Химия өндірісінің шикізаттары

1. Шикізат қорлары және түрлері.
2. Шикізат проблемасы.
3. Шикізатты байыту принциптері.

Химиялық өндірістердің шикізаттары әр түрлі белгімен топтастырылады.
Жаратылыс тегіне байланысты – минерал, өсімдік және мал-хайуан шикізаттары. Химиялық құрамына байланысты – бейорганикалық және органикалық шикізаттар. Агрегаттық күйіне байланысты – қатты, сұйық (мұнай, тұздық) және газ күйіндегі (ауа, табиғи газ және мұнай өнімдерінің газдары) шикізаттар.
Минералдық шикізаттар – рудалық (кен) емес және жаңғыш шикізаттарға бөлінеді.
Рудалық (кен) шикізаттар – табиғи минералдар құрамында металл оксидтері және металл сульфидтері (Fe3O4, Fe2O3, Cu2S, CuS, CuS2, ZnS және т.б.) тағы басқа тау жыныстары (бос жыныстары – пустая порода) SiO2, Al2O3, CaO, MgO т.б. болады. Құрамында әр түрлі металл қосындылары бар кендерді полиметалды кен деп атайды.
Кен емес минералдық шикізаттардың химиялық құрамы әр түрлі болады. Олар кейде жаратылыс күйінде қолданылады: құм балшық, асбест, слюда (қатпар тас) және басқалар, немесе химиялық өңдеуге түседі – сульфаттар, фосфаттар, карбонаттар, хлоридтер, алюмосиликаттар және т.б.
Қазып алынатын минералдар – жанғыш шикізаттар – шым тезек, қоңыр және тас көмір, тақтатастар, мұнай және табиғи газ – органикалық қосындыларға жатады, олар – шикізат ретінде және энергия көзі ретінде пайдаланады.
Химия өндірісінде өзі арзан және жеңіл түсетін шикізат ретінде су және ауаны кең пайдаланады.
Хайуан және өсімдік шикізаттары – жүн, тері, сүт, май, мақта, ағаш және т.б. бұлардың өздері екі топқа жіктелінеді: тағамдық азық-түліктер және техникалық өнімдер өндіретін шикізаттар.
Химиялық өндірістің шикізат қоры елімізде жеткілікті және қажеттілікті қанағаттандыруға мүмкіншілік толығынан бар.
Барлаушылар мәліметі бойынша фосфаттар, калий тұздары, натрий сульфаты, ас тұзы осылар сияқты кендер: темір қорғасын, титан, никель, маргенец және т.б. қорынан бірінші ондыққа кіреміз, жанғыш шикізаттар – көмір, шымтезек – қоры жер жүзіндегі қордың жартысы шамасында. Барлығынан мұнай мен газ қорыда алдыңғы қатардан орын алады (Қазақстан дүниежүзінің алғашқы он елінің ішіне енеді).