Шетел тілін жоғарғы кезеңде оқыту барысында аутентикалық материалдарды қолданудың ерекшеліктері

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

Дипломдық жұмыстың екінші бөлімі:

Мазмұны

2 Жоғарғы сынып оқушыларын ағылшын тіліне оқытудағы аутентикалық мәліметтерді қолданудың ерекшеліктері3

2. 1 Жоғарғы сынып оқушыларын ағылшын тіліне оқытудағы қолданылатын аутентикалық мәліметтердің ерекшеліктерін анықтаудың мақсатындағы John and Liz Soars “Headway” (Upper-Intermediate Level) ОӘК талдау3

2. 2 11 сынып оқушыларын ағылшын тіліне оқытудағы аутентикалық мәліметтерді қолданудың тәжірибесі8

2. 3 “Headway” ОӘК 7-бөлімі мәліметтерінің негізіндегі аутентикалық аудитивті мәтіндермен жұмыс істеу технологиясы14

Қорытынды27

Қолданылған әдебиеттер тізімі31

2 Жоғарғы сынып оқушыларын ағылшын тіліне оқытудағы аутентикалық мәліметтерді қолданудың ерекшеліктері 2. 1 Жоғарғы сынып оқушыларын ағылшын тіліне оқытудағы қолданылатын аутентикалық мәліметтердің ерекшеліктерін анықтаудың мақсатындағы John and Liz Soars “Headway” (Upper-Intermediate Level) ОӘК талдау

Берілген жұмыстың бірінші бөлімінде көрсетілген объективті себептерге байланысты тыңдаудың жоғарғы сатысында аутентикалық мәліметтерді қолдану тек тиімді ғана емес, сондай-ақ қажет.

Бұған қарамастан, практикалық қызметте аутентикалық мәліметтерді қолдану шектеулі. Бұл жерде екі себепті бөліп көрсетуге болады. Біріншіден, заманауи шет тілге оқыту мақсаттарының мектептердегі оқу әдістемелік кешінінің көбісімен біршама ерекшеленуі, екіншіден, жасалған оқыту әдістемелерінің және олардың теориялық негізінің болмауы.

Сондықтан берілген жұмыстың практикалық бөлімінде біз Астана қаласының №51 мектебіндегі заманауи “Headway” оқу-әдістемелік кешені бойынша шет тілі сабағын өткізетін боламыз. Өйткені біз жоғарғы оқыту сатысын қарастырғандай, берілген жағдайда бұл Upper-Intermediate level, ол бойынша жұмыс 11-ші сыныптарда жүргізіледі. Бұл оқу-әдістемелік кешенінде шет тілін оқыту амалына коммуникативті әдіс ұсынылған.

Біздің таңдап алынған тақырыптың өзгешелігіне байланысты, біздің ұсынған аудитивті мәтіндеріміз бен тапсырмаларымыздың олардың аутентілігіне қойылған белгілеріне келесідей жоспар бойынша сәйкестігіне талдау жүргізген дұрыс:

1. ОӘК өзінің қысқаша сипаттамасы.

2. Тыңдауға арналған мәліметтерді сипаттау мен талдау.

3. Аудитивті мәтіндермен жұмыс әдістемесін ұсыну [1, б. 85] .

“Headway” (Upper-Intermediate, Student’s Book, кешеннің авторлары John and Liz Soars) Анлияда басылып шығарылған заманауи оқу-әдістемелік кешені, ол шет елдің студенттерінің ағылшын тілін оқуына арналған. Ол он екі тақырыптық бөлімдерден тұрады. Бөлімдердің әрқайсысы сөйлеу қызметінің барлық түрлеріне параллельді оқытуды білдіретіндей құрастырылған: оқу, сөйлеу, тыңдау және жазу. Оқулық әдемі рәсімделген және көркемдік тіреулерге ие: әр түрлі фотосуреттер, күлкінішті суреттер, өнер туындыларының репродукциялары. Онда оқу-аутентикалық және нағыз аутентикалық мәліметтер кеңінен көрсетілген: газеттер мен журналдардан алынған публицистикалық мәтіндер, ғылыми мақалалар, елтанушылық және мәдени сипаттағы очерктер, прагматикалық мәліметтер, көркем туындылардан үзінділер (the soucers of the material include encyclopaedias, classical, modern and popular literature, quizzes both serious and amusing, popular and professional magazines, and daily newspapers. The material in the listening developments is either an authentic interview (Units 3, 7, 10, 12) or a script recorded by actors based on an authentic intervew) .

Берілген оқу-әдістемелік кешенінің құрамына аудиокассеталар кіреді, аудитивті мәтіндер (барлығы 37 мәтіндер) басылымдық түрде оқулықтың соңында қайталанған, түрлі сөйлеу түрлеріне ие (диалогтар мен монологтар) . Мәтіндердің тақырыптары әр түрлі: “A variety of accents”; “Esperanto, a world language”; “A Victorian Family” және т. б.

Біз ұсынылған мәліметтерді аутентілігінің және аудитивті мәтіндерге қойылатын жалпы талаптарының белгілері мен параметрлерімен алып талдау жүргіземіз, ол келесі кестеде келтірілген:

Кесте 1 - Аудитивті мәтіндердің аутентикалықтың белгілері мен аутентикалық мәтіннің параметрлеріне сәйкестігі

Оқушылардың жастық ерекшеліктеріне сәйкес келуі

Оқушылардың жастық ерекшеліктеріне сәйкес келуі: Көрнекілік тіреулерінің болуы

Оқушылардың жастық ерекшеліктеріне сәйкес келуі: Мәдени аспект

Оқушылардың жастық ерекшеліктеріне сәйкес келуі: Ақпараттық аспект

Оқушылардың жастық ерекшеліктеріне сәйкес келуі: Жағдайлық аспект

Берілген мәтіндердің пәндік жағы жоғарғы сатыдағы оқушылардың психологиясының жастық ерекшеліктерін ескереді және оларға тән қарым-қатынастың саласын көрсетеді: оқу-еңбек (“The right job for you”, ”How do you learn languages?”), отбасылық-тұрмыстық(“A Victorian family”, ”Planning a menu”, ”The relationship between father and daughter”), әлеуметтік-мәдени(“Monster cities of the year 2000”, ”An interview with Margaret Thatcher about Victorian values”), қоғамдық-саяси (“The Prime Minister’s pay rise”), және кәсіби (“Holistic medicine”, ”Adventures of a lorry driver”) .: Мәтін-диалогтарда ұсынылған жағдайлардың табиғилығы мен өміршеңдігін, белгілі бір эмоционалдық зарядтардың болуын айта кеткен жөн, бұл оқушылардың қызығушылығы мен эмоционалдық реакциясын тудыруға көмектеседі. Сонымен бірге ұсынылған мәліметтердегі әзілдік элементтердің болуын айта кеткен жөн, оларды кірістіру еркінділіктің, релаксацияның атмосферасының жасалуына ықпал етеді, ал солардың арқасында пайда болатын психологиялық бәсеңдену өз кезегінде тыңдаудың қиыншылықтарымен байланысты шиеленісті нейтралдайды.

Оқушылардың жастық ерекшеліктеріне сәйкес келуі: Әр түрлі сөйлеу түрлерінің ұсынылуы, лексикалық-фразеологиялық аутентілік

Берілген мәтіндердің пәндік жағы жоғарғы сатыдағы оқушылардың психологиясының жастық ерекшеліктерін ескереді және оларға тән қарым-қатынастың саласын көрсетеді: оқу-еңбек (“The right job for you”, ”How do you learn languages?”), отбасылық-тұрмыстық(“A Victorian family”, ”Planning a menu”, ”The relationship between father and daughter”), әлеуметтік-мәдени(“Monster cities of the year 2000”, ”An interview with Margaret Thatcher about Victorian values”), қоғамдық-саяси (“The Prime Minister’s pay rise”), және кәсіби (“Holistic medicine”, ”Adventures of a lorry driver”) .: Көптеген мәтіндер эмоционалдық боялған диалогтар түрінде көрінеді, монологтардың күйінде ақпараттық және бақылау сипатындағы мәтіндер ұсынылған. Біздің байқағанымыздай, берілген мәтіндер лексикалық және фразеологиялық оралымдармен сипатталады, олар жанды ағылшын тіліне тән және көбінесе ана тілінде эквиваленті жоқ (face and hands of the clock, from the horse’s mouth, a lazybones, etc. )

Оқушылардың жастық ерекшеліктеріне сәйкес келуі: Функционалдық және грамматикалық аутенттілік

Берілген мәтіндердің пәндік жағы жоғарғы сатыдағы оқушылардың психологиясының жастық ерекшеліктерін ескереді және оларға тән қарым-қатынастың саласын көрсетеді: оқу-еңбек (“The right job for you”, ”How do you learn languages?”), отбасылық-тұрмыстық(“A Victorian family”, ”Planning a menu”, ”The relationship between father and daughter”), әлеуметтік-мәдени(“Monster cities of the year 2000”, ”An interview with Margaret Thatcher about Victorian values”), қоғамдық-саяси (“The Prime Minister’s pay rise”), және кәсіби (“Holistic medicine”, ”Adventures of a lorry driver”) .: Ұсынылған мәтіндердің жанрлық-композициялық түрлілігі және аутенттік лингвистикалық құралдар, соның ішінде оқушылардың ана тілінде қабылданған нормалардан ерекшеленетін, мәтіндерде грамматикалық үлгілердің қолданылуы, олар тек ағылшын тіліне тән үлгілерге ғана сәйкес келеді, оқушыларды заманауи, жанды тілдік клишелермен таныстыруға мүмкіндік береді (Кітапты қайтаруды ұмытпа. - Remember to bring the book back. ; Оған мұны істеуге рұқсат бермеңдер. - Keep him from doing it. )

Оқушылардың жастық ерекшеліктеріне сәйкес келуі: Құрылымдық аутентілік

Оқушылардың жастық ерекшеліктеріне сәйкес келуі: Рәсімдеу аспектісі

Берілген мәтіндердің пәндік жағы жоғарғы сатыдағы оқушылардың психологиясының жастық ерекшеліктерін ескереді және оларға тән қарым-қатынастың саласын көрсетеді: оқу-еңбек (“The right job for you”, ”How do you learn languages?”), отбасылық-тұрмыстық(“A Victorian family”, ”Planning a menu”, ”The relationship between father and daughter”), әлеуметтік-мәдени(“Monster cities of the year 2000”, ”An interview with Margaret Thatcher about Victorian values”), қоғамдық-саяси (“The Prime Minister’s pay rise”), және кәсіби (“Holistic medicine”, ”Adventures of a lorry driver”) .: Ұсынылған ОӘК аудиомәтіндердің тағы бір ерекшелігі олардың дыбыстық рәсімделуі болып табылады: барлығында дерлік дыбыстық қатар бар (environmental clues), ол туралы жоғарыда айтылған болатын (көліктің шуы, жүргендердің әңгімелері, телефон дыбыстары, музыка) ; тыныштықты толтырушылар ( . . . Erm . . . , . . . er . . . ) ; мәліметтер жеке сөйлеу мәнерімен, соның ішінде кәсіби емес дикторлардың әр түрлі орындалуларда ұсынылған, бұл нақты мәліметтің көрінісін жасайды.

Оқушылардың жастық ерекшеліктеріне сәйкес келуі: Оқу тапсырмасының аспектісі

Берілген мәтіндердің пәндік жағы жоғарғы сатыдағы оқушылардың психологиясының жастық ерекшеліктерін ескереді және оларға тән қарым-қатынастың саласын көрсетеді: оқу-еңбек (“The right job for you”, ”How do you learn languages?”), отбасылық-тұрмыстық(“A Victorian family”, ”Planning a menu”, ”The relationship between father and daughter”), әлеуметтік-мәдени(“Monster cities of the year 2000”, ”An interview with Margaret Thatcher about Victorian values”), қоғамдық-саяси (“The Prime Minister’s pay rise”), және кәсіби (“Holistic medicine”, ”Adventures of a lorry driver”) .: ОӘК ұсынылған аудитивті мәтіндерге тапсырмалар мәтінге өзара әсерлесуге бағытталған, ойлап табуды дамытады, жаттығуды орындау шарты табиғи араласудың жағдайларынан ерекше сипаттамалары бойынша өзгешеленбейді (What do you think? Imagine, that . . . , Discuss it in your group. ) .

Ұсынылған кестеден, берілген ОӘК аудитивті мәліметтері аутентикалылықтың негізгі белгілеріне және аутентикалық мәтіндердің параметрлеріне, сондай-ақ аудитивті мәліметтерге қойылатын жалпы талаптарға сәйкес келеді [2, б. 78] .

Мұнымен қоса, берілген ОӘК барлық аудитивті мәтіндерін функционалдық қолданылуының жағынан қарастыруға болады, өйткені тыңдау оқыту процесі кезінде мақсат пен құрал ретінде көрінеді.

Бұдан шығатыны, берілген ОӘК барлық аудитивті мәтіндерін олардың функционалды қолданылуына қарай бөлуге болады:

1) Тыңдауды келесі құралдар ретінде қолдану мақсатында құрастырылған оқу-аутентикалық мәтіндер:

- сөйлеу қызметінің басқа түрлеріне оқыту;

- жаңа тілдік мәліметті бекіту мен енгізу (фонетикалық, лексикалық, грамматикалық) ;

- өткен материалды бақылау.

Мұндай мәтіндер нақты тақырыптық бөлім бойынша аутентикалық мәтіннің параметрлерінің және өтілген лексикалық және грамматикалық материалға сәйкес құрастырылған, және әдетте жаңа аудитивті қиыншылықтардан тұрмайды.

2) Түпнұсқалық аутентикалық материалдар сөйлеу қызметінің түрі ретіндегі тікелей тыңдаудың қабілеттері мен дағдыларын дамыту үшін қолданылады (authentic, unscripted recordings) . Олардың қолданылуы шет елдің тілін тыңдауға қабылдау мен түсіну қабілеттері мен дағдыларын жетілдіруге бағытталған.

Аудитивті материалдармен жұмыс істеудің ұсынылған әдістемесін қарастырайық.

Осылайша, авторлармен келесідей тыңдауға арналған бағдарлама ұсынылады (the listening syllabus) :

- жалпы мәтінді түсіну (gist listening) үшін;

- арнайы (таңдалынған) ақпаратты алу үшін (for specific information) ;

- note taking;

- негізгі жағдайлардың жоспарын құрастыру (summarizing main points) ;

- мәтін бойынша қорытынды құрастыру (inference) .

Тыңдауды оқытудың мақсаты мен құралы ретінде қолдану кезіндегі аудитивті мәтіндермен жұмыс істеудегі дифференциалды амалды бөліп көрсеткен жөн [3, б. 90] .

Ұсынылған кесте аудитивті мәтіндермен жұмыс істеу әдістемелерінің олардың функционалды қолданылуына байланысты айырмашылықтарын көрсетеді:

Кесте 2 - Аудитивті мәтіндермен жұмыс істеу әдістемелерінің олардың функционалды қолданылуына байланысты айырмашылықтар

Тыңдау оқу құралы ретінде

Тыңдау оқу мақсаты ретінде

Тыңдау оқу құралы ретінде: I. Мәтінге дейінгі саты.

Тыңдау оқу құралы ретінде: Оқу-аутентикалық материалдар

Тыңдау оқу мақсаты ретінде: Түпнұсқалық аутентикалық материалдар

Тыңдау оқу құралы ретінде: Көптеген жағдайларда көп ретті тыңдаулар ұсынылады.

Тыңдау оқу мақсаты ретінде: Бір ретті тыңдау.

Тыңдау оқу құралы ретінде:

1. Оқытушының мәтіннің қысқаша мазмұнын ұсынуы. (Listen to 4 people talking about their relationship with their parents.

2. Оқу мақсаты мен мәтінге дейінгі тапсырманы қою (тіреулерді қолданумен және қолданусыз оқу мақсатына байланысты қою) . ( As you listen, decide: a) if they are talking about the present or the past. b) if the relationship was good or not. )

Тыңдау оқу мақсаты ретінде:

1. Қарым-қатынастың жағдайын және/немесе мотивін жасау. (Мысалы: You will hear an interview with a man called Brian about his experiences of driving a lorry for the first time) .

2. Коммуникативті міндетті қою. (Compare your own impressions (if you have any) to those of his) :

3. Мәтінге дейінгі тапсырма. (The following words are contained in the story, look at them and before you listen, imagine, what happened to Brian during the rest of the day (сөздердің тізімі) .

4. Listen to the story and answer the questions (Мәтінге дейінгі сұрақтар) .

Тыңдау оқу құралы ретінде: II. Мәтіндегі саты (кейбір мәтінге дейінгі тапсырмаларды орындаумен мәтінді тыңдау) .

Тыңдау оқу құралы ретінде: III. Мәтіннен кейінгі саты.

Тыңдау оқу құралы ретінде: 3. Answer the following questions, using either used to do or be/ get used to. Use short answers where appropriate.

Тыңдау оқу мақсаты ретінде:

5. There are 5 incidents. Put a number on the map (көру тірегі) to show where they happened. Describe briefly each one.

6. Think over Brian’s behaviour and discuss it with your partner. Use the words and word-combinations from the text. .

Тыңдау оқу құралы ретінде: Тапсырмалар оқу сипатына ие және өтілген тілдік материалдың бекітілуіне бағытталған (берілген жағдайда грамматикалық) .

Тыңдау оқу мақсаты ретінде: Тапсырмалар мәтіннің түсінілуіне бағытталған және негізінен шығармашылық сипатқа ие, яғни аутентикалылықтың аспектісіне сәйкес келеді.

Кестенің бірінші жолында біз тыңдауды оқыту құралы ретінде, ал екіншісінде мақсаты ретінде қолдануға мысал келтірдік.

Тілдік қызметтің бір түрі ретіндегі тыңдауға оқыту әдістемесінің ұсынылған ОӘК келесідей ерекшеліктерін бөліп көрсетуге болады:

- мәтінді бір рет ұсыну;

- тыңдауға үйрету әдетте толық бір мәтіннің материалында жүзеге асырылады;

- аудитивті мәтіндермен жұмыс істеу әдістемесі мәтінге дейінгі, мәтіндегі және мәтіннен кейінгі сатыларға бөлінеді;

- авторлармен сол тілде сөйлеушілердің жеке сөйлеу мәнеріне бейімделуге бағытталған ерекше тапсырмалар қарастырылған;

- тіреу мәтінге дейінгі сатыға жасалынған, бұл оқушыларды меңгерілген тілдік материалға сүйене отырып, саналы түрде тыңдау мен білімдерді алуға мотивациялау үшін жасалыған;

- мәтінге дейінгі сұрақтар мәтінді жалпы және мұқият түсінуді білдіреді.

- мәтіннен кейінгі тапсырмалар оқушыларды өзінің ойын жеткізуге және эмоционалдық қатынасын көрсетуге бағыттайды, шығармашылық сипатқа ие және аутентикалылықтың аспектісіне сәйкес келеді (мәтінмен өзара әрекеттесуге стимулдайтын тапсырмалар, олар ақпарат көздерімен жұмыс істеу кезінде оқудан тыс ортада жасалынады, өйткені ол аутентикалық коммуникативті әрекет болып табылады, ол ойлау қабілетін стимулдайды, оған оқушылар күнделікті қарым-қатынас кезінде жүгінеді) [4, б. 103] .

Осылайша, берілегн ОӘК анализі онда ұсынылған аудитивті мәтіндер мен тапсырмалардың аутентикалықтың белгілеріне сәйкес келетіндігін көрсетті.

Біз шет тіліне оқытуға арналған заманауи оқу-әдістемелік кешені осындай болуы қажет деп ойлаймыз, және онымен дұрыс ұйымдастырылған жұмыс сөйлеу қызметінің бір түрі ретіндегі тыңдауға оқыту кезінед жедел және тиімді нәтижедерді береді деп санаймыз.

2. 2 11 сынып оқушыларын ағылшын тіліне оқытудағы аутентикалық мәліметтерді қолданудың тәжірибесі

Зерттеулерді жүргізу кезінде біз келесідей мақсаттар қойдық:

- шет тілін оқуға деген жоғарғы сынып оқушыларының мотивациясын анықтау;

- сөйлеу қызметінің бір түрі ретіндегі тыңдауға үйренгендігінің деңгейін анықтау;

Біз зерттеуді Астана қаласының №51 мектебінде 11 б сыныбымен өткіздік. Бұл сынып екі топқа бөлінген. 1-ші топ - 10 оқушы, 2-шісі - 12.

Жүргізілген зерттеулердің нәтижелері келесілерді көрсетті (оқушылардың сауалнамасы, сабақтардағы бақылаулар, оқытушылармен әңгімелесулер) .

Сауалнама кезінде оқушылар келесідей сұрақтар ұсынылды:

1. Сіз ағылшын тілін қажетті сабақ деп ойлайсыз ба?

2. Егер жоқ болса, неліктен?

3. Егер ие болса, онда ағылшын тілін білу сіздің әрі қарайғы өміріңізге қалайша әсер етеді?

4. Сіз қалай ойлайсыз, өміріңіздің қандай жерінде Сіз оған қолданыс табасыз?

... жалғасы