талаптар:
- адаммен педагогикалық жүйенің пассивті элементі емес, белсенді факторы
ретінде санасу;
- педагогтардың жеке қасиетін білу және ескеру;
- білім мекемесінде жоғары өнімділікті жұмыстық ахуалды қалыптастыру;
- педагогтың бойындағы балаларға деген ізгіліктік қатынастарды,
құзіреттілікті, басшылықты, жауапкершілікті бағалау;
- мамандар тарапынан болатын кез-келген педагогикалық мақсатқа лайықты
бастамаларға қолдау көресту, мұқияттылық, көзқарас таныту.
- Тұрақты жаңғырту ұстанымы. Бұл ұстаным жаңа технологияларды және
оқыту мен тәрбие әдістемелерін игеру, ұйымдастыру және психологиялық
құралдарды өзгерту, үрдістерді ұйымдастырудың негізгі басшылық ұстанымы
болып табылады. Осы ұстаным негізінде жаңашылдық қалыптасады. Жаңашылдықты
енгізуді үйретуден бастау керек. Әрбір жаңаша құрылатын тиімді жұмыс
бағдарламасының 5 сатысы болады.
Әр жұмысты тапсырмаларға бөліп, әр бөлімді жан-жақты түсіндіріп шығу
керек.
Түсіндіріп қоймай, өзіңіз соны істеп көрсетуіңіз керек. Енді өзі жасап
көруіне мүмкіндік беріңіз.
Атқарылған іске ағымдық бақылау жасау, міндетті түрде мадақтау.
Жетістікті айтып мақтауын жеткізу, ал кеткен кемшілікті өз мойыныңызға
алып, оны өзіңізден іздеңіз.
Осы аталған ұстанымдарды ескерген жағдайда ғана әдістемелік жұмыс
нәтижесі болары белгілі.
Әдістемелік жұмыс – мектепке дейінгі мекемедегі барлық педагог
қызметкерлердің өз мамандығын жетілдіретін, шеберлікті арттыратын, озат
тәжірибе мен ғылым жаңалықтарын өз жұмысына шығармашылықпен енгізетін
бірден-бір жұмыс түрі.
Балабақшадағы әдістемелік жұмысқа жетекшілік ететін бірден-бір адам,
ол — әдіскер. Басқару қызметінің негізгі ерекшеліктері мен заңдылықтарын
білместен әдістемелік жұмысты сауатты ұйымдастыру мүмкін емес.
Педагогикалық үрдістің тиімділігі әдіскердің барлық басқару қызметтерін
бірдей дәрежеде сапалы орындауымен анықталады. Сондықтанда әдіскер мектеп
жасына дейінгі балаларды оқыту, тәрбие және дамыту әдістемелері және жүйелі
бассқару мәселелерінде білікті болуы керек. Әдіскер өз жұмысын ғылыми
негізде теориялық тұрғыда сауатты жүргізе білсе, онда практикада жүйелілік,
бірізділік қалыптасып нәтижесі табысты болмақ.
Әрқашан даму үстіндегі кәсіби білім көтеру жүйесінің басты тұлғасы –
кәсіби дайындығы жоғары, жеке басының емес, педагогтың жағдайын ойлайтын,
жаңа талапқа сай технологияны тез меңгере алатын және оны оқу-тәрбие
үрдісінде шебер қолдана білуге үйрететін — әдіскер.
Кәсіби білім көтеру гуманизмі бұрынғы Маған тәуелді адамдарға әмір
жүргіземін деген көзқарасты жойып, Менің мамандығыма мұқтаж адамдарға
көмектесемін деген бағытты ұстанады.
Әдіскер маман иелерінің есінде болатын жайт: ең алдымен әдіскер жоғары
мәдениетті, өз ісіне жауапты, тыңдаушыларға немқұрайлы қарамайтын, олардың
көңілінен шыға білетін маман болуы тиіс. Білім беру жүйесінің қазіргі заман
талабы қатардағы әдіскерден жаңашыл болуды, кәсіби шебер, өмірге
бейімділікті, қызметте жақсы нәтиже көрсете білуді талап етеді. Білім
жетілдіру жүйесінің басты міндеті – маманға көмек көресту.
Білім беру жүйесіндегі бұл категория — өз қызмет талабына байланысты
әдістеме ілімімен кәсіби шұғылданатын педогогикалық қызметкер.
Әдіскер белгілі бір педагогикалық жүйені әдістеме жағынан қамтамасыз
етеді, педогогикалық кадрлардың кәсіби білімін жетілдіруге қатысады.
Әдіскердің өмірден алған тәжірибесі, қабілеті, адамгершілігі,
қарапайымдылығы, мінез-құлқы әлдеқайда жоғары деңгейде болуы тиіс. Ол
қандай қиын жағдай болсын, кедергілерге қарамастан педагогтармен тікелей
тынымсыз жұмыс жасайды.
Мектепке дейінгі мекеме әдіскерінің моделі
Кәсіби шеберлігі:
1.Ғылыми-педагогикалық ойлауда жаңаша стиль қалыптасқан, шығармашылық
шешімдер қабылдай алатын.
2. Адамдардың психологиясын зерттей алатын.
3. Өз жұмысына нақты талдау жасайтын
4. Қатал талап ете алатын және демократиялық тұрғыда басқара алатын.
Жеке қасиеттері:
1.Рухани мәдениетті, сендіре білетін, адамдарды белсенділікке тәрбиелеуші.
2.Шынайы зиялы.
3.Сыншыл және өзіне сыни қарайтын.
4.Педагогикалық сезімтал, жаңашыл еңбек сүйгіш.
Лидерлік қабілеті бар, әдістемелік жұмысқа шығармашылық пен жетекшілік
ететін жеке тұлға.
Нәтижелілігі:
1.Мемлекеттік стандарт талаптарына сай жоспарланған нәтижеге ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті
Аубакирова Таңшолпан
Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылық
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
5В010100 – Мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу мамандығы
Түркістан – 2015
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті
Гуманитарлық ғылымдар факультеті
Білім технологиялары кафедрасы
Қорғауға жіберілді
Білім технологиялары кафедра
меңгерушісі
_____________ п.ғ.д., доцент Ортаев .Б
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және
басшылық
5В010100 – Мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу мамандығы
Орындаған: ________ Аубакирова Т
Ғылыми жетекшісі:
п.ғ.к., доцент ___________
Жаздықбаева М.Б.
Түркістан 2015
МАЗМҰНЫ
НОРМАТИВТІК 3
СІЛТЕМЕЛЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
АНЫҚТАМАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
... ... ... ... ... ..
БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН 6
ҚЫСҚАРТУЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
... ... ... ... ... ... ... ... ..
1 МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ МЕКЕМЕДЕ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ
БАСШЫЛЫҚТЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
1.1 Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және
басшылықтың психологиялық-педагогикалық 11
мәселелері ... ... ... ..
1.2 Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және
басшылықтың 24
мүмкіндіктері ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
... ...
2 МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ МЕКЕМЕДЕ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫН ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ
БАСШЫЛЫҚТЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ
2.1 Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және
басшылықтың 34
мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ..
2.2 Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және
басшылықтың 46
әдістері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... .
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 67
... ... ... ... ... ... ..
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . 69
ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 71
... ... ... ... ... ...
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
Бұл дипломдық жұмыста кeлeci нормативтік құжаттарға ciлтeмeлep
көрсетілген:
Балапан бағдарламасы балалар болашағының кепілі. Елбасының Қазақстан
халқына Жолдауы арнайы шығарылым Қазақстан Республикасының Президенті
Нұрсұлтан Назарбаев Парламент палаталарының бірлескен отырысында
Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағыты атты
Қазақстан халқына Жолдауы
ҚР-ның 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы Егемен
Қазақстан. - Алматы, 26.12.03 ж.
2007 жылдың 27 шілдесіндегі Қазақстан Республикасының Білім туралы
Заңы.
Қазақстан Республикасында 2005-2010 жылдарға арналған білім беруді
дамытудың Мемлекеттік бағдарламасы. - Астана, 2004.
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
тұжырымдамасы. - Астана, 2004.
Қазақстан Республикасында 2011-2020 жылдарға арналған білім беруді
дамытудың Мемлекеттік бағдарламасы. - Астана, 2010.
Типтік оқыту және тәрбиелеу бағдарламасы. -Алматы: Мектеп, 1989.
Б.Баймұратова, М.Т.Тұрыскелдина, Ф.Н. Жұмабекова. Оқыту тәрбиелеу
бағдарламасы. - Алматы.Рауан, 1992.
АНЫҚТАМАЛАР
Бұл дипломдық жұмыста келесі терминдерге сәйкес анықтамалар
көрсетілген:
Мемлекеттік жоғары кәсіби білім беру стандарты – жоғары білім беру
құрылымын, мазмұнын және жоғары білімнің негізгі бағдарламаларының көлемін
анықтайтын құжат.
Білім беру бағдарламасы – білім беру мазмұны мен оқу үдерісін
ұйымдастыру ерекшеліктерін сипаттайтын білім беру мекемелерінің нормативтік
– басқару құжаттары.
Оқу үдерісі – оқытудың арнайы ұйымдастырылған түріндегі жеке тұлғаның
жалпы дамуы мен тәрбиесінің, білім беру мақсатын айқындайтын біртұтас
педагогикалық үдерістің нақты көрінісі.
Менеджмент- (ағылшынша мanage – басқару, меңгеру, ұйымдастыру) – ұйымда
немесе кәсіпорында жұмыс істейтін адамдардың еңбегін басқара отырып, алға
қойған мақсатқа жетуді ұйымдастыра білу, әлеуметтік, оның ішінде білім беру
үрдістерін басқару принциптері, әдістері, құралдары мен нысандарының
жиынтығы
Жоспарлау- фирманың іс-әрекеттерінің мақсаттарын, оларға жетудің басты
бағыттары мен құралдарын анықтауды (белгілеуді) тілейді. Ұйымдастыруға
фирманың құрылымын құру және көзделген мақсаттарға жету үшін оның
бөлімдерінің өзара өсері мен үйлесімдігін қамтамасыз ету жатады.
Оқу бағдарламасы: әрбір оқу пәні бойынша меңгерілуге жататын білім,
іскерлік және дағдылардың мазмұны мен көлемін айқындайтын бағдарлама.
Құзыреттер – студенттердің оқыту үдерісі кезінде алған білім, іскерлік
және дағдысын кәсіптік қызметте практикалық тұрғыдан қолдана білу қабілеті.
Дидактикалық жүйе - оқыту мақсатына жету жолында қолданылатын бірыңғай,
іштей тұтас құрылым мен элементтер жиынтығы.
Бақылауға - жоспарланған нәтижелер мен нақты қол жеткен
нәтижелердің сәйкестігін анықтау және фирма қызметеріне түзету енгізу
жатады.
Техника-технологиялық міндеттер: оқытудың электронды методикасын
құру, мектептік локалдық жүйесін интернет технологиялық базасы арқылы құру,
әдістемелік орталықтармен ақпараттық жүйе құру.
Ұйымдастыру басқару міндеттері: мектептің дамуы үшін жаңа
функционалдық лауазымдар кіргізу, лауазымдық міндеттеріне өзгерістер
енгізу, мектептік әдетке айналған құрылымына өзгеріс енгізуге міндетті.
Координациялық кеңес міндеттері: мектепте проектілік жұмысты
ұйымдастыру шарттарын құруды, уақытша ұжымдастыру проектіні іске асыру
үшін құруды қамтиды; оқу-тәрбие үдерісінде мектептік ақпараттық
ресурстардын қолдану шарттарын құрады; білімге қатысты ортақ жоба құру,
іске асыру мақсатында отандық және шетелдік партнерлер, әріптестер іздеу,
өз мектебін әлемдік ақпараттық кеңістікке шығару, мектептшілік веб-
серверіндегі білім ресурстарын толықтыру
Инклюзивті білім беру. Мүмкіндігі шектеулі балалар басқа балалармен
бірдей мектепке дейінгі ұйымдарға арналған білім беру бағдарламалары
бойынша білім алады.
Басшылық -басқару субъектісінің қызметтер жиынтығын дейді
Іскерлік —стильмен жұмыс істейтін басшының белгісі.
БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР
ҚР МЖМБС – Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім
беру стандарты
ҰО- Ұйымдастырылған оқу іс әрекеті
ПДО- Пәндік-дамытушы орта
Кіріспе
Зерттеудің өзектілігі. Балапан бағдарламасы балалар болашағының
кепілі. Елбасының Қазақстан халқына Жолдауы арнайы шығарылым Қазақстан
Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Парламент палаталарының
бірлескен отырысында Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының
басты бағыты атты Қазақстан халқына Жолдауын жариялады.
Мемлекет басшысы өз сөзінде қазақстандық жолдың жаңа кезеңі – ол
экономиканы нығайтудағы, халықтың әл-ауқатын арттырудағы жаңа міндеттер
екенін атап өтті. Қазіргі әлемде бұл әлеуметтік-экономикалық жаңғыртудың
негізгі мәселесі. Бұл Қазақстанның таяу онжылдықтағы дамуының басты бағыты.
Қазақстан халқы біртұтас, бірлігі мызғымас кемел елге айналды.
Дегенмен, біз күрмеуі қиын, қайшылығы мол алмағайып заманда өмір сүрудеміз.
Біздің міндетіміз – экономиканы осы сынаққа дайындау, оны
диверсификациялауды жалғастыру, - деп атап көрсетті Нұрсұлтан Назарбаев[1,
45б.].
Президент Қазақстан он бағыт бойынша кешенді міндеттерді жүзеге асыруы
қажеттігіне тоқталды.
Балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтамасыз ету
жөніндегі Балапан бағдарламасы Қазақстан Республикасы Президентінің 2010
жылғы 29 қаңтардағы Жаңа онжылдық – Жаңа экономикалық өрлеу – Қазақстанның
жаңа мүмкіндіктері атты Қазақстан халқына Жолдауын және Қазақстан
Республикасы Президентінің 2010 жылғы 1 қаңтардағы № 922 Жарлығымен
бекітілген Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму
жоспарын іске асыру мақсатында әзірленген[2, 33б.].
Бағдарламаның басты басымдығы 3-6 жасқа дейінгі балаларды
ұйымдастырылған тәрбиемен және оқумен қамту, оқу қызметіне балаларды сапалы
дайындау үшін жағдайлар жасау болып табылады[3, 4-5б].
Республика көлемінде мектепке дейінгі балалардың психологиялық
мәселелері Т.Тәжібаева[4. 95б], С.Балаубаев[5, 23б], М.Мұқанов[6, -330б
Ә.Алдамұратов[6-330б], Х.Шериазданова[7, 18-24б], Ғ.Ракимбеков[8],
А.Нұрахұнова[9, 86б.] т.б. сияқты психолог-ғалымдардың еңбектерінде
зерделенсе[10, -330б.], балалар көркем шығармаларының тәлімдік мәнін
М.Ғабдуллин[11, 90б], Б.Момышұлы[12, 23б], Б.Адамбаев[13, 30б],
Ш.Ахметов[14, 47б.], М.Әлімбаев[15, 78б], Қ.Жарықбаев[16, 63б],
С.Қалиев[17, 15б], Ә.Табылдиев[18, 69б], М.Балтабаев[19, 135б],
М.Бөлеев[20, 23б], З.Ахметова[21.135-1846], М.Құрсабаев[21.135-1846.],
М.Смайылова[21. 135-1846], М.Оразаев[21.135-1846.], С.Ұзақбаева[23-25, 145-
201б.], Қ.Қожахметова т.б. сияқты педагог-ғалымдар зерделеген[26, 18-21б ].
Елімізде мектепке дейінгі тәрбиенің ғылыми-теориялық және әдістемелік
мәселелерін зерттеген: Б.Баймұратова[27, 138б], Қ.Меңдаяқова[28, 75б.],
М.С.Сәтімбекова[29, 34-36б], М.Жаздықбаева[30, 13-15б], Р.М.Жұмағожина[31,
154б], А.К.Меңжанова[32, 89б], Ф.Жұмабекова[33, 68б]. Г.Меңлібекова[34,
88б], Ә.С.Әмірова[35, 75б], М.Т.Тұрыскелдина[36, 96б], Н.Храпченкова[37,
18б], Т.Иманбеков[38, 18б], Т.А.Левченко[39, 28б], А.Е.Манкеш[40, 188б],
С.Жиенбаева т.б. педагог-ғалымдардың еңбектерін атауға болады[41, 63б]. Бұл
ғылыми-педагогикалық еңбектердің құндылығы, республикадағы мектепке дейінгі
мекемелердің тәрбиелеу және білім беру іс-тәжірибелері талданып оны
ұйымдастарудың мазмұндарын, әдіс-тәсілдерін жаңартуда басшылыққа алатын
ғылыми-әдістемелік ұсыныстар болып саналуымен қатар, зерттеу жұмысымыздың
бағыт-бағдарын белгілеуге жағдай туғызды.
Мемлекеттік мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жалпыға міндетті
білім беру стандартының танымдық саласын іске асыру мақсатында білім беру
үдерісінде сараптаудан өткен және балалардың оқуына рұқсат етілген 300-ден
астам әдебиеттер пайдаланылады[42, 55б].Сөйлеу, ойлау қабілеттері, еркі
жағынан және мінез-құлқы бұзылған және дамуында басқа да ерекшеліктері бар
мектеп жасына дейінгі балаларды топтық және жеке психологиялық-
педагогикалық алып жүру бағдарламалары әзірленді және сынақтан өткізілді.
Жалпы білім беретін жүйесінің құрамдас бөлігі әрі алғашқы сатысы болып
есептелетін мектепке дейінгі қоғамдық тәрбие орындарының міндеті жанұямен
тығыз байланыс жасай отырып, сәбилерді жігерлі рухта тәрбиелеу, білім беру,
олардың дербес қасиеттері жетіле бастауына негіз қалау және мектептегі оқу
ісіне дайындау. Бағдарламаның мазмұны баланың жеке жас ерекшелік әлеуетін
ашу үшін жағдайлар жасауды, тұлғаның жан-жақты дамуына бағытталған білім
жүйесін қалыптастыруды, әлеуметтік ортада дұрыс қарым-қатынасқа қабілетті
шығармашыл тұлғаны тәрбиелеуді қарастыратын мектепке дейінгі ересек жастағы
балаларды оқыту мен тәрбиелеу мақсатын іске асыруға бағытталған.
Б.Ж. Ноғайбекова, И.А.Тирская, Г.К. Мақсұтова ерте жастағы (1 жастан
бастап 3 жасқа дейінгі) балаларды тәрбиелеу мен оқытуға арналған Алғашқы
қадам бағдарламасы Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту білім беру стандарты ҚР МЖМБС 1.001-
2009 талаптарына сәйкес әзірленген[43, 69б].
Бағдарламаның базалық мазмұнында мектепке дейінгі ұйымдардағы ерте
жастағы балалардың іс-әрекеттерінің барлық түрлері мен нысандарында жеке-
бағдарлық ыңғай жасау қарастырылған.
2030 Қазақстан Республикасының гүлденуі мен ұзақ мерзімді даму және
өркендеу бағдарламасын жүзеге асыру тарапынан жекелікті дамыту
проблемасымен мектепке дейінгі денсаулығы мықты баланы қалыптастыру маңызды
орын алады[44].
Әдістемелік басшылықты жүзеге асыру — тәрбиешілерге дұрыс көмек
көрсету, оларды үйрету және бақылау. Тәжірибеде әкімшілік құқықтарымен
әуестенген жас жетекшілер аз емес, олар тәрбиешілерді үйретуге, дер кезінде
көмек көрсетуге жеткілікті көңіл бөлмейді.
Тәрбиешілерге талап қойғанда әрқайсысының мүмкіндігін көре білетін,
дифференциалдық бап қажет. Тәрбиешінің педагогикалық шеберлігінің өсуі
осындай талаптарға негізделеді. Жас меңгерушінің тәрбиешілерге қоятын талап
мөлшерін білмей, тәжірибелі тәрбиешілер мен жас тәрбиешілерге бірдей қарап,
қиналатын кездерін біз тәжірибеде жиі кездестіреміз.
Сіз өзіңіз үшін не істеу керек (бұны әдетте меңгерушілер біледі) деген
сұраққа жауап тауып қана қоймай, осы жұмысты қалай іске асыру керек екенін
табады деп үміттенеміз.Оның көкейкестілігі мен ғылыми-педагогикалық
тұрғыдан зерттелмегендігі, тақырыпты Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие
жұмысын ұйымдастыру және басшылық деп таңдауымызға негіз болды.
Зерттеудің мақсаты: мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын
ұйымдастыру және басшылықты теориялық тұрғыдан негіздеу
Зерттеу нысаны: балабақшалардағы тәрбиелік-білім беру кешендері
Зерттеу пәні: мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру
және басшылық үдерісі
Зерттеудің міндеттері:
- мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылықты
ғылыми-педагогикалық тұрғыдан негіздеу;
- мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылық
көрсеткіштерін айқындау;
- мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылықты
ұйымдастыру жағдайын саралау;
- мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылыққа
әдістемелік нұсқаулар беру.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен теориялық мәні
1. Басшылық, ұйымдастыру, тәрбие, ұғымдарының мәні нақтыланып,
мазмұндық сипаттама берілді;
2. Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылық
мазмұны анықталып, отбасы тәрбиесіндегі мүмкіндігі айқындалды;
3. Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және
басшылықтың педагогикалық шарттары негізделді;
4. Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және
басшылықтың әдістемесі жасалып, іс тәжірибе өту кезінде тексерістен өтті.
Зерттеудің практикалық мәні: жоғары оқу орындарының студенттері мен
тәрбиешілерге арнап: мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру
және басшылықтың диагностикалық деңгейінің әдістемесі; аудиториялық және
аудиториядан тыс іс-әрекеттерде мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын
ұйымдастыру және басшылыққа байланысты әдістемелік нұсқаулар жасалып
пайдаланылуға берілді.
Зерттеу нәтижелерін жоғары және арнаулы орта педагогикалық оқу
орындарында, мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және
басшылық білімін, іскерліктері мен дағдыларын жетілдіру мақсатында
пайдалануға болады.
Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негіздері: халықтың материалдық
және рухани мәдениетті жасау мен сақтаудағы, олардың берік бірлестігіндегі
рөлін, ежелгі мәдени мұраға көзқарасын, қазақ этнопедагогикасын және оның
жүйеленген компоненттерін зерттеуге бірыңғай көзқарасты білдіретін
философиялық, этнопедагогикалық, этнопсихологиялық, этномәдениеттік,
педагогикалық тұжырымдамалар; ұлттық мәдениеттің тәрбие жұмысындағы орны
туралы ілімдер; жалпыадамзаттық құндылықтардың негізіндегі тәрбие
тұжырымдамаларын анықтайтын құжаттар болып табылады.
Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылыққа
байланысты тәрбие үлгісі жасалып пайдаланылуға берілді.
Зерттеу әдістері: тақырыпқа байланысты философиялық, психологиялық,
педагогикалық, әдістемелік әдебиеттерді ғылыми-теориялық тұрғыдан талдау,
тәрбие мазмұны мен бағдарламаны сұрыптау, тәрбиешілер мен ата-аналар
арасында сауалнама жүргізу, бақылау, озық педагогикалық тәжірибелерді
зерделеу, тәжірибелік-эксперимент жұмыстарының нәтижесіне баға беру, оларды
математикалық тұрғыда өңдеу ұсыныстар беру.
Зерттеудің базасы: Түркістан қаласы №31 мектеп балабақша, Әлия
балабақшасында өтті.
Диплом жұмысының құрылымы: Зерттеу жұмысы кіріспеден, екі бөлімнен,
тұжырымдар мен қорытындыдан, пайдаланған әдебиеттер тізімі мен қосымшадан
тұрады.
1 мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылықтың
ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
1.1 Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және басшылықтың
психологиялық- педагогикалық мәселелері
Қазақстанның әлеуметтік-эконмикалық дамуы жалпы білім беру жүйесіне,
оның ішінде бастауыш буынға − мектепке дейінгі тәрбиеге жаңа талаптар қойып
отыр.
Еліміздің Президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат,
бір мүдде, бір болашақ атты Қазақстан Халқына Жолдауында Біздің болашаққа
барар жолымыз қазақстандықтардың әлеуетін ашатын жаңа мүмкіндіктер жасауға
байланысты. ХХІ ғасырдағы дамыған ел дегеніміз − белсенді, білімді және
денсаулығы мықты азаматтар деп атап айтқан.
Мұндай жан-жақты дамыған азаматты қалыптастыру мектепке дейінгі
жастан басталады.
Мектепке дейінгі жастағы балаларды дамытудың өзектілігі бір ғана
мақсатпен түсіндіріледі: терең ойлы, дені сау, ақылды және мейірімді бала
қалыптасатындай білім беру.
Адамды мектепке дейінгі жастан дамыту оның алдағы барлық өмірінің
анықтауышы болып табылады. Сондықтан мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту
мемлекет саясатының басым бағыттарының бірі.
Мектепке дейінгі жастағы балаларды оқыту жүйесіне инновациялық
технологиялар негізінде әзірленген ақпараттық технологиялар, электронды оқу-
әдістемелік кешендері енгізілуде.
Жаңа оқу жылының негізгі міндеттері:
- мектепке дейінгі білім берудің нормативті құқықтық базасын жетілдіру;
- мектепке дейінгі ұйымдар желісін арттыру және олардың материалды-
техникалық жағдайын, пәндік-дамытушы ортасын нығайту;
- мектепке дейінгі ұйымның оқу-тәрбиелеу үдерісінің бағдарламалық-
әдістемелік мазмұнын жаңарту;
- мектепке дейінгі білім беру педагогтарының біліктілігін артыру жүйесін
жетілдіру;
- ата-аналар қауымдастығымен ынтымақтастық болып табылады.
Қазіргі уақытта республиканың мектепке дейінгі ұйымдарында 670 мыңнан
астам баланы қамтыған 9 мыңдай мектепке дейінгі ұйымдар жұмыс істейді. 1
жастан 6 жасқа дейін балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен
қамту - 48,8% - ды, ал 3 жастан 6 жасқа дейін – 73,4%-ды құрайды.
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту мазмұнының басым бағыттары 2014-
2015 оқу жылында мектепке дейінгі білім беру жүйесі қызметінің негізі
бағыттары:
- сапалы мектепке дейінгі білім беруге қолжетімділікті қамтамасыз ету;
- тәрбие мен оқытудың инновациялық технологияларын ендіру негізінде
білім беру үдерісін жаңғырту;
- пәндік-дамытушы ортаны моделдеу;
- тәрбиелеу-білім беру үдерісіне ақпараттық-коммуникациялық
технологияларды тиімді ендіру;
- мектепке дейінгі ұйымдарда тілдердің үштұғырлылығын іске асыру;
- педагогикалық қызметкерлердің кәсіби біліктілігін жетілдіру;
- мектепке дейінгі ұйым қызметіне ата-аналарды тарту, бала тәрбиесі
үдерісінде өзара әрекеттің түрлі стратегияларын құру, отбасылық тәрбиені
жүзеге асыруда психологиялық-педагогикалық қолдау болып табылады.
Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі ұйымдары, олардың
ведомостволық бағыныстылығына және меншік нысандары, типтері мен түрлеріне
қарамастан, педагогикалық білім беру қызметін нормативті құжаттарға сәйкес
жүзеге асырады (қосымша 1).
Педагогикалық үдерісті ұйымдастырудағы әдістемелік тәсілдер. Мектепке
дейінгі білім беру саласында педагогикалық үдеріс келесі негіздерде
қамтамасыз етіледі:
- мектепке дейінгі жастағы балаларды тәрбиелеу және оқытуда тиімді
тәсілдер, мазмұнның бірлігі және сабақтастығы, тәрбиелеу және оқыту
әдістері;
- мектепке дейінгі ұйымдарда білім беру үдерісін жүзеге асыруда
инновациялық тәсілдер, оқытудың мақсатын, мазмұны мен әдістерін жаңартудың
әлеуметтік кесімділігі;
- танымдық әрекеттерді бес білім беру саласы арқылы ұйымдастырудағы
кіріктірілген тәсілдер (Денсаулық, Қатынас, Шығармашылық, Таным,
Әлеуметтік орта);
- сөйлесу, ойын, зерттеу әрекеттері арқылы білім беру үдерісін
интерактивті құру, ересектермен және құрбыларымен ынтымақтастық;
- жас ерекшеліктеріне сәйкес бала дамуының мониторингі;
- баланың жеке тұлғасын қалыптастыруда және оның қабілеттерін дамытуда
педагогикалық үдеріске қатысушылар – ата-аналар, педагогтар, әлеуметтік
орта арасындағы кешенді бірлестік;
- ақпараттық-коммуникациялық технологиялар.
Мектепке дейінгі ұйымдарда пәндік-дамытушы орта құру. Мектепке
дейінгі ұйымдар қызметінің үйлесімділігі және мектепке дейінгі жастағы
балаларды тәрбиелеу мен оқыту үдерісін жүзеге асыру үшін қауіпсіз пәндік-
дамытушы орта құруға ерекше көңіл бөлінуі қажет. Барлық мектепке дейінгі
ұйымдар Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілеріне
қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар санитариялық қағидаларын
бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 30
желтоқсандағы № 1684 Қаулысымен бекітілген ережелерді басшылыққа алады.
Пәндік-дамытушы ортаны ұйымдастырудың негізгі міндеті – балаларда
еркіндік пен белсенділікті анықтау үшін жағдайлар жасау.
Келесі міндет балалардың бірлескен әрекет пен ойында өздерінің
қызығушылығын ұйымдастыра білу мүмкіндігінен тұрады, бұл арқылы әлеуметтік
қабілеттерді дамытады:
- тіл табыса білу;
- түрлі әлеуметтік рөлдерді бөлу және орындау;
- бір-біріне көмектесу және қолдау;
- тапсырмаларды орындау.
ПДО білім беру әлеуетінің ең көп іске асырылуын қамтамасыз етуі,
қолжетімді болуы, яғни тәрбиеленушілердің ойын мен ойыншықтарға еркін
рұқсаты болуы қажет.
Секторларға (дамыту орталықтарына) жабдықтарды орналастыру балаларға
ортақ қызығушылықтары бойынша топтарға бірігуге мүмкіндік береді.
Міндетті құралдар танымдық әрекеттерді белсендіретін материалдар
болып табылады:
- дамытушы ойындар;
- техникалық құрылғылар және ойыншықтар;
- тәжірибелі-іздеу жұмыстарына арналған нәрселер;
- үйренуге арналған түрлі материалдар, эксперименттеу, коллекция жинақтау.
Балабақшада пәндік-дамытушы ортаны ұйымдастыру кезінде дамытушы
зонада түрлі тапсырмаларды ойластыра білетін барлық педагогтардың
шығармашылық қызметі қажет. Тапсырманы балалардың қызығушылығы мен
қажеттілігіне байланысты өзгертуге болады.
Мектепке дейінгі ұйымдарда білім беру үдерісін ұйымдастыру. Мектепке
дейінгі ұйымдар тәрбиелеу-білім беру үдерісін Алғашқы қадам, Зерек
бала, Біз мектепке барамыз негізгі білім беру бағдарламалары, 6 жастағы
балалардың мектепалды даярлығына арналған жалпы білім беру бағдарламалары,
Қайнар, Балбөбек балама бағдарламалары және т.б. негізінде жүзеге
асырады.
Білім беру бағдарламаларында мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың
Мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының талаптарына сәйкес мектепке
дейінгі білім берудің базалық мазмұны анықталған.
Білім беру үдерісі бес білім беру саласын Денсаулық, Қатынас,
Таным, Шығармашылық, Әлеуметтік орта кіріктіру арқылы қамтамасыз
етіледі, олардың әрқайсысы баланың жас ерекшелігіне байланысты мақсатты
бағыттары бар өзіндік тараулардан тұрады.
Денсаулық білім беру саласында балалардың денсаулығын нығайтуға,
салауатты өмір салтының ережелерін саналы түрде сақтауын қалыптастыруға,
сауықтыру-гигиеналық процедуралар өткізуге эмоциональды-жағымды қатынасқа,
қозғалыстарды жетілдіруге, физикалық және мықтылық қасиеттерін дамытуға,
балалардың дербестігіне бағытталған педагогикалық жұмыстардың шарттары мен
мазмұны, міндеттері белгіленген.
Денсаулық білім беру саласының базалық мазмұны ұйымдастырылған
оқу қызметінде іске асырылады:
1) дене шынықтыру;
2) тәртіп қауіпсіздік негіздері, валеология.
Қатынас білім беру саласында байланыстырып сөйлеуді дамытуды,
мектепке дейінгі ересек жастағы балалардың тілдік әрекетке жеке
қабілеттерін дамыту, мазмұнды диалог пен монолог құра білу іскерлігін,
тілдік шығармашылығын көрсетуге бағытталған жұмыстардың мазмұны мен
міндеттері қарастырылады.
Қатынас білім беру саласының базалық мазмұны ұйымдастырылған оқу
қызметінде іске асырылады:
- тіл дамыту;
- көркем әдебиет;
- сауат ашу және жазу негіздері;
- мемлекеттік, орыс және басқа тілдер.
Таным білім беру саласында баланың қоршаған ортада бағдарын кеңейту
және байыту, қоғамдық өмір, еңбек және ересектердің қызметі, экологиялық
мәдениет негіздері туралы түсініктерін қалыптастыруға бағытталған
педагогикалық жұмыстардың міндеттері, мазмұны мен шарттары айқындалып
көрсетіледі.
Таным білім беру саласының базалық мазмұны ұйымдастырылған оқу
қызметінде іске асырылады:
- сенсорика;
- қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру;
- құрастыру;
- экология негіздері;
- қоршаған ортамен таныстыру.
Шығармашылық білім беру саласы мектепке дейінгі кіші жастағы
балаларды шығармашылық - эстетикалық тәрбиелеуге, бала бойында эстетикалық
эмоциялар мен сезімдерді дамытуға, музыка, ән, бейнелеу өнері салаларында
қарапайым білім, білік және дағды элементтерін қалыптастыруға бағытталған.
Шығармашылық білім беру саласының базалық мазмұны ұйымдастырылған
оқу қызметінде іске асырылады:
- сурет салу;
- мүсіндеу;
- жапсыру;
- музыка.
Әлеуметтік орта білім беру саласында жеке тұлғаның әлеуметік
қасиеттерін дамыту, құрбыларымен және ересектермен тіл табысудың түрлі
құралдарын меңгеру, балалар қоғамын қалыптастыру міндеттері шешіледі.
Білім беру саласының мазмұнын іске асыру балалардың дербестігін,
адамгершілік қасиеттерін дамытуға, олардың өзін-өзі бағалауына ықпал етеді.
Әлеуметтік орта білім беру саласының базалық мазмұны
ұйымдастырылған оқу қызметінде іске асырылады:
- қоршаған ортамен таныстыру;
- экология;
- көркем әдебиет;
- өзін-өзі тану.
Әр білім беру саласының барлық тараулары бағдарламалық игеру
көрсеткіштерінің тізімімен аяқталады.
Аптаға ұйымдастырылған оқу қызметінің жалпы көлемі және оның ұзақтығы
жас кезеңдеріне байланысты МЖМБС талаптарына сәйкес оқу жоспарымен
анықталған:
Ерте топта (1 жастан 2 жасқа дейін) бағдарлама ұзақтығы 7-10 минутқа
дейін 7 сағ. ұйымдастырылған оқу қызметін қарастырады.
Бірінші кіші топта (2-ден 3 жасқа дейін) бағдарлама ұзақтығы 10-15
минутқа дейін 9 сағ. ұйымдастырылған оқу қызметін қарастырады.
Екінші кіші топта (3-тен 4 жасқа дейін) бағдарлама ұзақтығы 15-20
минутқа дейін 12 сағ. (оның ішінде 1 сағ. вариативті бөлім) ұйымдастырылған
оқу қызметін қарастырады.
Ортаңғы (естиярлар) топта (4-тен 5 жасқа дейін) бағдарлама
ұзақтығы 20-25 минутқа дейін 14 сағ. (оның ішінде 2 сағ. вариативті бөлім)
ұйымдастырылған оқу қызметін қарастырады.
Ересектер тобында (5-тен 6 жасқа дейін) бағдарлама ұзақтығы 25-30
минутқа дейін 20 сағ. (оның ішінде 3 сағ. вариативті бөлім) ұйымдастырылған
оқу қызметін қарастырады.
Вариативті компонент мектепке дейінгі ұйымның тақырыптық бағыты,
экспериментальды жұмысы, педагогтардың шығармашылық қызметі,
ұйымдастырылған оқу қызметінен тыс балалармен жұмысты, олардың мүддесі
және шетел тілдерін үйрету бойынша жұмысты болжайды.
Бағдарламаның вариативті бөлімінің мазмұнын анықтау үшін тәрбиеленушілер
мен ата-аналардың білім беру қажеттілігіне мониторинг жүргізіуі қажет.
Компьютерлерді қолдану арқылы өткізілетін ойын сабақтар 5-6 жастағы
балалардан бастап, аптасына 2 реттен көп болмауы тиіс. Компьютермен жеке
жұмыстың ұзақтығы:
- 5 жастағы балалар үшін – 5–7 минутты;
- 6 жастағы балалар үшін – 10 минутты құрайды.
Күн тәртібінде вариативті компонент сабақтарын өткізу уақыты мектепке
дейінгі ұйым әкімшілігінің құзіретінде болады.
Мектепке дейінгі ұйымдарда балаларға каникул қарастырылмаған. Жалпы
білім беретін мектептердің мектепалды даярлық сыныптарындағы балаларға
бірінші сынып оқушылары сияқты каникул қарастырылған.
Инклюзивті білім беру. Мүмкіндігі шектеулі балалар басқа балалармен
бірдей мектепке дейінгі ұйымдарға арналған білім беру бағдарламалары
бойынша білім алады. Мұндай балалар үшін балабақшада және топта бала
мүмкіндіктеріне сәйкес арнайы жағдайлар құрылады: пандустар, баланы
тақтаға, педагогке және т.б. жақын отырғызу.
Мектепке дейінгі ұйымдағы даярлық топтар және жалпы білім беретін
мектептегі мектепалды сыныптар. Балалардың мектепалды даярлығының негізгі
мақсаты мектепке дейінгі жастағы балалардың жалпы, жеке, физикалық дамуын,
білімді меңгеруге даярлығын қамтамасыз ету, балада оқу іс-әрекетін
меңгеруге қажетті жеке қасиеттерді қалыптастыру болып табылады.
Міндеттері:
- балалардың мектепте оқуға мақсатты және жүйелі даярлығы;
- жеке қабілеттерін және дарындылығын дамыту;
- балаларды ұлттық, жалпыадами этикалық және мәдени құндылықтарға баулу,
балалардың интеллектуалдық дамуы;
- жоғары рухани және адамгершілік негіздерін қалыптастыру;
- балалардың физикалық және психикалық денсаулығын нығайту;
- білім берудің өзара сабақтастығы мен үздіксіздігін қамтамасыз ету.
Мектепалды даярлық топтарда және сыныптарда сабақтарды ұйымдастыру
және өткізу мектепке дейінгі тәрбие және оқытуға арналған білім беру
бағдарламалары және Типтік оқу жоспары негізінде жүзеге асырылады.
Мектепалды даярлық топтары және сыныптары 5–6 жас аралығындағы балаларды
қамтиды.
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың Мемлекеттік жалпыға міндетті
стандарты мен үлгілік оқу жоспарларына сәйкес мектепалды даярлық топтары
мен сыныптарында оқу жүктемесі 24 сағатты құрайды, оның ішінде 20 сағат -
ұйымдастырылған оқу әрекетіне, 4 сағат – вариативті компонентке
қарастырылған.
Мектепалды даярлық топтары ұзақтығы 25-30 минуттан ұйымдастырылған оқу
іс-әрекетінің саны төрттен көп болмауы қажет. Әрбір сабақ арасындағы
үзіліс ұзақтығы 10-12 минут болуы қажет, бұл кезде бірқалыпты
қарқындылықпен қимыл-қозғалыс ойындары ұйымдастырылады.
Мектепалды даярлық топтары мен сыныптарында негізгі білім беру бағдарламасы
ретінде Біз мектепке барамыз және балама Мектепалды даярлықтың білім
беру бағдарламасы бағдарламасы қолданылады.
Бағдарламалар мектепте оқытуда балалар даярлығының контекстінде бала
тұлғасының психикалық және физикалық даму жағдайын қамтамасыз етуге
бағдарланған балабақша мен бастауыш мектеп арасындағы сабақтастықты
қарастырады.
Мектепалды даярлық топтары мен сыныптарында білім беру мазмұны
балалардың танымдық, қатынас, эстетикалық және физикалық потенциалын
дамытуға бағытталған Денсаулық, Қатынас, Таным, Әлеуметік орта және
Шығармашылық білім беру салалары арқылы жүзеге асырылады.
Білім беру үдерісінде тіл дамыту, жазу, санау, бейнелеу, құрастыру,
жапсыру және т.б. қамтамасыз ететін оқу-әдістемелік кешендері қолданылады.
Балалардың мектепке әлеуметтік-психологиялық даярлығы төмендегі дағды,
біліктермен анықталады:
- оқыту мотивациясы (мектепке барғысы келеді; оқудың маңыздылығы мен
қажеттілігін түсінеді; жаңа білім алуға қызығушылық танытады);
- құрбыларымен және ересектермен тіл табыса білуі (бала қарым- қатынасқа
тез ыңғайланады, агрессивті емес, сөйлесу кезінде мәселелі жағдайларынан
шығып біледі, ересектердің беделін мойындайды);
- оқыту міндетін қабылдай білу (мұқият тыңдау, қажеттілігі болса
тапсырманы нақтылау);
- басқа ортаға бейімделе білу (балалар ортасына), өзгелермен бірге
әрекеттесу, топтың мүддесіне бағыну.
Балалардың мектепке даярлығының психологиялық аспектілері:
- қолдың ұсақ бұлшық еттерін дамыту (қол жақсы дамыған, бала қарындашты,
қайшыны сенімді қолдана біледі);
- кеңістікті бағдарлау, қозғалыс үйлесімділігі (жоғары – төмен, алға –
артқа, оң – сол түсініктерін ажырата біледі);
- көз – қол жүйесінің үйлесімділігі (бала дәптерге қарапайым графикалық
бейнені – өрнекті, қашықтықта көрген пішінді дұрыс көшіре алады (мысалы,
кітаптан);
- логикалық ойлауды дамыту (салыстыру кезінде әртүрлі нәрселердің ұқсастығы
мен айырмашылықтарын табу, ортақ белгілеріне қарай заттарды топтарға дұрыс
топтастыра білу қабілеті);
- өзіндік зейінін дамыту (15-20 минут ішінде орындалған жұмысқа зейінін
сала білу қабілеті);
- өзіндік есте сақтауды дамыту (жанама есте сақтау қабілеті: есте
сақталған материалды нақты белгімен байланыстыру: сөз-сурет, немесе сөз-
жағдай).
Физиологиялық даярлық – физиологиялық және биологиялық даму деңгейі,
денсаулық жағдайы.
Тіл дамыту және сауат ашуды меңгеруге даярлық: Баланың мектепке
даярлығының басты критерияларының бірі фонематикалық есту болып табылады,
яғни:
- сөз тіркесінде берілген дыбысты анықтай білу;
- сөздерде дыбыстың орналасуын анықтай білу (сөздің басында, ортасында,
аяғында);
- сөздерге дыбыстық талдау жасау дағдыларын меңгеру: дауысты және дауыссыз
дыбыстар, қатаң, ұяң және үнді дауыссыз дыбыстарын ажырата білу;
- сөздерді буындарға бөле білу;
- 3-4 сөзден сөйлем құрастыра білу;
- жалпылама түсініктерді қолдана білу, зат есімге анықтама жасай білу;
- суреттер топтамасы, мазмұндық суреттер, берілген тақырып бойынша әңгіме
құрастыра білу;
- заттар туралы әңгіме құрастыра білу (ересектер ұсынған жоспар бойынша);
- шағын әдебиет мәтіндерінің мазмұнын өз еркімен, мәнерлі, дәйекті жеткізе
білу.
Қарапайым математикалық ұғымдарды дамыту және математиканы оқытуға
даярлық:
- саны белгілі нәрселерді санау және есептеу;
- онға дейінгі сандарды тура және кері санай білу;
- берілген санға көршілес сандарды (алдыңғы және кейінгі) атай білу;
- алғашқы ондық санының (жеке бірліктерден) және екі кіші саннан құралған
санның құрамын білу;
- цифрларды білу: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9;
- +, -, = таңбаларын білу, арифметикалық таңбаларды қолдана білу;
- цифрлардың арақатынасын және заттардың санын білу;
- қосу және азайтуға есептер құрастыру және шеше білу қабілеті;
- геометриялық пішіндерді білу: шеңбер, шаршы, төртбұрыш;
- шеңберді, шаршыны екі және төрт бөлікке бөле білу;
- тор жол қағаз бетіне бағдарлауды үйрене білу.
Баланың ой-өрісі және білімді меңгеруге даярлығы:
- үйдің мекен-жайын, телефонын, ата-анасының толық аты-жөнін және отбасы
құрамын атай білу;
- ересектер қызметінің әртүрлі түрлері туралы жалпы түсініктің болуы;
- қоғамдық орындарда және көшеде жүріс-тұрыс ережелерін білу;
- жыл мезгілдері және маусымдық құбылыстар туралы жалпы түсініктің болуы;
- ай, апта күндерінің аттарын және олардың реттілігін білу.
Мектепке даярлық кезінде балаға пайдалы сабақтар:
Қолдың ұсақ бұлшық еттерін дамыту:
- әртүрлі конструкторлармен жұмыс;
- қайшымен, ермексазбен жұмыс;
- альбом бетіне сурет салу (қарындашпен, бояумен).
Дамыту жаттығулары және ойындар арқылы балалардың танымдық қабілеттерін
дамыту (есте сақтау, зейін, қабылдау, ойлау):
- ойнаймыз, оқимыз, дамимыз;
- ойлау қабілетін қалыптастыру ойындары;
- тор жол бетіне сурет саламыз;
- сызбалар;
- суреттің екінші жартысын аяқта;
- графикалық диктанттар;
- кеңістікте бағдарлау;
- ұқсас суреттерді боя.
Жоғарыда аталған білім, іскерлік және дағдылар әрқайсысы балаларды
мектепке даярлауға бағытталған дербес бөлімдерден тұратын білім беру
салалары арқылы жүзеге асырылады.
Әрбір білім беру саласында мектепке дейінгі ересек жастағы балаларда
білім, іскерлік және дағдыларды меңгеру деңгейі бойынша күтілетін нәтижелер
анықталған.
Мектепалды даярлыққа арналған оқу материалдары. Мектепалды даярлыққа
арналған оқу материалдары пәндік жинақтармен ұсынылған. Әрбір жинаққа
әліппе – дәптер, дидактикалық материалдар, оқулық - хрестоматия,
мультимедиялық - анимациялық электронды құралдар және әдістемелік нұсқаулық
кіреді.
Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында қауіпсіз жағдайлар құру.
Мектепке дейінгі ұйымның меңгерушісі, педагогтары, мамандары және басқа
қызметкерлері Қазақстан Республикасы заңнамасына сәйкес балаларды тәрбиелеу
мен дамытуға арналған тыныш және қауіпсіз жағдайлар құруға нақты
жауапкершілік алады.
Мектепке дейінгі ұйым меңгерушісі:
- балалардың денсаулығы мен өміріне;
- сапалы тәрбие мен оқытуды қамтамасыз етуге;
- нормативті-құқықтық актілер талаптарына сай қажетті материалды-
техникалық, білім беру-дамыту ортасын құруға;
- балалар мен педагогтар ұжымында жағымды шығармашылық орта қалыптастыруға;
- педагогтардың кәсіби құзіреттілігін арттыруға;
- ата-аналар қауымдастығымен, білім беру органдарымен, өзге де мүдделі
органдар және ұйымдармен байланыс орнатуға;
- мектепке дейінгі ұйымды күзеттің техникалық құралдарымен (бейнебақылау
жүйесі) жабдықтауға, мектепке дейінгі ұйымда қауіпсіз жағдайлар құру үшін
Internet желісіне қосылған сандық IP бейнекамераларын орнатуға тікелей
жауапкершілік алады.
Оқу-тәрбиелеу үдерісін ұйымдастыру барысында әдіскердің рөлі орасан
зор. Ол өз кезегінде, педагогикалық үдеріс барысын сапалы әдістемелік
бағдарламамамен қамтамасыз етуге, педагогтарға жоспар құрып, күн тәртібін,
жұмыс циклограммасын орнатуға көмек көрсетуге, технологиялық карталарды
дұрыс безендіріп, толтыруға және баланың даму деңгейіне байланысты
мониторинг жүргізуге міндетті.
Әдіскер педагогтардың біліктілігін арттыруды ұйымдастыруға, озық
тәжірбиелермен бөлісуге және таратуға, кеңес отырыстарын, сайыстар мен
байқаулар және т.б. өткізуге жауапты. Тәрбиешілер, педагогтар, ата-аналар
мен басқа да мамандар арасында өзара қарым-қатынасты үйлестіреді.
Әдіскер мектепке дейінгі ұйым қызметін келесі бағыттармен қамтамасыз
етеді:
- тақырыптық жоспар мен пәндік және оқу курсының бағдарламаларын құру;
- оқыту мен тәрбиелеудің мазмұнын, құралдарын, әдістері мен түрлерін
анықтауға көмектесу;
- жас ерекшеліктеріне сәйкес сабақ кестелерін құру;
- озық практикалық тәжірибелерді ендіру және тарату;
- тәрбиешілер, педагогтар, ата-аналар мен басқа мамандары арасында өзара
қарым-қатынас орнату.
Тәрбиеші оқу үдерістерін ұйымдастырады:
- топтағы оқу-тәрбиелеу жұмыстарын жоспарлайды;
- балалардың денсаулығы мен өмір қауіпсіздігіне жауап береді;
- денсаулық сақтау қызметін орындайды;
- бес білім беру салаларын кіріктіру аясында пәндік-дамытушы ортасы құрады;
- балалармен жұмыста жеке-оңтайландырылған тәсілді іске асырады;
- дамуында ауытқушылығы бар балалармен түзету жұмыстары саласындағы
мамандарға көмек көрсетеді;
- қол жеткізген қорытынды сараптамаларға сүйене отырып, алдағы жұмыстың
жобасын әзірлейді.
- озық педагогикалық тәжірибелерді зерделеумен шұғылданады;
- білім беру үдерісіне инновациялық әдістер мен технологияларды ендіреді;
- балаларды тәрбиелеу мен оқытуға мәселелері бойынша ата-аналарға
консультациялық көмек береді.
Қос қызмет бойынша педагогтар: мектепке дейінгі ұйымдардың мұғалім-
дефектологы, мұғалім- логопеді:
- балалардың психикалық, физикалық және физиологиялық бұзушылығына
диагностика жүргізеді;
- көрінген бұзушылықтың құрылымын және деңгейін анықтайды;
- бұзылған функцияларды қалыптастыру бойынша жеке және топтық түзетулерді
жүзеге асырады;
- мүмкіндігі шектеулі балаларды әлеуметтендіруге ықпал етеді;
- дамуында ауытқушылықтары бар балаларға көмек көрсетудің арнайы әдістері
мен жолдарын қолдану бойынша педагогикалық қызметкерлерге, ата-аналарға
кеңес береді.
Дене шынықтыру нұсқаушысы:
- ұйымдастырылған оқу қызметін жоспарлайды және жүзеге асырады;
- дене тәрбиесі бойынша озық педагогикалық тәжірибені зерделейді;
- инновациялық технологияларды қолданады;
-денсаулық сақтау сұрақтары бойынша ата-аналарға консультациялық көмекті
жүзеге асырады;
- санитарлық-гигиеналық жағдайларды және қауіпсіздік шараларын қамтамасыз
етеді;
- арнайы медициналық топтағы балалармен қосымша сабақтар өткізеді.
Педагогтар мен мамандардың біліктілігін арттыру. Бүгінгі күннің талаптарына
сәйкес мектепке дейінгі ұйым педагогы:
- үнемі өзіндік білімін көтерумен шұғылданады;
- педагогтар мен ата-аналарға арналған ашық сабақтар өткізеді;
- инновациялық әдістер мен технологияларды меңгереді;
- мақалалар, баяндамалар дайындау арқылы өз әлеуетін жүзеге асырады;
- жиі біліктілігін арттырады;
- біліктілікті арттыру үшін педагогикалық кадрларды аттестациялаудан
уақтылы өтеді;
- тәлімгер ретінде жас педагогтарға көмек көрсетеді;
- педагогтарға арналған түрлі байқауларға қатысады;
- өз жетістіктерінің нәтижесі бойынша портфолио әзірлейді.
1.2 Мектепке дейінгі мекемеде тәрбие жұмысын ұйымдастыру және
басшылықтың мүмкіндіктері
Негізгі функционалдық міндеттері:Өз құзыреттілігі шеңберінде мектепке
дейінгі тәрбие мен оқыту саласында бірыңғай мемлекеттік саясатты
қалыптастыруға және жүзеге асыруға қатысу. Мектепке дейінгі тәрбие мен
оқытудың жағдайы туралы статистикалық есептерді жинап, талдау жұмысын
жүзеге асыру. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту қызметінің бағыттары
бойынша мониторинг жасап, Қазақстан Республикасының Білім және ғылым
министрлігіне статистикалық және басқа ақпаратты ұсыну. Мектепке дейінгі
тәрбие мен оқыту қызметін жүзеге асыратын заңды тұлғалардың есебін жүргізу
(білім беру қызметінде лицензияны қажет етпейтін түрлері үшін) және
мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту мазмұны бойынша мәліметтер қорын құру.
Мектепке дейінгі әртүрлі типтегі ұйымдарға балаларды жасақтау жүргізу.
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытуда инновациялық бағдарламалардың және
тәжірибелік алаңдардың, озат педагогикалық тәжірибелер мен ғылымның
жетістіктерін пайдалану жұмыстарын үйлестіру. Өз құзіреттілігі шеңберінде
мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту мәселесі бойынша қалалық семинар-
кеңестер, семинар-практикумдар, ғылыми-әдістемелік конференциялар
ұйымдастыру, республикалық және халықаралық конкурстарды дайындап, өткізуге
қатысу. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту саласында озық тәжірибені
зерделеу мен таратуды ұйымдастыру, тәжірибелік алаңдардың жұмысын
үйлестіру.
Педагогикалық басқарудың білім беру жүйесіндегі басты объектісі —
өсіп келе жатқан ұрпақтың іс-әрекеті. Оларды оқыту мен тәрбиелеуді басқару
не тікелей (мұғалімдер, тәрбиешілер арқылы), не жанама — мемлекеттік
қоғамдық ұйымдар арқылы жүргізіледі.
Басқару субъектісінің қызметтер жиынтығын басшылық дейді.
Еліміздің тәуелсіздік алған жылдар ішінде егемен еліміздің, қоғамымыздың
әлеуметтік-саяси және басқа да салаларында түбегейлі өзгерістер болып
жатыр. Соның бірі-білім беру саласы. Қай кезеңде болмасын жас ұрпаққа білім
мен тәрбие беру қоғам алдындағы ең жауапты, маңызды іс болып қала береді.
Сондықтан мемлекетіміздің даму, жаңару жолындағы жаңалықтар мен түрлі
өзгерістер еліміздің білім беру саласында да өз әсерін тигізуде.
Бүкіл әлемдік білім беру кеңістігіне ұмтылыстар, қоғам дамуында
қалыптасып отырған жаңа жағдаяттар, тыңнан туындаған мәселелер, өзгеріп
жатқан өмірге бейімделу қажеттілігі туындап отыр. Осыған мемлекетімізде
білім беру мен жас ұрпақты тәрбиелеуге ерекше көңіл бөлінуде. Соның бірі –
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
тұжырымдамасының жариялануы болса, Президентіміз Н.Назарбаевтың Қазақстан
халқының әл-ауқатын арттыру мемлекеттік саясаттың басты мақсаты атты
Қазақстан халқына жолдауында да білім беруге үлкен мән беріліп отыр.
Мемлекетіміздің тек саясат пен экономика емес, білім беру жүйесінде де
үнемі назар аударуы еліміздің болашағы жайындағы кемел ойлардан туындап
отырғаны түсінікті. Өйткені, ел байлығы тек мұнай мен газ емес, адам екені
белгілі. Қай қоғамда болмасын шешуші фактор – адам және жеке тұлға болып
қала бермек.
Ғылым мен техника аршындап алға басқан, қарыштап қадам басқан ХХІ
ғасырда бүкіл әлемді шарпып келе жатқан жаһандану үдерісі, ғылым мен
білімді игерудегі бәсекелестіктер т.б. дүние өзгерістері бізді де
толғандырады. Болашақта тек білімді ел ғана қандайда болмасын
бәсекелестікке төтеп бере алып, өзін-өзі сақтап қалатыны сөзсіз. Ел
болашағы – білімді ұрпақта. Сондықтан білім беру саласында жасалып жатқан
жаңа реформаларды жүзеге асыру білім беру мекемелеріне ортақ іс.
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
тұжырымдамасында Мектепке дейінгі тәрбие – үздіксіз білім берудің алғашқы
сатысы. Ол баланың жеке бас ерекшелігін ескере отырып дамытатын орталық
делінген .
Әлемдік білім кеңістігінде мектепке дейінгі педагогиканың мәселелерін
шешуде тәрбиелеу мен білім берудің жаңаша жетілдірілген әдіс – тәсілдерін
іздестіру, үнемі жаңалыққа жол ашу бағыттары қарастырылуда. Ғасырдан астам
тарихы бар және әлемдік қоғамдастықта балаларға мектепке дейінгі тәрбие мен
білім берудің негізгі нысаны ретінде сыннан өткен балабақша бүгіні де
үздіксіз білім берудің алғашқы баспалдағының үлгісі болып қалып отыр.
Мектепке дейінгі білім мекемелері басшылары алдында тәрбие мен білім
беру ісінің мазмұнын серпінді түрде дамыта отырып, тиімділігі мен сапасын
арттыру міндеті тұр. Осы заманғы басшы мектеп жасына дейінгі балаларды
оқыту, тәрбие және дамыту әдістемелері, сонымен қатар әдістемелік қызметті
басқару мәселелерінде білікті болуы тиіс. Мектепке дейінгі мекемедегі
әдістемелік қызмет педагогикалық ұжымның жұмысын білім беру бағдарламалары
міндеттерін шешуге бағыттайтын болғандықтан басқару ісіне жатады.
Басқарудың тиімді тәсілі- менеджменттік басқару. Ю.Конаржевский
Менеджмент және мектепішілік басқару кітабында Ұстанымдар жүйесі ашық
және оны өмірде игеру, теориялық одан әрі ұғыну барысында басқа
ұстанымдармен толығып отырады дей келе, ұстанымның бірнеше түрін ажыратып
көрсетеді.
Адамға құрмет және сенім ұстанымы. Бұл ұстаным оқу-тәрбие үрдісін
ұйымдастырушыға бірнеше талаптар қояды. Олардың ішінде мыналарға назар
аударған жөн.
- адамның жеке басының беделін құрметтеу, адамның құқы мен
мүмкіндіктерін мойындау;
- өзара құрмет егізінде сенімділік ахуалдықалыптастыру;
- адамға өзін-өзі таныту, өз мүмкіндіктерін ашып көрсету үшін жағдай
жасау;
- бастамашылдықты, шығармашылық биімділікті, ұжымда өз орнын таба білуді
барынша дамыту.
Ынтымақтастық ұстанымы. Талаптар:
- адаммен педагогикалық жүйенің пассивті элементі емес, белсенді факторы
ретінде санасу;
- педагогтардың жеке қасиетін білу және ескеру;
- білім мекемесінде жоғары өнімділікті жұмыстық ахуалды қалыптастыру;
- педагогтың бойындағы балаларға деген ізгіліктік қатынастарды,
құзіреттілікті, басшылықты, жауапкершілікті бағалау;
- мамандар тарапынан болатын кез-келген педагогикалық мақсатқа лайықты
бастамаларға қолдау көресту, мұқияттылық, көзқарас таныту.
- Тұрақты жаңғырту ұстанымы. Бұл ұстаным жаңа технологияларды және
оқыту мен тәрбие әдістемелерін игеру, ұйымдастыру және психологиялық
құралдарды өзгерту, үрдістерді ұйымдастырудың негізгі басшылық ұстанымы
болып табылады. Осы ұстаным негізінде жаңашылдық қалыптасады. Жаңашылдықты
енгізуді үйретуден бастау керек. Әрбір жаңаша құрылатын тиімді жұмыс
бағдарламасының 5 сатысы болады.
Әр жұмысты тапсырмаларға бөліп, әр бөлімді жан-жақты түсіндіріп шығу
керек.
Түсіндіріп қоймай, өзіңіз соны істеп көрсетуіңіз керек. Енді өзі жасап
көруіне мүмкіндік беріңіз.
Атқарылған іске ағымдық бақылау жасау, міндетті түрде мадақтау.
Жетістікті айтып мақтауын жеткізу, ал кеткен кемшілікті өз мойыныңызға
алып, оны өзіңізден іздеңіз.
Осы аталған ұстанымдарды ескерген жағдайда ғана әдістемелік жұмыс
нәтижесі болары белгілі.
Әдістемелік жұмыс – мектепке дейінгі мекемедегі барлық педагог
қызметкерлердің өз мамандығын жетілдіретін, шеберлікті арттыратын, озат
тәжірибе мен ғылым жаңалықтарын өз жұмысына шығармашылықпен енгізетін
бірден-бір жұмыс түрі.
Балабақшадағы әдістемелік жұмысқа жетекшілік ететін бірден-бір адам,
ол — әдіскер. Басқару қызметінің негізгі ерекшеліктері мен заңдылықтарын
білместен әдістемелік жұмысты сауатты ұйымдастыру мүмкін емес.
Педагогикалық үрдістің тиімділігі әдіскердің барлық басқару қызметтерін
бірдей дәрежеде сапалы орындауымен анықталады. Сондықтанда әдіскер мектеп
жасына дейінгі балаларды оқыту, тәрбие және дамыту әдістемелері және жүйелі
бассқару мәселелерінде білікті болуы керек. Әдіскер өз жұмысын ғылыми
негізде теориялық тұрғыда сауатты жүргізе білсе, онда практикада жүйелілік,
бірізділік қалыптасып нәтижесі табысты болмақ.
Әрқашан даму үстіндегі кәсіби білім көтеру жүйесінің басты тұлғасы –
кәсіби дайындығы жоғары, жеке басының емес, педагогтың жағдайын ойлайтын,
жаңа талапқа сай технологияны тез меңгере алатын және оны оқу-тәрбие
үрдісінде шебер қолдана білуге үйрететін — әдіскер.
Кәсіби білім көтеру гуманизмі бұрынғы Маған тәуелді адамдарға әмір
жүргіземін деген көзқарасты жойып, Менің мамандығыма мұқтаж адамдарға
көмектесемін деген бағытты ұстанады.
Әдіскер маман иелерінің есінде болатын жайт: ең алдымен әдіскер жоғары
мәдениетті, өз ісіне жауапты, тыңдаушыларға немқұрайлы қарамайтын, олардың
көңілінен шыға білетін маман болуы тиіс. Білім беру жүйесінің қазіргі заман
талабы қатардағы әдіскерден жаңашыл болуды, кәсіби шебер, өмірге
бейімділікті, қызметте жақсы нәтиже көрсете білуді талап етеді. Білім
жетілдіру жүйесінің басты міндеті – маманға көмек көресту.
Білім беру жүйесіндегі бұл категория — өз қызмет талабына байланысты
әдістеме ілімімен кәсіби шұғылданатын педогогикалық қызметкер.
Әдіскер белгілі бір педагогикалық жүйені әдістеме жағынан қамтамасыз
етеді, педогогикалық кадрлардың кәсіби білімін жетілдіруге қатысады.
Әдіскердің өмірден алған тәжірибесі, қабілеті, адамгершілігі,
қарапайымдылығы, мінез-құлқы әлдеқайда жоғары деңгейде болуы тиіс. Ол
қандай қиын жағдай болсын, кедергілерге қарамастан педагогтармен тікелей
тынымсыз жұмыс жасайды.
Мектепке дейінгі мекеме әдіскерінің моделі
Кәсіби шеберлігі:
1.Ғылыми-педагогикалық ойлауда жаңаша стиль қалыптасқан, шығармашылық
шешімдер қабылдай алатын.
2. Адамдардың психологиясын зерттей алатын.
3. Өз жұмысына нақты талдау жасайтын
4. Қатал талап ете алатын және демократиялық тұрғыда басқара алатын.
Жеке қасиеттері:
1.Рухани мәдениетті, сендіре білетін, адамдарды белсенділікке тәрбиелеуші.
2.Шынайы зиялы.
3.Сыншыл және өзіне сыни қарайтын.
4.Педагогикалық сезімтал, жаңашыл еңбек сүйгіш.
Лидерлік қабілеті бар, әдістемелік жұмысқа шығармашылық пен жетекшілік
ететін жеке тұлға.
Нәтижелілігі:
1.Мемлекеттік стандарт талаптарына сай жоспарланған нәтижеге ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz