Мәдениеттің контекстіндегі экономика: Батыс пен Қазақстан

Кіріспе
Қолданылған әдебиеттер

Бұл мақалада мәдениет түсінігінің мәні ашылып, мәдениет пен экономиканың арасындағы байланыс анықталған. Батыс және Қазақстанның мәдениеттерінің контекстеріндегі экономикасының ерекшеліктері сипатталған.

Мәдениет дегеніміз – тарихи құбылыс. Оның дәрежесі мен сипаты қоғамдық өмірдің жағдайларына байланысты өзгеріп отырады. Тарихи дәуірлердің алмасуы мәдениеттің мазмұны мен формаларына сөзсіз терең өзгерістер енгізеді.
Мәдениет үнемі философияның, әлеуметтанудың, мәдениеттанудың, тарихтың, әдебиеттің және т.б. пәндердің зерттеу пәні болды, ал мәдениеттің экономикалық саласы зерттелмеген. Егер «мәдениет» терминінің пайда болуына келетін болсақ, мәдениеттің арнайы саласы ретінде экономиканың бөлінуі анық болып келеді. Ол материалдық өндіріспен, жер шаруашылығымен тікелей байланысты.
Адам қоғамының алғашқы даму сатысында мәдениет термині сол уақыттың негізгі экономикалық қызметінің түрімен байланысты еді. Мәдениет біртіндеп қоғамның рухани өмірінің пайда болуымен бөліне бастады. Мәдениет негізі – еңбек. Еңбек неғұрлым күрделі болған сайын, мәдениет те жаңа сипат алады.
Экономикалық мәдениеттің құрылымы экономикалық қызметтің құрылымымен сипатталады, ол қоғамдық өндірістің фазаларының ауысуымен келеді: өндірістің өзі, ауысу, бөлісу мен қолдану. Демек, өндірістің мәдениеті, ауысудың және бөлісудің және қолданудың мәдениеті туралы айтқан дұрыс. Экономикалық мәдениеттің құрылымында басты құрылымды түзуші факторды бөлу қажет. Осындай фактор адамның еңбек қызметі болып табылады. Негізгі өмір еңбектерін қолдаудың маңызы болғандықтан, еңбек экономикалық мәдениеттің басқа элементтері мен компоненттерінің дамуының негізі ретінде ерекшеленеді. Экономикалық еңбектің әр негізгі деңгейі адамның адамға, адамның табиғатқа, индивидтің өзінің еңбек қабілеттеріне қатынасын сипаттайды.
Кез-келген еңбек қызметі өндірушінің шығармашылық қабілеттерін ашумен байланысты, бірақ шығармашылық моменттердің даму деңгейі еңбек процесінде әр түрлі. Еңбек қаншалықты шығармашылық болса, адамның мәдени қызметі соншалықты бай. Соңғысы, экономикалық мәдениетке қол жеткізудің негізі болып табылады. Айта кететін жайт, кез-келген қоғамдағы –алғашқы қауымдық немесе заманауи - еңбек қызметі ортақ өндіріс арқылы жүзеге асырылады [1, 78 б.].
Қазақ қоғамының әлеуметтік-экономикалық реформалануының қиындықтары нарықтық өзгерістердің сәтсіздіктерінің себептерін іздеуге алып келеді. Сондықтан факторлардың, функционалдаудың жағдайларының және экономиканың дамуының анализі практикалық маңызды болып келеді. Қазақ қоғамының, халықтың менталитетіне, адамның мәдени-тарихи дәстүрлеріне өзгерістерді жүргізуге берік тіреудің қажеттілігі ғылыми қауымның ішінде кең таралымға ие болып келеді. Ол туралы саясаттанушылар, әлеуметтанушылар, тарихшылар, философтар мен экономистер айтып жатыр.

1. Абалкин Л.И. Новый тип экономического мышления. - М., 2007
2. Автономов B.C. Человек в зеркале экономической теории. М., 2003
3. Драч Г.В. У истоков европейской культуры. Ростов-Дон, 2011
4. Козлова Н., Рылеева С., Степанов Е., Федотова В. Ценностные ориентации предпосылка программ переустройства общества. //ОНС, 1992, № 1

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Мәдениеттің контекстіндегі экономика: Батыс пен Қазақстан

Түйіндеме

Бұл мақалада мәдениет түсінігінің мәні ашылып, мәдениет пен экономиканың арасындағы байланыс анықталған. Батыс және Қазақстанның мәдениеттерінің контекстеріндегі экономикасының ерекшеліктері сипатталған.

Мәдениет дегеніміз - тарихи құбылыс. Оның дәрежесі мен сипаты қоғамдық өмірдің жағдайларына байланысты өзгеріп отырады. Тарихи дәуірлердің алмасуы мәдениеттің мазмұны мен формаларына сөзсіз терең өзгерістер енгізеді.
Мәдениет үнемі философияның, әлеуметтанудың, мәдениеттанудың, тарихтың, әдебиеттің және т.б. пәндердің зерттеу пәні болды, ал мәдениеттің экономикалық саласы зерттелмеген. Егер мәдениет терминінің пайда болуына келетін болсақ, мәдениеттің арнайы саласы ретінде экономиканың бөлінуі анық болып келеді. Ол материалдық өндіріспен, жер шаруашылығымен тікелей байланысты.
Адам қоғамының алғашқы даму сатысында мәдениет термині сол уақыттың негізгі экономикалық қызметінің түрімен байланысты еді. Мәдениет біртіндеп қоғамның рухани өмірінің пайда болуымен бөліне бастады. Мәдениет негізі - еңбек. Еңбек неғұрлым күрделі болған сайын, мәдениет те жаңа сипат алады.
Экономикалық мәдениеттің құрылымы экономикалық қызметтің құрылымымен сипатталады, ол қоғамдық өндірістің фазаларының ауысуымен келеді: өндірістің өзі, ауысу, бөлісу мен қолдану. Демек, өндірістің мәдениеті, ауысудың және бөлісудің және қолданудың мәдениеті туралы айтқан дұрыс. Экономикалық мәдениеттің құрылымында басты құрылымды түзуші факторды бөлу қажет. Осындай фактор адамның еңбек қызметі болып табылады. Негізгі өмір еңбектерін қолдаудың маңызы болғандықтан, еңбек экономикалық мәдениеттің басқа элементтері мен компоненттерінің дамуының негізі ретінде ерекшеленеді. Экономикалық еңбектің әр негізгі деңгейі адамның адамға, адамның табиғатқа, индивидтің өзінің еңбек қабілеттеріне қатынасын сипаттайды.
Кез-келген еңбек қызметі өндірушінің шығармашылық қабілеттерін ашумен байланысты, бірақ шығармашылық моменттердің даму деңгейі еңбек процесінде әр түрлі. Еңбек қаншалықты шығармашылық болса, адамның мәдени қызметі соншалықты бай. Соңғысы, экономикалық мәдениетке қол жеткізудің негізі болып табылады. Айта кететін жайт, кез-келген қоғамдағы - алғашқы қауымдық немесе заманауи - еңбек қызметі ортақ өндіріс арқылы жүзеге асырылады [1, 78 б.].
Қазақ қоғамының әлеуметтік-экономикалық реформалануының қиындықтары нарықтық өзгерістердің сәтсіздіктерінің себептерін іздеуге алып келеді. Сондықтан факторлардың, функционалдаудың жағдайларының және экономиканың дамуының анализі практикалық маңызды болып келеді. Қазақ қоғамының, халықтың менталитетіне, адамның мәдени-тарихи дәстүрлеріне өзгерістерді жүргізуге берік тіреудің қажеттілігі ғылыми қауымның ішінде кең таралымға ие болып келеді. Ол туралы саясаттанушылар, әлеуметтанушылар, тарихшылар, философтар мен экономистер айтып жатыр.
Бүгінгі күннің қоғамдық талқылауында мемлекеттің негізі ретіндегі мәдениеттің жаңа түсінігі, әлеуметтік тұрақтылықтың ресурсы, экономикалық прогрестің және ұлттық қауіпсіздіктің жағдайлары басым болып келеді. Қазақ қоғамының XX - XXI ғғ. саяси жүйесінің өзгерісі мәдениет саласының жаңарту мен реформалануға қажеттілігін негіздеді. Осы процестің аспектілерінің бірі мәдениетті жүйелеудің мемлекеттің сипатының өзгерісі болып табылады, соның шеңберінде әкімшілік-басқарушылық басқармадан көп субъектілі деңгейлес қатынастарға ауысу жүреді.
Экономикалық теория басты талдауға жатады, оның нәтижелері әдістемелік базаға байланысты болады. Айта кететін жайт, әдіс - бұл ғылыми көзқарастың бұрышы, олар өзін-өзі тудырушы құндылықтар арқылы анықталады.
Адам экономиканы жасайды және оны өз бетінше жасамайды, ал негізгі құндылықтарға, дәстүрлерге және шаруашылық стереотиптерге сүйеніп жасайды. Институттар әдетте институционалистермен нормалардың, ережелердің және шектеулердің жүйесі ретінде қарастырылады, ал институттардың өздері ресми және ресми емес болып бөлінеді.
Барлық мәдениет ресми емес институттардың жүйесін құрамайды. Мысалы, этика мен адамгершілік экономикалық дамумен байланысты мәдениеттің институттары болып табылады, ал адамгершілік пен оның заңдары объективті өмір заңдарына жатады. Мәдениеттің жүйесінде жүйені тудырушы құндылықтар мен принциптерден тұратын мәдени ядро бар, олар объективті, трансцендентті сипатқа ие, яғни уақытқа және мұрагерлерге байланысты болады [2, 63 б.].
Берілген мемлекеттің дәстүрлері мен өркениетіне негізделген, көп ғасырлық шаруашылық тәжірибенің нәтижесінде адамдарда өзін-өзі ұстаудың шаруашылық стереотиптері пайда болады, шаруашылық қабілеттері қалыптасады, меншіктің, өндірістің түрлері пайда болады. Міне сондықтан, адам өзінің шаруашылық қызметінде экономикалық қызметтер мен қызығушылықтарға ғана сүйенбей, адамгершілікке, дәстүрлерге де арқа тірейді.
Ұлттық экономикалық мәдениет - экономикалық саламен байланысты тарихи қалыптасқан қондырғылардың және нормалардың, сенімдердің және құндылықтардың жүйесі. Табиғи факторлардың әсерімен тарихи жолмен қалыптасқан ұлттық экономикалық мәдениет өзінің жеке, анық ұлттық түрімен сипатталады, ол кейіннен шаруашылық дәстүрлер, ұлттық экономикалық менталитет сынды ресми емес институттардың қалыптасуына, сипатының дамуына әсер етеді.
Кез-келген мемлекеттің экономикалық дамуы оның әлеуметтік және шаруашылық тәжірибесінің сәйкестігіне байланысты, олар не экономикалық табысқа әсер етеді немесе олар ескерілмесе, тоқтап қалуға немесе тіптен жойылып кетуіне алып келеді. Ұлттық дәстүрлердің мәні және оларға сәйкес жүру әр уақытта әр түрлі. Олардың тиімділігі тарихи сипатқа ие, бірақ ешқашан нөлге дейін теңеспейді. Ұлттық дәстүрлер қоғамның күштерін біріктіреді және жетілдіреді, оларды осы уақыттағы және осы жағдайлардағы экономикалық дамудың барынша тиімді бағытына бұрайды.
Мемлекеттің экономикалық өмірінің ұйымдастырылуының ерекше сипаты алдында да әсер еткен және қазір де әсер етіп жатқан жағдайлар мен шектеулермен, факторлар мен дәстүрлермен анықталады және кез-келген қоғамның құрылымын құрайтын бір-бірімен байланысты элементтерді құрайды.
Нарықтың және шаруашылық механизмнің табысты функционалдануы үшін заңды нормалардың және шаруашылық механизмнің ойластырылған өзара байланысы, құзыретті және тиімді мемлекеттік реттеу, қоғамдық сананың, мәдениеттің және идеологияның белгілі бір күйі қажет.
Қоғам мен табиғаттың мамандандырылған формасы ретіндегі экономика адамның өмірін қамтамасыздандырудың мақсатында адамның қызметін түрлендіруші әдіс ретіндегі мәдениеттің болмысына тән, бұл экономиканы қарастырудың концептуалдылығының мәдениеттің феноменде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.