Ағылшын тіліндегі антонимдік аударманың ерекшеліктері

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 73 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Ағылшын тіліндегі антонимдік аударманың ерекшеліктері

Мазмұны

КІРІСПЕ3

1 АНТОНИМИЯ ҚҰБЫЛЫСЫ - ТІЛ БІЛІМІНІҢ ОБЪЕКТІСІ6

1. 1 Ағылшын және қазақ тілдеріндегі антоним ұғымы және антонимдердің түрлері6

1. 2 Ағылшын және қазақ тілдеріндегі антонимдердің жасалу жолдары12

1. 3 Логикалық карама-карсылық пен антонимдік қарама-қарсылықтың ұқсастығы мен айырмашылығы18

2 АҒЫЛШЫН ТІЛІНДЕГІ КӨРКЕМ ШЫҒАРМАЛАРДАҒЫ АНТОНИМДЕРДІҢ АУДАРЫЛУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ31

2. 1 Антонимдік аударманы қолданудағы жалпы тілдік факторлар31

2. 2 Ағылшын тілінде мәтіндік ерекшеліктерге байланысты антонимдік аудармаларды қолданудың әдіс, тәсілдері36

2. 3 Антонимдік аударманың жіктелуі43

3 АҒЫЛШЫН КӨРКЕМ ШЫҒАРМАСЫНДАҒЫ АНТОНИМДЕРДІҢ АУДАРЫЛУЫН ТАЛДАУ49

3. 1 Уильям Голдингтің "Lord of the flies" көркем шығармасындағы антонимдердің аударылуын талдау49

3. 2 Даниель Дефоның «Robinson Crusoe» көркем шығармасындағы антонимдердің аударылуын талдау53

3. 3 Ивлин Воның «Brideshead Revisited» көркем шығармасындағы антонимдердің аударылуын талдау59

ҚОРЫТЫНДЫ65

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ71

КІРІСПЕ

Ағылшын тілі бай сөздік қорға ие, оларды біз өзіміздің сезімдерімізді жеткізуде, қоршаған ортаның заттары мен құбылыстарын сипаттағанда, өзіміздің талаптарымызды қойғанда қолданамыз. Бұл үшін біз сөйлеуде антонимдерді және конверсивтерді қолданамыз, олар тілдегі қарама-қайшылықты білдірудің лексикалық амалдары болып табылады.

Бүгінгі күнде қандай сөздер антоним ретінде қарастырылады, бір түбірлі сөздер ме, әлде әр түбірлі сөздер ме деген мәселе төңірегінде келеді. Тілде барлық сөздік қор жүйелі және антономия тілдегі және ойлаудағы жүйелік қатынастардың маңызды көріністерінің бірі болып табылады. Сөздер мен олардың мағыналары бір-бірінен көп жағдайда бөлек болмайды, олар біздің санамызда әр түрлі топтарға біріктіріледі, бұл кезде топтастырудың барысында негізі ұқсас мағынасы бойынша олар дәл мағынасына сәйкес келеді немесе оған қарама-қарсы мағынада қолданылады.

Антонимия семантикалық құбылыс болып табылады, ол тілде бір мәннің көрінісімен байланысты, алайда синонимдерге қарағанда антонимдік сөздердің мағынасының ұқсастығы ең алдымен олардың біздің санамызда қарама-қарсы келуінде көрінеді. Айта кететін жайт, қандай да бір құбылыс, белгі, сапа антонимдік сөздермен белгіленуі мүмкін, яғни қандай объективті жағдайға сәйкес келеді. Бұл кезде әр түрлі шынайылықтарға тән бір қасиет немесе сапа, баға өздеріінң концептуалдық мәнділігі бойынша ерекшеленуі мүмкін.

Антонимия - лексиканың жүйелілігінің айқын көрсеткіші, әр түрлі бағыттарда семантикалық белгілері бойынша сөздердің қарама-қарсылық мағынасында айқындалады.

Антонимия бір сапаның, құбылыстар мен заттардың қарама-қарсылық сипатын білдіретін сөздерді біріктіреді. Атаудың абстрактілік деңгейінің ұлғаюына қарай және қандай да бір заттарды, құбылыстарды бағалаудың пайда болатын қажеттілікке қарай сөздерді белгілеу үшін қолданылатын қарама-қарсылықтың мүмкіндіктері кеңейеді және олардың арасындағы жүйелі антонимдік қатынастардың пайда болуы дұрысырақ болады.

Антонимия үлкен көркем бейнеліліктің антитезалық қарама-қарсылықтар үшін анық құрал болып табылады, ал теңдесі жоқ сипаты оны әр түрлі лексикалық фактілерді сипаттауға арналған метатіл ретінде қолдануға мүмкіндік береді.

Айта кету маңызды, антономия теңдесі жоқ тілдік құрал болып таьылады: ол барлық тілдерге тән (орысша: жақсы - жаман, итальян тілінде: pace - querra (тыныштық - соғыс), ағылшынша: day - night, немісше: lang - kurz, түрікше: olumlu - menfi (жағымды - жағымсыз), испан тілінде: pobre - rico (кедей-бай) және т. б. ), ал бірліктер қарама-қарсылық мағыналарының принципиалды жалпы құрылымын және и антонимдердің құрылымдық және семантикалық жіктелуіндегі үлкен ұқсастықтарын анықтайды. Осының нәтижесінде, антономияның мәселелерімен әр түрлі жылдары мынадай ғалымдар айналысқан: Л. A. Новиков, Э. И. Родичева, В. Н. Комиссаров, А. А. Киреев, И. О. Грицкой, А. А. Уфимцева және т. б.

Антонимдерге қарағанда конверсивті қатынастар қарама-қарсылық мағынасының көрінісі ретінде жақында ғана тіл мамандарының назарына енді.

Зерттеу жұмысының тақырыбының өзектілігі: Қазіргі кезде ағылшын және қазақ тілдеріндегі көркем шығармалардың аударылу мәселесі кеңінен етек жайғандықтан, антонимдердің, ал негізінен антонимдік аударманың рөлі де артып келеді. Бұл ағылшын тіліндегі антонимдік аударманың ерекшеліктерін анықтай отырып, осы жұмыстың тақырыбының өзектілігіне айналған.

Зерттеу жұмысының мақсаты: ағылшын және қазақ тілдеріндегі антонимдердің негізгі функцияларын зерттей отырып, көркем шығармалардағы антонимдік аударма мәселесін жете талдау.

Көзделген мақсатқа жету үшін келесідей міндеттер қойылды:

- Ағылшын және қазақ тілдеріндегі антоним ұғымы және антонимдердің түрлерін қарастыру;

- Ағылшын және қазақ тілдеріндегі антонимдердің жасалу жолдарын зерттеу;

- Логикалық карама-карсылық пен антонимдік қарама-қарсылықтың ұқсастығы мен айырмашылығын анықтау;

- Антонимдік аударманы қолданудағы жалпы тілдік факторларды анықтау;

- Ағылшын тілінде мәтіндік ерекшеліктерге байланысты антонимдік аудармаларды қолданудың әдіс, тәсілдерін, жіктелуін қарастыру;

- Ағылшын тіліндегі көркем шығармалардағы антонимдердің аударылу ерекшеліктерін зерттеу.

Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттерін орындау үшін жаппай сұрыптау, жүйелеу, салыстырмалы-талдау және сипаттама аударма сияқты зерттеу әдістерін қолдандық.

Зерттеу жұмысының нысаны: бүгінгі күндегі ағылшын тіліндегі антонимдік аударманың ерекшеліктерін қарастыру.

Зерттеу пәні: ағылшын тіліндегі антонимдік аударманың ерекшеліктері.

Зерттеу жұмысының теориялық құндылығы: мұнда көрсетілген бақылаулар мен тұжырымдар ағылшын тіліндегі антонимдік аудармаларды, антонимдер туралы мәліметтерді күнделікті қолданысқа енгізуге мүмкіндік береді. Бұл осы салада жұмыс істейтін аудармашылар, тіл мамандары, болашақ шет тілі пәнінің мұғалімдері үшін маңызды рөл атқарады.

Зерттеу жұмысының практикалық құндылығы мынаған негізделген: зерттеудің нәтижелері ағылшын практикалық курстарында, жалпы шет тілін меңгеру саласында, мәдениеттануда, арнайы курстар мен арнайы семинарларда, дипломдық, курстық жұмыстарда қолданыла алады.

Жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттерден тұрады.

1 АНТОНИМИЯ ҚҰБЫЛЫСЫ - ТІЛ БІЛІМІНІҢ ОБЪЕКТІСІ 1. 1 Ағылшын және қазақ тілдеріндегі антоним ұғымы және антонимдердің түрлері

Антонимдер дегеніміз (“anti”грек тілінен аударғанда қарама-қарсы және “onyma” есім, атау) қарама-қарсы мағынаны білдіретін, бір сөз табына жататын тілдік бірліктер. Мысалы: алыс -жақын (far-near), үлкен-кіші (big-small), ауыр-жеңіл( heavy- light), қиын- оңай ( difficult -easy), жылы-суық ( warm- cold), жоғары- төмен ( up-down), ілгері- кейін ( forward -backward ), ақырын- қатты (quiet- loud ), кедей-бай(poor- rich), ескі-жаңа ( old- new ) және тағы басқалары.

Антонимия құбылысы ағылшын және қазақ тілдеріне тән құбылыс. Қазіргі уақытқа дейін қазақ тілінде антонимия құбылысы көп зерттелмеген. Қазақ тіліндегі антонимия құбылысын зерттеген ғалымдардың бірі Ж. Мусин былай дейді: «Антонимия- лексиканың кешірек зерттеле бастаған, әлі де болса ақтара қарап, тереңдей үңіліп, зерттейтін саласы. Өйткені лексиканың осы саласына байланысты күні бүгінге дейін шешімін таппай жүрген мәселелер көп-ақ» [1, 49] .

Әдетте мағыналары бір-біріне қарама-қарсы сөздер антонимдер деп аталады. Бұдан антонимдік қарама-қарсылықтың ұғымдар қарама-қарсылығымен, яғни логикалық қарама-қарсылықпен байланысты екені айқын көрінеді.

Антонимияда әр алуан пікір таласын білдіріп жүрген мәселелердің бірі туынды антонимдер жайы. Орыс тілі ғылымында антонимдер туралы пікір таласы әлі толастаған жоқ. Бұл мәселе туралы түркітанушылар арасында әр түрлі көзқарас бар. Туынды антонимдер мәселесіне байланысты антонимия мен болымсыздық категориясының ара жігін ашу қажеттігі туады. Түркі тілдерінде туынды антонимдер тіліміздегі -лы, -лі-сыз-сіз қосымшалары қосылу арқылы жасалған сөздер арасындағы мағына қайшылығына (сулы-сусыз, малды-малсыз, үйлі-үйсіз, жерлі-жерсіз) сүйенеді. Тілдік фактілер бұндай қайшы мәндес мағынаның антонимдік қарама-қарсылықпен тең емес екендігін көрсетеді. Антоним семантикалық құбылыс болғандықтан, оның тілдегі полисемия, синонимия, омонимия сияқты лексикалық топтармен байланыспай оқшау тұруы мүмкін емес.

Антонимдердің лексика-семантикалық реңі, стилистикалық мүмкіншіліктері мен өріс аумағы, қолданылуы, тіліміздегі қарсы мағынада ұғымдарды берудің амал-тәсілдері тағы басқа мәселелерді зерттеудің ғылыми практикалық мәні түсінікті.

Антонимияға арналған еңбектерге Ж. Қ. Қонақбаева «ағылшын, орыс және қазақ тіліндегі антонимиялық фразеологиялық сөз тіркестері», А. И. Аленина «Некоторые вопросы сопоставительного изучения антонимии слов и фразеологических единиц в современном английском, немецком и русском языках», е. Н. Миллер «Природа лексической и фразеологической антонимии, А. Иванова «Антонимия в системе языка», Ж. Мусин «Қазақ тілінің антонимдер сөздігі» және т. б. жатқызуға болады [2, 58] .

Антонимияны зерттеген ғалым Джон Лайонс антонимияны негізгі семантикалық қатынастың бір түрі деп атаған. Орыс тіл білімін зерттеп жүрген Н. М. Шанский «Лексикология русского языка» еңбегінде, антонимдер - әр түрлі дыбысталатын, қарама-қарсылық ұғымды білдіретін тілдік бірліктер деген анықтама береді [3, 60] .

Ағылшын фразеологиясының атақты зерттеушісі А. В. Кунин ағылшын тіліндегі фразеологиялық антонимдерді төмендегідей семантикалық типтерге бөледі:

1. бастау-аяқтау (put something on foot-ring down the curtain)

2. іс-әрекет- іс-әрекет нәтижесін жою.

(loosen one’s purse strings-tighten one’s purse strings) -ақшасын бет-албатты шашу-ақшасын қысып ұстау.

3. жақсы-жаман, дұрыс-дұрыс емес

(earn on earnest penny- live by one’s wits) -Жұмысқа жанын салу-шырпының басын сындырмау.

(play one’s cards well- play one’s cards badly) -жұмыс істеу- ауырдың үстімен, жеңілдің астымен жүріп жұмыс істеу.

4. көбірек-азырақ

(as scare as hen’s teeth- as plentiful as blackberries) -Бір-ақ уыс- көлдей көсір

(As light as a feather- as heavy as lead) -мамықтай жеңіл- темір сияқты зілдей.

Жылдамдық.

At a snail’s pace- at breakneck (breakdown) speed- тасбақа сияқты қозғалу- көзді ашып-жұмғанша.

Сондай-ақ әр түрлі антонимдер ұждандық қасиеттерді де білдіреді:

1. Сұлулық, сұлу- кейіпсіз пішін, ұсқынсыз, келбетсіз.

as prettey as a picture- as ugly as sin -ай десе аузы, күн десе көзі бар- адам көргісіз, үрей туғызатындай.

2. Эмоционалдық және интеллектуалдық қасиет немесе оның жоқтығы

a) as gentle as a lamb- as hard as nails (қой аузынан шөп алмас- тас жүрек)

А. В. Кунин фразеологиялық антонимдерді бір стильді және әр стильді деп екіге бөлген. Бір стильді фразеологиялық антонимдер бір функционалдық стильге жатады. Мысалы: with a heavy heart- көңіліне кірбің түскен -with a light heart -ақ көңіл, ақ ниетті.

Ал, әр стильді фразеологиялық антонимдер әр функционалдық стильдерге жатады. Мысалы: lose one’s heart-еңсесі түсу- keep one’s chin up-еңсесін көтеріп ұстау [4, 76] .

Е. Н. Миллер болса, өзінің «Природа лексической и фразеологической антонимии» еңбегінде фразеологиялық антонимдерді 3 топқа бөліп қарастырады:

1. Фразеологиялық антонимдердің құрамында ортақ немесе антонимиялық компоненттер кездеспейтін, бірақ семантикалық жағынан қарама-қарсы.

Мысалы: азап тартты- рақатқа батты, алақанына түкірді-кежегесі кейін тартты; орыс тілінде: принять во внимание - сбросить со счетов, ниже травы, тише воды- сам черт не брат.

2. Құрамында лексикалық антоним кездесетін фразеологиялық антоним. Мысалы: май ішті- зәр ішті, ер жүрек- қоян жүрек; орыс тілінде: бить тревогу- бить отбой. 3. болымсыздық мағынаны беретін қосымшалары бар антонимдер. Мысалы: талғамына сай- талғамына сай емес; орыс тілінде: по вкусу- не по вкусу; ағылшын тілінде: beat about the bush- not to beat about the bush [5, 79] .

Ж. Мусиннің «Қазақ тіліндегі антоним сөздер» деген еңбегінде фразеологиялық антонимдер екі топқа бөлінген:

1. Фразеологиялық бірліктердің мағыналары тұтастай қарама- қарсылықты білдіреді. Мысалы: қуанышың қойныңа сыймасын -кесір-кесапатқа жолыққыр, жас-жаныңа жамандық бермесін. Бұл фразеологиялық антонимдердің бір жұбы алғыс мәнде қолданылса, екіншісі қарғыс мәнде қолданылып тұр.

2. Қарама-қарсы мағынадағы фразеологизмдердің құрамында бір сөз қайталанып отырады. Мысалы:

a) жүрегінің түгі бар-су жүрек

б) кең пейіл-тар пейіл

в) көңілі сынық-көңілі қош

Мұндай құбылыс ағылшын тіліне де тән. F. e. look with another eye upon something (көзқарастары әр түрлі) - see eye to eye with somebody (көзқарастары бірдей), to be born under a lucky star (бақ жұлдызы оңынан туар) - to be born under unlucky star (бақсыздың жұлдызы солынан туар) [6, 65] .

Антонимдерді зерттеген К. Аханов өзінің мақаласына лексикалық антонимдерді үш топқа бөліп қарастырады:

1. сапаны білдіретін антонимдер.

Мысалы: жақсы-жаман (good-bad), ескі -жаңа (old-new), әдемі- ұсқынсыз (beautiful- ugly)

2. Адамның мінез-құлқын, қимылын, іс-әрекетін сондай-ақ адамдар арасындағы қарым-қатынасты білдіретін антонимдер тобы. Мысалы: сүйіну- күйіну, қуану- ренжу, салғырт-ұқыпты, сабырлы- ұшқалақ, сөйлеу-үндемеу.

3. Уақыт мерзімін білдіретін антонимдер. Мысалы: қыс-жаз, күн-түн, бүгін-ертең. Бірақ шындығында күн-түн, сөйлеу-үндемеу дегендер табиғатында бір-біріне қарама-қарсы құбылыстар емес. Күн-түн дегендер бір тәулік ішіндегі мерзімнің екі шегі, сөйлеу-үндемеу дегендер қимыл иесінің күйін білдіреді. Демек антонимдер табиғатында бір-біріне қарама-қарсы заттардың атауы емес, заттың сапасының атауы, дәлірек айтқанда, сапаның бағасының атауы, немесе бір процестің екі түрлі күйінің атауы болып табылады [7, 59] .

А. Болғанбаевтың пікірінше: «антоним болатын сөздер міндетті түрде қарама-қарсы мағынаны білдіруі қажет, сондай-ақ антонимдер бір сөз табына жатуы керек. Мысалы: жақсы-жаман (сын есім), туу-өлу (етістік), өмір-өлім (зат есім) [8, 65] .

Антонимдік жұптың сыңарлары бір сапаға берілген бір-біріне қарама-қарсы екі түрлі бағаның атауы болып табылады. Мысалы: мамықтай жеңіл (as a feather-as heavy as lead) -темір сияқты зілдей. Бұл антонимдердің заттың салмағын білдірсе, «ит өлген жер-қарға адым жер» (cheek by jowl- far cry from) . Орыс тіліндегі фразеологиялық антонимдерді зерттеген Попов З. Д. мен М. М. Копыленконың пікірінше «фразеологиялық бірліктерді антонимиялығын анықтау қиынға түседі, өйткені фразеологиялық антонимдердің мағыналары лексикалық антонимдердің мағыналарына қарағанда бұлыңғыр болып келеді». Олай дейтін себебіміз: «Он нес околесицу» деген фразеологизмнің мағынасы нақты емес, бұлыңғыр, өйткені лексикалық мағыналары әр түрлі. Мысалы: он говорил глупости- ол қайдағы жоқтыны сөз етті, он писал глупости- ол қайдағы жоқтыны өзінің хатында сөз етеді [9, 29] .

Фразеологиялық сөздікте: «нести околесицу- делать что-либо, лишенное разумной содержательности, целесообразности, не имеет четкого ограничения, например в письме или в разговоре». Жалпы антонимиядағы зерттеушілер назарынан тыс қалып жатқан және бір мәселе -фразеологиялық антонимдер жайы. Ағылшын тілінде: let the cat out of the bag- to keep something under one’s hat; to get the right end of the stick- to get the wrong end of the stick; to do somebody a bad ill turn- to do somebody a good turn. ) . Қазақ тілінде: жанын салды- бой тартты, көңіл бөлді- мән бермеді, араны ашылды- тәбеті тартпады. Орыс тілінде: держать язык за зубами- трепать языком, пропустить мимо ушей- мотать на ус, назвать вещи своими собственными именами- ходить вокруг до около. Осында бір айтып кететін жайт, қазақ тілінде де, ағылшын тілінде де ең көп қолданыста болатын етістікті фразеологиялық антонимдер.

Адвербиалды фразеологиялық антонимдер. Бұл фразеологиялық антонимдер өздерінің құрылымы жағынан күрделі болып табылады. Олай дейтін себебіміз: сөздердің әр түрлі грамматикалық категорияларының байланысының нәтижесінде пайда болған фразеологиялық антонимдер. Мысалы: in hot blood- in cold blood, at a low ebb “in a state of decline or depression”- on the crest of the wave, the highest point, the most favorable moment in one’s fortune. Орыс тілінде: в поте лица- спустя рукава. Қазақ тілінде: міз бақпайтын- қызу қанды адам [10, 29] .

Фразеологиялық антонимдердің морфологиялық классификациясының үлгісі осындай және де мұндай топтастыру әлі күнге дейін сақталған. Жалпы фразеологиялық антонимдердің құрылымдық ерекшеліктерін әлі де болса терең қарастыру керек, бұл мәселе лексика саласындағы, морфологиялық саласында да күні бүгінге дейін шешімін таппай жүрген мәселенің бірі. Сыйыспайтын ұғымдар- қайшылықты ұғымдар және қарама-қарсы ұғымдар деп екіге бөлінеді. Қайшылықты ұғымдар бірін-бірі тікелей жоққа шығарады. Бұлардың арасында ешқандай аралық мүше болмайды. Тілдегі жер - жер емес, үлкен-үлкен емес, сулы-сусыз, малды-малсыз, айт-айтпа, кел-келме деген сөздердің білдіретін ұғымы осы қайшылықты ұғымдарға сай келеді. Бұл сөздердің мағыналары бірін-бірі тікелей жоққа шығарады, бұлардың арасында аралық ұғымдарды білдіретін сөздер жоқ. Қарама-қарсы ұғымдар белгілі бір логикалық қатардың ең шеткі екі мүшесі болып табылады. Олардың арасында үшінші бір аралық мүше болуы мүмкін. Қарама-қарсы ұғымдар бірін-бірі жоққа шығарып қана қоймайды, сонымен қатар затқа, құбылысқа жаңа баға береді. Мысалы, жақсы-жақсы емес-жаман деген ұғымдар қатарының ең шеткі екі мүшесі «жақсы» мен «жаман» қарама-қарсы ұғымдар болып табылады. Өйткені мұндағы жаман деген сөз затқа жақсы деген сөз арқылы берілген бағаны жоққа шығарады, сонымен бірге затқа алғашқыға мүлде кереғар жаңа баға береді. (жаман) Тіліміздегі шамалы деген сөз бұларға аралық мүше бола алады. Шикі-пісі (аралық мүше-дүмбілез), тар- кең (narrow- wide) аралық мүше -шақ), алда-артта (before-behind) (аралық мүше- ортада) деген сияқтылар туралы да осыны айтуға болады.

1. 2 Ағылшын және қазақ тілдеріндегі антонимдердің жасалу жолдары

Қазақ және ағылшын тілдеріндегі антонимдер көбінесе сын есімдерден болады, онан соң етістіктерде, зат есімдерде, үстеулерде азды-көпті кездеседі. Ал қалған сөз таптарынан антонимдер тым тапшы.

Сын есімге тән антонимдердің мынадай түрлері бар:

а) түбір күйінде кездесетіндері :ауыр-жеңіл (heavy- light), кең-тар (wide-narrow), ыстық- суық ( hot- cold), үлкен- кіші (big-small), жас-кәрі (young- old), ұзын-қысқа ( long- short), терең-саяз (deep- shallow), арық- семіз (lean-fat), жеңіл- қиын ( easy- difficult), ащы- тәтті (bitter- sweet), көп-аз (many- few), оң-теріс ( right- wrong ) т. б.

ә) туынды түбір күйінде кездесетіндері: ашық-жасырын, өзімшіл- көпшіл, ашық-жабық, тілазар-елгезек, қатты- ақырын, орнықты-шалағай, олақ-іскер, оңқай-солақай, сүйкімді-жексұрын, бүтін-жыртық, жүрдек-шабан, түзу-қисық т. б. [11, 19] .

Ағылшын тілінде: selfish- sociable, friendly, open-close, loud-quiet, beautiful- ugly, etc.

Қазақ тілінде сындық мағынадағы туынды антонимдер көбінесе-лы-, лі, -ды, -ді, -ты, -ті жұрнақтары арқылы антонимнің жағымды сыңарларын, ал -сыз, -сіз жұрнақтары жағымсыз мағынадағы сыңарларын жасайды. Мысалы:

Ер жігіт бірде малды, бірде малсыз,

Арғымақ бірде жалды, бірде жалсыз.

Ақылдыны алысым деме,

Ақылсызды жақыным деме.

Куәлі істі куә табар,

Куәсіз істі күмән табар.

Арлы арына қараса,

Арсыз жеңдім дейді.

Сол сияқты сын есім -ғы, -гі, -қы, -кі жұрнақтары арқылы да туынды антонимдер жасала береді. Мысалы: бастапқы-соңғы, бұрынғы-қазіргі, үйдегі-түздегі, сыртқы-ішкі, күндізгі-түнгі, қысқы-жазғы т. б. Ағылшын тілінде: first-last, to be in-to be out және т. б.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.