Қазақстан Республикасының және шетелдердің мемлекеттік қызметі: әкімшілік құқықтың институты ретінде

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 73 бет
Таңдаулыға:

Дипломдық жұмыстың тақырыбы: Қазақстан Республикасының және шетелдердің мемлекеттік қызметі: әкімшілік құқықтың институты ретінде

Мазмұны

Кіріспе3

1 Мемлекеттік қызмет институтының қалыптасуы және Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қызмет институты дамуының теориялық негіздері6

1. 1 Мемлекеттік қызметтің қызмет етуінің түсінігі, мәні мен негізгі қағидаттары6

1. 2 Мемлекеттік қызметтік мақсаттары, міндеттері мен қызметтері8

1. 3 Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қызмет жүйесінің даму тарихы мен мемлекеттік қызметті ұйымдастырудың жалпы сипаттамасы11

2 Шетелдік тәжірибедегі мемлекеттік қызмет және оның ерекшеліктері24

2. 1 Германиядағы мемлекеттік қызмет және оның өзгешелігі24

2. 2 Ұлыбританиядағы мемлекеттік қызмет институтының негізі және сипаттамасы32

2. 3 Франциядағы мемлекеттік қызметтің ерекшелігі40

3 Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызмет жүйесінің тиімділігін бағалау мен жетілдірудің жолдарын қарастыру44

3. 1 Қазақстанның мемлекеттік қызмет жүйесін шет елдердің тәжірибесімен салыстыру44

3. 2 Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қызметті дамытудың жолдарын қарастыру48

Қорытынды60

Қолданылған әдебиеттер тізімі67

Кіріспе

Мемлекеттік билікті орталықсыздандыру мен қоғамды демократияландыру аясында жергілікті мемлекеттік басқаруды жаңартуды саясаттанулық тұрғыда зерттеу бүгінгі күннің өскелең талабы.

Саяси жаңарудың барлық кешенінің шешімі жағдайдың тұрақсыздануына, азаматтық жанжалдар мен сілкіністерге жол берілмеуіне негізделген. Еліміздің Президенті Н. Назарбаев саяси реформаларды жүзеге асыру жолындағы асығыстыққа өзінің қарсы екендігін үнемі ескерте отырып, саяси реформаларды іске асыру кезінде көпэтностық қоғамда рухани келісім мен тұрақтылықты сақтап қалу қажет екендігін түсіндіреді. «Мен эволюциялық дамудың, яғни қоғамды бірте-бірте, объективті жағынан даярланған реформалаудың жақтаушысымын» - дейді Н. Назарбаев. дербес дамудың жиырма үш жылында Қазақстан өзінің ұлттық мүдделерін, сыртқы саяси бағдарлары мен іс-әрекеттерінің және ішкі саяси бағдарламасын белгілей алды.

Қазақстан барлық Орталық Азия өңірінде маңызды тұрақтандырушы факторға айналып отыр. Ендігі жерде біздің өркендеуіміз көршілес елдердің дамуымен тығыз байланысты. Президент болашақтағы ұлттық демократиялық даму жолында көршілес елдер арасындағы достық қатынасты дұрыс, бірқалыпты ұстап отыр. Саяси салада нысанаға алған мақсаттарды тиімді іске асыруға қажетті, барлық қолайлы жағдайлар жасалған. Міне, сондықтан да, елімізде әкімшілік реформалау ауқымында әкімдерді сайлау институтын енгізуге байланысты үкімет тарапынан саяси және экономикалық эксперименттер басталды және жуық арада, билік органдары саяси жаңаруды жеделдету үшін бірқатар шаралар қолдануға ниет білдіріп отыр.

Демократиялық таңдаудың біржола жасалғаны жөнінде Президент Назарбаев былай деп мәлімдеді: «Біздің таңдауымыз айқындалды, мақсат белгіленді. Дегенмен де, біздің алдымызда демократиялық дамудың үлгісін таңдау проблемасы тұр».

Стратегиялық мақсатымыз - дербес, экономикалық тәуелсіз, өркениетті мемлекет құру. Оған ішкі саяси тұрақтылық пен көпэтностық қоғамды іштей топтастыруды қамтамасыз етпей, қол жеткізу мүмкін емес. Бейімделген біздің жаңару жолымыз біздегі жағдайларға ыңғайлы.

Қазақстандағы дамудың жаңа үлгілерін іздестіру тұрақтылық, әлеуметтік қауіпсіздік, тәртіп сақтау, әлеуметтік жағынан бағдарланған жүйелі реформаларды жүргізуде, орталықсыздандырылған нұсқаулар идеясын бірінші орынға қойды. Бұл жерде, біздің ойымызша, орталықсызданду мен демократияландыру процестері, еліміздің саяси басшылығы арқасында оңтайлы демократияны кезең-кезеңмен жылжытуға қажетті алғышарттарға байланысты басталып кеткен.

Шынында да, Қазақстандағы мемлекеттік басқару жүйесінің бұрынғы жағдайы, оның орталыққа тәуелділігінің жоғары деңгейімен сипатталады. Орталықтандыру бұрынғы кеңес дәуірі кеңістігінде түбегейлі қанат жайған, мемлекеттік және саяси жүйе қалыптасуының ақиқатты шарты болып табылатын. Алайда, тәуелсіз Қазақстандағы әлеуметтік-экономикалық және саяси процестердің келешектегі дамуы мен тереңдетілуінің қажеттілігі мемлекеттік басқарудың тиімділігін арттыруды және республикада жергілікті өзін-өзі басқарудың қалыптасуын қажет етеді.

Осы замандағы ғылыми әдебиеттерде, ғалымдардың мемлекеттік басқаруды жаңарту проблемасының тарихи, экономикалық, заңи тұрғысынан зерттеулер жүргізуге қызығушылығы күшейіп келеді. Ресей ғалымдары В. Д. Гражданның «Басқару теориясы» және В. В. Лобановтың «Мемлекеттік басқару және қоғамдық саясат» атты оқу құралдарында мемлекеттік басқарудың жалпы теориялық сипаттамасы беріліп, басқару субъектісі мен объектісі талданады. А. В. Кружковтың, Ю. Б. Корчунюктің, А. В. Васильчиковтің, А. Д. Градовский мен В. Д. Нечаевтың зерттеулері, Ресейдегі жергілікті мемлекеттік басқару институтын қалыптастыру проблемаларына, орыс және шет елдік земстволық және қоғамдық мекемелердің тәжірибесіне, Батыс Еуропа мен Ресейдегі жергілікті өзін-өзі басқару жүйелерінің салыстырмалы талдамаларына арналған.

Ал Қазақстанға тоқталатын болсақ, онда Қазақстан Республикасының Президенті Н. Назарбаевтың еңбектерінде мемлекеттік басқару жүйесін орталықсыздандыру және саяси жаңару проблемаларын зерттеудің белгілі бір ғылыми-теориялық және практикалық негізі бар. Мұндай күрделі де қиын проблема жалпы түрде Т. Парсонс, Истон Давид, Г. Холлис, А. Плоккер, Дж. Эхдай, Р. Эвель және тағы басқа батыс ғалымдарының еңбектерінде зерттелген.

Біртұтас унитарлық мемлекеттегі жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқарудың конституциялық, құқықтық және саясаттанулық негіздері Қазақстан авторлары А. К. Котовтың, Ж. Мұрзалин мен Е. Кариннің, А. Жаманбаевтың, А. Аянбаевтың, Г. Т. Телебаевтың, А. Чеботаревтың, Р. С. Сакиеваның, А. Тарановтың, А. М. Беліспаевтың, О. О. Оқанбаевтың, М. Лукьяненко мен В. Мамоновтың, К. Е. Кубаевтың, У. Құдайбергеновтің, Б. Құрманғалиевтің, Ж. медиеваның және тағы басқалардың еңбектерінде қарастырылады.

Зерттеу жұмысы табырыбын осы аталған жағдайлар өзекті ете түседі. Ал дипломдық жұмыстың мақсаты Қазақстан Республикасының және шетелдердің мемлекеттік қызметі: әкімшілік құқықтың институты ретінде ызметтерін анықтау.

Аталған мaқcaтқa табысты қοл жeткiзy үшiн келесі мiндeттepдi шeшy кepeк:

- Мемлекеттік қызмет институтының қалыптасуы және Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қызмет институты дамуының теориялық негіздерін қарастыру;

- Мемлекеттік қызметтің қызмет етуінің түсінігі, мәні мен негізгі қағидаттарын талдау;

- Мемлекеттік қызметтік мақсаттары, міндеттері мен қызметтерін анықтау;

- Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қызмет жүйесінің даму тарихы мен мемлекеттік қызметті ұйымдастырудың жалпы сипаттамасын талдау;

- Шетелдік тәжірибедегі мемлекеттік қызмет және оның ерекшеліктерін қарастыру;

- Германиядағы мемлекеттік қызмет және оның өзгешелігін анықтау;

- Ұлыбританиядағы мемлекеттік қызмет институтының негізі және сипаттамасын негіздеу;

- Франциядағы мемлекеттік қызметтің ерекшелігін айқындау;

- Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызмет жүйесінің тиімділігін бағалау мен жетілдірудің жолдарын қарастыру

- Қазақстанның мемлекеттік қызмет жүйесін шет елдердің тәжірибесімен салыстыру;

- Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қызметті дамытудың жолдарын қарастыру.

Зepттey жұмыcының пәнi. Қазақстан Республикасының және шетелдердің мемлекеттік қызметі: әкімшілік құқықтың институты ретінде қызметін зерттеу.

Жұмыc‬тың құpылымы зepттeyдiң мaқcaты мeн мiндeтi apқылы aнықтaлaды. Жұмыc кipicпeдeн, үш бөлiмнeн, қοpытындыдaн, қοлдaнылғaн әдeбиeттepдeн тұpaды.

1 Мемлекеттік қызмет институтының қалыптасуы және Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қызмет институты дамуының теориялық негіздері 1. 1 Мемлекеттік қызметтің қызмет етуінің түсінігі, мәні мен негізгі қағидаттары

Мемлекет - бұл қоғамды білдіре отырып, осы қоғамды басқаратын және оның интеграциясын (құрылуын) қамтамасыз ететін арнайы басқару және мәжбүрлеу аппараты болатын бұқаралық биліктің саяси - аумақтық, егеменді ұйымы.

Мемлекет оны рулық қауымның әлеуметтік билігінен ажыратуға мүмкіндік беретін мынадай негізгі белгілермен сипатталады:

1. Бұқаралық биліктің болуы.

2. Тұрғындарды аумақтық (территориялық) бөлу.

3. Салық жүйесі.

4. Егемендік. .

5. Құқық.

Мемлекеттік билік әлеуметтік биліктің ерекше түрі болып табылады. Бұл мемлекеттік мәжбүрлеуге сүйенетін субъектілердің арасындағы үстемдік пен бағынушылықтың саяси - бұқаралық қатынасы. Мемлекеттік биліктің ерекшеліктері мыналардан көрінеді:

1. Бұқаралық (көпшілік ) билік.

2. Аппараттық билік.

3. Легитимдік (заңды деп танылған) билік.

Мемлекет мәнін түсіндіру мемлекет және құқық теориясының негізгі міндеттерінің бірі болып табылады. Мемлекет мәні - бұл осы құбылыстағы оның мазмұнын, мақсатын, қызмет етуін анықтайтын негізгілердің біреуі.

Мемлекет мәнін анықтауда қолданылатын тәсілдер:

- таптық;

- жалпы әлеуметтік.

Мемлекет типі (түрі) тиісті тарихи дәуірде туындаған оның маңызды жақтары мен қасиеттерінің қатаң жүйесін білдіреді. Нақты тарихи дәуірде туындаған мемлекеттердің барлығының белгілері ортақ болып келеді. Мемлекеттердің типологиясы негізінен екі тәсіл формациялық және өркениеттік тәсілдер тұрғысынан жүргізіледі.

Мемлекет функциялары - бұл мемлекеттің мәнін және мақсат - міндетін білдіретін оның қызметінің негізгі бағыттары. Мемлекет функциялары оның оның мақсат- міндетімен байланыстырылған, оның мәніне тәуелді және оның өзгеруіне байланысты, басқа тәртіптегі мәнге өтуіне байланысты өзгеріп отырады. Сонымен, мемлекет функциялары - өзгеріп отыратын категория [1, б. 84] .

Мемлекет функцияларының классификациясы:

а) әрекет ету ұзақтылығына байланысты тұрақты және уақытша;

б) маңызына байланысты - негізгі және қосалқы;

в) қоғамдық өмірдің қай сферасында жүзеге асырылуына байланысты - ішкі және сыртқы болып бөлінеді.

Мемлекет функцияларын жүзеге асыру нысандары - бұл мемлекеттің функцияларын жүзеге асыратын оның органдарының біртекті қызметі. Оны құқықтық және ұйымдық нысандарына бөлуге болады.

Құқықтық нысандарына мыналар жатады: құқық шығармашылық, құқық қолданушылық, құқық қорғаушы.

Ұйымдық нысандарға мыналар жатады: ұйымдық -регламенттеуші (реттеуші), ұйымдық, ұйымдық-идеологиялық.

Мемлекет механизмі - бұл мемлекет міндеттері мен функцияларын жүзеге асыруға арналған мемлекеттік органдардың жүйесі. Мемлекеттік аппараттың, оның барлық бөлімдерінің мазмұнын қоғамдық өмірдің барлық сфераларының тиісті ұйымдастырылуын және тиімді қызмет етуін қамтамасыз етуге бағытталған басқарушылық, ұйымдастырушылық жұмыстар құрайды.

Осы қызметтің нысандары көбінесе басқару кезінде заңдар, құқықтық механизмдер қандай мөлшерде пайдаланылатындығына байланысты, осыдан туындайтыны мемлекеттік аппараттың қызметінің мынадай нысандарын атауға болады:

1) тікелей басқарушылық;

2) құқықтық нысандар.

Мемлекет механизмінің құрылымы мыналардан тұрады:

1) Мемлекеттік органдардан;

2) Мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорындардан;

3) Мемлекеттік қызметшілерден;

4) Ұйымдастырушы құралдар мен қаражаттар, сондай -ақ мемлекеттік аппараттың қызметін қамтамасыз етуге қажетті мәжбүрлеу күштерінен тұрады.

Мемлекеттік аппаратты ұйымдастыру және қызмет етуінің қағидалары - бұл мемлекеттік органдарды құру және қызмет етуіндегі алғашқы бастаулдар, идеялар, анықтайтын негізгі тәсілдер. Оларға мыналар жатады:

1) Адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарының басымдылығы қағидасы;

2) Демократизм қағидасы;

3) Биліктің бөлінуі қағидасы;

4) Заңдылық қағидасы;

5) Жариялылық;

6) Кәсіпқойлық қағидасы;

7) Алқалылық пен дара басшылықтың үйлесу қағидасы;

8) Сайланушылық пен тағайындалушылықтың үйлесу қағидасы;

9) Иерархиялылық қағидасы [2, б. 45] .

Мемлекеттік орган - бұл мемлекеттік міндеттерді атқаратын және осы үшін тиісті биліктік өкілеттіліктер берілген ұйым немесе мекеме. Әр бір мемлекеттік органның: а) оның жедел басқаруында болатын мемлекеттік, қазыналық мүлкі болады; б) қаражаттары, банктегі есебі, бюджеттен қаржыландыратын қайнар көздері болады; в) өзіне белгіленген ұйымдық құрылымы, осыған байланысты қызметтік бағыныштылығы және қызметтік тәртібінің жүйесі болады; г) қажетті биліктік өкілеттілігі болады, осының негізінде лауазымды тұлғалар мен алқалы органдар заңды міндетті іс - әрекеттер жасайды.

Мемлекеттік органдардың классификациясы:

1. Мемлекеттік қызметті жүзеге асыру нысаны бойынша мемлекеттік органдар өкілді, атқарушы- бұйырушы, соттық, прокурорлық және өзге де бақылау- қадағалау органдарына бөлінеді; .

2. Биліктің бөліну қағидасы бойынша - заң шығарушы, атқарушы және сот.

3. Қызметінің құқықтық нысаны бойынша - құқық шығармашылық, құқық қолданушылық және құқық қорғаушы.

4. Иерархия бойынша - республикалық және жергілікті.

5. Өкілеттіліктерінің мерзімі бойынша- тұрақты (әрекет ету мерзімін шектеусіз құрылатын) және уақытша(қысқа мерзімді мақсаттарға жету үшін құрылады)

6. Құзырлығының сипаты бойынша - жалпы құзырлықтағы (үкімет) және арнайы құзырлықтағы (министрліктер) .

1. 2 Мемлекеттік қызметтік мақсаттары, міндеттері мен қызметтері

Мемлекеттік қызмет - мемлекеттік қызметшінің мемлекеттік органдарда мемлекеттік биліктің міндеттерін және функцияларын жүзеге асыруға бағытталған лауазымдық өкілеттіліктерді атқару бойынша ресми қызметі.

ҚР мемлекеттік қызмет екі деңгейде жүзеге асырылады: республикалық және жергілікті;

ҚР мемлекеттік қызметі 1999 жылғы 23 шілдедегі “Мемлекеттік қызмет туралы” ҚР заңымен реттеледі. Осы заңға сәйкес "мемлекеттік қызмет" - бұл мемлекеттік қызметкерлердің мемлекеттік органдардағы мемлекеттік биліктің міндеттері мен функцияларын іске асыруға бағытталған лауазымдық өкілеттілігін атқару жөніндегі қызмет. Заң әдебиеттерінде мемлекеттік қызмет ұғымын тар және кең мағынада қарастырылады.

Мемлекеттік қызмет (кең мағынасындағы түсінігі) - бұл жұмысшылар мен шаруалардың жұмысынан бөлек, мемлекеттік органдарда, кәсіпорындарда, мекемелерде және ұйымдарда жүзеге асырылатын жұмыс, ал тар мағынасында - бұл мемлекеттік органдардың (мемлекеттік аппараттың) қызметкерлерінің күнделікті еңбек қызметі. Сонымен, мемлекеттік қызмет - бұл құқық нормасымен реттелген, кәсіби негізде, ақылы түрде мемлекеттік органдардың қызметкерлерінің мемлекет міндеттері мен функцияларын жүзеге асыру мақсатында жүзеге асырылатын, мемлекеттің шегіндегі адамдардың еңбек етуінің жеке дербес түрі. Сол үшін мемлекеттік лауазымдар белгіленеді. Мемлекеттік лауазым - бұл мемлекеттік органның нормативтік-құқықтық актілерімен белгіленген лауазымдық өкілеттілік пен лауазымдық міндеттердің ауқымы жүктелген құрылымдық бірлігі.

Мемлекеттік лауазымды жүзеге асыру үшін лауазымдық өкілеттіліктер беріледі. Лауазымдық өкілеттілік - бұл заңда белгіленген құқықтары мен міндеттері бар мемлекеттік қызметшілер өз қызметін жүзеге асыратын мемлекеттік органдардың алдында қойған мақсат-міндеттерге жауап беретін, нақты мемлекеттік лауазыммен қарастырылған өкілеттілік. Осы лауазымды өкілеттілік лауазымды тұлғаларға жүктеледі. Лауазымды тұлға - үнемі, уақытша немесе арнайы өкілеттілік бойынша мемлекет өкілінің міндеттерін жүзеге асыратын немесе мемлекеттік органдарда ұйымдастырушылық - шаруашылық қызметтерді атқаратын адам [3, б. 82] .

Мемлекеттік қызметтің негізгі белгілері:

1) мемлекеттік ұйымдастырушы қызметінің бір түрі;

2) әкімшілік, еңбек, азаматтық, қаржы және басқа да құқық салаларының нормаларымен реттеледі;

3) ақылы түрде кәсіби негізде жүзеге асыралады, яғни арнайы даярланған қызметкерлрмен - мемлекеттік қызметкерлермен жүзеге асырылады;

4) олардың қызметінің мәні - мемлекеттің міндеттері мен функцияларын практикада жүзеге асыру.

Мемлекеттің қызметтің қағидалары - мемлекеттік қызметтің негізіне қаланатын және оның мәнін білдіретін негізгі идеялар, басшылыққа алынатын бастаулар ("ҚР мемлекеттік қызметі туралы" заңының 3 бабында бекітілген ) . Оларға мыналар жатады:

1) заңдылық;

2) қазақстандық патриотизм;

3) мемлекеттік биліктің заң шығарушылық, атқарушылық және сот тармақтарына бөлінуіне қарамастан, мемлекеттік қызмет жүйесінің біртұтастығы;

4) азаматтар құқықтарының, бостандықтарының және заңды мүдделерінің мемлекет мүддесі алдында басымдылығы;

5) жалпының қол жетушілігі, яғни ҚР азаматтарының мемлекеттік қызметке қол жеткізуге және өз қабілеттері мен кәсіби даярлығына сәйкес мемлекеттік қызмет бойынша жоғарылатылуына тең құқылығы;

6) азаматтардың мемлекеттік қызметке кіруінің еріктілігі;

7) мемлекеттік қызметшілердің кәсіпқойлығы мен жоғарғы біліктілігі;

8) жоғарғы мемлекеттік органдар мен лауазымды тұлғалардың өз өкілеттіліктері шегінде қабылдаған шешімдерінің бағынышты төменгі органдардың орындаулары үшін міндеттілігі;

9) мемлекеттік қызметшілердің бақылауда болуы және есеп берушілігі;

10) мәні бірдей жұмыстарды орындағаны үшін еңбек ақыны тең төлеу;

11) мемлекеттік құпиялар немесе заңмен қорғалатын қорғалатын өзге де құпия болып табылатын қызметті қоспағанда, қоғамдық пікір мен жариялылықты ескеру;

12) мемлекеттік қызметшінің құқықтық және әлеуметтік қорғалуы;

13) қызметтік міндеттін адал, ынтал атқарғаны, ерекше маңызды және күрделі тапсырмаларды орындағаны үшін көтермелеу;

14) қызметтік міндеттерін орындамағаны үшін немесе тиісінше орындамағаны үшін және өздерінің өкілеттілігін асыра пайдаланғаны үшін жеке жауаптылығы;

15) мемлекеттік қызметшілердің біліктілігін арттыруды үздіксіз жүргізу.

Кез келген мемлекеттік немесе қоғамдық орган қандайда болмасын қоғамға пайдалы қызметті жүзеге асыру үшін нақтылы түрде ұйымдастырылған адамдардың ұжымынан тұрады. Мемлекеттік немесе қоғамдық органда жұмыс істейтін әрбір адам оның ұжымына кіреді, онда белгілі бір орын алады, оның қызметінде қандайда болмасын нақты қызмет рөл атқарады. Кез келген мемлекеттік органның қызметінің сенімділігі мен нәтижелілігі көбінесе онда істеп жүрген адамдарға - мемлекеттік қызметкерлерге байланысты болады. Мемлекеттің әрбір органының құзырлығы оның жұмысшыларының (ең бастысы органның жетекшілерінің, орынбасаларының және оның құрылымдық бөлімдерінің жетекшілерінің) әрекеттерінде іске асады. Сондықтан мемлекеттік басқару органдарында жұмыс істейтін адамдар мемлекеттік қызметкерлер болып табылады, ал олармен атқаратын қызметі мемлекеттік қызмет деп аталады [4, б. 88] .

Мемлекеттік қызметкердің күнделікті қызметі адамның еңбек етуінің ерекше түрі болып табылады.

Қызметкердің еңбек етуінің жұмысшының еңбек етуінен ажырататын бірқатар ерекшеліктері болады:

1) мемлекеттік қызметкердің еңбек ету процесіндегі әрекеттері нақты бір құқықтық салдарларды туғызады, соның байланысты қызметкерлердің қызметінің негізгі ақтары құқық нормаларымен реттеледі, ал жұмысшының еңбек ету процесіндегі әрекеттері ешқандай заңды салдарларға әкелмейді;

2) қызметкердің еңбек ету сипаты оның мемлекеттік басқару аппаратындағы алатын лауазымына байланысты анықталады, нақты құқықтық мәртебесі болады, ал мамандығы бойынша жұмыс істейтін жұмысшының еңбегі тек ндіріс құралдарын дұрыс пайдалану білімін ғана қажет етеді;

3) мемлекеттік қызметкердің еңбегі нормаланбаған, ал еңбегі - уақыт бойынша есептелетін болса, ал жұмысшының еңбегі қатаң нормаланған, және еңбек ақысының төлемі жұмысының мөлшері мен сапасына байланысты болады;

4) кез келген мемлекеттік қызметкер мемлекеттік аппаратта қатаң анықталған ұйымдық-құқықтық тәсіл арқылы лауазымға ие болады, ал жұмысшы - тек келісімшарт негізінде ғана орналасады.

Сонымен, мемлекеттік қызметші - мемлекеттік органда заңдарда белгіленген тәртіпте республикалық немесе жергілікті бюджеттен не ҚР ұлттық Банкінің қаржысынан ақы төленетін қызметті атқаратын және мемлекеттің міндеттері мен функцияларын іске асыру мақсатында лауазымдық өкілеттікті жүзеге асыратын ҚР азаматы.

Мемлекеттік қызметшілердің екі түрі бар:

1) Мемлекеттік әкімшілік қызметші - бұл мемлекеттік саяси қызметкерлердің құрамына кірмейтін, мемлекеттік органда тұрақты кәсіби негізде лауазымдық өкілеттілікті атқаратын мемлекеттік қызметкер; Мемлекеттік әкімшілік қызметкерлер үшін санаттар белгіленеді, лауазымдық санаттарды және әкімшілік лауазымдарды санаттарға жатқызу тәртібін уәкілетті органның ұсынысы бойынша ҚР Президенті бекітеді.

2) Мемлекеттік саяси қызметші - тағайындалуы (сайлануы), босатылуы және қызмет етуі саяси сипатта болатын және саяси мақсат-міндеттерді жүзеге асыру үшін жауаптылық жүктелген мемлекеттік қызметкер. Мемлекеттік саяси қызметкерлердің құқықтық мәртебесі заңның 7 бабында анықталған. Саяси лауазымдарға мына лауазымдар жатады:

1) ҚР Президенті тағайындайтын мемлекеттік саяси қызметкерлер және олардың орынбасарлары;

2) ҚР парламентінің Палаталары және оның төрағалары тағайындайтын және сайлайтын мемлекеттік саяси қызметкерлер және олардың орынбасарлары;

3) ҚР Конституциясына сәйкес Президент пен Үкіметтің өкілдері болып табылатын мемлекеттік саяси қызметкерлер;

4) Орталық атқару органдары мен ведомстволарды басқаратын мемлекеттік саяси қызметкерлер және олардың орынбасарлары.

1. 3 Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік қызмет жүйесінің даму тарихы мен мемлекеттік қызметті ұйымдастырудың жалпы сипаттамасы

Қоғамда жиі кездесетін әлеуметтік-экономикалық үрдістерді басқару жүйесінде олардың бағыттары мен динамикасын реттеу, нарықтың барлық субъектілерінің дұрыс қызмет етуін қамтамасыз етуде жоспарлау маңызды қызмет атқарады.

Жоспарлау, экономикада - нақты нысанның (мемлекеттің, кәсіпорынның, ұжымның, т. б. ) экономикалық және әлеуметтік дамуының белгілі бір мерзімге арналған жоспарын, сондай-ақ оны жүзеге асыруға бағытталған нақтылы іс-шаралар кешенін талдап жасау.

Микроэкономикалық деңгейдегі Жоспарлау өңдіріс ішілік, фирма ішілік көрсеткіштерді қамтыса, макроэкономикалық деңгейдегі Жоспарлау қоғамды басқару жүйесінің маңызды құрамдас бөлігі, мемлекеттің әлеуметтік-экономика саясатын жүзеге асыруының негізгі құралы болып табылады. Макроэкономикалық жоспарлау белгілі бір кезеңде елдің экономика және әлеуметтік даму жоспарын жасауды, оны жүзеге асыруды ұйымдастыру мен орындалуын бақылауды қамтиды. Макроэкономикалық жоспарлау директивалық (нұсқаулық) жоспарлау және индикативтік жоспарлау болып бөлінеді. Директивалық (нұсқаулық) жоспарлау - тоталитарлық қоғамдағы халық шаруашылығын мемлекет басқарудың орталық буыны болып табылды. КСРО-дағы, т. б. елдердегі директивалық, яғни бір орталықтандырылған жоспарлауды жүзеге асыру тәжірибесіндегі мемлекет тапсырыстардың, разнарядкалардың, ресурстарды жинақтаудың, т. б. қатаң белгіленген жүйесі өнім өндірушіні еркіндіктен, дамуға деген ынталылықтан айырып, экономика өсу қарқынының баяулауына, сөйтіп, халық шаруашылығындағы дағдарысқа әкеліп соқты. Жоспарлаудың бұл түрінің зиянды салдарлары Қазақстанда да анық байқалды (қ. Бесжылдықтар, Жоспарлы экономика) [5, б. 24] .

Қазақстан Республикасы дербес мемлекетке айналып, нарықтық экономикаға көше бастаған кезден бастап (1991), елдегі экономика және әлеуметтік өзгерістерді индикативтік жоспарлау үлгісі қолданылды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.