Қазақстанның XX ғ. 50 – 60 шы жылдарындағы экономикалық және саяси әлеуметтік жағдайы

Жоспар

Қазақстанның XX ғ. 50 . 60 шы жылдарындағы экономикалық және саяси әлеуметтік жағдайы

1) Қазақстанның мәдени дамуындағы өзгерістер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
2) Республнкадағы қоғамдық.саяси жағдай. Әлеуметтік және мәдени дамудағы ахуал ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13

Қазақстанның XX ғ. 50 – 60 шы жылдарындағы экономикалық және саяси әлеуметтік жағдайы
Қазақстанның мәдени дамуындағы өзгерістер
Сталин қайтыс болғаннан кейін 50-ші жылдардың орта шенінен бастап жеке адамға табынушылықтың зардаптарын жойып, социалистік заңдылықтарды қалпына келтіруге бағытталған бірсыпыра шаралар іске асырылды. 1956 жылы ақпан айында еткен партияның XX съезі Сталиннің жеке басына табынушылықты айыптап, оның зардаптарын жою, партия тұрмысының иормаларын қалпына келтіру, ішкі партиялық демократняны орістету бағытында жүргізіліп жатқан жұмыстарды құптады. "Жылымық жылдары" деген атпен тарихқа епгсп 50-ші жылдардың екінші жартысынан былайғы кезеңде коптеген игі істер атқарылды. Басшылықтың ұжымдық принципі енгізіліп, әкімшіл-әміршіл басқару жүйесі босаңси бастады. Қағазбастылықпен, жиналыс, мәжіліс өткізумен оуестенушілікпен күрес күшейді. Ұлт мәселесіндегі бұрмалаушылықтар түзетіле бастады. Ұлттық республикалардың құқығы кеңейтілді. Қоғамдағы Кеңес ұйымдарының ролі өсті. Кеңес қоғамының тарихын шыншылдық тұрғысынан баяндау, оның жүріп өткен жолына сын козбен қарау мүмкіндігі туды.
50-ші жылдардың екіпші жартысынан бастап бүкіл елімізде, соның ішінде Қазақстанда іске асырылған экономикалық, әлеуметтік және идеологиялық шаралар нәтижесінде дамудың көптеген көкжиектері ашыла бастады. Бірақ ол мүмкіндіктер толығынан пайдаланылмай қалды. Оған кінәлі Н. С. Хрущев бастаған басшылықтың қызметіндегі субьективтік әдістер еді. Экономиканы басқару ісі ойдан шығарылған әрекеттердің ырқына түсіп кетті. Сол кездегі басшылықтың волюптаристік идеялары мен әрекеттері қоғамның беркесін кетіре бастады. Өркокіректік, жалған уәделер мен негізсіз болжамдар сөз бен істің арасын алшақтата түсті.
Жергілікті партия ұйымдары мен кеңестердің құқықтарын шектеудің салдарынан, сопдай-ақ олардың құрылымы жүйесін негізсіз жиі өзгертудің кесірінеи кеңестердің ролі төмендетілді. Олардың қызметінде, әсіресе, жылтырақтық, көзбояушылық, даурықпалық сияқты ұнамсыз жайлар бой көтерді. Территориялық-өнеркәсіптік, ауыл шаруашылық басқармаларын, ауыл шаруашылығы женінде партия комитеттерін құру негізсіз болып шықты. Әр алуан түрлі штаттан тыс көптеген партия комиссияларын құрумен әуестену кең өріс алып, мұның өзі қызметкерлер мен еңбек адамдарып өндірістегі тікелей жұмысынан қол үзіп, бекер әуре-сарсанға түсуге ұрындырды. Республика партия комитеттерінде қоғамдық негізде жұмыс істейтін бірнеше комиссиялар құрылды. Бірақ олар өз жұмысында ешқандай онды иәтижелер көрсете алмады. Копшілігі басқа ұйымдардың штаттағы бөлімдерінің жұмысын қайталады.
50-ші жылдардың басында партия идеологиялық жұмыс жөнінде бірқатар қаулылар қабылдап, тарих, әдебиет пен өнер мәселелері бойынша пікірталастар өткізді. Осығаи орай біраз адамдар баспасез бетінде өз пікірін ортаға салып, партия бағытын қолдауға талаптанды. Бұның барысында ғылым, әдебиет, өнер қайраткерлеріне әділетсіз, орынсыз сындар айтылып, сыңаржақ баға беру фактілері орын алды. Мұның өзі мәдениеттің дамуына кері осерін тигізді. Шығармашылық ұйымдарда іскерлік әңгіменің орнына жекелеген ғалымдарға, жазушыларға, театр, кино және музыка қызметкерлеріне жеккорінішті атақ-айдарлар тағыла бастады. Мұндай жағдайлар Қазақстанда да орын алды. Мәселен, 1950 жылы 26 желтоқсанда "Правда" газетінде жарияланған "Қазақстан тарихының мәселелері маркстік-лениндік тұрғыдан баяндалсыи" деген мақаланы талқылауға байланысты бүкіл Одаққа, тіпті дүние жүзіне танымал тұлғалы қайраткерлер М. О. Әуезов пен Қ. И. Сәтбаев, сондай-ақ, республиканың басқа да көрнекті жазушылары мен ғалымдары орынсыз жазғырылып, датталды.
Сол жылдардағы рухани мәдениеттегі субъективизм мен тұрпайы социализм элементтері бірқатар қиындықтарға әкелді. Мәселен, әдебиет пен онердің өмірді конс-көріне боямалайтын тартыссыз шығармалары одан әрі туындады: Кино өнерінде картиналарды аз жасау қажет, бірақ олар бірден "асыл қазыналар" қатарына кіруі керек, орбір фильмде қазіргі заманның аса маңызды күрделі мәселелері, барлық жақтары міндетті түрде көрсетілуі керек деген нұсқау бойынша жұмыс жүргізілді. Әрине, мұндай көзқарас кезінде "асыл қазынапыц"сырт көзге қомақты, бірақ іс жүзінде өмір шыидығынан, көркемдік шеберліктен аулақ, ат үсті жасалған шығармалар көбейді. Мұндай сипат әдебиетшілердің айтуыпша, белгілі дәрежеде "Жамбыл" фильміне тән болды. Кеңес әдебиеті мен өнеріне "тартыссыздық теориясы" елеулі зиянын тигізді. Оның рухымен жазылған шығармалар сахпада ұзақ өмір сүре алған жоқ.