Функция ұғымы
Жоспар:
I. Кіріспе
1. Функция ұғымының пайда болу тарихы
II. Негізгі бөлім
1. Функцияларды теңсіздіктер немесе теңдеулер шешуде қолдану
I. Кіріспе
1. Функция ұғымының пайда болу тарихы
II. Негізгі бөлім
1. Функцияларды теңсіздіктер немесе теңдеулер шешуде қолдану
Функция ұғымының даму тарихы.
Функция – математикалық және жалпығылыми ұғымдардың негізгі бөлігі болып табылады. Шын әлемді танып білуде функция маңызды рөлге ие болды және қазіргі уақытта да ие.
Функционалдық тәуелділік идеясы ежелден-ақ басталған. Оның құрылымы ең алғаш математикалық анықталған шамаарлас қатынастарда, сандармен іс-әрекеттің алғаш ережелерінде және белгілі бір фигуралардың ауданын, көлемін табуға арналған формулаларында көрінеді. Осылай, вавилон (4-5 мың жыл бұрын) ғалымдары, дұрыс білмей отырып, шеңбер ауданы оның радиусынан басталған функция деп анықтаған. Оны анықтаудың дөрекі формуласы формуласы болса да (S=3r2), ол кезде жаңалық үлкен мәнге ие болды. Функцияны кестелік құрудың мысалдарына вавилондықтардың, ежелгі гректердің, үндістердің астрономиялық кестелері, ал функцияның сөзбен берілуіне диаметеріндегі шеңбер және шаршы аудандарының қатынасының тұрақтылығы туралы теоремасын немесе коникалық қималардың антикалық анықтамаларын (осы қисықтар геометриялық кейпінде қарастырылды) мысал етіп қарастыра аламыз.
Тек 17 ғасырдан бастап, математика ғылымына айнымалылардың еңгізілуімен функция ұғымы түгелімен өзгеріп, көп қолданыла бастайды.
17 ғасырда функция ұғымының пайда болуына жолды француз ғалымдары Франсуа Виет және Рене Декарт ашты, олар кейін жалпы әлем мойындаған біріңғай математикалық белгілеуді құрастырды. Біріңғай белгілеу ұсынылды: белгісіздерді – латын алфавитінің соңғы әріптерімен - x, y, z; белгілілерді алғашқы әріптермен - a, b, c, ... және т.с.. Әрбір әріп арқылы тек нақты мәліметтерді ғана емес, басқа да мәліметтерді түсінуге болтын еді. Осылай, математика ғылымына өзгерту идеясы келді. Нәтижесінде, жалпы формулалар құрастыруға мүмкіндік туды.
Сонымен қатар, Декарт пен Фермде (1601-1665) геометриялық еңбектерінде айнымалы шама және тік бұрышты координаталар жүйесі туралы анық түсінік береді. 1637 жылғы «Геометрия» еңбегінде Декарт функция ұғымына түсінік береді, нүкте ординатасының өзгерісін абцисса өзгеруіне тәуелділігін зерттеді. Бірақ, ол тек теңдеулер арқылы көрсетуге болатын ғана және көбінесе алгебралық қисықтарды қарастырды. Кейін функция ұғымы анықтала бастады. 1671 жылы Ньютон функцияны айнымалы шама деп есептеді, ол уақыт өткен сайын өзгереді деп ойлаған. («флюента» деп атаған).
В “Геометрии” Декарта и работах Ферма, Ньютона и Лейбница понятие функции носило по существу интуитивный характер и было связано либо с геометрическими, либо с механическими представлениями: ординаты точек кривых - функция от абсцисс (x); путь и скорость - функция от времени (t) и т.п.
Функция – математикалық және жалпығылыми ұғымдардың негізгі бөлігі болып табылады. Шын әлемді танып білуде функция маңызды рөлге ие болды және қазіргі уақытта да ие.
Функционалдық тәуелділік идеясы ежелден-ақ басталған. Оның құрылымы ең алғаш математикалық анықталған шамаарлас қатынастарда, сандармен іс-әрекеттің алғаш ережелерінде және белгілі бір фигуралардың ауданын, көлемін табуға арналған формулаларында көрінеді. Осылай, вавилон (4-5 мың жыл бұрын) ғалымдары, дұрыс білмей отырып, шеңбер ауданы оның радиусынан басталған функция деп анықтаған. Оны анықтаудың дөрекі формуласы формуласы болса да (S=3r2), ол кезде жаңалық үлкен мәнге ие болды. Функцияны кестелік құрудың мысалдарына вавилондықтардың, ежелгі гректердің, үндістердің астрономиялық кестелері, ал функцияның сөзбен берілуіне диаметеріндегі шеңбер және шаршы аудандарының қатынасының тұрақтылығы туралы теоремасын немесе коникалық қималардың антикалық анықтамаларын (осы қисықтар геометриялық кейпінде қарастырылды) мысал етіп қарастыра аламыз.
Тек 17 ғасырдан бастап, математика ғылымына айнымалылардың еңгізілуімен функция ұғымы түгелімен өзгеріп, көп қолданыла бастайды.
17 ғасырда функция ұғымының пайда болуына жолды француз ғалымдары Франсуа Виет және Рене Декарт ашты, олар кейін жалпы әлем мойындаған біріңғай математикалық белгілеуді құрастырды. Біріңғай белгілеу ұсынылды: белгісіздерді – латын алфавитінің соңғы әріптерімен - x, y, z; белгілілерді алғашқы әріптермен - a, b, c, ... және т.с.. Әрбір әріп арқылы тек нақты мәліметтерді ғана емес, басқа да мәліметтерді түсінуге болтын еді. Осылай, математика ғылымына өзгерту идеясы келді. Нәтижесінде, жалпы формулалар құрастыруға мүмкіндік туды.
Сонымен қатар, Декарт пен Фермде (1601-1665) геометриялық еңбектерінде айнымалы шама және тік бұрышты координаталар жүйесі туралы анық түсінік береді. 1637 жылғы «Геометрия» еңбегінде Декарт функция ұғымына түсінік береді, нүкте ординатасының өзгерісін абцисса өзгеруіне тәуелділігін зерттеді. Бірақ, ол тек теңдеулер арқылы көрсетуге болатын ғана және көбінесе алгебралық қисықтарды қарастырды. Кейін функция ұғымы анықтала бастады. 1671 жылы Ньютон функцияны айнымалы шама деп есептеді, ол уақыт өткен сайын өзгереді деп ойлаған. («флюента» деп атаған).
В “Геометрии” Декарта и работах Ферма, Ньютона и Лейбница понятие функции носило по существу интуитивный характер и было связано либо с геометрическими, либо с механическими представлениями: ординаты точек кривых - функция от абсцисс (x); путь и скорость - функция от времени (t) и т.п.
Жоспар:
I. Кіріспе
1. Функция ұғымының пайда болу тарихы
II. Негізгі бөлім
1. Функцияларды теңсіздіктер немесе теңдеулер шешуде қолдану
Кіріспе
Функция ұғымының даму тарихы.
Функция – математикалық және жалпығылыми ұғымдардың негізгі бөлігі
болып табылады. Шын әлемді танып білуде функция маңызды рөлге ие болды және
қазіргі уақытта да ие.
Функционалдық тәуелділік идеясы ежелден-ақ басталған. Оның құрылымы ең
алғаш математикалық анықталған шамаарлас қатынастарда, сандармен іс-
әрекеттің алғаш ережелерінде және белгілі бір фигуралардың ауданын,
көлемін табуға арналған формулаларында көрінеді. Осылай, вавилон (4-5 мың
жыл бұрын) ғалымдары, дұрыс білмей отырып, шеңбер ауданы оның радиусынан
басталған функция деп анықтаған. Оны анықтаудың дөрекі формуласы формуласы
болса да (S=3r2), ол кезде жаңалық үлкен мәнге ие болды. Функцияны
кестелік құрудың мысалдарына вавилондықтардың, ежелгі гректердің,
үндістердің астрономиялық кестелері, ал функцияның сөзбен берілуіне
диаметеріндегі шеңбер және шаршы аудандарының қатынасының тұрақтылығы
туралы теоремасын немесе коникалық қималардың антикалық анықтамаларын (осы
қисықтар геометриялық кейпінде қарастырылды) мысал етіп қарастыра аламыз.
Тек 17 ғасырдан бастап, математика ғылымына айнымалылардың еңгізілуімен
функция ұғымы түгелімен өзгеріп, көп қолданыла бастайды.
17 ғасырда функция ұғымының пайда болуына жолды француз ғалымдары
Франсуа Виет және Рене Декарт ашты, олар кейін жалпы әлем мойындаған
біріңғай математикалық белгілеуді құрастырды. Біріңғай белгілеу ұсынылды:
белгісіздерді – латын алфавитінің соңғы әріптерімен - x, y, z;
белгілілерді алғашқы әріптермен - a, b, c, ... және т.с.. Әрбір әріп
арқылы тек нақты мәліметтерді ғана емес, басқа да мәліметтерді түсінуге
болтын еді. Осылай, математика ғылымына өзгерту идеясы келді. Нәтижесінде,
жалпы формулалар құрастыруға мүмкіндік туды.
Сонымен қатар, Декарт пен Фермде (1601-1665) геометриялық еңбектерінде
айнымалы шама және тік бұрышты координаталар жүйесі туралы анық түсінік
береді. 1637 жылғы Геометрия еңбегінде Декарт функция ұғымына түсінік
береді, нүкте ординатасының өзгерісін абцисса өзгеруіне тәуелділігін
зерттеді. Бірақ, ол тек теңдеулер арқылы көрсетуге болатын ғана және
көбінесе алгебралық қисықтарды қарастырды. Кейін функция ұғымы
анықтала бастады. 1671 жылы Ньютон функцияны айнымалы шама деп есептеді, ол
уақыт өткен сайын өзгереді деп ойлаған. (флюента деп атаған).
В “Геометрии” Декарта и работах Ферма, Ньютона и Лейбница понятие
функции носило по существу интуитивный характер и было связано либо с
геометрическими, либо с механическими представлениями: ординаты точек
кривых - функция от абсцисс (x); путь и скорость - функция от времени (t) и
т.п.
Негізгі бөлім
Теңдеулерді шешуде функцияны қолдану
Теңдеулерді шешуде графиктерді қолдану.
I) Квадрат теңдеуді графикалық әдіспен шешу:
Берілген квадрат теңдеуді қарастырайық: x2+px+q=0;
Оны осылай өзгертеміз: x2=-px-q. (1)
Тәуелділіктер графиктерін құрамыз: y=x2 и y=-px-q.
Бірінші тәуелділік графигі бізге белгісіз, ол парабола болады; екінші
тәуелділік – сызықтық; оның графигі түзу сызық болып табылады. (1) теңдеу
бойынша х оның шешімі болып шықса, екі графиктің де координаталардың
нүктелері өзара тең болады. Осылай, берілген х мағынасына параболадағы бір
ғана нүкте сәйкес келеді, түзуде де осылай, яғни парабола мен түзу
абциссасы х нүктесінде қиылысады.
Нәтижесінде, квадрат теңдеуді шешудің келесі графикалық әдісі шығады:
у=х2 параболасын, нүктелер арқылы у=-рх-q түзуін сызамыз.
Егер түзу мен парабола қиылысса, онда қиылысу нүктелерінің абциссалары
квадрат теңдеудің түбірлепі болады. Осы әдісін аса нақты шешім қажет емес
болса өте ыңғайлы.
Мысалдар:
1. 4x2-12x+7=0 теңдігін шешейік.
Оны осы түрде береміз: x2=3x-74.
y=x2 параболасын және y=3x-74 түзуін құрамыз.
1 сурет.
Түзу құру үшін, мысалға мына нүктелерді алуға болады:
(0;-74) және (2;174). Парабола және түзу абциссамен екі нүктеде
қиылысады: x1=0.8 и x2=2.2 (1 суретті қараңыз).
2 Мысал: x2-x+1=0 теңдігін шешейік.
Теңдеуді ... жалғасы
I. Кіріспе
1. Функция ұғымының пайда болу тарихы
II. Негізгі бөлім
1. Функцияларды теңсіздіктер немесе теңдеулер шешуде қолдану
Кіріспе
Функция ұғымының даму тарихы.
Функция – математикалық және жалпығылыми ұғымдардың негізгі бөлігі
болып табылады. Шын әлемді танып білуде функция маңызды рөлге ие болды және
қазіргі уақытта да ие.
Функционалдық тәуелділік идеясы ежелден-ақ басталған. Оның құрылымы ең
алғаш математикалық анықталған шамаарлас қатынастарда, сандармен іс-
әрекеттің алғаш ережелерінде және белгілі бір фигуралардың ауданын,
көлемін табуға арналған формулаларында көрінеді. Осылай, вавилон (4-5 мың
жыл бұрын) ғалымдары, дұрыс білмей отырып, шеңбер ауданы оның радиусынан
басталған функция деп анықтаған. Оны анықтаудың дөрекі формуласы формуласы
болса да (S=3r2), ол кезде жаңалық үлкен мәнге ие болды. Функцияны
кестелік құрудың мысалдарына вавилондықтардың, ежелгі гректердің,
үндістердің астрономиялық кестелері, ал функцияның сөзбен берілуіне
диаметеріндегі шеңбер және шаршы аудандарының қатынасының тұрақтылығы
туралы теоремасын немесе коникалық қималардың антикалық анықтамаларын (осы
қисықтар геометриялық кейпінде қарастырылды) мысал етіп қарастыра аламыз.
Тек 17 ғасырдан бастап, математика ғылымына айнымалылардың еңгізілуімен
функция ұғымы түгелімен өзгеріп, көп қолданыла бастайды.
17 ғасырда функция ұғымының пайда болуына жолды француз ғалымдары
Франсуа Виет және Рене Декарт ашты, олар кейін жалпы әлем мойындаған
біріңғай математикалық белгілеуді құрастырды. Біріңғай белгілеу ұсынылды:
белгісіздерді – латын алфавитінің соңғы әріптерімен - x, y, z;
белгілілерді алғашқы әріптермен - a, b, c, ... және т.с.. Әрбір әріп
арқылы тек нақты мәліметтерді ғана емес, басқа да мәліметтерді түсінуге
болтын еді. Осылай, математика ғылымына өзгерту идеясы келді. Нәтижесінде,
жалпы формулалар құрастыруға мүмкіндік туды.
Сонымен қатар, Декарт пен Фермде (1601-1665) геометриялық еңбектерінде
айнымалы шама және тік бұрышты координаталар жүйесі туралы анық түсінік
береді. 1637 жылғы Геометрия еңбегінде Декарт функция ұғымына түсінік
береді, нүкте ординатасының өзгерісін абцисса өзгеруіне тәуелділігін
зерттеді. Бірақ, ол тек теңдеулер арқылы көрсетуге болатын ғана және
көбінесе алгебралық қисықтарды қарастырды. Кейін функция ұғымы
анықтала бастады. 1671 жылы Ньютон функцияны айнымалы шама деп есептеді, ол
уақыт өткен сайын өзгереді деп ойлаған. (флюента деп атаған).
В “Геометрии” Декарта и работах Ферма, Ньютона и Лейбница понятие
функции носило по существу интуитивный характер и было связано либо с
геометрическими, либо с механическими представлениями: ординаты точек
кривых - функция от абсцисс (x); путь и скорость - функция от времени (t) и
т.п.
Негізгі бөлім
Теңдеулерді шешуде функцияны қолдану
Теңдеулерді шешуде графиктерді қолдану.
I) Квадрат теңдеуді графикалық әдіспен шешу:
Берілген квадрат теңдеуді қарастырайық: x2+px+q=0;
Оны осылай өзгертеміз: x2=-px-q. (1)
Тәуелділіктер графиктерін құрамыз: y=x2 и y=-px-q.
Бірінші тәуелділік графигі бізге белгісіз, ол парабола болады; екінші
тәуелділік – сызықтық; оның графигі түзу сызық болып табылады. (1) теңдеу
бойынша х оның шешімі болып шықса, екі графиктің де координаталардың
нүктелері өзара тең болады. Осылай, берілген х мағынасына параболадағы бір
ғана нүкте сәйкес келеді, түзуде де осылай, яғни парабола мен түзу
абциссасы х нүктесінде қиылысады.
Нәтижесінде, квадрат теңдеуді шешудің келесі графикалық әдісі шығады:
у=х2 параболасын, нүктелер арқылы у=-рх-q түзуін сызамыз.
Егер түзу мен парабола қиылысса, онда қиылысу нүктелерінің абциссалары
квадрат теңдеудің түбірлепі болады. Осы әдісін аса нақты шешім қажет емес
болса өте ыңғайлы.
Мысалдар:
1. 4x2-12x+7=0 теңдігін шешейік.
Оны осы түрде береміз: x2=3x-74.
y=x2 параболасын және y=3x-74 түзуін құрамыз.
1 сурет.
Түзу құру үшін, мысалға мына нүктелерді алуға болады:
(0;-74) және (2;174). Парабола және түзу абциссамен екі нүктеде
қиылысады: x1=0.8 и x2=2.2 (1 суретті қараңыз).
2 Мысал: x2-x+1=0 теңдігін шешейік.
Теңдеуді ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz