Педагогикалық технологияларды пайдалану арқылы болашақ мұғалімдерді кәсіби даярлаудың теориялық негіздері

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
I Педагогикалық технологияларды пайдалану арқылы болашақ мұғалімдерді кәсіби даярлаудың теориялық негіздері.
1.1. Педагогикалық технологиялар мен анықтамалары ғылыми.философиялық негізі, қағидалары, міндеттері, белгілері қасиеттері және әдіснамалық негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2. Педагогикалық технологиялардың топталуы (жіктелуі) ... ... ... ... ... ...
1.3.Дәстүрлі оқытудың және инновациялық технологияларының ерекшіліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.4 Ақпараттық (информациялық) және коммунактивтік дидактикалық
технологиялардың мумкіндіктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

II. Жаңа педагогикалық технологияның түрлері.
2.1.Саралап және дамыта оқыту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.2Деңгейлер және модульдік оқыту технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.3.Шоғырландырып қарқынды оқыту технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.4.Жобалап оқыту технологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.5.Педагогикалық технологияларды оқу үрдісінде қолдану ... ... ... ... ... ...
2.6.Кәсіптік мамандарын даярлаудағы педагогикалық технологиялардың моделі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.7. Технологиялық конструктивтік бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.7.1.Бұйымға сипаттама беру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.7.2.Көйлектің есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.7.3.Көйлектің ВО сызбасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.7.4.Бұйымның өңдеу сызбасы, түйіндер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.7.5.Бұйымның техникалық бірізділігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

ІІІ.Экономикалық бөлім.
3.1.Қазақстандағы қазіргі экономикалық жағдай ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2. Бітіру жұмысындағы экономикалық жалпы жағдай ... ... ... ... ... ... ... ..
3.3. Экономика есептері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

IV.Еңбек қауіпсіздігі.
4.1. Зиянды және қауіпті өнірістік факторларды таңдау ... ... ... ... ... ... ... ...
4.2. Ұйымдастыру шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.3.Жарыққа қойылатын талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4.4.Кәсіпорындардағы еңбекті қорғау және өрт қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... .
4.5. Кәсіпорын цехтарында жарақаттанудан сақтандыру ... ... ... ... ... ... ... ..
4.6.Кәсіпорын цехтарындағы тәртіп ережелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында: «Білім беру жүйесінің басты міндеті - ұлттык және жалпы адамзаттык құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау; оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді акпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу» - деп білім беру жүйесін одан әрі дамыту міндеттерін көздейді. Бұл міндеттерді шешу үшін, әрбір білім беру мекемедегі ұжымының, әрбір мұғалімнін күнделікті ізденісі арқылы, барлық жаңалықтар мен қайта құру, өзгерістерге батыл жол ашарлық жаңа практикаға, жаңа қарым-қатынасқа өту қажеттігі туындайды.
Қазіргі кездегі жоғары білім беру қоғам талаптарын қанағаттандырудың бірнеше жүйелерін қарастырады, яғни ғылымды, білімді және өндірісті интеграциялау түрі ретінде ғылыми оқу-өндірістік кешендер құру; оқытуды және студент еңбегін дараландыру, білім беруді ізгілендіру; оқытушылардың кәсіби даярлығына жоғары талап қою, жоғары оқу орнында болашақ мұғалімдерді даярлау мен олардың кәсіби деңгейін көтеруде педагогикалық мұғалімдерді жаңа технологиялар негізінде көтеру. Мұндай үдеріс әлемнің түрлі елдерде өздерінің ұлттық ерекшеліктеріне, экономикалық жағдайына, білім беру жүйесінің дәстүрлеріне карай әртүрлі деңгейде көрініс тапкан.
Жеке тұлғаны жан-жақты дамыту шеңберінде білім берудің мақсаты мен мәнінің өзгеруі «білім беру технологиясы» деп алатын жаңа ұғымның пайда болуына ықпал етті. Бұл ұғымның мәнін білім беру үдерісін өздігінше дамытатын жүйе деп түсінуге болады, онда білім алушылардың қызметі жетекші фактор болып табылып, оқыту мұғалім мен білім. алушының субьектаралық өзара әрекетін қарастыратын және олардың мүмкіндіктерін қамтамасыз ететің рефлексиялық басқару ретінде көрінеді.
ЖОО-да білім беру технологияларын пайдаланудың тиімділігі болашақ мұғалімнің кәсіби іс-әрекетін дұрыс ұйымдастыра алуымен байланысты.
Педагогикалық іс-әрекеттің қыр-сырын әртүрлі салада қарастырған ауқымды зерттеу еңбектері баршылық. Мәселен, болашақ мұғалімнің кәсіби мәнді сапаларын қалыптастыру және тұлғасын дамыту, педагогикалық іс-әрекеттің дидактикалық негіздерін айкындау, ЖОО-да оқу үдерісінін тиімділігін- арттыру мәселелері қазақстандық ғалымдар – А.П.Сейтешов, Н.Д.Хмель[1], А.А.Бейсенбаева[2], Л.К.Керимов, Б.Р.Айтмамбетова, Б.Әдікәрімұлы, М.А.Құдайқұлов, Г.Д.Жангисина[3-13], А.Қ.Құсайынов[14], В.В.Егоров[15], А.Абдыкаримов[16], Ш.А.Абдраман[17], Г.Т.Хайруллин[18], М.Ж.Жадрина, А.А.Калюжный, М.С.Молдабекова, З.А.Исаева, Б.К.Момынбаев, Г.Ж.Меңлібекова, С.А.Жолдасбекова, М.Н.Сарыбеков, Қ.Сарбасова, Ә.Абуов, Б.С.Имандосова және т.б. еңбектерінде карастырған.
Болашақ түрлі сала мамандарының кәсіби бағыттағы даярлығын екі қырынан калыптастыру бойынша ғалымдар еңбектерінің маңызы зор. Олар: С.Ж.Пірәлиев, Л.А.Шкутина, С.Ә.Әбдіманапов, К.М.Беркімбаев, Х.С.Оңалбек т.б. болашақ мұғалімдерді кәсіби даярлау; Б.Кенжебеков, Б.А.Оспанова, болашақ мұғалімдердің кәсіби құзіреттілігі мен креативтілігі туралы еңбектері бар.
Оқу-тәрбие үдерісін жетілдіру мақсатында педагогикалық технология-ларды ұсынған Н.П.Гузиктің, В.М.Монаховтың, В.Ф.Шаталовтың, Т.Галиевтың, Л.Бектұрғановалардың еңбектері және т.б. ғылыми тұрғыдан практикалық мәні зор еңбектері біздің зерттеу жұмысымызда басшылыққа алынды.

1) Хмель Н.Д. Теоретические основы профессиональной подготовки
учителя. Педагогика для учителя. Алматы, 1998.- 320 с.
2) Бейсенбаева А.А. /Педагогикалық технология кепілді нәтиже.// Қазақстан жоғарғы мектебі.-2001,№6,-105 б.
3) Жангисина Г.Д. Педагогика для технических вузов. Учебное пособие. Алматы, 2008.-192 с.
4) Жангисина Г.Д. Новое качество обучения с использование информационно – иновационных технологий, Достояние науки N4, 2007 г.
5) Жангисина Г.Д. Алматы Психологический аспект преподавания информатики для студентов естественно – научных специальностей. Ұлт тағылымы. № 1, 2007 г. 4 стр. (в соавторстве с Криванковой Л.).
6) Жангисина Г.Д. Проектирование курса информатики студентам экономических специальностей. Поиск, № 2, 2007 г. 6 стр. (в соавторстве с Жексембаевой Р.).
7) Жангисина Г.Д. Сравнительная характеристика преподавания информатики в вузах Республики Казахстан и России. Ұлт тағылымы. № 1, 2007 г. 5 стр. (в соавторстве с Жексембаевой Р.).
8) Жангисина Г.Д. Психологические аспекты восприятия студентами работы с обучающими программами на уроках информатики. Поиск, № 2, 2007 г. 5 стр. (в соавторстве с Криванковой Л.).
9) Жангисина Г.Д. Современные методы обработки информации с. 81 – 84. Высшая школа в Казахстане. А, № 4, 2007 г. (в соавторстве с Марденовой Л.Л.).
10) Жангисина Г.Д. Базы данных «Повышение качества образования и научных исследований» в рамках VI Сатпаевских чтений, 12 – 14.04.2007 г. г. Экибастуз; с. 391 – 393
11) Жангисина Г.Д. Об информатизации образования в высшей школе, «Повышение качества образования и научных исследований» в рамках VI Сатпаевских чтений, 12 – 14.04.2007 г. г. Экибастуз; с. 402 – 407 (в соавторстве с Марденовой Л.Л.).
12) Жангисина Г.Д.Роль информационных технологий в повышении качества обучения студентов. Материалы междун. Научно – практическ. Конференции современные проблемы математики, механики и информационных технологий – IT. С. 148 – 152 г. Талды-Курган 2007 г. Г.Д. Р. (в соавторстве с Жексембаевой.).
13) Әбдіманапов С.Білімді ел – бәсекеге қабілетті ел //Егемен Қазақстан. - 2005.- 5 қараша.4б.
14) Кусаинов.А.К."Сравнительная педагогика",-Алматы: Просвещение Казахстан,2008,-252с
15) Егоров.В.В. и др. “Педагогические условия организации самоуправления с целью успешной политической социализации студенческой моладежи как педагогическая проблема”.Караганда: Болашак-Баспа,2006.-210с.
16) Абдыкаримов.Б.А. “Разработка моделей и алгоритмов автаматизированной оценки знаний с использованием технологий искусственного интелекта”. Караганда: 2006.-156с
17) Абдраман.Ш.А. Жоғары техникалық оқу орындары студенттерднгі кәсіби техникалық бағыттылықты қалыптастырудың дидактикалық негіздері. Педагогика ғыл-ң док-ы диссерт. Алматы.1998.-312бет.
18) Хайруллин Г.Т. Ученические коллективы в условиях УПК. Алматы: Мектеп,1989.-72 с.
19) Беспалько В.П Слагаемые педагогические технологии. Москва. Педагогика. 1989, - 191 с.
20) Кларин М.В. Инновационные модели обучения в современной зарубежной педагогике..М. Педагогика,-1994, 109 с.
21) Монахов Н.И. Изучение эффективности воспитания: Теория и методика. Педагогика 1981,-144 с.
22) Дьяченко В.К. Коллективно групповые способы обучения. Педагогика. №2. 45 с.
23) Жанпейісова М.М Технология модульного обучения. Актобе. РИПКСО. 1999. 112 с.
24) Беспалько В.П. Образование и обучение с участием компьютеров. МПСИ 2002.-352 с.
25) Монахов В.М. Технологические основы проектирования и конструирования учебного процесса. Волгоград. – Перемена. 1995г.
26) Амонашвили Ш.А. Воспитательная и образовательная функция оценки учения школьников.М. 1984.
27) Шамова Т.И. Воспитание сознательной дисциплины школьников в процессе обучения.-Москва: Педагогика, - 1985, - 351 с.
28) Ильин В.С. Герой нашего урока.-М: Педагогика,-1991,-288 с.
29) Жанпейісова М.М. Модульная технология обучения как средство развития ученика. Алматы. - 2002, - 154 с
30) Шаталов В.Ф. Педагогическая проза: Из опыта школ. Педагогика,1980,-94 с.
31) Курганов С.Ю. Ребенок и взрослый в учебном диалоге. Москва: Просвящение 1989,-126 с.
32) Тарасов Л.В. Педагогика в системе образования. Москва. Б/И,1986 с.
33) Штейнер Р. Педагогика основанная на познаний человека. М. 1996, - 103 с.
34) Я.Коменский. Ұлы дидактика: Педагогика тарихынан/Ауд. Қоңыратбаев//Қазақстан мұғалімі.2005,21 қазан.
35) Фрейнд А.Н. Музыкальное искусство советского Казахстана // Материалы республиканских чтении. Алматы,-1973,34 с..
36) Балабин И.В. Вычесление интегралов от ациллирущих функций с помощью помномальных разложении. Москва,-1988,-8 с.
37) Селевко Г.К. Педагогика сотрудничества и перестройка школы. - Ярославль,1990,-962 с.
38) Ямбург Евгений Александрович. Школа на пути к свободе. Культурно-историческое педагогика, М: ПЕРСЭ, 2000, - 351 с.
39) Жанпейісова М. //Модульное обучение учащихся: Новые образовательные технологии. Ұлағат. - 2001, №1,44 с.
40) Н.Ә.Назарбаев. Қазақстан-2030: Қазақстан халқына ел Президентінің Жолдауы. Алматы: Білім. 1998.
41) Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы //Егемен Қазақстан, 2007.
42) Н.Ә.Назарбаев. Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті экономика үшін, бәсекеге қабілетті халық үшін: Қазақстан халқына ел Президентінің Жолдауы //Егемен Қазақстан, 19 наурыз, 2004.
43) Қ.Бөлиев. Болашақ мұғалімдерді оқушыларға ұлттық тәрбие беруге кәсіби дайындай. Алматы. Нұрлы әлем, 2004.
44) Қоянбав Ж.П., Қоянбаев Р.П. (Жалпы политехникалық және кәсіптік білім). Педагогика. Алматы. 228-б.
45) Өстеміров К., Шаметов Н., Васильев И. Кәсіптік педагогика: колледж, университет студенттеріне арналған оқулық. Алматы: «Наз-д» ЖШС, 2006, 280-б.
46) Курманов.М.К. Интелектуальные задания в обучении мышлению/ профессиональное развитие: из опыта учителей /Под.ред:С.Мирсейтов,А.Иргалиевой.-Алматы,2004.-180стр.
47) Таубаева.Ш. Исследавательская культура учителя: методология,теория и практака формирования. Алматы: 2007.-381с.
48) Таубаева.Ш. Исследовательская культура учителя от теории к практике:Монография.-Алматы: Ғылым,2001.-349с.
49) Таубаева.Ш. Введения в методологию и методику педагогического исследоавния. Туркстан: Туран,2007.-190с.
50) Бұлақбаева М. «Оқытудың белсенді әдістері». Қазақстан мектебі, Алматы №1, 2006. 35-36-б.
51) Ералиева М.Е. «Білім мазмұны жаналау арқылы оқу-тәрбие үрдісінің сапасын жетілдіру». Бастауыш мектеп, Алматы. №11, 2003. 3-4-б.
52) Төленова Ұ. «Жаңа технологияларды сабақта қолдану». Бастауыш мектеп, Алматы. №5, 2006. 6-7-б.
53) Абдыкаримов.Б.А. “Разработка моделей и алгоритмов автаматизированной оценки знаний с использованием технологий искусственного интелекта”. Караганда: 2006.-156с.
54) Айтбекова М. «Бағытты білім беруге жаңа технологияларды енгізудің жеке тұлға дамуына әсері». Қазақ тілі мен әдебиеті, Алматы. №3, 2005. 3-5-б.
55) Жұмабаев М. Педагогика. Алматы. «Ана тілі», 1992.
56) Ұзақбаева С.А., Жолдасбекова С.А., Қалабаева Қ.А. Киімді көркемдеп сәндеу. Шымкент: М.Әуезов атындағы ОҚМУ, 2004 – 14 б.
57) Джадрина.М.Ж.“Дидактические основы построения содержания вариативного об-я”.Алматы: 2000.-307с.
58) Момынбаев.Б. Кәсіптік білім және уақыт талабы."Егемен Қазақстан",-2005,-10 наурыз (48),-3бет.
59) Момынбаев.Б. Психолого-педагогическое и дидактические основы формирования личности будущего специалиста. Алматы: Ғылым.-266с.
60) Жалпы психология және педагогика негіздері: оқу әдістемелік құрал. Алматы 2005 – 75 б.
61) Психологиялық жаттығулар, тестілер, тапсырмалар: оқу әдітемелік құрал. Алматы 2006.
62) Педагогтарды кәсіби даяплаудың кәсіби мәселері. «Экология, білім, ғылым және қоғам» атты Республикалық ғылыми-теориялық конференцияның еңбектері – Кентау 2006. 345-349 б
63) Савин.Ю.А. Социалистический обрвз жизни и нравственное развитие личности.-М:Мысыль,1986.-167с.
64) Педагогикалық практиканың болашақ мұғалімдерді дайындаудағы мақсаты. Халақаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. Тараз – ІІ том – 175-180 б.
65) Тәрбие болашақ жастардың тұлғалық қадір-қасиетін қалыптастырудың негізгі құралы. Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. Алматы, 2008. І том.
66) Макаренко.А Ұстаздық дастан.-Алматы,1983.-485стр.
67) Педагогикалық технология болашақ мұғалімдердің біліктілігін арттыру құрал: Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары. Тараз, І том, 2007. 174-177 б.
68) Сухомлинский.В. О воспитаний. М:Политиздат.1982.-270стр.
69) Сластенин.В,Исаев.и.Ф,Шиянов.Е.К;Педагогика.Под.ред. В.А.Сластенина.-М:Академия,2002.-567стр.
70) Бүгінгі студент келешек білікті маман //Білім-образование. -2006. №3.
71) Педагогтарды кәсіби даярлаудың қазіргі мәселелері. «Экология, білім, ғылым және қоғам» атты рспубликалық ғылыми-теориялық конференцинң еңбектері. Кентау, 2006. 345-349 б.
72) Нұржанова Ә. Педагогикалық шеберлік туралы. Педагогикалық зерттеулер. «Бастауыш мектеп» - №2. 2008.
73) Әмірова А. Кәсіби біліктілікті арттыру басты мақсат. «Қазақстан мектебі» - №2. 2000.
74) Серікбаева А. Дала мен қала. 2003. 11 шілде. №1.
75) Сейталиев Қ. Педагогика тарихы. Білім, Алматы. 2008.
76) Әбуов Б. Қазіргі кездегі жоғары кәсіби білім берудегі мәселелер. Ізденіс. Гуманитарлық ғылымдар саласы. 2007. № 1. 233-234 б.
77) Атажанов И.И. Кәсіби білім мамандарын даярлаудағы қазргі кездегі өзекті мәселелері. Білім: 2008. №4. 31-32 б.
78) Ахметова Г. Кәсіби білім берудің кейбір мәселелері. Ұлағат – 2007. № 5. 15-17 б.
79) Толипова Ж. Кәсіби даярлықты арттыру мәселесі. «Қазақстан мектебі» - 2008. № 11. 7-9 б.
80) Өстеміров К. Кәсіптік оқыту әдістемесі. Алматы 2006. 19-25 б.
81) Жолдасбекова С.А. ЖОО-да болашақ еңбек технологиясы және кәсіпкерлік мұғалімнің кәсіби даярлаудың теориясы мен практикасы. Алматы: - 2006. Автореферат.
82) Амирова.Э.К,Сакулина.О.К,Сакулин.Б.С,Труханова. Конструирование одежды.М: 2001.-495стр.
83) Дәулеталиев.Р Техникалық және кәсіптік білімнің мазмұнын жаңарту шарттары. "Ұлт тағылымы".-2007.-1,58-62 бет.
84) Мұқашев.Ш.М. Кәсіптік білімнің қажеттілігі артып келеді. "Қазақстан кәсіпкері"-2006.- 11,41 бет.
85) Шырынбаева.Т.Қ. Басты мақсат кәсі\птік білімнің сапасын арттыру. "Білім берудегі менеджмент". 2006- 3,78-80 бет.
86) Баймолдаев.С. Кәсіптік білім беруді арттыру шарт.“Егемен Қазақстан”-
87) 2008.29 шілде,№190,6 бет.
88) Азаров.Ю.П. Радость учить и учиться.-М:Политиздат,1989.-335стр.
89) Кузьмина.Н.В. Очерки психологи труда учителя.-Л:ЛГУ,1967.-183стр.
90) Бабанский.Ю.К. Избранные педагогические труды.-М:Педагогика,1989.-560стр.
91) Симонов.В.П. Планирование,организация, анализ и оценка эффективности урокаү.-М:МОНИ,1988,-87стр.
92) Өстеміров.К.“Кәсіптік оқыту әдістемесі”.Алматы: 2006-195бет.
93) Кусайнов.А.К. “ Профессиоанализм современного учителя”.Алматы: ЖШС.“ROND@A баспасы”.2006.195с.
94) Жүнісова.А. Қазақстанның экономикалық жағдайы туралы. “Түркістан”-1995-15 наурыз.
95) Әбділда.Б. Заман талабы заңдылық пен іскерлік.Қазақстанның қазіргі экономикалық жағдайына шолу.“Жас Алаш”-1995.4 наурыз.
96) Алшанов.Р.Қазақстан экономикасы дамудың жаңа кезеңінде.Республика президентінің Қазақстан халқына жолдауына орай экономикалық даму жайлы. “Егемен Қазақстан”-2004.-5мамыр(№16).-2 бет.
97) Байпақпаев.Ж.Қазақстан экономикасы: қазіргі келбеті және диверсанкциялаудың қажеттілігі.“Саясат”.-2006.-№5-22-24 бет.
98) Бопиева.Ж.Қазақстан экономикасының технологиялық дамуы.“Қоғам және дәуір”.-2004.-№2-20-24 бет.
99) Нұрғалиев.Қ.Р. “Қазақстан экономикасы”.Алматы:Қазақ университеті.
100) Жақиянов.Ғ. Қазақстан экономикасы бүгін және ертең.“Саясат”.-1995.-№5-34-38 бет.
101) Жулда.С.В. Еңбектің қауіпсіз жағдайларын құру жөніндегі шаралар.“Қазақстан еңбекті қорғау”.-2008.№12-30-33 бет.
102) Колыбюк.Ю.В.Еңбек қауіпсіздігі бойынша алдын-алу жұмыстары.
103) “Қазақстан еңбекті қорғау”.- 2009.№3-13-19 бет.
104) Кәсіптік көкжиек тарылмасын. Кәсіптік білім беру туралы.“Егемен Қазақстан”.2003.-5тамыз.(№198)-2 бет.
105) Есболов.Т. Кәсіби маман дайындау.Кәсіптік білім беру.“Егемен Қазақстан”.-2001-26 тамыз.(№64)-4 бет.
106) Авилов.В.Б. Охрана труда. Владивосток.1986.-132с.
107) Охрана труда на предприятии. Под.ред.П.М.Сурова. М:Выс.шк.2007.-319с.
108) Охрана труда.Под.ред.О.Е.Смолова. М.Н: ВШ,2005.-152.
109) Охрана окружающей среды. Под.ред. С.В.Белова.М:Высшая школа,2005.-254с
110) Ұстаз беделі кәсіби шеберлікте. «Шоқан тағлымы-10» атты халықаралық ғылыми-практикалық конференция матреиалы.- Көкшетау, 2005.- ІІ том.-91-92б (К.М.Беркімбаев, Б.Н.Садуовпен бірлестікте)
111) Бүгінгі студент- келешек білікті маман // Білім-Образование.- 2006. - №3.- 61-64б (К.М.Беркімбаев, Б.Н.Садуовпен бірлестікте).
112) Педагогтарды кәсіби даярлаудың қазіргі мәселелері. «Экология, білім, ғылым және қоғам» атты Республикалық ғылыми-теориялық конференцияның еңбектері.- Кентау,2006.-345-349б (К.М.Беркімбаев, А.Исаевамен бірлестікте).

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 105 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
I Педагогикалық технологияларды пайдалану арқылы болашақ мұғалімдерді
кәсіби даярлаудың теориялық негіздері.
1.1. Педагогикалық технологиялар мен анықтамалары ғылыми-философиялық
негізі, қағидалары, міндеттері, белгілері қасиеттері және әдіснамалық
негіздері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
... ... ... ... ... ... ..
1.2. Педагогикалық технологиялардың топталуы 14
(жіктелуі) ... ... ... ... ... ...
1.3.Дәстүрлі оқытудың және инновациялық технологияларының
ерекшіліктері ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
1.4 Ақпараттық (информациялық) және коммунактивтік дидактикалық
технологиялардың 28
мумкіндіктері ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ...

II. Жаңа педагогикалық технологияның түрлері.
2.1.Саралап және дамыта 35
оқыту ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... .
2.2Деңгейлер және модульдік оқыту 39
технологиясы ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .
2.3.Шоғырландырып қарқынды оқыту 46
технологиясы ... ... ... ... ... .. ... ... ... .
2.4.Жобалап оқыту 50
технологиясы ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ..
2.5.Педагогикалық технологияларды оқу үрдісінде 54
қолдану ... ... ... ... ... ...
2.6.Кәсіптік мамандарын даярлаудағы педагогикалық технологиялардың
моделі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .64
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...
2.7. Технологиялық конструктивтік 66
бөлім ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... .
2.7.1.Бұйымға сипаттама 66
беру ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ...
2.7.2.Көйлектің 67
есебі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... .
2.7.3.Көйлектің ВО 69
сызбасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ..
2.7.4.Бұйымның өңдеу сызбасы, 69
түйіндер ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... .
2.7.5.Бұйымның техникалық 73
бірізділігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

ІІІ.Экономикалық бөлім.
3.1.Қазақстандағы қазіргі экономикалық 77
жағдай ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2. Бітіру жұмысындағы экономикалық жалпы 82
жағдай ... ... ... ... ... ... ... ..
3.3. Экономика 83
есептері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... .

IV.Еңбек қауіпсіздігі.
4.1. Зиянды және қауіпті өнірістік факторларды 86
таңдау ... ... ... ... ... ... ... ...
4.2. Ұйымдастыру 87
шаралары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ..
4.3.Жарыққа қойылатын 88
талаптар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ..
4.4.Кәсіпорындардағы еңбекті қорғау және өрт 89
қауіпсіздігі ... ... ... ... ... .. ...
4.5. Кәсіпорын цехтарында жарақаттанудан 90
сақтандыру ... ... ... ... ... ... ... ..
4.6.Кәсіпорын цехтарындағы тәртіп 91
ережелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... .

Қорытынды ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .92
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...
Әдебиеттер 95
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ..
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .101
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ...
КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында: Білім беру жүйесінің
басты міндеті - ұлттык және жалпы адамзаттык құндылықтар, ғылым мен
практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби
шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау; оқытудың жаңа
технологияларын енгізу, білім беруді акпараттандыру, халықаралық ғаламдық
коммуникациялық желілерге шығу - деп білім беру жүйесін одан әрі дамыту
міндеттерін көздейді. Бұл міндеттерді шешу үшін, әрбір білім беру
мекемедегі ұжымының, әрбір мұғалімнін күнделікті ізденісі арқылы, барлық
жаңалықтар мен қайта құру, өзгерістерге батыл жол ашарлық жаңа практикаға,
жаңа қарым-қатынасқа өту қажеттігі туындайды.
Қазіргі кездегі жоғары білім беру қоғам талаптарын қанағаттандырудың
бірнеше жүйелерін қарастырады, яғни ғылымды, білімді және өндірісті
интеграциялау түрі ретінде ғылыми оқу-өндірістік кешендер құру; оқытуды
және студент еңбегін дараландыру, білім беруді ізгілендіру; оқытушылардың
кәсіби даярлығына жоғары талап қою, жоғары оқу орнында болашақ мұғалімдерді
даярлау мен олардың кәсіби деңгейін көтеруде педагогикалық мұғалімдерді
жаңа технологиялар негізінде көтеру. Мұндай үдеріс әлемнің түрлі елдерде
өздерінің ұлттық ерекшеліктеріне, экономикалық жағдайына, білім беру
жүйесінің дәстүрлеріне карай әртүрлі деңгейде көрініс тапкан.
Жеке тұлғаны жан-жақты дамыту шеңберінде білім берудің мақсаты мен
мәнінің өзгеруі білім беру технологиясы деп алатын жаңа ұғымның пайда
болуына ықпал етті. Бұл ұғымның мәнін білім беру үдерісін өздігінше
дамытатын жүйе деп түсінуге болады, онда білім алушылардың қызметі жетекші
фактор болып табылып, оқыту мұғалім мен білім. алушының субьектаралық өзара
әрекетін қарастыратын және олардың мүмкіндіктерін қамтамасыз ететің
рефлексиялық басқару ретінде көрінеді.
ЖОО-да білім беру технологияларын пайдаланудың тиімділігі болашақ
мұғалімнің кәсіби іс-әрекетін дұрыс ұйымдастыра алуымен байланысты.
Педагогикалық іс-әрекеттің қыр-сырын әртүрлі салада қарастырған
ауқымды зерттеу еңбектері баршылық. Мәселен, болашақ мұғалімнің кәсіби
мәнді сапаларын қалыптастыру және тұлғасын дамыту, педагогикалық іс-
әрекеттің дидактикалық негіздерін айкындау, ЖОО-да оқу үдерісінін
тиімділігін- арттыру мәселелері қазақстандық ғалымдар – А.П.Сейтешов,
Н.Д.Хмель[1], А.А.Бейсенбаева[2], Л.К.Керимов, Б.Р.Айтмамбетова,
Б.Әдікәрімұлы, М.А.Құдайқұлов, Г.Д.Жангисина[3-13], А.Қ.Құсайынов[14],
В.В.Егоров[15], А.Абдыкаримов[16], Ш.А.Абдраман[17], Г.Т.Хайруллин[18],
М.Ж.Жадрина, А.А.Калюжный, М.С.Молдабекова, З.А.Исаева, Б.К.Момынбаев,
Г.Ж.Меңлібекова, С.А.Жолдасбекова, М.Н.Сарыбеков, Қ.Сарбасова, Ә.Абуов,
Б.С.Имандосова және т.б. еңбектерінде карастырған.
Болашақ түрлі сала мамандарының кәсіби бағыттағы даярлығын екі
қырынан калыптастыру бойынша ғалымдар еңбектерінің маңызы зор. Олар:
С.Ж.Пірәлиев, Л.А.Шкутина, С.Ә.Әбдіманапов, К.М.Беркімбаев, Х.С.Оңалбек
т.б. болашақ мұғалімдерді кәсіби даярлау; Б.Кенжебеков,
Б.А.Оспанова, болашақ мұғалімдердің кәсіби құзіреттілігі мен креативтілігі
туралы еңбектері бар.
Оқу-тәрбие үдерісін жетілдіру мақсатында педагогикалық технология-
ларды ұсынған Н.П.Гузиктің, В.М.Монаховтың, В.Ф.Шаталовтың, Т.Галиевтың,
Л.Бектұрғановалардың еңбектері және т.б. ғылыми тұрғыдан практикалық мәні
зор еңбектері біздің зерттеу жұмысымызда басшылыққа алынды.
Педагогикалық технологияларды білім беру саласында пайдаланудың әдіс-
тәсілдері, шарттары, дидактикалық-әдістемелік негіздері В.П.Беспалько,
Ш.Т.Таубаева, Б.Т.Барсай, М.В.Кларин, Қ.Ө.Қариева, С.А.Көшімбетова,
Қ.Қабдықайырұлы, А.А.Саипов, Г.К.Селевко, Б.К.Төлбасова, Л.А.Шкутина және
т.б. ғалымдардың зерттеу еңбектерінің арқауы болды.
Біз жоғарыда аталған еңбектерге талдау жасай отырып бүгінгі таңда
жаңа педагогикалық технологияларды оқу - тәрбие үдерісінде пайдалану
мәселесінің ғылыми - теориялық тұрғыда әлі де болса шешімін таппай
отырғандығын анықтадық.
Болашақ мұғалімдердің кәсіби бағыттылығына бүгінгі өркениетті
қоғамының сұранысы мен оларды жоғары оқу орындарында даярлауда жаңа
технологияларды пайдаланып теориялық және практикалық білім беруді
жетілдіруде әдістемелік нүсқаулардың жоқтығы арасында қарама-қайшылықтар
бар екені анық байқалады. Осы кайшылықтардың шешімін іздестіру біздің
зерттеу мәселемізді айқындауға және тақырыпты Жаңа педагогикалық
технологиялар арқылы болашақ мұғалімдердің кәсіби бағыттылығын
қалыптастыру деп таңдауымызға негіз болды.
жаңа педагогикалық технологияларды пайдалану аркылы болашақ мұғалімдердің
кәсіби бағыттылығын қалыптастыру жүйесін құру.
ұсынылған әдістемелік жүйенің нәтижесін тәжірибелік-экспериментте тексеру
және тәжірибеге ендіру.
Зерттеудің көздері. Қазақстан Республикасының Білім беру
туралы Заңы (1999), Қазақстанның-2030 даму стратегиялық бағдарламасы;
Қазақстан Республикасында 2015 жылға дейінгі білім беруді дамытудың
тұжырымдамасы (2004); Отандық және алыс-жақын шетелдік педагог ғалымдардың
зерттеліп отырған мәселе бағытындағы еңбектері; Қазақстан Республикасы
үкіметінің ресми құжаттары, заңдары, қаулы-қарарлары, оқу-әдістемелік
құралдар, бағдарламалар, автордың өзінің жеке басына тән" іс-әрекет
тәжірибесі.
Зерттеудің әдістері. Зерттеу проблемасы бойынша философиялық,
психологиялық, педагогикалық ғылыми әдебиеттерге, жоғары және арнайы оқу
орындарының оқу-тәрбие үдерісінің құжаттарына талдау жасау; бақылау,
әңгімелесу, сауалнамалар жүргізу; озык тәжірибелерді зерделеу, эксперимент
жүргізу, алынған нәтижелерді математикалық тұрғыдан өңдеу.
Техникалық прогресс пен ғылыми ақпарат көлемінің ұлғаюы, мектептегі білім
беру мазмұнын және оқу-тәрбие орындарының іс-әрекет қағидаларын қайта
құрылуының бәрі мұғалімнің кәсіби біліктілігі мен тұлғасына, бүкіл
педагогикалық үдерістің тұлғалық бағдарлануына қойылатын талаптардың сөзсіз
арта түсуіне алып келеді. Бүгінгі таңда кез-келген оқу орындарында оқу
үдерісін жетілдіру үшін жаңа педагогикалық технологияларын пайдаланудың
тиімділігін практиканың өзі дәлелдеп отыр. Мұның өзі аталған мәселенің
теориялық негіздемесін жасау қажеттілігін туындатады.
Технология ұғымы соңғы кездері педагогикалық әдебиеттегі ең көп
қолданылатын ұғымдардың біріне айналды. Технология ұғымынын. дидактикалық
ұғымдармен байланысы сан алуан: оқытудың технологиясы, педагогикалық
технология, білім беру технологиясы, тәрбие технологиясы, қарым-қатынас
технологиясы, даму технологиясы, қалыптасу технологиясы, модульдік
технология, топтык оқыту технологиясы және т.б. Бұл технологиялардың қайсы
түрі болмасын анықтаманы қажет етеді. Сондықтан да әрбір автор технология
дегеніміз не? - деген сұраққа немесе технологиямен байланысты жеке ұғымға
өз анықтамасын беруге тырысады. Нәтижесінде, дәл қазіргі кезде білім беру
жүйесінде жүріп жатқан үдерістердің технологиясына түсіндіретін жалпы
анықтама жоқ.
Білім беру жүйесі - басқару органдарынан, түрлі типтегі және
деңгейдегі білім беру мекемелерінен, жүйенің жұмыс істеуі және дамуын
қамтамасыз ететін қаржы қорлары мен материалдық обьектілерден, ғылыми
орталықтардан тұратын күрделі кұрылым болып табылады. Технологиялық тәсіл
білім беру жүйесінің кез-келген саласында (басқару, білім беру,
қаржыландыру, мониторинг және т.б.) қолданылуы мүмкін. Сондықтан, білім
беру технологиясы деген сөз тіркесін бірыңғай түсіндіру мүмкін емес.
Көптеген авторлар бұл жағдайды интуиция деңгейінде түсінеді де, бұл ұғымды
тек қана оқытушы мен білім алушы арасындағы арнайы ұйымдастырылған
үдерістерге ғана қатысты қолданады. Егер бұл үрдісті оқыту үдерісі деп
атайтын болсақ, онда оған технологияның осы салаға арналған жиынтығы
жатады. Біздің қарастыратынымыз да технологияның осы түрі.
Жаңа педагогикалық технологиялар негізінде болашақ мұғалімдерінің
даярлығын жоғары оқу орнының қабырғасында жетілдіру оқу үдерісін жобалау
аркылы іске асырылады. Болашақ мұғалімдердің кәсіби-педагогикалық даярлығын
қамтамасыз ететін барлық оқу пәндері үшін оқу үдерісін жобалаудың бірегей
алгоритмі жаңа оқу мақсатын құрып, соған сәйкес оқу пәндерінің жаңа
мазмұнын, оқытудың жаңа технологияларын жасауды көздейді.
Дипломдық жұмыстың құрылымы:
Кіріспе: Педагогикалық технологияларды пайдалану арқылы болашақ
мұғалімдерді кәсіби даярлаудың теориялық негіздері
Бірінші бөлімде: Педагогикалық технологиялар мен анықтамалары ғылыми-
философиялық негізі, қағидалары, міндеттері, белгілері қасиеттері және
әдіснамалық негіздері
Екінші бөлімде: Жаңа педагогикалық технологияның түрлері
Үшінші бөлімде: Экономикалық бөлім
Төртінші бөлімде: Еңбек қауіпсіздігі
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі, Қосымшалардан тұрады.

І. Педагогикалық технологияларды пайдалану арқылы болашақ мұғалімдерді
кәсіби даярлаудың теориялық негіздері

1.1 Педагогикалық технологиялар мен анықтамалары ғылыми-философиялық
негізі, қағидалары, міндеттері, белгілері қасиеттері және әдіснамалық
негіздері

Жалпы "Оқыту технологиялары'" деген термин алғаш рет АКШ-та бұдан 50
жылдай уакыт бұрын пайда болған. Технология сөзі гректің өнер, шеберлік,
біліктілік,оқу сөздерінен шығып, көптеген ұғымдарды білдіреді.
Қазір де жаңа педагогикалық технологиялар туралы жарияланған еңбектер
өте көп. Оларда жаңалық жан-жақты,әр түрлі қырынан баяндалады.
Педагогикалық технологиялар ұғымының казір 300-ден астам балама
анықтамалары бар. Ресейдің белгілі, педагог және тағы баска ғалымдары
төмендігідей аныктамалар береді:
Педагогикалық технология дегеніміз - оқыту, үрдісін жүзеге
асыратын мазмұнды техника. (В.П. Беспалько[19]).
М.В.Кларин:Педагогикалық технология дегеніміз педагогикалық
мақсаттарға жету үшін колданылатын тұлғалық, аспаптық, әдіснамалық
құралдардын жүйеленген жиынтығы және олардын ретімен қызмет етуі. - деп
түйіндеген[20].
Педагогикалық технология - белгілі бір маңызды әрекетте, өнерде,
шеберлікті мақсатка жету үшін колданылатын әдіс, - дейді В.Даль.
Оқыту технологияларының құрылымдык элеметтеріне мыналар жатады:
- мақсат, мазмұн, әдістер, формалар, құралдар, оқушы, оқытушы, нәтиже.
Оқыту технологияларына тән белгілер:
1. Негізділігі (кез келген технологиянын өзіндік философиясы, өзіндік
тұжырымдамасы болуы шарт)
2. Жүйелігі (кұрылымдык элементтердің бір тұтастығы)
3. Басқарылмалығы (оқыту процесін жоспарлап, нәтижесін бастан-аяк
тексеруге болатындығы)
4. Тиімділігі - (қысқа мерзімде аз шығынмен жоғары нәтижеге жеткізу
тиімділігі)
Педагогикалық технологияларды дұрыс және бейімді пайдалану үшін ен
негізгі қажет 4 мәселені атап өткен жөн.
1. Мақсат қою – тематикалық жоспарлау.
2.Диагностикалық зерттеу, яғни оқушының осы мақсатқа жету жолдарын зерттеу.
3.Оқушының өзіндік іс-әрекеті
4.Түзету қызметі.
Оқыту технологиясы ұғымын нақтылау және оларды іріктеп ала білудің
өзектілігі бүкіл оқыту процесінін түпкілікті нәтижесінің технологияның
дұрыстап таңдалып алынуына тәуелділігімен түсіндіріледі, ескере кететін
нәрсе, отандық жаңа буын оқулықтары оқыту технологиясында жаңартуды қажет
етеді.
Заман талабына сай, әрекеттегі стандарттарды, бағдарламаларды, жаңа
буын оқулықтарын технологиясымен қамтамасыз ету қажеттігінен туындайды.
Білім аймақтары бойынша базалық компетенцияларды калыптастыратын және
дамытатын оқыту технологияларын бейімдеу мен олардың жүйеленген корын
жасаудын білім беру үрдісінде практикалық манызы бар.
Білім заңына сәйкес мұғалім оқушыға мемлекеттік Өлшем деңгейінен төмен
түсірмей білім беруі тиіс. Бұл үшін оқытудың белгілі технологиясын игеруі
қажет.
Осындай сұраныстарта орай оқытудың әр түрлі технологиялары жасалынып
мектеп тәжірибесіне енуде. Мәселен академик В.И. Монаховтың
технологиясы[21], В.К. Дьяченконың Ұжымдық оқыту әдісі[22],
М.М.Жанпейісованың Модульдік оқыту технологиясы[23], профессор Ж.А.
Караевтың Деңгейлік саралап оқыту технологиясы және Т.К.Смыковская,
Т.Б.Руденколардың пікірінше: Әдістеме тек бір ғана - оқыту үрдісіне көңіл
бөлсе, технология бір мезетте оқу және оқыту үрдісімен қатар жұмыс істейді
- және технология алға қойылған мақсаттын накты сонғы нәтижесіне кепілдік
береді. Ежелгі философтардың өзі педагогикалық шеберлікті тарату туралы
айтқан, ал бұл осы күнгі технологияға жақын. Сондай-ақ, К.Д.Ушинский,
А.С.Макаренко да технологиялық рәсімдерді анык көрсете білген.
Педагогикалық технология дегенге В.П.Беспалько: Практикада іске
асатын нақты педагогикалық жүйе, жоба, - деп анықтама береді. Мұнда ғалым
педагогикалық жүйені тұлғаны калыптастыруға ыкпал ететін арнайы
ұйымдастырылған мақсатты, бір-бірімен өзара байланысты әдіс-тәсілдер
жиынтығы ретінде қарастырады[24].
Ал белгілі педагог-ғалым В.М.Монахов болса, Педагогикалық
технологиялар дегеніміз - оқыту үрдісін жобалау, ұйымдастыру мен жүргізудің
ойластырылған моделі деп түсіндіреді[25].

Жаңа педагогикалық технологияларды пайдалану
Бүгінгі таңда педагогикалық технология мәселесі теориялық және ғылыми-
қолданбалы бағыт тұрғысынан зерттеу арқауы болып отыр. Теориялық тұрғыдан
алып қарағанда, педагогикалық технология педагогиканың категориясы ретінде
қарастырылады, оның мәні, құрылымы айқындалады; педагогикалық іс-әрекеттің
әртүрлі саласындағы (дидактика, тәрбие, білім беруді басқару) педагогикалық
технологияның ғылыми негіздері оқып-үйреніледі; педагогикалық технологияны
жобалаудың әдіснамасы мен теориясы зерттеледі; педагогикалық технология
теориясының негіздері ашып көрсетіледі.
Ғылыми-қолданбалы бағытта нақты педагогикалық идеялар мен
тұжырымдарға негізделген жаңа педагогикалық-технологиялар жобаланады;
мұғалімдерге педагогикалық технологияларды оқытудың теориясы мен
зерттеледі.
Ғылыми педагогикалық зерттеулерге жасалынған талдау жаңа
педагогиқалық технологиялардың бірнеше түрлерін бөліп көрсетуге мүмкіңдік
берді. Енді солардың ішінен жоғары оқу орындарының оқу үрдісінде қолдануға
ұсынылатын бірқатарына тоқталайық.
Кәсіби-бағдарланған технологиялар - оқытудың кәсіби бағыттылығы
есепке алынған және болашақ мамандардың қызығушылығын, бейімі мен
қабілетіне бағдарланған педагог пен студенттің психологиялық, жалпы
педагогикалық, дидактикалық тұрғыдан өзара іс-әрекетінің жүйесі.
Құрылымдық-логикалы технологиялар - оқыту жүйесін кезең бойынша
ұйымдастыру, сол арқылы әрбір кезеңде оқытудың мазмұнын, формасын,
әдістерін және құралдарын сәйкестендіріп таңдап алуды, нәтижелерді кезең
бойынша диагностикалауды есепке алу негізінде дидактикалық міндеттерді қою
мен шешудің логикалық бірізділігін қамтамасыз ету.
Интеграциялық технологиялар - бұл курстар, оқу тақырыптары, оқу
проблемалары және басқа да оқытуды ұйымдастыру формалары деңгейінде әртүрлі
пәндік білім, білік, дағдының интеграциясын қамтамасыз ететін дидактикалық
жүйелер.
Ойын технологиялары - оқу-тәрбие міндеттерін шешуге бағытталған
әртүрлі ойындарды қолдануды көздейтін дидактикалық жүйелер.
Тренинг технологиялары - белгілі бір шешімдерді орындауға бағытталған
іс-әрекеттер жүйесі. Оған тұлғаны интеллектуальды дамыту және басқару
міндеттерін шешу бойынша жүргізілетін психологиялық тренингтерді, іскерлік
қарым-қатынас, тұлғаны дамыту, коммуникативтік біліктер тренингтерін де
жатқызуға болады.
Диалогтық технологиялар - оқытушы мен студенттің өзара іс-әрекетіңде
диалогтық ойлау негізге алынатын ұйымдастыру формасы мен оқыту әдісі
аталған жаңа педагогикалық технологиялардан басқа келешегі мен кейсстади
(нақты оқу жағдаяттарын пайдалану арқылы оқыту), рефлексия (өзін-өзі тану,
өзіне-өзі баға беру әдісі және студенттердің оқу материалын белсенді
қабылдауын қамтамасыз ететін педагогикалық технология), жобалау әдістерін
қолдану арқылы оқыту технологиясын ерекше атап өтуге болады.
Білім берудің ізгілендіру технологиясы Ш.А.Амонашвили[26]; Мақсаты мен
мағынасы: Оқушыны азамат етіп тәрбиелеу, олардың танымдық күшін
қалыптастыру және дамыту, баланың жаны мен жүрегіне жылылық ұялату,
адамгершілік тәрбие беру
Модульдік оқыту технологиясы. Мақсаты мен мағынасы: Оқытудың тұтас
технологиясын жобалау, алға қойған мақсатка жетуді көздейтін педагогикалық
үрдіс түзу. Оқу модулі үш құрылымды бөліктен: кіріспеден, негізгі және
қорытынды бөлімнен тұрады. Кіріспе бөлімде оқытушы студенттерді оқу модулі
үш жалпы құрылымымен, оның мақсат-міндеттерімен таныстырады. Содан соң осы
оқу модулінің барлық уақытына есептелген оқу материалын кыскаша ( 10-20
минут ішінде) сызба, кесте, карта және т.б. сүйене отырып тусіндіреді.
Негізгі бөлімде студенттердің оқу материалдарын қайта жаңғырту
деңгейін, қарапайым білік пен дағдыларды және білімін іс жүзінде бірнеше
рет кайта қолдануы жүзеге асырылады. Үш деңгейлік тапсырмалар береді:
жеңілдетілген стандарт, стандартты, стандарттан жоғары.
Оқу модулінің қорытынды бөлімі-бақылау. Қорытынды бөлімде
Мемлекеттік білім стандартына тапсырмалар беріледі.
Проблемалық (мәселелік) оқыту технологиясы
Мақсаты мен маңызы: Оқу материалында студентті қызықтыратындай мәселе
туғызу; оны шеше отырып студентгер білімді белсенді қабылдайды.
Дамыта оқыту технологиясы
Мақсаты мен маңызы: оқыта отырып, жеке тұлғаны және оның
қабілеттілігін дамыту. Барлық студенттің дамуы жолындағы жұмыстарды қамту.
Түсіндіре басқарып, оза оқыту технологиясы
Мақсаты мен маңызы: барлық студентті табысты оқыту. Сабақты пысықтауға
әуелі озаттар, сосын орташалар, ең соңында нашар оқитындар қатыстырылады;
бірте-бірте толық дербестікке жету, өзара көмек, білім, білік дағдыны
дамыта меңгерту.
Оқытудың компьютерлік технологиясы
Мақсаты мен маңызы: Студентті ақпараттық қоғамға даярлау, Мұнда
оқыту студенттің тікелей компьютермен қатынасы арқылы орындалады; жеке
қасиеттеріне қарай компьютерге бейімделеді.
Деңгейлік саралап оқыту технологиясы
Мақсаты мен маңызы: Әр студентті онын қабілеті мен мүмкіндік деңгейіне
орай оқыту, оқытуды студенттердің әртүрлі топтарының ерекшелігіне сәйкес
бейімдеу, ыңғайлау, берілген тапсырманың саралануы. Әр топта үлгерімі
орташа, жақсы, үздік студенттер болады, оларға деңгейлік тапсырмалар
қолдану қажет: 1-деңгей - мүмкіндік; 2-деңгей - міндетті; 3- деңгей -
эвристикалық; 4 - шығармашылық.
Бағдарламалап оқыту технологиясы
Мақсаты мен маңызы: Ғылыми негізде түзілген бағдарлама негізінде
оқытудың тиімділігін арттыру. Бағдарламаланған оқу материалдары кадр, файл
сиякты оқыту бөлігі арқылы беріледі.
Өздігінен даму технологиясы
Мақсаты мен мағынасы: Дербестікке тәрбиелеу. Әркім табиғат берген даму
жолымен жүреді, өзін өзі дамытады.
Сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясы
Мақсаты мен маңызы: Білімнің болашақта қажетке жарауын қалыптастырады.
Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы қызығушылықты ояту, мағынаны тану, ой
толғаныс кезеңдерінен түзіледі. Сабақ кезінде үйренушіне үйренгенін
саралап, салмақтап, оның кандай жағдайда, калай қолдану керектігін ой
елегінен өткізеді; қайта қарап, өзгерістер енгізеді.
Шоғырландырып оқыту технологиясы
Мақсаты мен маңызы: Оқу процесі құрылымының психологиялық табиғи
ерекшеліктерін қабылдауға жағдай туғызу. Сабақтарды блокқа біріктіру
арқасында пәндерді терең үйрену.
Белсенді оқыту технологиясы
Мақсаты мен маңызы: Студенттердің белсенділігін ұйымдастыру. Болашақ
кәсіптік қызметінің пәндік және әлеуметтік мазмұнын модельдеу.

Толық меңгерту технологиясы
Мақсаты мен маңызы. меңгерген білімін тәжірибеде жүзеге асыру,
қолдану.
Жеделдетіп оқыту технологиясы
Мақсаты мен маңызы: Бастаушы топтың білімін жалғастырушы топтың
біліміне кысқа мерзімде үйлестіру. Қазіргі қоғам үрдісіне сай инновациялық
технологиялармен білім беру.
Жоғарыда қөрсетілген жаңа педагогикалық технологиялардың түрлері
қазіргі жағдайда жоғары оқу орнының , оқу процесінде қолдануға неғұрлым
тиімді, білім берудің мемлекеттік стандартында анықталған оқытудың
мазмұнына ешбір нұқсан келтірмейді, керісінше, оқу пәндерінің типтік
бағдарламасында көрсетілген мақсатқа оқытудың бұрыннан қалыптасқан
әдістерімен өзара бірлікте қол жеткізуге мүмкіндік береді. Сонымен бірге
бұл педагогикалық технологиялар философиялық, психологиялық және
адамгершілік тұрғыдан гуманистік сипатқа ие болады болашақ мамандардың
адамгершілік және интеллектуальдық жағынан дамуын, өз бетімен әрекет етуін,
қарым-қатынас жасау қабілетінің артуын қамтамасыз етеді.
Педагогикалық технологиялардың ғылыми философиялық негізін мыналар құрайды:
Сциентизм - адамзат коғамының мәдениет жүйесінде
ғылым мен техника рөлін даралап бағалау.
Табиғаттәнділік - адамның табиғи мүмкіндіктерін ескеруді, уағыздаушы
көзқарас, адам мен табиғаттың үйлестігін басшылыққа алу.
Гуманизм (ізгіліктік) - әлеуметтік құбылыстарды бағалау өлшемі,
адамның жағдайы, қоғам қағидасы - теңдік, әділеттілік.
Теософия - діни бағыттағы мектептердің негізі. Ол ұлттық
педагогикадан терең тамыр алады, жастарды жақсылық пен жамандық аражігін
ашуға тәрбиелейді.
Антропософия - адамның рухани құндылығын зерттеуші бағыт.
Прагматизм - тұлғаның интеллектуалды және адамгершілік сапарлары,
оның табиғи жаратылысы, оның көрінуі тек даралық ерекшеліктеріне
байланысты. Олар адамгершілік сапаларды қалыптастыру емес, дамытуды өзін-
өзі реттеу жағдайының алғы шарты деп есептейді.
Экзистенциализм - адам өзін-өзі жасаушы деген ойды басшылыққа алу.
Педагогикалық технологиялардың ғылыми – философиялық негізін түсініп,
оларға қойылатын әдістемелік талаптарды меңгеру – бүгінгі күннің талабы.
Осы салада еңбек еткен ғалымдар мен әдіскерлердің пікірінше осы талаптарды
толық меңгерген, оны орындай алатын мұғалім ғана өз сабағында оқытудың жаңа
педагогикалық технологияларын қолдана алады.

Кесте 1. Педагогикалық технологиялардың ғылыми философиялық негіздері.

№ Педагогикалық технологиялардын ғылыми - философиялық негізі
1 Сциентизм - адамзат коғамының мәдениет жүйесінде ғылым мен техника
рөлін даралап бағалау.
2 Табиғатка тәнділік - адамның табиғи мүмкіндіктерін ескеруді
уағыздаушы көзқарас, адам мен табиғаттын үйлесімділігін
басшылыққа алу.
3 Гуманизм ізгіліктік - әлеуметтік кұбылыстарды бағалау өлшемі,
адамның жағдайды, коғам қағидасы - тендік, әділеттік, адамгершілік.
4 Теософия - діни бағыттағы мектептердін негізі. Ол ұлттык
педагогикадан терен тамыр алады, жастарды жаксылық пен жамандыктын
ара жігін ашуға тәрбиелейді.
5 Антропософия- адамнын рухани кұндылығын зерттеуші бағыт.
6 Прагматизм - тұлғанын интеллектуалды және адамгершілік сапалары,
оның табиғи жаратылысы. Онын көрінуі тек даралық ерекшеліктеріне
байланысты. Олар адамгершілік сапаларды калыптастыру емес, табиғи
берілген кабілетті дамытуды өзін-өзі реттеу жағдайының алғышарты деп
есептейді.
7 Экзистенциализм - адам өзін-өзі жасаушы деген ойды басшылықка алу.

Ғалымдардың пікірінде және сөздіктерде технология және педагогикалық
технология сөздеріне мынадай анықтамалар беріледі.

Кесте 2.Ғалымдардың анықтамалары.

Технология грекТеhnе - өнер, кәсіп, шеберлік, ғылым - деген мағынаны
сөзі. білдіреді.
Технология - өндірістік процесті жүргізудің әдістері
мен тәсілдері жайлы білім жиынтығы, - деп шетел
сөздерінің кыскаша сөздігінде аныктама берілген.
Селевко Г. Педагогикалық жүйе дегеніміз - белгілі бір кабілеті бар
дара тұлғаны калыптастыруға бағытталған педагогикалық
әсерді ұйымдастыруға қажет кұралдар, әдістер мен
тәсілдердін өзара байланыскан бірлігі. Оқыту
технологиясы - оқытудың тиімді жолдарын зерттейді,
ғылымда оқыту процесінде колданылатын әдістер, тәсілдер
мен кағидалар. Ол оқыту процесінде накты жүйе кызметін
атқарады.
Кларин М.В. Педагогикалық технология - педагогикалық мақсатқа жету
үшін пайдаланылатын барлық дара және методологиялық
кұралдардын колданылу реті мен жиынтығынын жүйесін
білдіреді.
Монахов В.М. Технология - оқушы мен ұстазға бірдей колайлы жағдай
тудырушы оқу үрдісін ұйымдастыру және жүргізу, бірлескен
педагогикалық әрекеті жобалаудың жан-жақты ойластырылған
үлгісі.

Қазіргі білім технологияларының әдіснамалық негіздері.
Білім беру сапасы – бұл білім беру нәтижесінің тұлға, қоғам мен мемлекет
сұраныстарына сәйкестілік өлшемі.
Бізге қоғамның, мемлекеттің, жеке тұлғаның сұранысы белгілі ме?
Жаңа жағдайдағы білім сапасы білім беруде мынадай жетістіктерді бол-жайды:
♦ қоршаған ортаға, әлеуметтік құбылыстарға, рухани құндылықтарды
қосқандағы мәдениеттің барлық негізгі салаларына бейімделу қабілеті;
♦ іс-әрекеттің түрлі саласындағы ауқымды мәселелерді өздігімен шешу
мүмкіндігін қамтамасыз ететін шешуші білімдік құзыреті.
Қазіргі кездегі іс-шаралардың концептуалдық идеясы да осы - білім берудің
жаңа сапасына қол жеткізу үшін аймақта қолданылатын білім беру технология-
сының орны мен рөлін анықтау.
Білім сапасы туралы түсінікті жеткілікті деп санауға болады, ал техноло-
гия деген ұғым күрделірек.
Технология термині технократиялық ұғымдардан алшақтап, гумандық
ұғымға ие бола бастады. Егер бұрын белгіленген жетістіктерге жету, нақты
бел-гіленген кезеңдер туралы сөз етілген болса, қазір алгоритм белгілі
нәтижеге жететін бірізділікпен алмасты.
Қазіргі білім беру технологияларының қажеттілігі неден туындап отыр?
Қазіргі дәстүрлі білім беру әлеуметтік сұраныстарды қанағаттандыруға
қабілетсіз болып отыр, яғни қарама-қайшылықтар туындауда. Дәстүрлі білім
берудің негізгі қарама-қайшылығы педагогикалық әрекет оқу-тәрбие процесін
басқарудың жалпы құрылымында субъект-субъектілік қарым-қатынас қисынымен
анықтала отырып, субъект-объектілік қарым-қатынас типі бойынша жүзеге
асырылуда. Сондықтан педагогиканың мақсаты - баланың психологиялық әлеуетін
ашуды әрі дамытуды қамтамасыз ете алмайды, ендеше қазіргі қазақстандық
мектептің алдына қойылған жаңа міндеттерді қамтамасыз етпейді.
Міне, сондықтан да нақты нәтижеге қол жеткізу мақсатында білім беру
үрдісін жобалау, ұйымдастыру, бағдарлау және түзету бойынша оқушы мен
мұғалімнің біріккен іс-әрекеті процестік жүйесі болып табылатын білім беру
технологиясын оқыту жүйесіне енгізу қажет.
Кез-келген білім беру технологиясы мынадай әрекеттерден тұрады:
мақсатты бағытталған;
сүйенетін ғылыми идеялар;
мұғалім мен оқушының іс-әрекетінің жүйесі;
нәтижені бағалау өлшемдері;
нәтижелер;
қолдану барысындағы шектеулер;
Күтілетін нәтиже: қазіргі білім беру технологияларын енгізудің басты
нәтижесі - тұлғаның қойылған мақсатқа жету үшін білім, білік, дағдылар,
қалыптасқан негізгі құзыреттіліктер, әлеуметтік дағдылар негізінде ішкі
және сыртқы ресурстарды тиімді іске асыру дайындығынан көрінетін құзырлылық
болып табылады.
Жүргізіліп жатқан іс-әрекеттердің миссиясы да - Қарағанды облысы
педагогтері қауымдастығының білім беру сапасын жаңаша түсінуі.
Түрлі шаралардың мақсаты - қазіргі білім беру технологияларын облыстың
білім беру ұйымдарына енгізуге қажетті жағдайларды анықтау.
Негізіне қазіргі білім беру технологиялары жататын құзыреттілікке
бағытталған ықпалды жүзеге асыру механизмдері төмендегідей:
Оқыту әдістемесіндегі өзгерістер.
Мұғалім мен оқушының әрекетіндегі өзгерістер.
Мұғалім көзқарасының өзгеруі.
Оқушылар талаптарының өзгеруі.
Оқу әрекетінде ұйымдастырушылық формалардың өзгеруі.
Мұғалімнің микросценарийді қолдануы.
8. Құзыреттіліктерді бағалау жүйесі.
Оқытудың жаңа әдістерін талап ететін құзыреттілікке бағытталған білім,
жекелей саралау, субъективтілік қағидаларына байланысты мынадай қазіргі
білім беру технологияларын анықтауға болады:
Модульдік оқыту технологиясы;
Сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясы;
Жобалау технологиясы;
Проблемалық оқыту технологиясы;
Оқытудың үш өлшемді әдістемелік жүйесі технологиясы;
Дамыта оқыту технологиясы;
Кредиттік оқыту технологиясы;
Қашықтықтан оқыту технологиясы.
Жеке тұлғаға бағытталған технологиялар Т. Шамованың классификациясы
бойынша темендегідей 3 топқа бөлінеді[27]:
Дәстүрлі мектеп технологиясы - ББД бағытталған технологиялар;
Дамыту мектебі технологиясы - құзыреттілікке бағытталған технологиялар;
Әлеуметтік мектеп технологиясы - әлеуметтік технологиялар.
Білім берудің түрлі нәтижесін қамтамасыз етуіне байланысты
технологияларды шартты түрде былайша жіктеуге болады:
оқушылардың әлеуметтенуі мен бағдарлар жүйесі түріндегі тұлғалық
нәтижелер;
метапәндік нәтижелер - іс-әрекеттің әмбебап тәсілдері түріндегі негізгі
кұзыреттіліктердің қалыптасуы;
оқытудың пәндік нәтижелері - білім беру салалары бойынша алған білім,
білік, дағдылар және құзыреттіліктер.
Оқытудың ұжымдық тәсілі технологиясы бойынша педагогикалық үрдісті
ұйымдастыру моделі жүзеге асырылып келе жатқан мектептер де бар.
ОҰТ технологиясы оқушылардың мынадай қажетті қасиеттерін анықтауға
бағытталған:
Академиялық білімдер.
Өзін-өзі басқару дағдысы.
Топта жұмыс жасау дағдысы.
Даму, өзінің білімділік деңгейін өз бетімен көтеру дағдысы.
Өмірде және оның проблемасы, құндылығы, адамгершілігіне бағыт беру дағдысы.
Теориялық білімдерін практикада қолдану, міндеттерді әр түрлі өмірлік
әрекеттер саласында шешу дағдысы.
Осы аталған қасиеттер қазақстандық қоғамның дамуында толық құқылы
субъекті оқушылары болатындай негізгі функционалды сауаттылық пен
құзырлылық кілттері болып табылады.
Қазірдің өзінде Оқытудың үш өлшемді әдістемелік жүйесі, Сын
тұрғысынан ойлау, Модульдік оқыту технологиясы бірқатар мектептерде
қолданысқа енгізілуде.
Қорытындылай айтқанда, ҚР-да білім берудің стратегиялық бағыттарына
сәйкес қазіргі білім беру технологиялары оқушының дербестігін, тұлғасын,
құзырлығын дамытуға бағытталуы керек.

1.2 Педагогикалық технологиялардың топталуы

Педагогикалық технологияларды мынадай топтарға жинақтауға болады
1. Педагогикалық қарым-қатынасты демократиялық және ізгілік негізінде
құру педагогикалық технологиясы:
ынтымақтастық педагогикасы;
ізгілікті-тұлғалы оқыту технологиясы;
адамгершілікті қалыптастыруға негізделген әдебиетті оқыту жүйесі
(Е.Н.Ильин[28]).
2. Оқушы әрекетін жандандыру және жетілдіру негізіндегі оқыту
технологиясы:
• ойын-сабақ технологиясы;
проблемалық оқыту;
модульдік оқыту технологиясы (М.М.Жанпейісова[29]).
Шаталовтың тірек конспектісі негізінде оқыту технологиясы[30];
Е.И.Пассовтың коммуникативтік оқыту жүйесі.
3. Оқу процесін ұйымдастыру және басқару тиімділігіне негізделген
оқыту технологиясы:
бағдармалап (программалап) оқыту;
дифференциалдап оқыту;
даралап оқыту;
ұжымдық және топтық оқыту тәсілдері;
компьютерлік технология.
4. Әдістемелік жетілдіру және дидактикалық қайта өңдеу негізіне қарай
құрылған оқыту технологиясы:
• ірілендірілген дидактикалық бірліктер (Эрдниев П.М.);
"Мәдениет диалогы", (В.С.Библер, С.Ю.Курганов[31]);
"Экология және дидактика" жүйесі, (Л.В.Тарасов[32]);
ақыл-ой әрекетін сатылап дамыту теориясын жүзеге асыру технологиясы
(М.Б.Волович).
5. Табиғаттәнділік, ұлттық педагогика әдістерін пайдалануға негізделген
оқыту технологиясы:
"Сауаттылыққа тәрбиелеу" Кушнир технологиясы;
М.Монтессори технологиясы.
6. Альтернативті оқыту технологиясы:
Вальдорф педагогикасы (Р.Штейнер[33]);
Еркін еңбек технологиясы (С.Френе).
7. Кешенді политехнологиялар:
"Школа самоопределения" (А.Н.Тубельский);
"Школа для всех" (Е.А.Ямбург);
"Школа парк" (М.Балабин).
Біз алдымен "техника", "технология", "оқыту технологиясы",
"білім беру технологиясы", "педагогикалық технология", "жаңа педагогикалық
технология", "жаңаша педагогикалық технология" терминдерінің мағынасын
түсініп, тереңінде не жатыр, соны ажыратуымыз керек. Ол үшін әлемдік
педагогикалық тәжірибеде "технология" ұғымының тарихына көз жүгірткеніміз
жөн."Техника" терминінің екі мағынасы бар екені айқын:
біріншісі - өндіріс құралдарының жиынтығы;
екіншісі - бір істі орындағанда қолданылатын тәсілдер жинағы.
Білім беру саласындағы технологиялық идеялар жаңадан пайда болған
жоқ. Оқытуды технологияландыру туралы ойды осыдан 400 жыл бұрын Я.Коменский
айтқан болатын (А.Кузибецкий).
Шетел мамандары оқыту технологиясының үш кезеңде мұғалім бірде-бір
көмекші құрал-жабдықсыз ауызша оқыту арқылы оқушыға білім берген. "Бұл
кезде - оқыту технологиясының функциясын адамдар тәжірибесі атқарған" дейді
А.Талызина. Екінші кезеңде - кітап басып шығару игерілген соң оқыту
технологиясы елеулі өзгеріске түсті, адамдарға әр түрлі дидактикалық
материалдар көмекке келді.
Қазіргі кезеңде де оқыту технологиясы үлкен өзгеріске душар болып
отыр. Мұғалімдер мен оқушыларға әр түрлі дидактикалық материалдармен қоса
оқытудың техникалық құралдары (ОТҚ) жәрдемге келді. Қазір және болашақта
білім беру саласына ғылыми-техникалық революция толық еніп, оқытудың
мазмұныныа және технологиясына зор ықпалын тигізетіні даусыз.
"Оқыту технологиясы" (ОТ) терминін алғаш рет АҚШ-та қолдана бастады.
Полынаның белгілі дидакторы У.Куписевич пен Ф.Янушкевич оқыту технологиясы
жалпы дидактиканың бір бөлігі ретінде оқытудың ең оңтайлы жолын
анықтайтынын терең түсіну керектігін қолдады.
ОТ дидактиканың жетістіктерін педагогикалық практикаға кеңінен
енгізіп, таратады.
Оқу үрдісінің негізгі элементтері:
а) оқытудың мақсаты, жоспары және бағдарламасы;
ә) оқытудың мазмұны, әдістері мен тәсілдері;
б) оқушылардың формалары мен құралдары;
в) оқушылардың оқу және зерделеу (зерттеу) қызметі;
г) оқытушының педагогикалық және ғылыми қызметі.
Оқу үрдісінің осы басты бөліктері - оқу ақпаратының әр алуан легінің
толассыз қозғалысы арқылы өзара тығыз байланыста болады. (С.Архангельский).
Оқыту технологиясы формальды жағынан алғанда, оқу ақпаратын
қалыптастыру, өңдеу, тарату, қабылдау, жете түсіну, есте сақтау және
қайталап айтып беру (жаңғырту) сияқты мақсатты динамикалық үрдіс есебінде
түсіну керек. Бұл технологиялық үрдіс - білімсіздіктен білімділікке,
шорқақтықтан іскерлікке апаратын тура жол. Оқыту технологиясындағы оқыту
және оқу қызметтері, оқыту әдістері мен тәсілдері оқытудың формасы мен
техникалық құралдары арқылы байланысып жатады және бірігіп, тоғысып кетеді.
"Оқыту мен оқудың бірлігінің" заңдарын осылайша қарапайым түсіну,
оқыту технологиясын қолданбалы ғылым деп айтуға мүмкіндік береді. ОТ -
қолданбалы дидактика. Ол педагогикалық практиканың нақты жағдайларында
оқытудың ең маңызды үрдісін іс жүзіне асырады, оқыту мен оқудың нақты
қызметін бейнелейді.
Скиннер бойынша:
"Оқыту технологиясы - психология жетістіктерін педагогикалық
практикада қолдану" немесе "ОТ - бұл оқытудың тиімділігін арттыру
мақсатымен білім беру үрдісін зерттеу негізінде оқу үрдісін жүзеге асыру
және бағалау, бағдарламалаудың жүйелі тәсілі". Әрі қарай бағдарламалау
идеясының қалыптасуына, оқытудың арнайы техникалық құралдарын жасауға
байланысты,"оқыту технологиясы" терминінің орнына "білім
технологиясы" немесе "оқу үрдісінің технологиясы" деген термин пайда
болады. Оның мазмұны екі бөліктен тұрады.
1.Оқыту мақсатына сай арнайы жасалған техникалық құралдардың екі
типі:
а)проекторлар,магнитофондар,компьют ерлер;
ә) слайдтар, кинофильмдер, кодопозитивтер, бағдарламалық құралдар, оқу
дискілері.
2. Жоспарланған нәтижеге жеткізетін педагогикалық үрдістердің ғылыми
суреттемесі.
Оқытудың технологиясы педагогикалық әдістерге негізделген. 60-
жылдарда шетел зерттеушілері "педагогикалық технология" терминін енгізді.
"Педагогикалық технология дегеніміз - тәжірибеде жүзеге асырылатын белгілі
бір педагогикалық жүйенің жобасы, ал педагогикалық жағдайларға сай
қолданылатын әдіс-тәсілдер - оның құрамды бөлігі ғана" (В.Беспалько).
Педагогикалық технология теориялық педагогика мен практика
аралығында орын алып отыр. Педагогикалық технология (ПТ) деп мақсаттар
қою, оқу жоспары мен оқу бағдарламасын үнемі жақсартып отырудың,
педагогикалық жүйелерді бүгіндей бағалаудың және ол жүйелердің тиімділігі
жөніндегі жаңа ақпарат туындауына байланысты жаңа мақсаттар қоюдың тұтас
үрдісін айтамыз. (С.Сполдинг, 1969.) Сонымен ПТ - оқыту үрдісін түгелдей
қолдану және бағалау, сол сияқты, білімді адамдар мен техника ресурстарын
ескеру арқылы білімді игеру, білім берудің тиімді түріне жету үшін оларды
жоспарлаудың жүйелі әдісі ретінде түсіндірілді. ПТ -педагогикалық
қолданбалы сипаты бар, бүтіндей алғанда, жалпы дидактика мен педагогиканың
практикалық жалғасы. Ол классикалық дидактиканы дамытады, төмендегідей
технология ұстанымдарына сүйенеді:
а) технологиялық құрылымдық және азаматтық тұтастығы;
ә) оның диагностикалық мақсаттылығы, аяқталғандық, әлеуметтік және
табиғатқа сәйкестілік, барлық үрдістердің қарқынды жүруі (В.Беспалько,
1984.) Шетел зерттеушілері педагогикалық технологияны психология,
әлеуметтік философия, басқару және мақсат қою теориясы, техника, қарым-
қатынас, аудиовизуалды білім беру және кибернетика элементтерінен тұратын
пәнаралық конгломерат ретінде қарастырады. Педагогикалық технология
Я.Коменскийдің модулі және жобалаудың ереже-нормасын, білім берудің тиімді
жүйесі мен үрдістерін іске асыруды қамтиды. Мектептің әрбір басқышындағы
қазіргі оқу жоспарлары мен бағдарламалары үнемі жақсартылуы керек, оларды
қисындастыра және байланыстыра отырып алмастыруы керек. Тиімді
педагогикалық жүйелерді осы заманғы жағдайда тәжірибелік жұмыстарда жобалап
және тексеріп көрудің маңызы зор.
Бұл идеяны іс жүзіне асыру мәселесі көп нәрсеге тәуелді, Я.Коменский
бойынша "оның біріншісі -дидактикалық машина деп аталатын оқыту механизмін
жасау. Ол дұрыс құрастырылған жағдайда және дұрыс пайдаланғанда күтілген
нәтижені береді". Дидактикалық машина үшін.
Қатал қойылған мақсат.
Осы мақсатқа жеткізетін құрал, дәлірек айтқанда техникалық құрал.
Осы құралдарды дұрыс пайдаланудың қатаң ережелері, нәтижесінде мақсат
орындалмай қалмайтын болуы керек.
Сонымен Я.Коменскийдің модулі "Мақсат - құрал-оны қолдану ережелері -
нәтиже" - бұл білім саласында кез келген технологияның ядросы болып
табылады[34].
Бірақ ол дәстүрлі сыныптық сабақтық-жүйеде толық шешілмеген. Өйткені,
оқытудың көптеген жаңа әдістері және Я.Коменскийдің модулі екі бөлек
дүние(Сызбы №1).
В.Т. Лихачев педагогикалық технология түпкілікті өзгермейтін
механикалық құрылым емес, қайта бала мен мұғалімнің үнемі түрленіп отыратын
өзара қарым-қатынасының өзегі, мазмұнды ұйымдастырушы құрылым дейді.
Оқушылардың білімін және дағдыларын қалыптастырумен ғана шектелетін
жүйелер мен әдістер ғана емес, білім беру арқылы тәрбиелеу, дамыту (осы
бірегей үш мақсатты іске асыру) жүйелері мен әдістері И.Гальперин,
Д.Эльконин, В.Давыдов, т.б. ғалымдардың есімдерімен дүниеге келді.
Л.Занков, В.Шаталов әдістері де өз орындарын табуы керек. Сонымен
қатар, оқытудың тәсілдері де жетерлік: оқытудың дербес тәсілі, оқытудың
топтық тәсілі, оқытудың ұжымдық тәсілі. Тәжірибе көрсеткендей, оқытудың
жекелеген жүйелері мен әдістері емес, барлық дидактикалық мақсаттарды
қуаттайтын технология керек. Басқаша айтқанда, педагогика ғылымы мен мектеп
тәжірибесінің жетістіктерінен туындайтын жаңа технология керек.
С.Архангельский айтқанындай, "дәстүрлі технология - арба, ал әдістер мен
тәсілдері жүйесі реактивті қозғалтқыштар, ал енді сол арбаға реактивті
қозғалқышты орнатып, дыбыстан жоғары жылдамдықпен ұшуды мақсат еткендей
болады. Әрине, арбаны қойып ұшақ жасау керектігін әркім түсінеді, яғни жаңа
технологияның қажетгігі осындай.

Сызба №1. Я.А.КОМЕНСКИЙДІҢ ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІ

Сызба №2. ЖАҢА МОДУЛЬ (Қ.ӘБДІҒАЛИЕВ БОЙЫНША)
(ШҚО ЖҮЙЕСІ)

Сызба №3. ШҚО ЖҮЙЕСІ ЖАҢА ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ ЖӘНЕ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ
КИБЕРНЕРИКА СИНТЕЗІ
(Қ.ӘБДІҒАЛИЕВ БОЙЫНША)

Жаңа педагогикалық технологияның негізі болатын, педагогикалық
кибернетика толығымен орын тебетін және Я.Коменскийдің оқыту модулін
ескеретін жаңа модуль керек. Қ.Әбдіғалиев ұсынған "Шоғырландырып қарқынды
оқыту" (ШҚО) жүйесі сол жаңа модульге негізделген (Сызба 2,3).
Білім философиясы дамудың философиялық және психологиялық заңдары, білім
мазмұны (БМ), уақыт факторы - Ұстаз бен оқушының орны - мақсат - құрал
(әдіс, тәсіл, құрал-жабдық) - оны қолданудың ережелері -таным үрдісі-
нәтиже.
Оқу үрдісін жаңа ұйымдастыру жаңа педагогикалық технологияның басты
мәселесі екені түсінікті, жаңа модульдің жеке буындары нені көздейді
(қысқаша):
1. Білім философиясы оқу-тәрбие ісінде мемлекетті, қоғамды жеке тұлғаларды
алға бастайтын, адастырмайтын және педагогика ғылымы мен мектеп
тәжірибесінің негізгі мәселелерін дұрыс тұжырымдауға жетектейтін шамшырақ.
Білім философиясының керегесі - баланы арлылыққа, шындыққа, махаббатқа және
еркіндікке баулитын төрт құдіреттен тұруы керек.
2. Дамудың философиялық және писхологиялық заңдары салиқалы әрі білікті
түрде жеткілікті ескерілмей келген кезеңдерде білім мазмұны концентрлі
бағдарламалар немесе эксцентрлі бағдарламалар арқылы оқушыларға жеткізілді.
Бұл екеуі де жарамсыз болып шықты. Даму тұтас алғанда өрлемелі сипат
алатыны белгілі, ол бекерге шығаруды бекерге шығару заңының басты
белгілерінің бірі. Бұл заң дамуды тура жолмен болатын қозғалыс ретінде
емес, өте күрделі, спираль тәріздес бағытта өтетін үрдіс ретінде
сипаттайды. Ол бағыттың әр орамы алғашқы орамды неғұрлым жоғары деңгейде
қайталайтын даму, осыны ескеріп оқу материалдарын әр орамда көлемі және
тереңдігі жағынан өрбіп отыратын спираль тәріздес бағытта орналастырып,
зерделеп оқудың үздіксіз болуын қамтамасыз ету керек.
Адам психикасының даму ерекшеліктерін жас-жасқа бөлу - оқу және
тәрбие мақсаттарына, оның ережелеріне зор зиян келтіруде. Адам психикасының
даму ерекшеліктерін кезеңдерге бөлу, мысалы: 1-4 жастағылардың, 5-7
жастағылардың, 8-10(11) жастағылардың, 11-13(14) жастағылардың, 14-16(17)
жастағылардың психологиялық, физиологиялық және анатомиялық даму
ерекшеліктерінің кезеңдері белгілі бір заңдылықтарға сәйкес болуы дұрыс.
Ақыл-ой өрісінің, тірек-қимыл жүйелерінің, жеке адамның өзіндік
қасиеттерінің (дербестіктің) даму кезеңдеріне бөлу, соған қарай оқушыларды
жастары бойынша емес, даму қасиеттерінің ортақтығына (ұқсастығына) қарап
топтарға орналастырып, оқу үрдістерін сол топтарда ұйымдастыру өте пайдалы.
Сонда оқу материалы даму кезеңдерінің ерекшеліктеріне лайықты блоктерге, ал
сол блоктердегі оқу материалдары баланың жас ерекшеліктері ескерілетін
модульдерге орналастыру арқылы өрлемелі спираль бағытта өтілетін болады.
Қайшылықтардың жалпы бөліну мен бірігу сияқты тенденцияларын "тепе-теңдік"
жағдайына жеткізу арқылы, табиғат сыйлаған адами түйсікті қалпына келтіре
отырып, ұжымдық әрекет және дербестікті қатар қолдану арқылы білім беру,
тәрбиелеу және дамыту мәселелерін шешу оң нәтиже береді.
3. Білім мазмұны (оқу материалы) - білім философиясының негізгі төрт
тірегін танып білу, есте сақтау, қолдану мақсаттарына арналған ғылыми
жетістіктерінен тұратын білім. Бұл өзі біздің елде және көршілес елдерде
пәндер деп аталатын "ұяларға" бөлініп кетті, пәндердің саны өсуде, мұның
өзі дүниенің тұтастығын жоққа шығаруға дейін баратыны белгілі. Пәндерді
кіріктіру бұл мәселені дұрыс шешуге үлкен жәрдемі тиетіні айқындалды. Орта
білім берудің өзін саралау қажеттігі туып отыр. Мемлекеттік талап -орта
білімнің міндетті минимум деңгейін меңгерту, ал оқушының қалауы бойынша
оған жеке пәндерден кеңейтілген әрі тереңдетілген орта білім беру. Жалпы
білім беретін мектептер үшін бекітілген бірыңғай міндетті деңгей
кіріктірілген курстар арқылы, ал кеңейтілген әрі тереңдетілген білімді
таңдамалы профильдік курстар (пәндер) арқылы іске асыруға әбден болады.
Жаңа педагогикалық технология (ШҚО) жүйесі пәндерді кіріктіруге жол
ашады. Бұл оқу жүктемелерін барынша жеңілдету, пәнаралық байланыс арқылы
табиғат (әлем) қатынасын тұтас дүние ретінде таныту мәселесін шешеді. Жеке
пәндерден кеңейтілген әрі тереңірек білім алуға жағдай жасайды. Мұнда
пәндерді орынды саралау іске асады. Теориялық әрі практикалық маңызы
төмен материалдар қысқартылады.
4. Білімді игеру, оны үзақ мерзім еске сақтау, қолдану уақытқа
байланысты екені белгілі, оны шешу оқушының психикасының даму
ерекшеліктерін, жұмыс қабілетін, білімді игеру қарқынын, денсаулығын
ескере отырып, сабақтың ұзақтығын реттеу ШҚО жүйесі арқылы толық іске
асады. Әр пәнді зерделеп қарқынды оқыту үшін шоғыр сабақ ұзақтығы 120-150
минут шамасында болады, ал орта мектепті қабілеті жақсы дамығандар 8-9,
орташа дамығандар 9-10 жылда, ал қабілеті төмен оқушылар 11(12) жылда
аяқтауына болады.
5. Білім алу үрдісінде оқушы басты субъект, ал мұғалім жетекші,
ұйымдастырушы, бағыттаушы, көмектесуші рөлінде болу қажеттігін мұғалімдер
қауымы түсініп келеді.
Білімді игеру - тік және көлденең бағыттарда жылжи отырып, спираль тәрізді
бағытта іске асады. Бұл - білім мазмұнын, тұжырымдық идеяларды таңдап алу
арқылы блоктерге бөлуге мүмкіндік жасайды, блоктердегі оқу материалдары
модульдерге бөлінеді, әр модульді белгілі бір сынып оқушылары зерделеп
оқиды. Бұл жерде психологиялық факторлар пайдалы ықпал жасайды.
Дамудың философиялық заңы - қозғаушы күштері ретінде өз орнын табады.
6. Оқу үрдісі - сабақтың ұзақтығы мен материалдарды "шоғырландырып
қарқынды оқыту" мәселесін шешуді қажет етеді. Осы мақсатты көздейтін шоғыр
сабақтың ұзақтығы 120-150 минут болады.
30 минуттан тұратын берілген пәннің оқу материалдарын қарқынды игеруге
арналған 4-5 сабақ (сілтеме, шолу, машықтану, сынақ деп аталатын сабақтар)
шоғыр сабақ делінеді. Тірек білімді айқындау, жаңа оқу материалдарының қиын
тұстарын қалай игеру жөнінде сілтеме жасау, оқулықпен және басқа да білім
көздері -әдебиеттермен жұмыс істеу, тірек-конспект жасау, машықтану және
сынақ қызметтерінен тұратын 4-5 модуль). Шоғыр сабақта таным үрдісі және
Я.Коменский модулі іске асырылады.
Оқушының танымдық қызметі басты үрдіске айналады. Кітаппен жұмыс, алған
білімді бекіту шаралары іске асады. Ұжымдық тәсілді іс жүзінде
ұйымдастыруға жағдай туады. Өз білімін және өзгенің білімін бағалай білуге,
білгенін басқаға үйрету және білмегенін басқадан үйрену мүмкіндігі артады.
Әр сабақтың өзінің мақсаты нақтыланған, мұнда оқушы мен оқытушының орны
айқындалған және білімді игеру сол шоғыр сабақта аяқталады. Нәтиже
шығарылады. Берілген тапсырмалардың, тест сұрақтарының әрбір оқушы 70-80%
-ына жауап берсе, мақсат орындалды деп есептеледі.
7.ШҚО - жаңа педагогикалық технология - ол білімді игерудің барлық маңызды
жүйелері мен әдістері және тиімді тәсілдері орын тепкен технология. Жаңа
одістер мен тәсілдерді жамап-жасқап жасаған ескі технология қанша май
жаққанмен жаңа педагогикалық технология бола алмайды.

1.3 Дәстүрлі оқытудың және инновациялық технологияларының ерекшіліктері.

ХХ ғасыр деңгейінде білім беру мен кәсіптік даярлау бағытында
Қазақстан жоғары оқу орындарының міндеті - әлемдік стандарттар деңгейінде
білім беру, ал жетекші оқу орындарының дипломдары күллі әлемге танылуы
тиіс. Осы міндеттерді жүзеге асыру үшін шәкірттер мен мамандарды қазіргі
қоғам үрдісіне сай инновациялық технологиялармен білім беру негізінде
меңгерту қажет.
"Инновация" түсінігін ағылшын тілінен аударғанда "жаңалық енгізу",
"жаңашылдық" ұғымды білдірген. Ал тамыры тереңде жатқан термин латын
тілінің "жаңару", "өзгеру" сөздерімен баламаланы, "бұдан бұрын болмаған
жаңалық", "қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандырудың жаңа әдісі" деген
түсініктерді білдіреді. Ол ең алғаш рет XIX ғасырда мәдениеттанушылардың
зерттеулерінде пайда болғам. (Бір мәдениеттен екінші мәдениетке өту
элеменітерінің жаңашалануы). Одан кейін инновация-лық процестің толық
түсінігін XX ғасырдың басында экономист И.Шумпетер ұсынды. Ғалым
экономикалық жүйенің дамуындағы өзгерудің "жаңа комбинациясын" талдады. 30-
шы жылдары И.Шумпетер, Г.Менш "инновация" терминін ғылымға енгізді. Себебі
жаңа технологияның және заттың ғылыми тұтас жаңалығын ашты. Осы кезден
бастап "инновация", "инновациялық процесс", "инновациялық потенциал"
терминдері жалпы ғылымдардың терминологиялық жүйесін байытты. Инновацияның
жалпы гылыми түсінігі жүйе қызметінің тұтастай өзгеруін анықтайды. Ол жүйе
элементтерінің және әр түрлі сфералардың сапалықпен сандық өзгеруі(І).
Бүгінгі күні білім беру ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.