Музыканттың тұлға ретінде қалыптасуындағы психологияның рөлі

Түйіндеме

Бұл мақалада тұлғаның қалыптасуының психологиялық негіздері, музыканттың бойындағы қабілеттердің ерекшеліктері мен олардың жүзеге асырылуының жолдары қарастырылған. Ұлы музыканттардың мысалында ерекше дарынды адамдардың қалыптасуына әсер етуші қабілеттері психологиялық тұрғыдан сипатталған.

Жеке адамның бір-бірінен ажырағысыз және оған пәрменді түрде ықпал ететін биологиялық белгілері мен ерекшеліктері бір-бірімен байланысты. Анықтауыш қасиеттер - жеке адамның әлеуметтік сипаттамасы, оның себептері, мүдделері, мақсаттары.
Жеке адам болу үшін психикалық дамудық белгілі бір дәрежесіне өтіп, басқа адамдарға қарағанда ерекшелігі бар екенін білетіндей біртұтас тұлға болуы тиіс.
Өмір бойы даму мен тәрбиенің нәтижесінде жеке адамның орнығып, жетілуін қалыптасу деп атайды.
Жеке адамның қалыптасуы - күрделі, ағзаның өсуі мен жетілуін, стихиялы әсерлерді, мақсатты, ұйымдасқан тәрбиені қамтитын қарама-қайшылықты процесс.
Жеке адамның қалыптасуы өмірге келген сәтінен басталады, жеткіншек және жасөспірім шақта жедел жүреді, ересек шақта өзінің біршама аяқталу кезеңіне жетеді.
Тұлғаның мәселесі психологиялық ғылымдағы маңыздысы болып келеді. «Тұлға» сөзі кітаптарда, газеттерде, журналдарда, өнертанушылардың сөздердерінде жиі кездеседі. Кейде ол өзінің мағынасын жоғалтып, жалпыға айналады. Енді тұлға дегенге тоқтала кетейік. Тұлға – нақты қызмет түрлерінде және қоғамдық қатынастардың процесінде қалыптасатын бұл оның әлеуметтік сипаттамаларындағы адамның тұлғасы. Тұлға – бұл динамикалық, салыстырмалы тұрақты, толық зияткерлік, әлеуметтік-мәдени және адамгершілік-еріктік адамның қасиеттерінің жиынтығы [1, 94 б].
Тұлға өзінің болмысы бойынша әлеуметтік және өзінің тіршілік етуі бойыша жеке дара. Әлеуметтілік пен даралық – тұлғаны сипаттайтын негізгі қасиеттер. Адамның жеке қасиеттері – бұл адамның дамуына сілтемелер. Бірақ өз бетінше қабілеттердің немесе мінез-құлықтың дамуына қатты әсер етпейді. Егер тұлға оның табиғи қабілеттеріне сәйкес қызметке кірістірілмеген болса, олар жүзеге асырылмаған болып қалады. Тұлғаның қасиеттері ресми түрде оның мінез-құлығының динамикалық аспектілерін анықтайды, қызметке ене отырып, тұлғаның қалыптасуына әсер етеді. Тұлғаның әлеуметтік ортаға кіруі, яғни оның сипаттамасы, біріншіден орта тұлғаға қалай әсер ететінін, ал екінші жағынан адам өзінің қызметі арқылы ортаға қалай әсер ететіндігін анықтайды. Әлеуметтену процесі – тұлғаның қалыптасуының процесі.

1. Алякринский Б. С. О талантах и способностях: Очерки о самовоспитании. - М.: Просвещение, 2010. - 316 с.
2. Готсдинер А.Л. Музыкальная психология. - М.: Проспект, 2003. - 480 с.
3. Платонов К.К. О системе психологии. М., 2002.
4. Петрушин В.И. Музыкальная психология. - М.: ВЛАДОС, 2000. - 518 с.
5. Психология музыкальной деятельности / Под ред. Цыпина Т.М. - М.: СФЕРА, 2003. - 422 с.
6. Замятин Е.И. Психология творчества. // Психология художественного творчества: хрестоматия. / Сост. К.В.Сельченок. Мн.: Харвест, 2009.- С.504-511.
7. Алякринский Б. С. О талантах и способностях: Очерки о самовоспитании. - М.: Просвещение, 2011. – 316 с.