Шетел тілін оқытуда мультимедиялық құралдарын қолдану
Кіріспе 3
1 Мультимедиялық құралдарды оқыту үрдісінде пайдаланудың теориялық негіздері 4
1.1 Мультимедиялық құралдар туралы жалпы түсінік, шығу және даму тарихы 4
1.2 Мультимедиялық құралдардың түрлері және оқытуда қолдану ерекшеліктері 4
1.3 Шетел тілін оқытуда мультимедиялық құралдарын қолдану 4
2 Мультимедиялық құралдарды шетел тілін оқытуда қолданудың практикалық негіздері 4
2.1 Жалпы мультимедиялық құралдардың оқыту үрдісінде қолдану дәрежесін анықтайтын сараптама жұмысы 4
2.2 Ағылшын тілі сабақтарындағы мультимедиялық құрал түрлерінің тиімділігін анықтаудағы эксперимент сабақтары 4
2.3 Ағылшын тілін оқытудағы мультимедиялық құрал . авторлық бағдарламаны бейімдеу тәжірибесі 4
Қорытынды 4
Глоссарий 4
Қолданылған әдебиеттер тізімі 4
1 Мультимедиялық құралдарды оқыту үрдісінде пайдаланудың теориялық негіздері 4
1.1 Мультимедиялық құралдар туралы жалпы түсінік, шығу және даму тарихы 4
1.2 Мультимедиялық құралдардың түрлері және оқытуда қолдану ерекшеліктері 4
1.3 Шетел тілін оқытуда мультимедиялық құралдарын қолдану 4
2 Мультимедиялық құралдарды шетел тілін оқытуда қолданудың практикалық негіздері 4
2.1 Жалпы мультимедиялық құралдардың оқыту үрдісінде қолдану дәрежесін анықтайтын сараптама жұмысы 4
2.2 Ағылшын тілі сабақтарындағы мультимедиялық құрал түрлерінің тиімділігін анықтаудағы эксперимент сабақтары 4
2.3 Ағылшын тілін оқытудағы мультимедиялық құрал . авторлық бағдарламаны бейімдеу тәжірибесі 4
Қорытынды 4
Глоссарий 4
Қолданылған әдебиеттер тізімі 4
Қазақстандағы білім мазмұнының модернизациялануы қоғамның қазіргі заманғы даму сатысында шет тілдеріне оқытуды ұйымдастырудағы инновациялық процестермен байланысты. Қазіргі кезде шет тілдерін білудің қажеттілігі, соның ішінде ағылшын тілін білу міндетті болып келеді. Ағылшын тілінде жоғарғы оқу орындарының бағдарламалары ұсынылған.
Өкінішке орай, шет тілдері бойынша отандық оқушылардың дайындығының деңгейі әлі де әлсіреп тұр. Олар үшін сөйлеу қызметінің барлық түрінде дерлік әлсіз дайындық тән, бұл әрі қарайғы оқыту процесін қиындатады.
Біздің ойымызша, ағылшын тілін мұншалықты жаман білуінің себебін тарихи өткеннен іздеген жөн. Алдында грамматикаға, оқылымға және әдеби аудармаға көп назар аударылған болатын. Қазіргі кезде жағдай өзгерді.
Білім беру жүйесі жайлап өзгерді, жаңа әдістер қиын беріледі. Көбінесе ағылшын тілін меңгерудегі табыс қолданылатын әдістемелерге байланысты болып келеді. Оқытудың тиімділігін арттыру үшін мультимедиялық технологияларды қолдану маңызды болып келеді, оған заманауи аудио-, теле-, визуалды және виртуалдық коммуникациялардың жиынтығы кіреді.
Ағылшын тілі сабақтарында келесідей мультимедиялық технологиялардың қолданылуы мақсатты болып келеді:
1. Презентацилар
Power Point бағдарламаларында орындалған мультимедиялық презентацияларды ағылшын тіліне оқытудың алғашқы сатыларында да, кейінгі сатыларында да қолдануға болады. Презентацияларды оқытушының өзі де, оқушының өзі де орындай алады. Интерактивтілік сынды мүмкіндіктерге ие бола отырып, компьютерлік презентациялар оқу материалын оқушылардың ерекшеліктеріне қарай қолдануға жол береді.
Ашық және түрлі-түсті презентациялар оқушылардың қызығушылығын арттырады және сол тақырып бойынша кітапты оқығанға қарағанды қызықтырақ болып келеді. Сонымен бірге, презентациялар көрнекі материалдың қолданылу мәселесін шешеді. Алдында оқытушыға суреттерді кесіп, тақтаға жапсыруға тура келетін, ал қазір интернеттің көмегімен керекті суреттерді тауып, оларды слайдқа қоюға болады. Егер дәстүрлі көрнекі материалдар белгілі бір уақыт аралығында ескіріп, жаңаруды талап етсе, онда презентацияны шектелмеген санмен қолдануға болады.
2. Видеофильмдер
Сабақ барысында көркем, арнайы оқыту фильмдерін көрсетуге болады. Оқыту фильмдерін қолданған кезде, толық видеофильді көрсеткенге қарағанда кішкене фрагментті көрсеткен тиімді екенін ескерген жөн.
Оқыту фильдерінен басқа көркем фильмдерді, мультфильмдерді немесе сериалдарды қолдануға болады. Көркем фильмді қолдану қосымша курстарға, сабақтарға, факультативтерге жақсы келеді. Сабақ үстінде алдын ала дайындалған фильмдердің үзінділерін көрсетіп, кейін солармен жұмыс істеу керек.
Өкінішке орай, шет тілдері бойынша отандық оқушылардың дайындығының деңгейі әлі де әлсіреп тұр. Олар үшін сөйлеу қызметінің барлық түрінде дерлік әлсіз дайындық тән, бұл әрі қарайғы оқыту процесін қиындатады.
Біздің ойымызша, ағылшын тілін мұншалықты жаман білуінің себебін тарихи өткеннен іздеген жөн. Алдында грамматикаға, оқылымға және әдеби аудармаға көп назар аударылған болатын. Қазіргі кезде жағдай өзгерді.
Білім беру жүйесі жайлап өзгерді, жаңа әдістер қиын беріледі. Көбінесе ағылшын тілін меңгерудегі табыс қолданылатын әдістемелерге байланысты болып келеді. Оқытудың тиімділігін арттыру үшін мультимедиялық технологияларды қолдану маңызды болып келеді, оған заманауи аудио-, теле-, визуалды және виртуалдық коммуникациялардың жиынтығы кіреді.
Ағылшын тілі сабақтарында келесідей мультимедиялық технологиялардың қолданылуы мақсатты болып келеді:
1. Презентацилар
Power Point бағдарламаларында орындалған мультимедиялық презентацияларды ағылшын тіліне оқытудың алғашқы сатыларында да, кейінгі сатыларында да қолдануға болады. Презентацияларды оқытушының өзі де, оқушының өзі де орындай алады. Интерактивтілік сынды мүмкіндіктерге ие бола отырып, компьютерлік презентациялар оқу материалын оқушылардың ерекшеліктеріне қарай қолдануға жол береді.
Ашық және түрлі-түсті презентациялар оқушылардың қызығушылығын арттырады және сол тақырып бойынша кітапты оқығанға қарағанды қызықтырақ болып келеді. Сонымен бірге, презентациялар көрнекі материалдың қолданылу мәселесін шешеді. Алдында оқытушыға суреттерді кесіп, тақтаға жапсыруға тура келетін, ал қазір интернеттің көмегімен керекті суреттерді тауып, оларды слайдқа қоюға болады. Егер дәстүрлі көрнекі материалдар белгілі бір уақыт аралығында ескіріп, жаңаруды талап етсе, онда презентацияны шектелмеген санмен қолдануға болады.
2. Видеофильмдер
Сабақ барысында көркем, арнайы оқыту фильмдерін көрсетуге болады. Оқыту фильмдерін қолданған кезде, толық видеофильді көрсеткенге қарағанда кішкене фрагментті көрсеткен тиімді екенін ескерген жөн.
Оқыту фильдерінен басқа көркем фильмдерді, мультфильмдерді немесе сериалдарды қолдануға болады. Көркем фильмді қолдану қосымша курстарға, сабақтарға, факультативтерге жақсы келеді. Сабақ үстінде алдын ала дайындалған фильмдердің үзінділерін көрсетіп, кейін солармен жұмыс істеу керек.
1. Досжанов Б.А. Мультимедиялық технологияларды пайдалану арқылы оқыту процесін жетілдірудің дидактикалық негіздері: педагогика ғылымдарының кандидаты ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты / Досжанов Б.А. – Түркістан 2007, 105 бет
2. Искакова А.Б. К проблемам моделирования мультимедийного обучения / Искакова А.Б.// Вестник университета «Қайнар» - 2010, №3/1 – 140 с.
3. Ходжаниязов Х.Т. Оқыту процесіндегі мультимедиялық құралдарды пайдалану / Ходжаниязов Х.Т. // Білім әлемі 2011, №1 – 150 б.
4. Доллинер Л. Ақпараттық- коммуникациялық технологиялардың мәселелері мен болашағы / Доллинер Л. // Информатика негіздері, 2012 – 230 б.
5. Тілегенова К. Ағылшын тіліне оқытудың жаңа компьютерлік жүйесі. / Тілегенова К. // Ізденіс, 2010, №2/2 – 234 б.
6. Аңдасова Б.З. Оқушылардың өздік жұмыстарына мультимедиялық оқыту құралдарын қолдану/ Аңдасова Б.З. // Білім берудегі менеджмент 2010, №1 – 210 б.
7. Бейсенова Гүлбаһрам. Жаңа ақпараттық технологиялардың тиімділігі / Бейсенова Г. // Қазақстан мектебі, 2011, №6 – 192 б.
8. А.В. Овчаров “Информатизация образования как закономерный процесс в развитии педагогических технологий» (aeli.altai.ru/nauka/sbornik/2000/ ovcharov2.html)
9. А.В. Осин Мультимедиа в образовании: контекст информатизации. Москва Агентство Издательский сервис, 2004 г. 264 c.
10. Смолянинова О.Г. Мультимедиа в образовании(теоретические основы и методика использования) Красноярск, КрГУ, 2003, 302 c.
11. Андреев, В.И. Диалектика воспитания и самовоспитания творческой личности [Текст] / В.И.Андреев. – Казань, 2008. – 236 с. - ISBN 5-7464-0029-7
12. Бернштейн, М.С. Психология научного творчества [Текст] М.С.Бернштейн // Вопросы психологии. – 2005. - №3. – С.358.
13. Библер, В.С. Мышление как творчество [Текст] / В.С.Библер // Введение в логику мысленного диалога. – М., 2005. – ISBN 5-642-879516-2
14. Богоявленская, Д.Б. Интеллектуальная активность как проблема творчества [Текст] / Д.Б.Богоявленская. - М.: РГУ, 2003. - 302 с. - ISBN 5-234-167951-2
15. Богоявленская, Д.Б. Пути к творчеству [Текст] / Д.Б.Богоявленская // Наука и жизнь, 2007. №1. – С.391.
16. Гиркин И. В. Новые подходы к организации учебного процесса с использованием современных компьютерных технологий // Информационные технологии. - № 6. – 2008. – С. 383.
17. Аленичева Е., Монастырев Н. Электронный учебник // Высшее образование в России. - № 1. – 2011. - С. 223.
18. Щеглов С.Г. Подготовка учителя к использованию на уроках электронных учебных изданий // ВКО ИПК ПРО. -2005. – С. 115.
19. Щеглов С.Г. Рекомендации по использованию мультимедийных учебных комплексов // ВКО ИПК ПРО. - 2005. – С. 397.
20. Колеченко А.К. Энциклопедия педагогических технологий. – М.: КАРО.- 2002. - С. 244.
21. Пассов Е.И. Урок иностранного языка в средней школе. - М.: «Просвещение». - 2008. - С. 120.
22. Андриянова Г.В. Использование информационно-коммуникативных технологий в обучении английскому языку. // http:// nota.triwe.net/ teachers/ open2/ ikt.pdf
23. Валеева Л.А., Сиразеева А.Ф. Использование инновационных технологий в процессе преподавания иностранного языка. // Фундаментальные исследования. – 2007. – № 12 – С. 484
24. Гребенщикова В.Ю. Использование компьютерных технологий в преподавании английского языка. // http: // www.bytic.ru / cue99M / bepl09xmg. html
25. Тер-Минасова С.Г. Язык и межкультурная коммуникация. - М.: МГУ, 2004. – 350 с.
26. Кауфман К.И., Кауфман М.Ю. Английский язык: Счастливый английский.ру / Happy English.ru: Учебник англ. яз. для 6 кл. обшеобраз. учрежд. – Обнинск: Титул, 2006. 204 c.
27. Клементьева Т. Б. Книга для чтения к учебному изданию : Счастливый английский – 2 – Обнинск, Титул, 2008. 324 c.
28. Драговская Светлана Тимофеевна. Использование функциональных возможностей интерактивной доски на уроках иностранного языка http://festival.1september.ru/
29. Шпак Валентина Викторовна. Возможности использования интерактивной доски на уроках английского языка http://festival.1september.ru/
30. Затынайченко Б. Д. Мультимедийные технологии в современной школе. 2010. 356 c.
31. Дрешер Ю. Н. Применение мультимедийных технологий в образовательном процессе. 2009. 235 c.
32. Ясницкий Ю. А. Мультимедиа-технологии - новый уровень качества профессионального образования. / Мультимедийный сборник Фестиваль педагогических идей “Открытый урок” - 2007-08 уч. год., разд. “Общепедагогические технологии” - М.: Издательский дом “Первое сентября”, 2008. 374 c.
33. Соломахина И.А., Малюкова Г.Н. Использование мультимедийных средств в обучении иностранному языку. / Мультимедийный сборник Фестиваль педагогических идей “Открытый урок” - 2004-05 уч. год., разд. “Преподавание иностранных языков” - М.: Издательский дом “Первое сентября”, 2005.
34. Смирнова Татьяна Геннадьевна. Методические рекомендации для подготовки и проведения мультимедиа урока в современной школе. / Мультимедийный сборник Фестиваль педагогических идей “Открытый урок” - 2008-09 уч. год., разд. “Общепедагогические технологии” - М.: Издательский дом “Первое сентября”, 2009. 304 c.
35. Храбан Ирина Антоновна. Мультимедийные средства на уроке английского языка. / Мультимедийный сборник Фестиваль педагогических идей “Открытый урок” - 2007-08 уч. год., разд. “Преподавание иностранных языков” - М.: Издательский дом “Первое сентября”, 2008.
36. Беспалько В.П. Образование и обучение с участием компьютеров (педагогика третьего тысячелетия). - М.: Издательство Московского психолого-социального института; Воронеж: Издательство НПО“МОДЭК”, 2002.-352 с.
37. Демкин В.П., Вымятнин В.М. Принципы и технологии создания электронных учебников. - Томск., - 2002
38. Гальскова Н.Д. Современная методика обучения иностранным языкам. - М: АРКТИ, 2004. 284 c.
39. Тыщенко О.Б. Новое средство компьютерного обучения-электронный учебник// компьютеры в учебном процессе,2009, № 10. с. 659
40. Галишникова Е. М. Использование интерактивной Smart-доски в процессе обучения // Учитель. - 2007. - № 4. - с. 760 .
41. Gavin Dudeney, Nicky Hockly - 'How toTeach English with Technology' (Longman, 2007). 324 p.
42. Муковникова Е.В. Эффективное использование цифровых образовательных ресурсов на уроках английского языка // Английский язык, Изд. дом “Первое сентября”. 2008, №4. с. 374
43. Новые педагогические и информационные технологии в системе образования / Под ред. Е.С. Полат. – М.: Издательский центp “Академия”. 2000. с. 532
44. Носенко О.В., Белоус Е.П. Обучающие программы для общеобразовательных школ // Английский язык в школе. 2009, №1.
45. Нурлыбаева А.Н. Возможности проектных технологий в формировании умений самоуправляемого обучения // Иностр. языки в школах Казахстана. – 2003. – №4, с. 360 .
46. Использование современных информационных и коммуникационных технологий в учебном процессе: учебно-методическое пособие / Авторы-составители: Д.П. Тевс, В. Н. Подковырова, Е. И. Апольских, М. В, Афонина. - Барнаул: БГПУ, 2006.
47. Сергеева М. Э. Новые информационные технологии в обучении английскому языку // Педагог. - 2005. - № 2. - с .166.
48. Телицина Т.Н. использование компьютерных программ на уроках английского языка. ИЯШ, №2. 2002. - с .546.
2. Искакова А.Б. К проблемам моделирования мультимедийного обучения / Искакова А.Б.// Вестник университета «Қайнар» - 2010, №3/1 – 140 с.
3. Ходжаниязов Х.Т. Оқыту процесіндегі мультимедиялық құралдарды пайдалану / Ходжаниязов Х.Т. // Білім әлемі 2011, №1 – 150 б.
4. Доллинер Л. Ақпараттық- коммуникациялық технологиялардың мәселелері мен болашағы / Доллинер Л. // Информатика негіздері, 2012 – 230 б.
5. Тілегенова К. Ағылшын тіліне оқытудың жаңа компьютерлік жүйесі. / Тілегенова К. // Ізденіс, 2010, №2/2 – 234 б.
6. Аңдасова Б.З. Оқушылардың өздік жұмыстарына мультимедиялық оқыту құралдарын қолдану/ Аңдасова Б.З. // Білім берудегі менеджмент 2010, №1 – 210 б.
7. Бейсенова Гүлбаһрам. Жаңа ақпараттық технологиялардың тиімділігі / Бейсенова Г. // Қазақстан мектебі, 2011, №6 – 192 б.
8. А.В. Овчаров “Информатизация образования как закономерный процесс в развитии педагогических технологий» (aeli.altai.ru/nauka/sbornik/2000/ ovcharov2.html)
9. А.В. Осин Мультимедиа в образовании: контекст информатизации. Москва Агентство Издательский сервис, 2004 г. 264 c.
10. Смолянинова О.Г. Мультимедиа в образовании(теоретические основы и методика использования) Красноярск, КрГУ, 2003, 302 c.
11. Андреев, В.И. Диалектика воспитания и самовоспитания творческой личности [Текст] / В.И.Андреев. – Казань, 2008. – 236 с. - ISBN 5-7464-0029-7
12. Бернштейн, М.С. Психология научного творчества [Текст] М.С.Бернштейн // Вопросы психологии. – 2005. - №3. – С.358.
13. Библер, В.С. Мышление как творчество [Текст] / В.С.Библер // Введение в логику мысленного диалога. – М., 2005. – ISBN 5-642-879516-2
14. Богоявленская, Д.Б. Интеллектуальная активность как проблема творчества [Текст] / Д.Б.Богоявленская. - М.: РГУ, 2003. - 302 с. - ISBN 5-234-167951-2
15. Богоявленская, Д.Б. Пути к творчеству [Текст] / Д.Б.Богоявленская // Наука и жизнь, 2007. №1. – С.391.
16. Гиркин И. В. Новые подходы к организации учебного процесса с использованием современных компьютерных технологий // Информационные технологии. - № 6. – 2008. – С. 383.
17. Аленичева Е., Монастырев Н. Электронный учебник // Высшее образование в России. - № 1. – 2011. - С. 223.
18. Щеглов С.Г. Подготовка учителя к использованию на уроках электронных учебных изданий // ВКО ИПК ПРО. -2005. – С. 115.
19. Щеглов С.Г. Рекомендации по использованию мультимедийных учебных комплексов // ВКО ИПК ПРО. - 2005. – С. 397.
20. Колеченко А.К. Энциклопедия педагогических технологий. – М.: КАРО.- 2002. - С. 244.
21. Пассов Е.И. Урок иностранного языка в средней школе. - М.: «Просвещение». - 2008. - С. 120.
22. Андриянова Г.В. Использование информационно-коммуникативных технологий в обучении английскому языку. // http:// nota.triwe.net/ teachers/ open2/ ikt.pdf
23. Валеева Л.А., Сиразеева А.Ф. Использование инновационных технологий в процессе преподавания иностранного языка. // Фундаментальные исследования. – 2007. – № 12 – С. 484
24. Гребенщикова В.Ю. Использование компьютерных технологий в преподавании английского языка. // http: // www.bytic.ru / cue99M / bepl09xmg. html
25. Тер-Минасова С.Г. Язык и межкультурная коммуникация. - М.: МГУ, 2004. – 350 с.
26. Кауфман К.И., Кауфман М.Ю. Английский язык: Счастливый английский.ру / Happy English.ru: Учебник англ. яз. для 6 кл. обшеобраз. учрежд. – Обнинск: Титул, 2006. 204 c.
27. Клементьева Т. Б. Книга для чтения к учебному изданию : Счастливый английский – 2 – Обнинск, Титул, 2008. 324 c.
28. Драговская Светлана Тимофеевна. Использование функциональных возможностей интерактивной доски на уроках иностранного языка http://festival.1september.ru/
29. Шпак Валентина Викторовна. Возможности использования интерактивной доски на уроках английского языка http://festival.1september.ru/
30. Затынайченко Б. Д. Мультимедийные технологии в современной школе. 2010. 356 c.
31. Дрешер Ю. Н. Применение мультимедийных технологий в образовательном процессе. 2009. 235 c.
32. Ясницкий Ю. А. Мультимедиа-технологии - новый уровень качества профессионального образования. / Мультимедийный сборник Фестиваль педагогических идей “Открытый урок” - 2007-08 уч. год., разд. “Общепедагогические технологии” - М.: Издательский дом “Первое сентября”, 2008. 374 c.
33. Соломахина И.А., Малюкова Г.Н. Использование мультимедийных средств в обучении иностранному языку. / Мультимедийный сборник Фестиваль педагогических идей “Открытый урок” - 2004-05 уч. год., разд. “Преподавание иностранных языков” - М.: Издательский дом “Первое сентября”, 2005.
34. Смирнова Татьяна Геннадьевна. Методические рекомендации для подготовки и проведения мультимедиа урока в современной школе. / Мультимедийный сборник Фестиваль педагогических идей “Открытый урок” - 2008-09 уч. год., разд. “Общепедагогические технологии” - М.: Издательский дом “Первое сентября”, 2009. 304 c.
35. Храбан Ирина Антоновна. Мультимедийные средства на уроке английского языка. / Мультимедийный сборник Фестиваль педагогических идей “Открытый урок” - 2007-08 уч. год., разд. “Преподавание иностранных языков” - М.: Издательский дом “Первое сентября”, 2008.
36. Беспалько В.П. Образование и обучение с участием компьютеров (педагогика третьего тысячелетия). - М.: Издательство Московского психолого-социального института; Воронеж: Издательство НПО“МОДЭК”, 2002.-352 с.
37. Демкин В.П., Вымятнин В.М. Принципы и технологии создания электронных учебников. - Томск., - 2002
38. Гальскова Н.Д. Современная методика обучения иностранным языкам. - М: АРКТИ, 2004. 284 c.
39. Тыщенко О.Б. Новое средство компьютерного обучения-электронный учебник// компьютеры в учебном процессе,2009, № 10. с. 659
40. Галишникова Е. М. Использование интерактивной Smart-доски в процессе обучения // Учитель. - 2007. - № 4. - с. 760 .
41. Gavin Dudeney, Nicky Hockly - 'How toTeach English with Technology' (Longman, 2007). 324 p.
42. Муковникова Е.В. Эффективное использование цифровых образовательных ресурсов на уроках английского языка // Английский язык, Изд. дом “Первое сентября”. 2008, №4. с. 374
43. Новые педагогические и информационные технологии в системе образования / Под ред. Е.С. Полат. – М.: Издательский центp “Академия”. 2000. с. 532
44. Носенко О.В., Белоус Е.П. Обучающие программы для общеобразовательных школ // Английский язык в школе. 2009, №1.
45. Нурлыбаева А.Н. Возможности проектных технологий в формировании умений самоуправляемого обучения // Иностр. языки в школах Казахстана. – 2003. – №4, с. 360 .
46. Использование современных информационных и коммуникационных технологий в учебном процессе: учебно-методическое пособие / Авторы-составители: Д.П. Тевс, В. Н. Подковырова, Е. И. Апольских, М. В, Афонина. - Барнаул: БГПУ, 2006.
47. Сергеева М. Э. Новые информационные технологии в обучении английскому языку // Педагог. - 2005. - № 2. - с .166.
48. Телицина Т.Н. использование компьютерных программ на уроках английского языка. ИЯШ, №2. 2002. - с .546.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ
Л.Н. ГУМИЛЕВ атындағы
ЕУРАЗИЯ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Филология факультеті
Шетел тілдерінің теориясы мен тәжірибесі кафедрасы
Дипломдық жұмыс
Тақырыбы: Шетел тілін оқытуда мультимедиялық құралдарын қолдану
Шифр5В011900
ШТ-41 тобының
4 курс студенті Ауелбекова Асель
Жетекшісі
п.ғ.к., доцент Байдрахманов Досым Хасенұлы
Астана 2015
Мазмұны
Кіріспе 3
1 Мультимедиялық құралдарды оқыту үрдісінде пайдаланудың теориялық негіздері 6
1.1 Мультимедиялық құралдар туралы жалпы түсінік, шығу және даму тарихы 6
1.2 Мультимедиялық құралдардың түрлері және оқытуда қолдану ерекшеліктері 14
1.3 Шетел тілін оқытуда мультимедиялық құралдарын қолдану 17
2 Мультимедиялық құралдарды шетел тілін оқытуда қолданудың практикалық негіздері 25
2.1 Жалпы мультимедиялық құралдардың оқыту үрдісінде қолдану дәрежесін анықтайтын сараптама жұмысы 25
2.2 Ағылшын тілі сабақтарындағы мультимедиялық құрал түрлерінің тиімділігін анықтаудағы эксперимент сабақтары 28
2.3 Ағылшын тілін оқытудағы мультимедиялық құрал - авторлық бағдарламаны бейімдеу тәжірибесі 57
Қорытынды 62
Глоссарий 66
Қолданылған әдебиеттер тізімі 67
Кіріспе
Қазақстандағы білім мазмұнының модернизациялануы қоғамның қазіргі заманғы даму сатысында шет тілдеріне оқытуды ұйымдастырудағы инновациялық процестермен байланысты. Қазіргі кезде шет тілдерін білудің қажеттілігі, соның ішінде ағылшын тілін білу міндетті болып келеді. Ағылшын тілінде жоғарғы оқу орындарының бағдарламалары ұсынылған.
Өкінішке орай, шет тілдері бойынша отандық оқушылардың дайындығының деңгейі әлі де әлсіреп тұр. Олар үшін сөйлеу қызметінің барлық түрінде дерлік әлсіз дайындық тән, бұл әрі қарайғы оқыту процесін қиындатады.
Біздің ойымызша, ағылшын тілін мұншалықты жаман білуінің себебін тарихи өткеннен іздеген жөн. Алдында грамматикаға, оқылымға және әдеби аудармаға көп назар аударылған болатын. Қазіргі кезде жағдай өзгерді.
Білім беру жүйесі жайлап өзгерді, жаңа әдістер қиын беріледі. Көбінесе ағылшын тілін меңгерудегі табыс қолданылатын әдістемелерге байланысты болып келеді. Оқытудың тиімділігін арттыру үшін мультимедиялық технологияларды қолдану маңызды болып келеді, оған заманауи аудио-, теле-, визуалды және виртуалдық коммуникациялардың жиынтығы кіреді.
Ағылшын тілі сабақтарында келесідей мультимедиялық технологиялардың қолданылуы мақсатты болып келеді:
1. Презентацилар
Power Point бағдарламаларында орындалған мультимедиялық презентацияларды ағылшын тіліне оқытудың алғашқы сатыларында да, кейінгі сатыларында да қолдануға болады. Презентацияларды оқытушының өзі де, оқушының өзі де орындай алады. Интерактивтілік сынды мүмкіндіктерге ие бола отырып, компьютерлік презентациялар оқу материалын оқушылардың ерекшеліктеріне қарай қолдануға жол береді.
Ашық және түрлі-түсті презентациялар оқушылардың қызығушылығын арттырады және сол тақырып бойынша кітапты оқығанға қарағанды қызықтырақ болып келеді. Сонымен бірге, презентациялар көрнекі материалдың қолданылу мәселесін шешеді. Алдында оқытушыға суреттерді кесіп, тақтаға жапсыруға тура келетін, ал қазір интернеттің көмегімен керекті суреттерді тауып, оларды слайдқа қоюға болады. Егер дәстүрлі көрнекі материалдар белгілі бір уақыт аралығында ескіріп, жаңаруды талап етсе, онда презентацияны шектелмеген санмен қолдануға болады.
2. Видеофильмдер
Сабақ барысында көркем, арнайы оқыту фильмдерін көрсетуге болады. Оқыту фильмдерін қолданған кезде, толық видеофильді көрсеткенге қарағанда кішкене фрагментті көрсеткен тиімді екенін ескерген жөн.
Оқыту фильдерінен басқа көркем фильмдерді, мультфильмдерді немесе сериалдарды қолдануға болады. Көркем фильмді қолдану қосымша курстарға, сабақтарға, факультативтерге жақсы келеді. Сабақ үстінде алдын ала дайындалған фильмдердің үзінділерін көрсетіп, кейін солармен жұмыс істеу керек.
3. Интернет желісінің ресурстарын қолдану
Әлемдік интернет желісі ағылшын тілін меңгеруде үлкен мүмкіндіктер береді. Электрондық поштадан, ғаламдық, аудандық және жергілікті байланыстардан және мәліметтерді алмастырудан тұратын телекоммуникация құралдары оқушылардың және педагогтардың алдынан үлкен мүмкіндіктер ашады: кез-келген түрдегі және көлемдегі ақпаратты кез-келген ара қашықтыққа жедел жеткізу, әр түрлі ақпараттардың көзіне қол жетімділік, интерактивтілік мен кері байланыс, ортақ телекоммуникациялық жобалардың ұйымдастырылуы.
Аталғандардан басқа, мультимедиялық технологиялар оқушылардың тестілеуі үшін, әр түрлі оқыту бағдарламалары үшін қолданыла алынады.
Зерттеудің өзектілігі: Қоғам ілгері дамыған сайын, оқушылардың қызығушылығын арттыру мақсатында әр түрлі мультимедиялық технологияларды қолданудың рөлі де артып келеді. Міне сондықтан, қазіргі заманның негізгі талабы болып табылатын ағылшын тілін оқытудың әдісін жаңғыртудың мақсатында мультимедиялық оқыту әдістерін қолдану оқушылардың білім деңгейін арттырып қана қоймай, олардың кейіннен де шет тілін меңгеруге мотивациясын оятатыны анық. Осы жұмыста ағылшын тіліне оқытудың жаңа әдістері ұсынылады.
Зерттеудің мақсаты: Мультимедиялық оқыту әдістерін ағылшын тілі сабағына оқытуда қолдану.
Зерттеудің міндеттері:
- Мультимедиялық құралдардың оқу процесінде қолданылуының ерекшеліктерін, түрлерін қарастыру;
- Ағылшын тіліне оқытуда мультимедиялық құралдарды қолданудың теориялық негіздерін айқындау;
- Ағылшын тілінің сабақтарында мультимедиялық құралдарды тәжірибелік жағынан қолдануды зерттеу және олардың көмегімен сабақтарды өткізудің тиімділігіне сараптама жұмысын жүргізу
Зерттеу нысаны: Ағылшын тіліне оқытудағы мультимедиялық технологияларды қолданудың тиімділігін негіздеу.
Зерттеу пәні: Мультимедиялық оқыту технологияларын ағылшын тіліне мектеп оқушыларын меңгертудегі рөлін зерттеу.
Зерттеу болжамы: Егер мультимедиялық технологияларды қолдана отырып жасалынған ағылшын тіліне оқыту әдісі тиімді болса, оны кейіннен орта мектептерде қолдануға болады.
Зерттудің ғылыми жаңалығы: - Ағылшын тіліне мультимедиялық технологияларды қолдана отырып, оқытудың әдістемелік, ұйымдастырушылық, техникалық, психо-педагогикалық ерекшеліктері талданады.
Зерттеудің практикалық мәнділігі: Техникалық және кәсіптік орта білім беру оқу орындарының студенттері, мектеп мұғалімдеріне ұсынылады.
Зерттеу жұмысының құрылымы зерттеудің мақсаты мен міндеті арқылы анықталады. Зерттеу жұмысы кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттерден тұрады.
Зерттеу жұмысының апробациясы. Зерттеу жұмысы Астана қаласының №51 мектеп-гимназиясында жүргізілді.
Мультимедиялық оқыту технологиясын біз үш оқыту әдісі арқылы жүзеге асырамыз: интерактивті тақталарды қолдана отырып ағылшын тіліне оқыту әдісі, электронды оқулықтарды қолдана отырып ағылшын тіліне оқыту әдісі, компьютерлерді қолдана отырып ағылшын тіліне оқыту әдісі.
Осылардың негізінде мультимедиялық құралдардың көмегімен ағылшын тіліне оқытудың әдістемесі жасалынды.
Зерттеу жұмысы орта мектептің орта сатысындағы шет тіліне оқытудың жағдайларын ескере отырып жасалды. Онда жетінші сыныптың оқушылары қатысты. Ағылшын тілінің грамматикалық, сөйлеу, тыңдау жағына үйретудің тәжірибесін ұйымдастырудағы орта сатысында берілген сатының ерекшеліктері (оқушылардың жастық және жеке ерекшеліктері, оқытудың мақсаттары, оқыту сабақтарының саны), оқудағы мотивация, оқушылардың лингвистикалық дайындығының шет тілдік қызметті іске асырудағы деңгейі ескерілді.
Зерттеу жұмысы екі жетінші сыныптарында жүргізілді. Оқытушы грамматикалық-аудармалық жақтың жақтаушысы болып табылады және кез-келген жаңашылдық, соның ішінде мультимедиялық амал уақыттың босқа кетірілуі деп санайды. Ол өз практикасында мультимедиялық оқыту әдісін қолданбайды, материалды көп ретті қайталау жолымен және көптеген грамматикалық, тыңдау, оқылым жаттығуларды жетілдіреді.
1 Мультимедиялық құралдарды оқыту үрдісінде пайдаланудың теориялық негіздері
1.1 Мультимедиялық құралдар туралы жалпы түсінік, шығу және даму тарихы
Мультимедия деген термин алғашқы рет 1965 жылы пайда болды және ақпаратты ұсынудың әр түрлері мен әдістерінде қолданылатын сол уақыттағы театрланған шоулар үшін экстравагентті сипаттамаларда жетпісінші жылдардың соңына дейін белсенді қолданылған: слайдтар, кино, видео, аудио фрагменттер, жарықтық эффектілер мен жанды музыка. 70 жылдардың соңы мен 80 жылдардың басында мультимедия деп дыбыспен немесе жанды дауыспен ілесе жүретін бірнеше проекторлардан статикалық немесе динамикалық суреттерге негізделген түсініктерді айтатын.
Осылайша, мультимедия құралдары адам сезімдерінің бірнеше органдарына бірден әсер етті және әр түрлі формадағы ақпаратты білдіретін: визуалды, вербалды және аудиалды, бұл барынша терең эмоционалдық әсерді тудыратын, бұл өз кезегінде осы театралдық көріністердің түріне табыс пен танымалдылықты алып келді. Адам психикасының эмоционалдық саласына әсер ету мүмкіндігі оқытуда маңызды фактор болып табылады, өйткені білімдерді тиімді меңгерілуіне ықпал етеді. Келесі онжылдықтың аралығында мультимедия термині әр түрлі түсініктерден тұрды [1, б. 85].
Соңғы кездері мультимедия термині көп мағыналы бола түсті. SCALA мультимедиялық көріністік компаниясы заманауи мультимедия түсінігіне келесідей түсініктеме береді: Біздің кейбіреулеріміз мультимедиялық технологиялармен, соның ішінде кабельді телевидениені қолданады. Мультимедиялық желілер термині құндылығы миллион долларларға жететін, ірі корпорациялармен видео мәліметтер базасын, сондай-ақ жарнамалық сандық табло мен экрандарға қызмет ету үшін қолданылатын, қуатты басқару жүйесін сипаттауға қолданылады. 100 доллардан аз тұратын үй видеосын жөндеуге арналған компьютерлік бағдарламалар мультимедиялық технологиялар ретінде қолданыла алады. Мультимедияның техникалық құралдарына дыбыстық жазбалары бар суреттерді жеткізетін заманауи мобильді телефондарды жатқызуға болады. Мультимедия дамуын жалғастырып келеді және жаңа технологиялардың пайда болуы мен қолданылуына қарай жаңа түсініктерден тұратын болады [2, б. 54].
Мультимедиа (лат. Multum + Medium) терминін қазақ тіліне көптеген орталар деп аударуға болады (кейде көптеген таратушылар деп аударады).
Мультимедия түсінігін сипаттау үшін Жалпы орта білімдегі мультимедия-технологияларын қолдану кітабында сипатталғандарды жатқызуға болады:
Мультимедия - бұл:
- әр түрлі ақпараттарды өңдеу құралдарын жасауға, қызмет ету және қолдану тәртібін сипаттайтын технология;
- әр түрлі ақпараттарды жасау мен көрсету технологияларының негізінде жасалынған ақпараттық ресурс;
- әр түрлі ақпараттарды өңдеу мен көрсетумен байланысты қызмет ететін компьютерлік бағдарламалық қамтым;
- әр түрлі ақпараттармен жұмыс істеу мүмкін болатын компьютерлік аппараттық қамтым;
- дәстүрлі статикалық визуалды, динамикалық әр түрлі ақпараттарды біріктіретін ерекше ақпаратты жалпыландырушы түрі (сөйлеу, музыка, видео фрагменттер, анимация және т.б.) [3, б. 45].
30 жыл бұрын мультимедия консул жазба машинасымен шектелді, ол ол жай ғана басып қоймай, ұйықтап кеткен операторды мелодиялық әуенмен оята алатын. Бұдан кейірінек компьютерлер тұрмыстық аппаратураға дейін кішірейтілді, бұл оларды гараждар мен бөлмелерді жинауға мүмкіндік берді. Әуесқойлардың көбейіп кетуі мультимедияның дамуына серпін берді. Осы уақытта мультимедия термині пайда болды. Ол бейхабарлардың көздерінен зертхананы сақтайтын шымылдықтың қызметін атқарды. Технологиялардың саны артып келеді. Бластерлер, сиди ромдар және басқа эволюцияның жемістері, интернет, WWW, микроэлектроника пайда болады. Адамзат ақпараттық революцияны басынан өткізеді. Қоғамдық қажеттілік ақпаратты жеткізу мен көрсету құралдарында өмірге жаңа технологияны келтіретіндігінің куәгерлеріне айналамыз. Біздің күндерімізде бұл түсінік компьютерді кез-келген мәнмәтінінде алмастыра алады. Ағылшын тілінде В information appliance - " ақпараттық құралдар" жаңа термині әбден кірігіп кеткен.
Біздің мемлекетте мультимедияның дамуы басқаша қарқынға ие болды: Қазақстанда мультимедия жуықтап алғанда 80-ші жылдардың соңында пайда болды және ол үй компьютерлерінде қолданылмады, тек мамандармен қолданылған. Сондықтан сол кездердегі газет пен журналдардағы мақалаларда ол сирек айтылатын. Мультимедия деген сөз түсініксіздіктен немесе әзілдерден басқа ештеңе бермеді, Сіздерге қандай мультимедия! Мемлекетте не болып жатқанын көріңіздер! дейтін. Тек 1993 жылы бағыттың маңыздылығын көбісі түсіне бастады немесе түсінді, 90 жылдары мультимедияның атқаратын рөлін түсінді. Мультимедия сөзі біздің мемлекетте де бірден сәнді болды және барлық жаңа компандалар мен ұйымдар осы туды көтерді. Мультимедия соңғы өнімдері мен жүйелерін жасаушылардың жаңа ұйымдары пайда болды; осындай өнімдер мен жүйелерді тұтынушылар пайда болды. 1993 жылдың 25-26 ақпанында болған конференция Қазақстандағы мультимедияның маусымын ашты. 1994 жылды қазақстандық компьютерлік нарығындағы үй мультимедиясының бастауы деп атауға болады. Ал бүгінгі күндерде мультимедия кімде компьютер мен бағдарламалық қамтым болса, солардың барлығында дерлік бар [4, б. 65].
Мультимедия жүйелерінің пайда болуы, өз алдына, білім, компьютерлік тренинг сынды облыстарда, кәсіби қызметтің көптеген салаларында, компьютерлік ойындарда, өнерде, ғылымда және т.б. революциялық өзгерістерді туғызады.
Соңғы жылдарда жүрген мультимедияның дамуындағы секіріс ең алдымен техникалық және жүйелік құралдардың дамуымен қамтамасыздандырылған. Бұл ЖЭЕМ дамуындағы прогресс: бірден артқан жадтың көлемі, тез әрекет ету, графикалық мүмкіндіктер, сыртқы жадының сипаттамалары және видеотехника, лазерлі дискілердің - аналогтық және CD-ROM саласындағы жетістіктер және олардың жаппай ендірілуі. Мәліметтерді тез және тиімді сығуашу әдістерін жасап шығару да маңызды рөл ойнады.
Заманауи мультимедия ЖК белсенді стереофоникалық колонкалармен, микрофондармен және CD - ROM оптикалық компакт-дискілеріне арналған дисксалғышпен жиынтықталған. Сонымен бірге, компьютердің ішінде жаңа ЖК құрылғы - орнатылған күшейткіштерімен акустикалық колонкалар арқылы таза стереофоникалық дыбыстарды тыңдауға өтуге мүмкіндік беретін аудиоадаптер жасырылып орнатылған [5, б. 67].
Мультимедияға қатысты кейбір техникалық мәселелерді қарастырайық. Барлық негізгі мәселелер артатын себеп - әр түрлі мәліметтердің: сандық және аналогтық, жанды видео мен қозғалмайтын суреттер және т.б. ортақ өңделуі. Компьютерде барлық мәліметтер сандық формады сақталады, ал бұл кезде теле-, видео- және көптеген аудиоаппаратуралар ұқсас белгілеріне ие. Алайда компьютердің шығу құрылғылары - мониторлар мен динамикалар осыған ұқсас шығысқа ие. Сондықтан алғашқы мультимедия жүйелерін құрастырудың ең қарапайым және барынша арзан жолы компьютермен әр түрлі аппаратураның үйлестірілуінде, компьютерге осы құрылғыларды басқа мүмкіндіктерін беруде, компьютердің шығу белгілері мен видео-, аудио- құрылғыларының біріктірілуінде және олардың қалыпты ортақ жұмысын ұйымдастыруда болып табылады. Мультимедияның әрі қарайғы дамуы әр түрлі мәліметтердің сандық формада бір тасымалдау ортасында бір жүйенің шеңберінде жүреді.
Белгілердің ығыстырылуында негізгі проблемалар видео суреттермен пайда болады. Әлемдегі бар әр түрлі ТВ - стандарттар (NTSC, PAL, SECAM), әр түрлі мониторлар мен видеобақылағыштардың қолданылуы пайда болатын мәселелерді шешудегі әдістердің түрлілігін білдіреді. Алайда кез-келген жағдайда екі суреттердің синхронизациясы талап етіледі, оның қызметін генлок (genlock) құрылғысы атқарады. Оның көмегімен монитордың экранында компьютермен генерацияланған (анимацияланған немесе қозғалмайтын графика, мәтіндер, титрлер) суреттер мен жанды видео біріктіріле алынады. Егер тағы бір құрылғы -- кодер (encoder) қосатын болсақ, компьютерлік сурет ТВ-белгінің формасына түрленіп, видеожазбаға жазыла алынады. Мультимелия жүйелерін қолданудың мысалдарына айналған үстелдік видео-студиялар біріктірілген видео-компьютерлік клиптерді, видеофильмдерге арналған титрлерді жасауға мүмкіндік береді, кинофильмдерді жөндеу кезінде көмектеседі.
Мұндай түрдегі жүйелер ұқсас суреттің өзін қалайша бір өңдеуге немесе редакциялауға мүмкіндік бермейді. Ол мүмкін болуы үшін оны сандық түрге өткізіп, компьютердің жадына енгізу керек. Бұған басып алу тақталары қызмет етеді (capture board, frame grabbers). Осы сынды белгілерді сандық ету көптеген мәліметтердің массивтерін тудырады. Сандық етілген кадр жай графикалық редактордың көмегімен өзгертіле, редакциялана алынады, бөлшектері алынып немесе қосылып, түстері, масштабтары өзгертіліп, мозаика, инверсия және т.б. сынды арнайы эффектілер қосыла алынады. Тек рұқсат етілген шектерде ғана интерактивті экранды өңдеуге жол беріледі, ол берілген нақты видеоадаптермен қамтамасыз етіледі. Өңделген кадрлар қандай да бір графикалық форматта диске жазылып алынып, кейіннен компьютерлік анимация үшін шынайы қозғалмайтын фон ретінде қолданыла алынады. Алғашқы суреттің кадрлық өңделуі және шынайы сынды мультфильді жасауға видеопленкаға қайта жазылып алынуы мүмкін [6, б. 86].
Сандық түрдегі кадрлардың реттілігінің жазбасы компьютерден сыртқы жадының үлкен көлемдерін талап етеді: американдық NTSC ТВ - стандартындағы кадрлардың жиілігі -- 30 кадрс (PAL, SECAM -- 25 кадрс), толық түстік толық экранды видеоның бір секундын есінде сақтау үшін 20 - 30 Мбайт талап етіледі, ал сыйымдылығы 600 Мбайт болатын оптикалық диск суреттің бір минуттан кемін сыйдырады. Бірақ кадрлардың реттілігін есте сақтау жеткіліксіз, оны экранға сәйкес қарқынмен енгізу керек. Компьютердің экранына сандық етілген видеоны шығару үшін берілетін мәліметтердің көлемінің азайтылуына баруға тура келеді (кішкене терезедегі кішірейтілген суреттің шығарылуы, кадрлық ашылым жиілігінің төмендеуі, битпиксель сандарының азайтылуы), бұл өз кезегінде суреттің сапасының нашарлауына алып келеді.
Жады мен өткізу қабілеттерінің екі мәселесі де мәліметтердің сығылуашылу әдістерінің көмегімен шешіледі, олар ақпаратты жазбаның алдында сығуға, кейіннен шынайы уақыт тәртібінде экранға шығу кезінде санауға және ашуға мүмкіндік береді. Мультимедия - компьютерде дыбысты, ақпаратты, тұрақты және қозғалыстағы бейнелерді көрсету үшін жинақталған технология.
Мультимедия - екі жай сөзден тұратын күрделі сөз: мульти - көп, медиа - алып жүруші немесе тасымалдаушы. Осылайша, мультимедия те компьютерлік терминін көптеген тасымалдаушылар деп аударуға болады, яғни мультимедия ақпаратты (дыбыс, графика, анимация және т.б.) сақтаудың және көрсетудің көптеген амалдары дегенді білдіреді [7, б. 34].
Егер мультимедияны ақпаратты көрсетудің белгілі бір технологиясы деп айтар болсақ, екі аспектіні еске түсірген де жөн - құрылғылық немесе аспаптық және бағдарламалық.
Мультимедияның құрылғылық жағы қалыпты амалдармен де (графикалық, адаптер, монитор, дыбыс картасы, CD-ROM жетегі және т.б.), қосымша амалдармен де (бейнекарта телевизиялық кірушығумен, CD-R, CD-RW, DVD жетектері және т.б.) таныстырылуы мүмкін.
Мультимедияның бағдарламалық жағы қолданбалы бағдарлама және мамандандырылған бағдарлама деп бөлінеді. Қолданбалы бағдарлама - 1) пайдаланушының қолданбалы мәселелерді шешуге арналған бағдарламасы; жұмыс істеуші адамның нақты тапсырмасын орындайтын дестелік файлдағы бағдарлама. Әдетте, кеңірек айтылса, бұған командалық процессордан басқа бағдарламалардың барлығы жатады; нақты мағынада айтылса, оған мәтіндік процессорды, мәліметтер базасын, электрондық кестені және т.б. жатқызуға болады; 2) нақты есепті шығару үшін қолданылатын бағдарлама.
Мультимедия технологиясы күнделікті өмірімізге нық енді. Алайда, осындай қолданбалы бағдарламамен дұрыс жұмыс істеу үшін мультимедия мен компьютер де барлық талапқа сәйкес болуы тиіс [8, б. 93].
Мульмиедия - ақпаратты бейнелеудің ең жаңа түрі. Ол экранға түрлі түсті мәтіндік, дыбыстық мүмкіндіктерді біріктіре отыра шығып ЭЕМ-нің барлық жылжыту, сөйлеу беру жақтарын толық пайдаланды. Мұндай мүмкіндікті компьютердің қосымша дыбыстық құрылғысымен СД - RОМ дискісі бар және онда бейне фильмдерді, фонаграммаларды, түрлі-түсті гаммаларды көрсету жақтары толық қамтылған. Мультимедиялық компьютер фороаппараттарды, бейнемогнитафондарды, бейнекамереларды қосуға арналған арнаулы бейнелік суреттерді өңдегенде қажет болаы. Бірақ оның арзан тұратыны өз-өзіне белгілі.
ЭЕМ-ң мультимедиялық мүмкіндігі - ақпаратты бейнелеудің ең керек түрі. Ол экранға мәліметтерді түрлі-түстік мәтіндік, графикалық мүмкіндіктрді біріктіру.
DCI (дейплеймен басқару интерфейсі) - бұл дисплей драйвермен жұмыс атқаратын интерфейс. Оған сәйкес келетін драйверлер компьютерлік ойындар мен және толық экранды видео аппараттарды қосу туралы әр түрлі бағдарламалармен қолданды және тікелей экрандық буферді ақпараттарды жоғалтуға мүмкіндік береді.
Бұл интерфейс сонымен қатар казіргі видеокарталарда таралған ақпараттар қатарын қамтиды, оған қоса:
- Ақпараттық масштабтау. Егер осы мүмкіндік видеоаппарат арқылы орындалатын болса, ендеше көлемін өзгерту үшін орталық процессор ресурс қажет болмайды
- Видео аппаратты жақсы қабылдауды қамтамасыз ету үшін IUV-RQB түстерін қайта құру
- Екі есе буферлеу. Ол істерді өшеу кезінде экрандық буферлерді ақпараттық ауыстыру үшін қолданады.
- Асинхронды бейне. Екі есе буферлеумен бірге экрандық буферге ақпараттық шешімнің аса жылдамдығын қамтамасыз етеді.
- Қолданбалы мультимедиядық бағдарлама. Қолданбалы бөліміне мультимедиялық компьютердің қарапайым тұтынушысы қолданылатын мультимедиялық қосымшаларды жатқызамыз [9, б. 32].
- Компьютердің бағдарламалық бөлігі - ең жетілген компьютердің өзі бағдарламалық қамтамасыздандырусыз қызмет етпейді
Қазіргі мультимедиялық бағдарламалар түрлері.
Ең жетілген компьютердің өзі программалық қамсыздандырусыз қызмет етпейді. Сол себепті бұл бөлімді нақтырақ қарастырған жөн.
Операциялық жүйе
Операциялық жүйе - компьютердің барлық басты әрекеттерін (пернелер тақтасын, экранды, дискжетектерді пайдалануды), сондай-ақ қатар операциялық жүйенің басқаруымен іске қосылатын басқа бағдарламалар дың жұмысын басқаратын, көбінесе тұрақты сақтауыш құрылғыда тұратын, машиналық кодта жазылған бағдарлама.
MCI - Media Control Interface
MCI Windows 9x маңайында жұмыс атқаратын мультимедиялық қолданбалы бағдарламаларға әртүрлі құрылғыларды басқаратын аппаратты дербес интерфейстерді таныстырады. Берілген интерфейс өздеріне жіберілген MCI-командаларды (play, pause, stop және т.б.) интерпретациялайтын және орындайтын құрылғы драйверлер деңгейінде сүйемелденеді. MCI командасында көптеген мультимедиялық компьютерлер үшін базалық командалар жинағы бар [10, б. 43].
Компрессионды менеджерлер
Мультимедиялық ақпараттарды (кескін, анимация, дыбыс) сақтау үшін үлкен талап етіледі. Көптеген жағдайларда ақпараттар компрессирленген түрде сақталады. Егер құрылғы аппараттық түрде компрессия мен декомпрессияны ұстамаса, бұл мәселені арнайы компрессионды менеджерлер орындайды.
Кодек
Windows 9x аудио және видео ақпараттарды декомпрессия және компрессиялау үшін кодектермен қатар қойылады. Сонымен қатар қосымша кодектерді орнату мүмкін.
DСI - Display Control Interface
DСI (Display Control Interface - дисплеймен басқару интерфейсі) - бұл дисплей драйверімен жұмыс атқаратын интерфейс. Бұл Microsoft және Intel фирмаларымен бірлесе отырып құрастырылған. DCI - сәйкес келетін драйверлер компьютерлік ойындармен және толық экранды виде ақпараттарды қосу туралы әртүрлі бағдарламалармен қолданылады және тікелей экрандық буферден ақпарттарды жоғалтуға мүмкіндік береді. Бұл интерфейс сонымен қатар қазіргі видеокарталарда таралған аппараттар қатарын қамтиды, оған қоса:
- Ақпараттық масштабтау. Егер осы мүмкіндік видеапарат арқылы орындалатын болса, ендеше көлемін өзгерту үшін орталық процессор ресурсы қажет болмайды.
- Видеоақпаратты жақсы қабылдауды қамтамасыз ету үшін YUV-RGB түстерін қайта құру.
- Екі есе буферлеу. Ол беттерді өшіру кезінде экрандық буферлерді аппараттық ауыстыру үшін қолданылады.
- Асинхрондық бейне. Екі есе буферлеумен бірге экрандық буферге ақпараттар шешімінің аса жылдамдығын қамтамасыз етеді [11, б. 54].
Мультимедиялық қосымшалар құру технологиясы.
Мультимедия - компьютерде дыбысты,ақпаратты, тұрақты және қозғалыстағы бейнелерді көрсету үшін жинақталған технология. Яғни мультимедиялық ақпаратты сақтаудың және көрсетудің амалдары дегенді білдіреді. Егер мультимедияны ақпаратты көрсетудің белгілі бір технологиясы деп айтар болсақ,екі аспектіні еске түсірген де жөн - құрылғылық немесе аспаптық және бағдарламалық. Мультимедияның құрылғылық жағы қалыпты амалдармен де (графикалық, адаптер, монитор, дербес дыбыс картасы. СД - RОМ жетігі және т.б),қосымша амалдармен де,(бейнекарта телевизиялық кіру және шығумен, СDR, СД - РW, DVD жетектері және т.б.) таныстырылуы мүмкін.
Мультимедия технологиясы күнделікті өмірімізге нық енді. Алайда, осындай қолданбалы бағдарламамен дұрыс жұмыс істеу үшін мультимедия мен компьютер де барлық талапқа сәйкес болуы тиіс. Сонымен, мультимедиялық компьютер дегеніміз - бұл мультимедиялық барлық қолданбалы бағдарламалар өзінің барлық мүмкіндігін көрсете алатын компьютер түрі. Мультимедиялық компьютер көп нәрсенені жасай білуі керек: монитор экранында графикалық және бейне ақпараттарды, анимацияны көрсете білуі керек. Дыбыстық, музыка, соның ішінде компакт дискілердегі музыка сүйемдеуі жоғарғы деңгейде болуы шарт. Мультимедиялық компьютердің аппараттық бөлігі.
Қосымша құрылғылары (қалыпты құрылғылыр)
- DVD жетегі
- модем
- телевизиялық тюнер
Модем - жай телефон арналары арқылы интернетке қосылып, онымен мәлімет алмасу мүмкіндігін береді. Модем деген сөз осы құрылғының қызметіне байланысты шыққан, ол модулятор, демодулятор сөздерінің қысқаша түрі. Модем дербес компьютерден шыққан сандық сигналдарды жалпы телефон арналары арқылы тасымалданатын анологтық сигналдарға түрлендіреді. Ал екінші модем қабылданған сигналдарды қайтадан сандық формаға ауыстырады.
Мультимедиялық компьютер дегеніміз - бұл мультимедиялық барлық қолданбалы бағдарламалар өзінің барлық мүмкіндігін көрсете алатын компьютер түрі. Мультимедиялық компьютер көп нәрсені жасай білу керек: монитор экранында графикалық және бейне ақпараттарды, анимацияны көрсете білуі керек, дыбыстық , музыка, соның ішінде компакт-дискілердегі музыка сөйемелдеуі жоғары деңгейде болуы шарт [12, б. 56].
Мультимедияның бағдарламалық жағы қолданбалы бағдарлама жəне мамандандырылған бағдарлама деп бөлінеді. Қолданбалы бағдарлама - 1) пайдаланушының қолданбалы мəселелерді шешуге арналған бағдарламасы; жұмыс істеуші адамның нақты тапсырмасын орындайтын дестелік файлдағы бағдарлама. Əдетте, кеңірек айтылса, бұған командалық процессордан басқа бағдарламалардың барлығы жатады; нақты мағынада айтылса, оған мəтіндік процессорды, мəліметтер базасын, электрондық кестені жəне т.б. жатқызуға болады; 2) нақты есепті шығару үшін қолданылатын бағдарлама. Ал, мамандандырылған бағдарлама категориясы мультимедиялық компьютердің аппараттық бөлігі. Əдетте, жинақталған мультимедиялық компьютер ұғымының құрамы ретінде мыналар түсінеді:
- Қоректендіру блогының корпусы - Жүйелік (аналық) тақша - Орталық процессор - Оперативті жад - Бейнеадаптер - Монитор - Қатты дискіде жинақтауыш - Пернетақта - Тінтуір - CD-ROM диск жетегі
- Иілгіш дискілердің диск жетегі - Дыбыстық карта
Қосымша құрылғылары (көптеген елдерде қалыпты құрылғылар):
- DVD диск жетегі
- Модем
- Телевизиялық тюнер
Қазіргі мультимедиялық технологияларды пайдаланып құжаттарды құру.
Жаңа бағдарламалар дың көбі, Windowsта жұмыс істейтін мультимедиялық болып келеді. Бұндай бағдарламалар видеоролик, мультипликация, музыканы орнату. Мультимедиялық бағдарламаны ң жай мысалдарына және оқитын бағдарламалар жатады [13, б. 56].
Delphi-дің бағдарламалауға қосатын екі компоненті бар, олармен мультимедиялық бағдарлама құруға болады: Animate қарапайым анимация шығарады. (Қолданушы файлды көшірген кездегідей)
Медиа плейер күрделі есептерді шығаруға мүмкіндік береді. Мысалы, видеоролик, дыбыс шығару.
Аnimate компоненті
Анимейт к. Win 32 тақтасында орналасқан, жай анимацияны көрсетеді, оның кадрлары AVI файлында орналасқан. Анимация АВИ файлында орналаспаса да ол дыбыстық әсерлерімен бірге болады. Анимация тек қана сурет көрсетеді. Толық дыбыспен көрсету үшін оны медиа плейер компонентіне құру қажет. Анимейт компоненті формаға жай түрде қосылады. Компонентті формаға қосқаннан кейін оның құрамын орнату керек.
Button 1 батырмасы процесті иннициализациялау, анимацияны көрсету және тоқтату үшін қолданылады.
Үзіліссіз анимацияны көрсету, Onclic командасы, ол пуск батырмасында орналасқан, ол актив құрамында true яғни ақиқат болуы керек. Осы процедура Баттон 1де Пускты стопқа ауыстырады. Анимацияны көрсету режимі Radio Button 1 & 2 қосқыштары арқылы орындалады [14, б. 56].
Onclic Eneblad құрамында блок қояды немесе батырмаларды қосады. Анимацияны көрсету активациясы келесі Баттон 2ге және Buttons кадрына өту үзіліссіз көрсету кезінде оnclic процедурасының стоп (Button) False құрамын Aktive қосу кезінде анимациясыз көрсетілуі тоқтатылады.
1.2 Мультимедиялық құралдардың түрлері және оқытуда қолдану ерекшеліктері
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Болашақтың іргесін бірге қалаймыз атты 2011 жылғы Қазақстан халқына Жолдауында Біз білім беруді жаңғыртуды одан әрі жалғастыруға тиіспіз. Бүгінде мектептерді компьютерлендіру толықтай аяқталды. Орта білім берудің 12 жылдық моделі енгізілуде. Өмір бойы білім алу әрбір қазақстандықтың жеке кредосына айналуы тиіс делінген.
Қазіргі кезеңде ғылыми - техникалық прогрессті жеделдетудің ең маңызды шарттарының бірі адам қарекетінің барша саласында жетілдірілген әмбебап есептеу техникаларын, компьютерлерді және мультимедиялық оқу құралдарын қолдану басым болып отыр. Осыған байланысты компьютер есептегіш машиналарды қолдану саласының кеңеюі, болашақта әрбір адамнан жеке компьютермен жұмыс жасай білуді талап етеді. Сондықтан, мектеп оқушыларының оқу орны қазіргі заманғы әмбебап компьютерді пайдалану үшін қажет біліммен, машиналармен және дағдылармен қаруланып, күнделікті өмірде компьютерді кеңінен пайдалануға және мақсатты бағдарламалар құрып, жұмыс істеп үйренуі тиіс [15, б. 45].
Мультимедиялық технологиялар - бейнелік және аудиоэффектілік әртүрлі мульти-бағдарламалық мүмкіндіктерді интерактивті бағдарламалық жабдықтардың басқаруымен орындай алатын электрондық құжаттарды дайындау тәсілі.
Ағылшын тілінің жаңа материалды меңгеру сабағында, жазбаша жұмыстарды орындауда, аудио мен видео жазбаларды тыңдау,оқу сабақтарында, тақырып пен тарауды оқуды аяқтау кезіндегі қайталау сабақтарында, білімді тексеру сабақтарында мультимедиялық қондырғылар кеңінен қолданыс таба алады.
Сонымен қатар, соңғы жылдары әдістемеге енгізілген сабақтарды компьютер арқылы модельдеудің танып білуіне, оның қолданылу деңгейін біліп жұмыс істеуінің маңызы зор болып отыр. Сондықтан, біз өзіміз құрған жүйеміздің бір элементі етіп компьютерлік виртуальды саяхат сабақтарын аламыз.
Қазіргі кездегі компьютерлік және инновациялық мультимедиялық технологиялар оқу үрдісін толықтыруға мүмкіндік жасайды. Көп жағдайда, кейбір шет тіліндегі құбылыстар мен көріністерді мектеп жағдайында көрсету мүмкін емес, сонымен оқытудың бейне - мультимедиялық бағдарламаларының көрсететін көмегі өте зор. Бірақ, мұндай бағдарламалардың рөлін көтеріп жіберуге болмайды. Себебі, ешқандай нәрсе нақты шет елде болудың тәжірибесін алмастыра алмайды, яғни, ол жерде зерттеуші шет елдік ортада болатын құбылыстарды "виртуальды нақтылықта емес" жағдайды көреді [16, б. 34].
Біріншіден, жаңа материалды түсіндіру барысында демонстрациялық үлгілерді көрсетуге болады. Осындай демонстрациялар өте көрнекі және оқушылардың тақырыпты түсінуіне ғылыми дүниетанымының оянуын жақсартады да, олардың пәнге деген қызығушылығын тудырады. Демонстрациялардың кәдімгі бейне - оқу фильмдерден артықшылығы, мұғалім бағдарламаның параметрлерін өзгерте отырып, оқушылардың "Егер былай болса, қалай болады?" деген сұрағына, "ал ендеше көрейік..." деп жауап бере алады.
Екіншіден, бағдарламаны ағылшын тілінде сөйлеу практикумы ретінде қолдануға болады. Бұл сабақтарды компыютерлік сыныпта өткізген дұрыс. Бұл жағдайда әрбір оқушы зертханалық жұмысты жеке, өз бетімен орындайды. Осындай зертханалық практикумдарға оқушылар алдын - ала теориялық дайындықпен келуі, олардың эксперименттік қондырғылармен саналы түрде жұмыс істеуіне және олардың пәнді тереңірек түсінуіне әсерін тигізеді [17, б. 105].
Үшіншіден, бұл бағдарламаны эксперименттік бейне - мультимедиялық саяхаттарды жүргізуде пайдалануға болады.
Төртіншіден, осы бағдарламаның негізінде жобалар мен зерттеу жұмыстарын жүргізуге болады. Бағдарлама теориясы мектеп бағдарламасының аумағынан шығатын күрделі ағылшын тіліндегі үдерістер мен құбылыстарды зерттеуге мүмкіндік береді.
Бесіншіден, дайын бағдарламаны пайдаланып, оқушылар білімін тексеретін тест сұрақтарын көрнекі түрде оқушылардың ағылшын тілдік дүниетанымын тудыратындай етіп дайындауға болады [18, б. 43].
Оқу телехабарлары ғылым мен техниканың, өнер мен әдебиеттің, саясат пен экономиканың, дін мен әлем проблемаларының дамуы, байланыстары, медиафорум арнайы жедел түсінікті, көрнекті, ақпараттар жүйелі жеткізіліп, интернеттен қажетті мәліметтер алынып, талданып ұтымды оқу материалдарын толықтыру шығармашылықты туындатады. Ізденіс пен тәжірибе, озық технологиялар мен инновациялар толықтырып қарқынды оқытуға жеткізеді. Оқу телехабарларын мынадай жағдайларда пайдалану тиімділігі артып, өз нәтижелерін береді:
- өте күрделі тақырыпты зерделеуде, әсіресе көрнектілік аса қажет болатын тақырыпты түсіндіруде, мұғалімге арнайы телеоқытушының іс - тәжірибесі көмектесе алады;
- оқу бағдарламасына байланысты нысандарға тікелей қатысты, мазмұнды мәселеге орай телетопсеруен жасау мәнді;
- оқу бағдарламасының мазмұнына сай, тікелей үдеріс, құбылыс, мәтінге байланысты ақпараттар көріністері, сөйлемдері, ағылшын тілінде қысқа, нақты баяндалуымен ғана тиімді;
- мультимедиялық арнаулы бағдарлама жан - жақты қарастырылып, тікелей оқу - тәрбие үрдісіне сәйкестірілген соң оның берері мол;
- арнаулы оқу үрдісіне, нақты тақырыпқа, қатысты лайықталған электронды оқу құралының мәні еселеп артуда, оны тираждау ерекше мәнді, әсіресе компьютерлендіру, соңғы техникамен жарақтандыру, жабдықтау және қазіргі формациядағы мамандардың біліктілік жаңа белеске көтереді, басты ерекшелігі заман талабына лайықты болуына ұмтылысын қажет етеді [19, б. 78].
Мультимедиялық оқыту материалдары типтік бағдарламаларға тікелей сай шығарылып, нақты оқу орындарының түрлеріне қатысты шығарылып, қолданылуда оның болашағы үлкен. Теориялық оқу материалдарын баяндау үшін арнайы тәжірибе даярланады, оның қойылу мақсаты, көрсетуде қолданылатын жабдықтар, тәжірибенің қойылуы, тәуелділік, заңдылық анықталып үдеріс, құбылыс, эффект нақты баяндалып, теңдік шығарылады. Оны оқу құралынан схема түрінде көруге болады. Мысалы, ағылшын тілі пәнінің хрестоматиясынан, анықтамалардан, энциклопедиядан, ғылыми - көпшілік журнал, әдебиеттерден алынған үзінді нақты, дәлме - дәл берілуі - жазылуы - бейнеленуімен мәні артады.
Мультимедиялық бағдарлама жасау оны типтік бағдарламаға нақты сәйкестендіру, көлемін шамалау, мазмұндылығын арттыру, қажетті мәліметтерді іріктеп алу, арнайы тәжірибелерден өткізіп, қазіргі кезеңмен ұтымды байланыстыру, мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты, үлттық бірыңғай тесті талаптарына лайықтап, бәсекелестікке барынша қабілетті білім негіздерін беруге жеткізуге, қарқынды оқытуға ықпалын арттырады [20, б. 74].
Оқыту үрдісін жетілдіруге қатысты ғылыми - зерттеу жұмыстарын зерделеп, талдау негізінде оқытудың техникалық құралдарына байланысты мультимедиялық технологияның даму тенденцияларын келесі кезеңдерге бөлуге болады:
1. Ұйымдастырушылық (1900 - 1930 ж.ж)
2. Эмпирикалық (1930 - 1950 ж.ж.)
3. Әдістемелік (1950 - 1965 ж.ж.)
4. Ғылыми - зерттеу кезеңі (1965 - 1980 ж.ж.)
5. Бағдарламалап оқыту әдісін пайдалаігу кезеңі (1980 - 1990 ж.ж.)
6. Кешендік (1990 - 1995 ж.ж.)
7. Компьютерлік технологияларды оқыту үрдісіне енгізу кезеңі (1995 - 2000 ж.ж.)
8. Мультимедиялық оқыту технологияларды, коммуникациялық құралдарды оқыту үрдісіне енгізу кезеңі (2000 - 2015 ж.ж.) [22, б. 76]
Қазіргі кезеңде мультимедиялық оқыту технологиялары зерделеніп, электрондық оқыту құралдары, электронды оқыту әдістемелік құралдарын ЖОО ғалымдары игеру, меңгеру, пайдалану оларды талдаулар арқылы жобалаулар жасап, құрылымын өздері құрастырып, пікір алысып, ұсыныстар мен ой бөлісулер, конференциялар, семинарлар арқылы іс - тәжірибеден өткізуде.
Оқу - тәрбие үрдісіне теориялық, іс - тәжірибелік талдаулар, оның тарихына пайымдаулар, ғалымдардың ойлары, әдіскер, практик мамандардың пікірлері, озық, тиімді, оңтайлы ықпалдар, нәтижелер келесі тұжырымдама жасауға жеткізеді:
- оқытудың техникалық құралдары - пассивті оқыту құралдары;
- компьютерлік технологиялар - активті оқыту құралдары;
- мультимедиялық технологиялар - интерактивті оқыту құралдары деп үш топқа бөлуге негіздеме береді [23, б. 56].
Пассивті оқытудың техникалық құралдары алдын - ала даярланған, бағдарламаға, күнтізбелік тақырыптық жоспарға тікелей қатысты, мазмұны сай келетін, мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты, ұлттық бірыңғай тесті, мемлекеттік аралық бақылауға сәйкес мазмұндағы оқу - ақпараттық материалдарды мұғалім ұсынуға мүмкіндік беретін оқыту құралдары.
Активті оқытудың техникалық құралдары алдын - ала даярланған оқу материалдарын кері байланысқа, сұрақ - жауаптарға, бағдарламаға қатысты өзі ізденіп жауап беру, ойластыру, жауаптарын байқаудан өткізу - шәкірттің белсенділігімен жүзеге асырылатын оқыту құралдары [24, б. 69].
1.3 Шетел тілін оқытуда мультимедиялық құралдарын қолдану
Ең жаңа мультимедиялық технологиялардың әлемі біздің өмірімізді жаулап алуда. Соңғы кездері жаңа мультимедиялық технологиялардың ағылшын тілін оқыту процесінде белсенді енгізілуі жүргізілуде (Lingvo 12 электрондық сөздігінде мынадай анықтама береді: MULTIMEDIA - көп нұсқалы орта, яғни тек ақпаратпен танысу мүмкіндігімен бірге, дыбыспен, видеофрагментімен және мультипликациясымен мәтіндік-графикалық ақпаратты береді). Орта оқу орындарын кейіннен интернет желілеріне қосылумен компьютерлермен жабдықтауына негізгі тірек беріледі. Жыл өткен сайын ұмтылысты болып келеді, өйткені қазақстандық үкіметпен үкіметтің тиімділігін арттыру мақсатында білім жүйесін реформалаудың мақсаты қойылған болатын. Сондықтан көбінесе мультимедиялық технологияларды ағылшын тіліне оқыту процесінде қолдану мәселесі талқыланып келуде. Олардың ағылшын тілі сабағында қолданылуы барлық жастағы оқушылардың құлшынысы мен танымдық белсенділігін арттырады, олардың көзқарасын кеңейтеді. Жаңа талаптарға сәйкес, оқушы мультимедиялық технологияларды қолдану қабілеттерін тілдік және елтанушылық білімдерді кеңейту үшін білуі керек. Бұл міндетті орындау компьютерді және компьютерлік бағдарламаларды қолданусыз мүмкін емес, олар қазіргі тіл білімінің бөлінбейтін бөлшегі болып табылады [25, б. 74].
Берілген міндетті жүзеге асыру үшін ағылшын тіліне оқыту процесіндегі мультимедиялық технологияларды қолданудың әдістемелік негізделгендігі мен тиімділігінің мәселесі тұрады. Ағылшын тілі пәнінің мұғалімі сабақ жоспарын құрып жатқанда ол multimedia бағдарламаларының тиімді оқыту құралы ретінде тек егер ол олар туралы нақты түсініктерге ие болғанда және ағылшын тіліне оқыту процесінде қандай педагогикалық технологиялар мультимедияны қолданумен үйлесе алатындығын білгенде ғана жасай алады [26, б. 50].
Бағдарламаны дұрыс таңдағанда және онымен жұмыс жүргізудің сауатты әдістемесінде мультимедиялық технологиялар оқытушының сенімді серігіне айнала алады, өйткені оларды қолдану кезінде мыналар жүзеге асырылады:
- білім сапасының тиімділігінің жақсартылуы;
- оқытудың заманауи мақсаттарына бағыт алу;
- әр түрлі қызмет түрлеріне өзара байланысқан оқытудың қолданылуы;
- жұмысты тез, бірақ бағасыз бақылануы;
- көрнекілік сапасының жоғарылатылуы;
- сабақтарға арналған негізгі және қосымша материалды таба алу мүмкіндігі;
- елтанушылық аспектіні қолдану;
- оқушының оқытылуына танымдылық белсенділігінің жоғарылатылуы [27, б. 69].
Ағылшын тілі сабағында жеке компьютермен жұмыс істеудің негізгі түрлерін екі топқа бөліп қарастыруға болады: CD оқыту мен танымдық бағдарламаларды қолдану және әр түрлі қосымшаларда оқытушының өзімен кейіннен сабақтарда материалдарды түсіндіру кезінде немесе өңдеу мен тексеру кезіндегі қолданылатын бағдарламаларды жасау.
Өзіміздің сабақтарымызда біз тек орта сыныптарда ғана емес, сондай-ақ бастауыш сыныптарында да мультимедиялық бағдарламаларды қолданамыз. CD мультимедиялық бағдарламаларды қолдану кезінде біз негізгі ғылыми-әдістемелік принциптерге сүйенеміз: коммуникативтілік, көрнекілік, жекешелендіру. Екінші сыныптың оқушылары компьютерлермен танысады, кейін біртіндеп екінші жартыжылдықтан бастап компьютерлік бағдарламалармен жұмыс істеуге үйренеді [28, б. 94].
Жиі ағылшын тілі сабақтарында әр түрлі тақырыптар бойынша оқушыларды ауызша сөйлеуге үйрету процесі қызықсыз болады. Компьютерді қолданумен бірге өткізілетін жұмыстарда мұндай болмайды, өйткені сабаққа қажетті көрнекілік пен мониторлардағы жағдайлар шынайы болып келеді - суреттер қозғалады, ағылшынша сөйлейді, сұрақтар қояды және т.б. Кейбір оқытушылар былайша сұрақ қояды: сабақ бұл кезде шығармашылық жұмыстан көңіл көтеретін ойынға айналып кетпейді ме? Толық сеніммен, жоқ дей аламыз, өйткені компьютермен жұмыс кезінде жақсы баға алу үшін оқушыға шығармашылық жұмыс істеуге тура келеді, бұл кезде оқытушыға қажетті электрондық оқулықтарды алуға және олар бойынша қажетті жағдайларды таңдауға, сондай-ақ қосымша сұрақтар мен тестілерді дайындап, оларды барлық компьютерлерге аударуға тура келеді. Белгілі бір сәтте сабақ үстінде оқушылар компьютерлерге отырып, Менің құжаттарым дегенде қажетті папканы ашып, тыңдау немесе оқу бойынша тестіні орындай алады. Бұл үлкен еңбек, бірақ ол өзін ақтайды - танымның қуанышы ойлаудың дамуымен бірге инициативалық тілдің дамуына алып келеді.
Мультимедиялық технологияларды ағылшын тілі сабағында қолдану барлық мәселелерді шеше алады деп айта алмаймыз, бірақ олар біршама кем болушы еді. Біздің тәжірибе көрсеткендей, мультимедиялық бағдарламаларды ендірілуі нақты жағымды нәтижелерді бере алады
- multimedia-технологиялары оқыту процесін жеделдетеді;
- материалды меңгеру сапасын жақсартады;
- оқушылардың пәнге деген қызығушылығының артуына ықпал етеді;
- оқытудың интерактивтілігін қамтамасыз етеді;
- ойлаудың әр түрлі жеке әдістерін және оқушылардың оқыту стильдерін қолданумен дифференциалдық оқытуды ұйымдастыруға мүмкіндік береді;
- бағалаудың субъектілігінен құтылуға мүмкіндік береді [29, б. 84];
- жүйелік ойлауды дамытады, фактілерді талдауға, сәйкестендіруге және жалпылауға үйретеді;
- оқушылардың дербестегін жоғарылатады;
- алынған мәліметтер күнделікті өмірде белсенді түрде қолданылады (ағылшын тілінде сөйлеседі, әндерді, мультфильмдердегі және кинофильмдердегі әртістердің диалогтарын аударады);
- оқытушылардың өздерімен жасалынатын бағдарламалар қандай да бір абстрактілі оқушыға емес, оқытушы үйрететін нақты балаларға есептелінген.
Әр баланың ішкі мотиві бар, ол танымдық қызметке бағытталған. Біздің міндетіміз - осы мотивтің дамуына барынша ықпал етіп, оның өшіп қалуына мүмкіндік бермеу [30, б. 56].
Қазіргі кезде заманауи мультимедиялық оқулықтардың түрлері бар, онда барлық жастағы оқушылар үшін және әр түрлі білім деңгейіндегі жаттығуларды табуға болады.
Кесте 1. Мультимедиялық оқулықтарды қолданумен ағылшын тіліне тиімді оқыту
Тілдік қабілеттері мен дағдылары
Мултимедиялық оқулықтардың атаулары
Фонетикаға оқыту
Илона Давыдованың экспресс-әдісі, English for beginners, 5 сынып ағылшын тілі дәрумендік курс, Alik-2, Talk now! -1
Лексикаға оқыту
OSCAR'S WORD BANK, Бір-екі-үшке ағылшын тілі, WayAhead-1,2, Іскерлік ағылшын тілі, Talk now! -1
Грамматикаға оқыту
Irregulars, Tempo-2, Children's Encyclopedia 2004 from Encyclopedia Britannica, WayAhead-1, 2, Talk now! -2
Тыңдауға үйрету
Балаларға арналған көңілді ағылшын тілі, 8 сынып ағылшын тілі дәрумендік курс, Жетістікке жетудің ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ
Л.Н. ГУМИЛЕВ атындағы
ЕУРАЗИЯ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Филология факультеті
Шетел тілдерінің теориясы мен тәжірибесі кафедрасы
Дипломдық жұмыс
Тақырыбы: Шетел тілін оқытуда мультимедиялық құралдарын қолдану
Шифр5В011900
ШТ-41 тобының
4 курс студенті Ауелбекова Асель
Жетекшісі
п.ғ.к., доцент Байдрахманов Досым Хасенұлы
Астана 2015
Мазмұны
Кіріспе 3
1 Мультимедиялық құралдарды оқыту үрдісінде пайдаланудың теориялық негіздері 6
1.1 Мультимедиялық құралдар туралы жалпы түсінік, шығу және даму тарихы 6
1.2 Мультимедиялық құралдардың түрлері және оқытуда қолдану ерекшеліктері 14
1.3 Шетел тілін оқытуда мультимедиялық құралдарын қолдану 17
2 Мультимедиялық құралдарды шетел тілін оқытуда қолданудың практикалық негіздері 25
2.1 Жалпы мультимедиялық құралдардың оқыту үрдісінде қолдану дәрежесін анықтайтын сараптама жұмысы 25
2.2 Ағылшын тілі сабақтарындағы мультимедиялық құрал түрлерінің тиімділігін анықтаудағы эксперимент сабақтары 28
2.3 Ағылшын тілін оқытудағы мультимедиялық құрал - авторлық бағдарламаны бейімдеу тәжірибесі 57
Қорытынды 62
Глоссарий 66
Қолданылған әдебиеттер тізімі 67
Кіріспе
Қазақстандағы білім мазмұнының модернизациялануы қоғамның қазіргі заманғы даму сатысында шет тілдеріне оқытуды ұйымдастырудағы инновациялық процестермен байланысты. Қазіргі кезде шет тілдерін білудің қажеттілігі, соның ішінде ағылшын тілін білу міндетті болып келеді. Ағылшын тілінде жоғарғы оқу орындарының бағдарламалары ұсынылған.
Өкінішке орай, шет тілдері бойынша отандық оқушылардың дайындығының деңгейі әлі де әлсіреп тұр. Олар үшін сөйлеу қызметінің барлық түрінде дерлік әлсіз дайындық тән, бұл әрі қарайғы оқыту процесін қиындатады.
Біздің ойымызша, ағылшын тілін мұншалықты жаман білуінің себебін тарихи өткеннен іздеген жөн. Алдында грамматикаға, оқылымға және әдеби аудармаға көп назар аударылған болатын. Қазіргі кезде жағдай өзгерді.
Білім беру жүйесі жайлап өзгерді, жаңа әдістер қиын беріледі. Көбінесе ағылшын тілін меңгерудегі табыс қолданылатын әдістемелерге байланысты болып келеді. Оқытудың тиімділігін арттыру үшін мультимедиялық технологияларды қолдану маңызды болып келеді, оған заманауи аудио-, теле-, визуалды және виртуалдық коммуникациялардың жиынтығы кіреді.
Ағылшын тілі сабақтарында келесідей мультимедиялық технологиялардың қолданылуы мақсатты болып келеді:
1. Презентацилар
Power Point бағдарламаларында орындалған мультимедиялық презентацияларды ағылшын тіліне оқытудың алғашқы сатыларында да, кейінгі сатыларында да қолдануға болады. Презентацияларды оқытушының өзі де, оқушының өзі де орындай алады. Интерактивтілік сынды мүмкіндіктерге ие бола отырып, компьютерлік презентациялар оқу материалын оқушылардың ерекшеліктеріне қарай қолдануға жол береді.
Ашық және түрлі-түсті презентациялар оқушылардың қызығушылығын арттырады және сол тақырып бойынша кітапты оқығанға қарағанды қызықтырақ болып келеді. Сонымен бірге, презентациялар көрнекі материалдың қолданылу мәселесін шешеді. Алдында оқытушыға суреттерді кесіп, тақтаға жапсыруға тура келетін, ал қазір интернеттің көмегімен керекті суреттерді тауып, оларды слайдқа қоюға болады. Егер дәстүрлі көрнекі материалдар белгілі бір уақыт аралығында ескіріп, жаңаруды талап етсе, онда презентацияны шектелмеген санмен қолдануға болады.
2. Видеофильмдер
Сабақ барысында көркем, арнайы оқыту фильмдерін көрсетуге болады. Оқыту фильмдерін қолданған кезде, толық видеофильді көрсеткенге қарағанда кішкене фрагментті көрсеткен тиімді екенін ескерген жөн.
Оқыту фильдерінен басқа көркем фильмдерді, мультфильмдерді немесе сериалдарды қолдануға болады. Көркем фильмді қолдану қосымша курстарға, сабақтарға, факультативтерге жақсы келеді. Сабақ үстінде алдын ала дайындалған фильмдердің үзінділерін көрсетіп, кейін солармен жұмыс істеу керек.
3. Интернет желісінің ресурстарын қолдану
Әлемдік интернет желісі ағылшын тілін меңгеруде үлкен мүмкіндіктер береді. Электрондық поштадан, ғаламдық, аудандық және жергілікті байланыстардан және мәліметтерді алмастырудан тұратын телекоммуникация құралдары оқушылардың және педагогтардың алдынан үлкен мүмкіндіктер ашады: кез-келген түрдегі және көлемдегі ақпаратты кез-келген ара қашықтыққа жедел жеткізу, әр түрлі ақпараттардың көзіне қол жетімділік, интерактивтілік мен кері байланыс, ортақ телекоммуникациялық жобалардың ұйымдастырылуы.
Аталғандардан басқа, мультимедиялық технологиялар оқушылардың тестілеуі үшін, әр түрлі оқыту бағдарламалары үшін қолданыла алынады.
Зерттеудің өзектілігі: Қоғам ілгері дамыған сайын, оқушылардың қызығушылығын арттыру мақсатында әр түрлі мультимедиялық технологияларды қолданудың рөлі де артып келеді. Міне сондықтан, қазіргі заманның негізгі талабы болып табылатын ағылшын тілін оқытудың әдісін жаңғыртудың мақсатында мультимедиялық оқыту әдістерін қолдану оқушылардың білім деңгейін арттырып қана қоймай, олардың кейіннен де шет тілін меңгеруге мотивациясын оятатыны анық. Осы жұмыста ағылшын тіліне оқытудың жаңа әдістері ұсынылады.
Зерттеудің мақсаты: Мультимедиялық оқыту әдістерін ағылшын тілі сабағына оқытуда қолдану.
Зерттеудің міндеттері:
- Мультимедиялық құралдардың оқу процесінде қолданылуының ерекшеліктерін, түрлерін қарастыру;
- Ағылшын тіліне оқытуда мультимедиялық құралдарды қолданудың теориялық негіздерін айқындау;
- Ағылшын тілінің сабақтарында мультимедиялық құралдарды тәжірибелік жағынан қолдануды зерттеу және олардың көмегімен сабақтарды өткізудің тиімділігіне сараптама жұмысын жүргізу
Зерттеу нысаны: Ағылшын тіліне оқытудағы мультимедиялық технологияларды қолданудың тиімділігін негіздеу.
Зерттеу пәні: Мультимедиялық оқыту технологияларын ағылшын тіліне мектеп оқушыларын меңгертудегі рөлін зерттеу.
Зерттеу болжамы: Егер мультимедиялық технологияларды қолдана отырып жасалынған ағылшын тіліне оқыту әдісі тиімді болса, оны кейіннен орта мектептерде қолдануға болады.
Зерттудің ғылыми жаңалығы: - Ағылшын тіліне мультимедиялық технологияларды қолдана отырып, оқытудың әдістемелік, ұйымдастырушылық, техникалық, психо-педагогикалық ерекшеліктері талданады.
Зерттеудің практикалық мәнділігі: Техникалық және кәсіптік орта білім беру оқу орындарының студенттері, мектеп мұғалімдеріне ұсынылады.
Зерттеу жұмысының құрылымы зерттеудің мақсаты мен міндеті арқылы анықталады. Зерттеу жұмысы кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттерден тұрады.
Зерттеу жұмысының апробациясы. Зерттеу жұмысы Астана қаласының №51 мектеп-гимназиясында жүргізілді.
Мультимедиялық оқыту технологиясын біз үш оқыту әдісі арқылы жүзеге асырамыз: интерактивті тақталарды қолдана отырып ағылшын тіліне оқыту әдісі, электронды оқулықтарды қолдана отырып ағылшын тіліне оқыту әдісі, компьютерлерді қолдана отырып ағылшын тіліне оқыту әдісі.
Осылардың негізінде мультимедиялық құралдардың көмегімен ағылшын тіліне оқытудың әдістемесі жасалынды.
Зерттеу жұмысы орта мектептің орта сатысындағы шет тіліне оқытудың жағдайларын ескере отырып жасалды. Онда жетінші сыныптың оқушылары қатысты. Ағылшын тілінің грамматикалық, сөйлеу, тыңдау жағына үйретудің тәжірибесін ұйымдастырудағы орта сатысында берілген сатының ерекшеліктері (оқушылардың жастық және жеке ерекшеліктері, оқытудың мақсаттары, оқыту сабақтарының саны), оқудағы мотивация, оқушылардың лингвистикалық дайындығының шет тілдік қызметті іске асырудағы деңгейі ескерілді.
Зерттеу жұмысы екі жетінші сыныптарында жүргізілді. Оқытушы грамматикалық-аудармалық жақтың жақтаушысы болып табылады және кез-келген жаңашылдық, соның ішінде мультимедиялық амал уақыттың босқа кетірілуі деп санайды. Ол өз практикасында мультимедиялық оқыту әдісін қолданбайды, материалды көп ретті қайталау жолымен және көптеген грамматикалық, тыңдау, оқылым жаттығуларды жетілдіреді.
1 Мультимедиялық құралдарды оқыту үрдісінде пайдаланудың теориялық негіздері
1.1 Мультимедиялық құралдар туралы жалпы түсінік, шығу және даму тарихы
Мультимедия деген термин алғашқы рет 1965 жылы пайда болды және ақпаратты ұсынудың әр түрлері мен әдістерінде қолданылатын сол уақыттағы театрланған шоулар үшін экстравагентті сипаттамаларда жетпісінші жылдардың соңына дейін белсенді қолданылған: слайдтар, кино, видео, аудио фрагменттер, жарықтық эффектілер мен жанды музыка. 70 жылдардың соңы мен 80 жылдардың басында мультимедия деп дыбыспен немесе жанды дауыспен ілесе жүретін бірнеше проекторлардан статикалық немесе динамикалық суреттерге негізделген түсініктерді айтатын.
Осылайша, мультимедия құралдары адам сезімдерінің бірнеше органдарына бірден әсер етті және әр түрлі формадағы ақпаратты білдіретін: визуалды, вербалды және аудиалды, бұл барынша терең эмоционалдық әсерді тудыратын, бұл өз кезегінде осы театралдық көріністердің түріне табыс пен танымалдылықты алып келді. Адам психикасының эмоционалдық саласына әсер ету мүмкіндігі оқытуда маңызды фактор болып табылады, өйткені білімдерді тиімді меңгерілуіне ықпал етеді. Келесі онжылдықтың аралығында мультимедия термині әр түрлі түсініктерден тұрды [1, б. 85].
Соңғы кездері мультимедия термині көп мағыналы бола түсті. SCALA мультимедиялық көріністік компаниясы заманауи мультимедия түсінігіне келесідей түсініктеме береді: Біздің кейбіреулеріміз мультимедиялық технологиялармен, соның ішінде кабельді телевидениені қолданады. Мультимедиялық желілер термині құндылығы миллион долларларға жететін, ірі корпорациялармен видео мәліметтер базасын, сондай-ақ жарнамалық сандық табло мен экрандарға қызмет ету үшін қолданылатын, қуатты басқару жүйесін сипаттауға қолданылады. 100 доллардан аз тұратын үй видеосын жөндеуге арналған компьютерлік бағдарламалар мультимедиялық технологиялар ретінде қолданыла алады. Мультимедияның техникалық құралдарына дыбыстық жазбалары бар суреттерді жеткізетін заманауи мобильді телефондарды жатқызуға болады. Мультимедия дамуын жалғастырып келеді және жаңа технологиялардың пайда болуы мен қолданылуына қарай жаңа түсініктерден тұратын болады [2, б. 54].
Мультимедиа (лат. Multum + Medium) терминін қазақ тіліне көптеген орталар деп аударуға болады (кейде көптеген таратушылар деп аударады).
Мультимедия түсінігін сипаттау үшін Жалпы орта білімдегі мультимедия-технологияларын қолдану кітабында сипатталғандарды жатқызуға болады:
Мультимедия - бұл:
- әр түрлі ақпараттарды өңдеу құралдарын жасауға, қызмет ету және қолдану тәртібін сипаттайтын технология;
- әр түрлі ақпараттарды жасау мен көрсету технологияларының негізінде жасалынған ақпараттық ресурс;
- әр түрлі ақпараттарды өңдеу мен көрсетумен байланысты қызмет ететін компьютерлік бағдарламалық қамтым;
- әр түрлі ақпараттармен жұмыс істеу мүмкін болатын компьютерлік аппараттық қамтым;
- дәстүрлі статикалық визуалды, динамикалық әр түрлі ақпараттарды біріктіретін ерекше ақпаратты жалпыландырушы түрі (сөйлеу, музыка, видео фрагменттер, анимация және т.б.) [3, б. 45].
30 жыл бұрын мультимедия консул жазба машинасымен шектелді, ол ол жай ғана басып қоймай, ұйықтап кеткен операторды мелодиялық әуенмен оята алатын. Бұдан кейірінек компьютерлер тұрмыстық аппаратураға дейін кішірейтілді, бұл оларды гараждар мен бөлмелерді жинауға мүмкіндік берді. Әуесқойлардың көбейіп кетуі мультимедияның дамуына серпін берді. Осы уақытта мультимедия термині пайда болды. Ол бейхабарлардың көздерінен зертхананы сақтайтын шымылдықтың қызметін атқарды. Технологиялардың саны артып келеді. Бластерлер, сиди ромдар және басқа эволюцияның жемістері, интернет, WWW, микроэлектроника пайда болады. Адамзат ақпараттық революцияны басынан өткізеді. Қоғамдық қажеттілік ақпаратты жеткізу мен көрсету құралдарында өмірге жаңа технологияны келтіретіндігінің куәгерлеріне айналамыз. Біздің күндерімізде бұл түсінік компьютерді кез-келген мәнмәтінінде алмастыра алады. Ағылшын тілінде В information appliance - " ақпараттық құралдар" жаңа термині әбден кірігіп кеткен.
Біздің мемлекетте мультимедияның дамуы басқаша қарқынға ие болды: Қазақстанда мультимедия жуықтап алғанда 80-ші жылдардың соңында пайда болды және ол үй компьютерлерінде қолданылмады, тек мамандармен қолданылған. Сондықтан сол кездердегі газет пен журналдардағы мақалаларда ол сирек айтылатын. Мультимедия деген сөз түсініксіздіктен немесе әзілдерден басқа ештеңе бермеді, Сіздерге қандай мультимедия! Мемлекетте не болып жатқанын көріңіздер! дейтін. Тек 1993 жылы бағыттың маңыздылығын көбісі түсіне бастады немесе түсінді, 90 жылдары мультимедияның атқаратын рөлін түсінді. Мультимедия сөзі біздің мемлекетте де бірден сәнді болды және барлық жаңа компандалар мен ұйымдар осы туды көтерді. Мультимедия соңғы өнімдері мен жүйелерін жасаушылардың жаңа ұйымдары пайда болды; осындай өнімдер мен жүйелерді тұтынушылар пайда болды. 1993 жылдың 25-26 ақпанында болған конференция Қазақстандағы мультимедияның маусымын ашты. 1994 жылды қазақстандық компьютерлік нарығындағы үй мультимедиясының бастауы деп атауға болады. Ал бүгінгі күндерде мультимедия кімде компьютер мен бағдарламалық қамтым болса, солардың барлығында дерлік бар [4, б. 65].
Мультимедия жүйелерінің пайда болуы, өз алдына, білім, компьютерлік тренинг сынды облыстарда, кәсіби қызметтің көптеген салаларында, компьютерлік ойындарда, өнерде, ғылымда және т.б. революциялық өзгерістерді туғызады.
Соңғы жылдарда жүрген мультимедияның дамуындағы секіріс ең алдымен техникалық және жүйелік құралдардың дамуымен қамтамасыздандырылған. Бұл ЖЭЕМ дамуындағы прогресс: бірден артқан жадтың көлемі, тез әрекет ету, графикалық мүмкіндіктер, сыртқы жадының сипаттамалары және видеотехника, лазерлі дискілердің - аналогтық және CD-ROM саласындағы жетістіктер және олардың жаппай ендірілуі. Мәліметтерді тез және тиімді сығуашу әдістерін жасап шығару да маңызды рөл ойнады.
Заманауи мультимедия ЖК белсенді стереофоникалық колонкалармен, микрофондармен және CD - ROM оптикалық компакт-дискілеріне арналған дисксалғышпен жиынтықталған. Сонымен бірге, компьютердің ішінде жаңа ЖК құрылғы - орнатылған күшейткіштерімен акустикалық колонкалар арқылы таза стереофоникалық дыбыстарды тыңдауға өтуге мүмкіндік беретін аудиоадаптер жасырылып орнатылған [5, б. 67].
Мультимедияға қатысты кейбір техникалық мәселелерді қарастырайық. Барлық негізгі мәселелер артатын себеп - әр түрлі мәліметтердің: сандық және аналогтық, жанды видео мен қозғалмайтын суреттер және т.б. ортақ өңделуі. Компьютерде барлық мәліметтер сандық формады сақталады, ал бұл кезде теле-, видео- және көптеген аудиоаппаратуралар ұқсас белгілеріне ие. Алайда компьютердің шығу құрылғылары - мониторлар мен динамикалар осыған ұқсас шығысқа ие. Сондықтан алғашқы мультимедия жүйелерін құрастырудың ең қарапайым және барынша арзан жолы компьютермен әр түрлі аппаратураның үйлестірілуінде, компьютерге осы құрылғыларды басқа мүмкіндіктерін беруде, компьютердің шығу белгілері мен видео-, аудио- құрылғыларының біріктірілуінде және олардың қалыпты ортақ жұмысын ұйымдастыруда болып табылады. Мультимедияның әрі қарайғы дамуы әр түрлі мәліметтердің сандық формада бір тасымалдау ортасында бір жүйенің шеңберінде жүреді.
Белгілердің ығыстырылуында негізгі проблемалар видео суреттермен пайда болады. Әлемдегі бар әр түрлі ТВ - стандарттар (NTSC, PAL, SECAM), әр түрлі мониторлар мен видеобақылағыштардың қолданылуы пайда болатын мәселелерді шешудегі әдістердің түрлілігін білдіреді. Алайда кез-келген жағдайда екі суреттердің синхронизациясы талап етіледі, оның қызметін генлок (genlock) құрылғысы атқарады. Оның көмегімен монитордың экранында компьютермен генерацияланған (анимацияланған немесе қозғалмайтын графика, мәтіндер, титрлер) суреттер мен жанды видео біріктіріле алынады. Егер тағы бір құрылғы -- кодер (encoder) қосатын болсақ, компьютерлік сурет ТВ-белгінің формасына түрленіп, видеожазбаға жазыла алынады. Мультимелия жүйелерін қолданудың мысалдарына айналған үстелдік видео-студиялар біріктірілген видео-компьютерлік клиптерді, видеофильмдерге арналған титрлерді жасауға мүмкіндік береді, кинофильмдерді жөндеу кезінде көмектеседі.
Мұндай түрдегі жүйелер ұқсас суреттің өзін қалайша бір өңдеуге немесе редакциялауға мүмкіндік бермейді. Ол мүмкін болуы үшін оны сандық түрге өткізіп, компьютердің жадына енгізу керек. Бұған басып алу тақталары қызмет етеді (capture board, frame grabbers). Осы сынды белгілерді сандық ету көптеген мәліметтердің массивтерін тудырады. Сандық етілген кадр жай графикалық редактордың көмегімен өзгертіле, редакциялана алынады, бөлшектері алынып немесе қосылып, түстері, масштабтары өзгертіліп, мозаика, инверсия және т.б. сынды арнайы эффектілер қосыла алынады. Тек рұқсат етілген шектерде ғана интерактивті экранды өңдеуге жол беріледі, ол берілген нақты видеоадаптермен қамтамасыз етіледі. Өңделген кадрлар қандай да бір графикалық форматта диске жазылып алынып, кейіннен компьютерлік анимация үшін шынайы қозғалмайтын фон ретінде қолданыла алынады. Алғашқы суреттің кадрлық өңделуі және шынайы сынды мультфильді жасауға видеопленкаға қайта жазылып алынуы мүмкін [6, б. 86].
Сандық түрдегі кадрлардың реттілігінің жазбасы компьютерден сыртқы жадының үлкен көлемдерін талап етеді: американдық NTSC ТВ - стандартындағы кадрлардың жиілігі -- 30 кадрс (PAL, SECAM -- 25 кадрс), толық түстік толық экранды видеоның бір секундын есінде сақтау үшін 20 - 30 Мбайт талап етіледі, ал сыйымдылығы 600 Мбайт болатын оптикалық диск суреттің бір минуттан кемін сыйдырады. Бірақ кадрлардың реттілігін есте сақтау жеткіліксіз, оны экранға сәйкес қарқынмен енгізу керек. Компьютердің экранына сандық етілген видеоны шығару үшін берілетін мәліметтердің көлемінің азайтылуына баруға тура келеді (кішкене терезедегі кішірейтілген суреттің шығарылуы, кадрлық ашылым жиілігінің төмендеуі, битпиксель сандарының азайтылуы), бұл өз кезегінде суреттің сапасының нашарлауына алып келеді.
Жады мен өткізу қабілеттерінің екі мәселесі де мәліметтердің сығылуашылу әдістерінің көмегімен шешіледі, олар ақпаратты жазбаның алдында сығуға, кейіннен шынайы уақыт тәртібінде экранға шығу кезінде санауға және ашуға мүмкіндік береді. Мультимедия - компьютерде дыбысты, ақпаратты, тұрақты және қозғалыстағы бейнелерді көрсету үшін жинақталған технология.
Мультимедия - екі жай сөзден тұратын күрделі сөз: мульти - көп, медиа - алып жүруші немесе тасымалдаушы. Осылайша, мультимедия те компьютерлік терминін көптеген тасымалдаушылар деп аударуға болады, яғни мультимедия ақпаратты (дыбыс, графика, анимация және т.б.) сақтаудың және көрсетудің көптеген амалдары дегенді білдіреді [7, б. 34].
Егер мультимедияны ақпаратты көрсетудің белгілі бір технологиясы деп айтар болсақ, екі аспектіні еске түсірген де жөн - құрылғылық немесе аспаптық және бағдарламалық.
Мультимедияның құрылғылық жағы қалыпты амалдармен де (графикалық, адаптер, монитор, дыбыс картасы, CD-ROM жетегі және т.б.), қосымша амалдармен де (бейнекарта телевизиялық кірушығумен, CD-R, CD-RW, DVD жетектері және т.б.) таныстырылуы мүмкін.
Мультимедияның бағдарламалық жағы қолданбалы бағдарлама және мамандандырылған бағдарлама деп бөлінеді. Қолданбалы бағдарлама - 1) пайдаланушының қолданбалы мәселелерді шешуге арналған бағдарламасы; жұмыс істеуші адамның нақты тапсырмасын орындайтын дестелік файлдағы бағдарлама. Әдетте, кеңірек айтылса, бұған командалық процессордан басқа бағдарламалардың барлығы жатады; нақты мағынада айтылса, оған мәтіндік процессорды, мәліметтер базасын, электрондық кестені және т.б. жатқызуға болады; 2) нақты есепті шығару үшін қолданылатын бағдарлама.
Мультимедия технологиясы күнделікті өмірімізге нық енді. Алайда, осындай қолданбалы бағдарламамен дұрыс жұмыс істеу үшін мультимедия мен компьютер де барлық талапқа сәйкес болуы тиіс [8, б. 93].
Мульмиедия - ақпаратты бейнелеудің ең жаңа түрі. Ол экранға түрлі түсті мәтіндік, дыбыстық мүмкіндіктерді біріктіре отыра шығып ЭЕМ-нің барлық жылжыту, сөйлеу беру жақтарын толық пайдаланды. Мұндай мүмкіндікті компьютердің қосымша дыбыстық құрылғысымен СД - RОМ дискісі бар және онда бейне фильмдерді, фонаграммаларды, түрлі-түсті гаммаларды көрсету жақтары толық қамтылған. Мультимедиялық компьютер фороаппараттарды, бейнемогнитафондарды, бейнекамереларды қосуға арналған арнаулы бейнелік суреттерді өңдегенде қажет болаы. Бірақ оның арзан тұратыны өз-өзіне белгілі.
ЭЕМ-ң мультимедиялық мүмкіндігі - ақпаратты бейнелеудің ең керек түрі. Ол экранға мәліметтерді түрлі-түстік мәтіндік, графикалық мүмкіндіктрді біріктіру.
DCI (дейплеймен басқару интерфейсі) - бұл дисплей драйвермен жұмыс атқаратын интерфейс. Оған сәйкес келетін драйверлер компьютерлік ойындар мен және толық экранды видео аппараттарды қосу туралы әр түрлі бағдарламалармен қолданды және тікелей экрандық буферді ақпараттарды жоғалтуға мүмкіндік береді.
Бұл интерфейс сонымен қатар казіргі видеокарталарда таралған ақпараттар қатарын қамтиды, оған қоса:
- Ақпараттық масштабтау. Егер осы мүмкіндік видеоаппарат арқылы орындалатын болса, ендеше көлемін өзгерту үшін орталық процессор ресурс қажет болмайды
- Видео аппаратты жақсы қабылдауды қамтамасыз ету үшін IUV-RQB түстерін қайта құру
- Екі есе буферлеу. Ол істерді өшеу кезінде экрандық буферлерді ақпараттық ауыстыру үшін қолданады.
- Асинхронды бейне. Екі есе буферлеумен бірге экрандық буферге ақпараттық шешімнің аса жылдамдығын қамтамасыз етеді.
- Қолданбалы мультимедиядық бағдарлама. Қолданбалы бөліміне мультимедиялық компьютердің қарапайым тұтынушысы қолданылатын мультимедиялық қосымшаларды жатқызамыз [9, б. 32].
- Компьютердің бағдарламалық бөлігі - ең жетілген компьютердің өзі бағдарламалық қамтамасыздандырусыз қызмет етпейді
Қазіргі мультимедиялық бағдарламалар түрлері.
Ең жетілген компьютердің өзі программалық қамсыздандырусыз қызмет етпейді. Сол себепті бұл бөлімді нақтырақ қарастырған жөн.
Операциялық жүйе
Операциялық жүйе - компьютердің барлық басты әрекеттерін (пернелер тақтасын, экранды, дискжетектерді пайдалануды), сондай-ақ қатар операциялық жүйенің басқаруымен іске қосылатын басқа бағдарламалар дың жұмысын басқаратын, көбінесе тұрақты сақтауыш құрылғыда тұратын, машиналық кодта жазылған бағдарлама.
MCI - Media Control Interface
MCI Windows 9x маңайында жұмыс атқаратын мультимедиялық қолданбалы бағдарламаларға әртүрлі құрылғыларды басқаратын аппаратты дербес интерфейстерді таныстырады. Берілген интерфейс өздеріне жіберілген MCI-командаларды (play, pause, stop және т.б.) интерпретациялайтын және орындайтын құрылғы драйверлер деңгейінде сүйемелденеді. MCI командасында көптеген мультимедиялық компьютерлер үшін базалық командалар жинағы бар [10, б. 43].
Компрессионды менеджерлер
Мультимедиялық ақпараттарды (кескін, анимация, дыбыс) сақтау үшін үлкен талап етіледі. Көптеген жағдайларда ақпараттар компрессирленген түрде сақталады. Егер құрылғы аппараттық түрде компрессия мен декомпрессияны ұстамаса, бұл мәселені арнайы компрессионды менеджерлер орындайды.
Кодек
Windows 9x аудио және видео ақпараттарды декомпрессия және компрессиялау үшін кодектермен қатар қойылады. Сонымен қатар қосымша кодектерді орнату мүмкін.
DСI - Display Control Interface
DСI (Display Control Interface - дисплеймен басқару интерфейсі) - бұл дисплей драйверімен жұмыс атқаратын интерфейс. Бұл Microsoft және Intel фирмаларымен бірлесе отырып құрастырылған. DCI - сәйкес келетін драйверлер компьютерлік ойындармен және толық экранды виде ақпараттарды қосу туралы әртүрлі бағдарламалармен қолданылады және тікелей экрандық буферден ақпарттарды жоғалтуға мүмкіндік береді. Бұл интерфейс сонымен қатар қазіргі видеокарталарда таралған аппараттар қатарын қамтиды, оған қоса:
- Ақпараттық масштабтау. Егер осы мүмкіндік видеапарат арқылы орындалатын болса, ендеше көлемін өзгерту үшін орталық процессор ресурсы қажет болмайды.
- Видеоақпаратты жақсы қабылдауды қамтамасыз ету үшін YUV-RGB түстерін қайта құру.
- Екі есе буферлеу. Ол беттерді өшіру кезінде экрандық буферлерді аппараттық ауыстыру үшін қолданылады.
- Асинхрондық бейне. Екі есе буферлеумен бірге экрандық буферге ақпараттар шешімінің аса жылдамдығын қамтамасыз етеді [11, б. 54].
Мультимедиялық қосымшалар құру технологиясы.
Мультимедия - компьютерде дыбысты,ақпаратты, тұрақты және қозғалыстағы бейнелерді көрсету үшін жинақталған технология. Яғни мультимедиялық ақпаратты сақтаудың және көрсетудің амалдары дегенді білдіреді. Егер мультимедияны ақпаратты көрсетудің белгілі бір технологиясы деп айтар болсақ,екі аспектіні еске түсірген де жөн - құрылғылық немесе аспаптық және бағдарламалық. Мультимедияның құрылғылық жағы қалыпты амалдармен де (графикалық, адаптер, монитор, дербес дыбыс картасы. СД - RОМ жетігі және т.б),қосымша амалдармен де,(бейнекарта телевизиялық кіру және шығумен, СDR, СД - РW, DVD жетектері және т.б.) таныстырылуы мүмкін.
Мультимедия технологиясы күнделікті өмірімізге нық енді. Алайда, осындай қолданбалы бағдарламамен дұрыс жұмыс істеу үшін мультимедия мен компьютер де барлық талапқа сәйкес болуы тиіс. Сонымен, мультимедиялық компьютер дегеніміз - бұл мультимедиялық барлық қолданбалы бағдарламалар өзінің барлық мүмкіндігін көрсете алатын компьютер түрі. Мультимедиялық компьютер көп нәрсенені жасай білуі керек: монитор экранында графикалық және бейне ақпараттарды, анимацияны көрсете білуі керек. Дыбыстық, музыка, соның ішінде компакт дискілердегі музыка сүйемдеуі жоғарғы деңгейде болуы шарт. Мультимедиялық компьютердің аппараттық бөлігі.
Қосымша құрылғылары (қалыпты құрылғылыр)
- DVD жетегі
- модем
- телевизиялық тюнер
Модем - жай телефон арналары арқылы интернетке қосылып, онымен мәлімет алмасу мүмкіндігін береді. Модем деген сөз осы құрылғының қызметіне байланысты шыққан, ол модулятор, демодулятор сөздерінің қысқаша түрі. Модем дербес компьютерден шыққан сандық сигналдарды жалпы телефон арналары арқылы тасымалданатын анологтық сигналдарға түрлендіреді. Ал екінші модем қабылданған сигналдарды қайтадан сандық формаға ауыстырады.
Мультимедиялық компьютер дегеніміз - бұл мультимедиялық барлық қолданбалы бағдарламалар өзінің барлық мүмкіндігін көрсете алатын компьютер түрі. Мультимедиялық компьютер көп нәрсені жасай білу керек: монитор экранында графикалық және бейне ақпараттарды, анимацияны көрсете білуі керек, дыбыстық , музыка, соның ішінде компакт-дискілердегі музыка сөйемелдеуі жоғары деңгейде болуы шарт [12, б. 56].
Мультимедияның бағдарламалық жағы қолданбалы бағдарлама жəне мамандандырылған бағдарлама деп бөлінеді. Қолданбалы бағдарлама - 1) пайдаланушының қолданбалы мəселелерді шешуге арналған бағдарламасы; жұмыс істеуші адамның нақты тапсырмасын орындайтын дестелік файлдағы бағдарлама. Əдетте, кеңірек айтылса, бұған командалық процессордан басқа бағдарламалардың барлығы жатады; нақты мағынада айтылса, оған мəтіндік процессорды, мəліметтер базасын, электрондық кестені жəне т.б. жатқызуға болады; 2) нақты есепті шығару үшін қолданылатын бағдарлама. Ал, мамандандырылған бағдарлама категориясы мультимедиялық компьютердің аппараттық бөлігі. Əдетте, жинақталған мультимедиялық компьютер ұғымының құрамы ретінде мыналар түсінеді:
- Қоректендіру блогының корпусы - Жүйелік (аналық) тақша - Орталық процессор - Оперативті жад - Бейнеадаптер - Монитор - Қатты дискіде жинақтауыш - Пернетақта - Тінтуір - CD-ROM диск жетегі
- Иілгіш дискілердің диск жетегі - Дыбыстық карта
Қосымша құрылғылары (көптеген елдерде қалыпты құрылғылар):
- DVD диск жетегі
- Модем
- Телевизиялық тюнер
Қазіргі мультимедиялық технологияларды пайдаланып құжаттарды құру.
Жаңа бағдарламалар дың көбі, Windowsта жұмыс істейтін мультимедиялық болып келеді. Бұндай бағдарламалар видеоролик, мультипликация, музыканы орнату. Мультимедиялық бағдарламаны ң жай мысалдарына және оқитын бағдарламалар жатады [13, б. 56].
Delphi-дің бағдарламалауға қосатын екі компоненті бар, олармен мультимедиялық бағдарлама құруға болады: Animate қарапайым анимация шығарады. (Қолданушы файлды көшірген кездегідей)
Медиа плейер күрделі есептерді шығаруға мүмкіндік береді. Мысалы, видеоролик, дыбыс шығару.
Аnimate компоненті
Анимейт к. Win 32 тақтасында орналасқан, жай анимацияны көрсетеді, оның кадрлары AVI файлында орналасқан. Анимация АВИ файлында орналаспаса да ол дыбыстық әсерлерімен бірге болады. Анимация тек қана сурет көрсетеді. Толық дыбыспен көрсету үшін оны медиа плейер компонентіне құру қажет. Анимейт компоненті формаға жай түрде қосылады. Компонентті формаға қосқаннан кейін оның құрамын орнату керек.
Button 1 батырмасы процесті иннициализациялау, анимацияны көрсету және тоқтату үшін қолданылады.
Үзіліссіз анимацияны көрсету, Onclic командасы, ол пуск батырмасында орналасқан, ол актив құрамында true яғни ақиқат болуы керек. Осы процедура Баттон 1де Пускты стопқа ауыстырады. Анимацияны көрсету режимі Radio Button 1 & 2 қосқыштары арқылы орындалады [14, б. 56].
Onclic Eneblad құрамында блок қояды немесе батырмаларды қосады. Анимацияны көрсету активациясы келесі Баттон 2ге және Buttons кадрына өту үзіліссіз көрсету кезінде оnclic процедурасының стоп (Button) False құрамын Aktive қосу кезінде анимациясыз көрсетілуі тоқтатылады.
1.2 Мультимедиялық құралдардың түрлері және оқытуда қолдану ерекшеліктері
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Болашақтың іргесін бірге қалаймыз атты 2011 жылғы Қазақстан халқына Жолдауында Біз білім беруді жаңғыртуды одан әрі жалғастыруға тиіспіз. Бүгінде мектептерді компьютерлендіру толықтай аяқталды. Орта білім берудің 12 жылдық моделі енгізілуде. Өмір бойы білім алу әрбір қазақстандықтың жеке кредосына айналуы тиіс делінген.
Қазіргі кезеңде ғылыми - техникалық прогрессті жеделдетудің ең маңызды шарттарының бірі адам қарекетінің барша саласында жетілдірілген әмбебап есептеу техникаларын, компьютерлерді және мультимедиялық оқу құралдарын қолдану басым болып отыр. Осыған байланысты компьютер есептегіш машиналарды қолдану саласының кеңеюі, болашақта әрбір адамнан жеке компьютермен жұмыс жасай білуді талап етеді. Сондықтан, мектеп оқушыларының оқу орны қазіргі заманғы әмбебап компьютерді пайдалану үшін қажет біліммен, машиналармен және дағдылармен қаруланып, күнделікті өмірде компьютерді кеңінен пайдалануға және мақсатты бағдарламалар құрып, жұмыс істеп үйренуі тиіс [15, б. 45].
Мультимедиялық технологиялар - бейнелік және аудиоэффектілік әртүрлі мульти-бағдарламалық мүмкіндіктерді интерактивті бағдарламалық жабдықтардың басқаруымен орындай алатын электрондық құжаттарды дайындау тәсілі.
Ағылшын тілінің жаңа материалды меңгеру сабағында, жазбаша жұмыстарды орындауда, аудио мен видео жазбаларды тыңдау,оқу сабақтарында, тақырып пен тарауды оқуды аяқтау кезіндегі қайталау сабақтарында, білімді тексеру сабақтарында мультимедиялық қондырғылар кеңінен қолданыс таба алады.
Сонымен қатар, соңғы жылдары әдістемеге енгізілген сабақтарды компьютер арқылы модельдеудің танып білуіне, оның қолданылу деңгейін біліп жұмыс істеуінің маңызы зор болып отыр. Сондықтан, біз өзіміз құрған жүйеміздің бір элементі етіп компьютерлік виртуальды саяхат сабақтарын аламыз.
Қазіргі кездегі компьютерлік және инновациялық мультимедиялық технологиялар оқу үрдісін толықтыруға мүмкіндік жасайды. Көп жағдайда, кейбір шет тіліндегі құбылыстар мен көріністерді мектеп жағдайында көрсету мүмкін емес, сонымен оқытудың бейне - мультимедиялық бағдарламаларының көрсететін көмегі өте зор. Бірақ, мұндай бағдарламалардың рөлін көтеріп жіберуге болмайды. Себебі, ешқандай нәрсе нақты шет елде болудың тәжірибесін алмастыра алмайды, яғни, ол жерде зерттеуші шет елдік ортада болатын құбылыстарды "виртуальды нақтылықта емес" жағдайды көреді [16, б. 34].
Біріншіден, жаңа материалды түсіндіру барысында демонстрациялық үлгілерді көрсетуге болады. Осындай демонстрациялар өте көрнекі және оқушылардың тақырыпты түсінуіне ғылыми дүниетанымының оянуын жақсартады да, олардың пәнге деген қызығушылығын тудырады. Демонстрациялардың кәдімгі бейне - оқу фильмдерден артықшылығы, мұғалім бағдарламаның параметрлерін өзгерте отырып, оқушылардың "Егер былай болса, қалай болады?" деген сұрағына, "ал ендеше көрейік..." деп жауап бере алады.
Екіншіден, бағдарламаны ағылшын тілінде сөйлеу практикумы ретінде қолдануға болады. Бұл сабақтарды компыютерлік сыныпта өткізген дұрыс. Бұл жағдайда әрбір оқушы зертханалық жұмысты жеке, өз бетімен орындайды. Осындай зертханалық практикумдарға оқушылар алдын - ала теориялық дайындықпен келуі, олардың эксперименттік қондырғылармен саналы түрде жұмыс істеуіне және олардың пәнді тереңірек түсінуіне әсерін тигізеді [17, б. 105].
Үшіншіден, бұл бағдарламаны эксперименттік бейне - мультимедиялық саяхаттарды жүргізуде пайдалануға болады.
Төртіншіден, осы бағдарламаның негізінде жобалар мен зерттеу жұмыстарын жүргізуге болады. Бағдарлама теориясы мектеп бағдарламасының аумағынан шығатын күрделі ағылшын тіліндегі үдерістер мен құбылыстарды зерттеуге мүмкіндік береді.
Бесіншіден, дайын бағдарламаны пайдаланып, оқушылар білімін тексеретін тест сұрақтарын көрнекі түрде оқушылардың ағылшын тілдік дүниетанымын тудыратындай етіп дайындауға болады [18, б. 43].
Оқу телехабарлары ғылым мен техниканың, өнер мен әдебиеттің, саясат пен экономиканың, дін мен әлем проблемаларының дамуы, байланыстары, медиафорум арнайы жедел түсінікті, көрнекті, ақпараттар жүйелі жеткізіліп, интернеттен қажетті мәліметтер алынып, талданып ұтымды оқу материалдарын толықтыру шығармашылықты туындатады. Ізденіс пен тәжірибе, озық технологиялар мен инновациялар толықтырып қарқынды оқытуға жеткізеді. Оқу телехабарларын мынадай жағдайларда пайдалану тиімділігі артып, өз нәтижелерін береді:
- өте күрделі тақырыпты зерделеуде, әсіресе көрнектілік аса қажет болатын тақырыпты түсіндіруде, мұғалімге арнайы телеоқытушының іс - тәжірибесі көмектесе алады;
- оқу бағдарламасына байланысты нысандарға тікелей қатысты, мазмұнды мәселеге орай телетопсеруен жасау мәнді;
- оқу бағдарламасының мазмұнына сай, тікелей үдеріс, құбылыс, мәтінге байланысты ақпараттар көріністері, сөйлемдері, ағылшын тілінде қысқа, нақты баяндалуымен ғана тиімді;
- мультимедиялық арнаулы бағдарлама жан - жақты қарастырылып, тікелей оқу - тәрбие үрдісіне сәйкестірілген соң оның берері мол;
- арнаулы оқу үрдісіне, нақты тақырыпқа, қатысты лайықталған электронды оқу құралының мәні еселеп артуда, оны тираждау ерекше мәнді, әсіресе компьютерлендіру, соңғы техникамен жарақтандыру, жабдықтау және қазіргі формациядағы мамандардың біліктілік жаңа белеске көтереді, басты ерекшелігі заман талабына лайықты болуына ұмтылысын қажет етеді [19, б. 78].
Мультимедиялық оқыту материалдары типтік бағдарламаларға тікелей сай шығарылып, нақты оқу орындарының түрлеріне қатысты шығарылып, қолданылуда оның болашағы үлкен. Теориялық оқу материалдарын баяндау үшін арнайы тәжірибе даярланады, оның қойылу мақсаты, көрсетуде қолданылатын жабдықтар, тәжірибенің қойылуы, тәуелділік, заңдылық анықталып үдеріс, құбылыс, эффект нақты баяндалып, теңдік шығарылады. Оны оқу құралынан схема түрінде көруге болады. Мысалы, ағылшын тілі пәнінің хрестоматиясынан, анықтамалардан, энциклопедиядан, ғылыми - көпшілік журнал, әдебиеттерден алынған үзінді нақты, дәлме - дәл берілуі - жазылуы - бейнеленуімен мәні артады.
Мультимедиялық бағдарлама жасау оны типтік бағдарламаға нақты сәйкестендіру, көлемін шамалау, мазмұндылығын арттыру, қажетті мәліметтерді іріктеп алу, арнайы тәжірибелерден өткізіп, қазіргі кезеңмен ұтымды байланыстыру, мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты, үлттық бірыңғай тесті талаптарына лайықтап, бәсекелестікке барынша қабілетті білім негіздерін беруге жеткізуге, қарқынды оқытуға ықпалын арттырады [20, б. 74].
Оқыту үрдісін жетілдіруге қатысты ғылыми - зерттеу жұмыстарын зерделеп, талдау негізінде оқытудың техникалық құралдарына байланысты мультимедиялық технологияның даму тенденцияларын келесі кезеңдерге бөлуге болады:
1. Ұйымдастырушылық (1900 - 1930 ж.ж)
2. Эмпирикалық (1930 - 1950 ж.ж.)
3. Әдістемелік (1950 - 1965 ж.ж.)
4. Ғылыми - зерттеу кезеңі (1965 - 1980 ж.ж.)
5. Бағдарламалап оқыту әдісін пайдалаігу кезеңі (1980 - 1990 ж.ж.)
6. Кешендік (1990 - 1995 ж.ж.)
7. Компьютерлік технологияларды оқыту үрдісіне енгізу кезеңі (1995 - 2000 ж.ж.)
8. Мультимедиялық оқыту технологияларды, коммуникациялық құралдарды оқыту үрдісіне енгізу кезеңі (2000 - 2015 ж.ж.) [22, б. 76]
Қазіргі кезеңде мультимедиялық оқыту технологиялары зерделеніп, электрондық оқыту құралдары, электронды оқыту әдістемелік құралдарын ЖОО ғалымдары игеру, меңгеру, пайдалану оларды талдаулар арқылы жобалаулар жасап, құрылымын өздері құрастырып, пікір алысып, ұсыныстар мен ой бөлісулер, конференциялар, семинарлар арқылы іс - тәжірибеден өткізуде.
Оқу - тәрбие үрдісіне теориялық, іс - тәжірибелік талдаулар, оның тарихына пайымдаулар, ғалымдардың ойлары, әдіскер, практик мамандардың пікірлері, озық, тиімді, оңтайлы ықпалдар, нәтижелер келесі тұжырымдама жасауға жеткізеді:
- оқытудың техникалық құралдары - пассивті оқыту құралдары;
- компьютерлік технологиялар - активті оқыту құралдары;
- мультимедиялық технологиялар - интерактивті оқыту құралдары деп үш топқа бөлуге негіздеме береді [23, б. 56].
Пассивті оқытудың техникалық құралдары алдын - ала даярланған, бағдарламаға, күнтізбелік тақырыптық жоспарға тікелей қатысты, мазмұны сай келетін, мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты, ұлттық бірыңғай тесті, мемлекеттік аралық бақылауға сәйкес мазмұндағы оқу - ақпараттық материалдарды мұғалім ұсынуға мүмкіндік беретін оқыту құралдары.
Активті оқытудың техникалық құралдары алдын - ала даярланған оқу материалдарын кері байланысқа, сұрақ - жауаптарға, бағдарламаға қатысты өзі ізденіп жауап беру, ойластыру, жауаптарын байқаудан өткізу - шәкірттің белсенділігімен жүзеге асырылатын оқыту құралдары [24, б. 69].
1.3 Шетел тілін оқытуда мультимедиялық құралдарын қолдану
Ең жаңа мультимедиялық технологиялардың әлемі біздің өмірімізді жаулап алуда. Соңғы кездері жаңа мультимедиялық технологиялардың ағылшын тілін оқыту процесінде белсенді енгізілуі жүргізілуде (Lingvo 12 электрондық сөздігінде мынадай анықтама береді: MULTIMEDIA - көп нұсқалы орта, яғни тек ақпаратпен танысу мүмкіндігімен бірге, дыбыспен, видеофрагментімен және мультипликациясымен мәтіндік-графикалық ақпаратты береді). Орта оқу орындарын кейіннен интернет желілеріне қосылумен компьютерлермен жабдықтауына негізгі тірек беріледі. Жыл өткен сайын ұмтылысты болып келеді, өйткені қазақстандық үкіметпен үкіметтің тиімділігін арттыру мақсатында білім жүйесін реформалаудың мақсаты қойылған болатын. Сондықтан көбінесе мультимедиялық технологияларды ағылшын тіліне оқыту процесінде қолдану мәселесі талқыланып келуде. Олардың ағылшын тілі сабағында қолданылуы барлық жастағы оқушылардың құлшынысы мен танымдық белсенділігін арттырады, олардың көзқарасын кеңейтеді. Жаңа талаптарға сәйкес, оқушы мультимедиялық технологияларды қолдану қабілеттерін тілдік және елтанушылық білімдерді кеңейту үшін білуі керек. Бұл міндетті орындау компьютерді және компьютерлік бағдарламаларды қолданусыз мүмкін емес, олар қазіргі тіл білімінің бөлінбейтін бөлшегі болып табылады [25, б. 74].
Берілген міндетті жүзеге асыру үшін ағылшын тіліне оқыту процесіндегі мультимедиялық технологияларды қолданудың әдістемелік негізделгендігі мен тиімділігінің мәселесі тұрады. Ағылшын тілі пәнінің мұғалімі сабақ жоспарын құрып жатқанда ол multimedia бағдарламаларының тиімді оқыту құралы ретінде тек егер ол олар туралы нақты түсініктерге ие болғанда және ағылшын тіліне оқыту процесінде қандай педагогикалық технологиялар мультимедияны қолданумен үйлесе алатындығын білгенде ғана жасай алады [26, б. 50].
Бағдарламаны дұрыс таңдағанда және онымен жұмыс жүргізудің сауатты әдістемесінде мультимедиялық технологиялар оқытушының сенімді серігіне айнала алады, өйткені оларды қолдану кезінде мыналар жүзеге асырылады:
- білім сапасының тиімділігінің жақсартылуы;
- оқытудың заманауи мақсаттарына бағыт алу;
- әр түрлі қызмет түрлеріне өзара байланысқан оқытудың қолданылуы;
- жұмысты тез, бірақ бағасыз бақылануы;
- көрнекілік сапасының жоғарылатылуы;
- сабақтарға арналған негізгі және қосымша материалды таба алу мүмкіндігі;
- елтанушылық аспектіні қолдану;
- оқушының оқытылуына танымдылық белсенділігінің жоғарылатылуы [27, б. 69].
Ағылшын тілі сабағында жеке компьютермен жұмыс істеудің негізгі түрлерін екі топқа бөліп қарастыруға болады: CD оқыту мен танымдық бағдарламаларды қолдану және әр түрлі қосымшаларда оқытушының өзімен кейіннен сабақтарда материалдарды түсіндіру кезінде немесе өңдеу мен тексеру кезіндегі қолданылатын бағдарламаларды жасау.
Өзіміздің сабақтарымызда біз тек орта сыныптарда ғана емес, сондай-ақ бастауыш сыныптарында да мультимедиялық бағдарламаларды қолданамыз. CD мультимедиялық бағдарламаларды қолдану кезінде біз негізгі ғылыми-әдістемелік принциптерге сүйенеміз: коммуникативтілік, көрнекілік, жекешелендіру. Екінші сыныптың оқушылары компьютерлермен танысады, кейін біртіндеп екінші жартыжылдықтан бастап компьютерлік бағдарламалармен жұмыс істеуге үйренеді [28, б. 94].
Жиі ағылшын тілі сабақтарында әр түрлі тақырыптар бойынша оқушыларды ауызша сөйлеуге үйрету процесі қызықсыз болады. Компьютерді қолданумен бірге өткізілетін жұмыстарда мұндай болмайды, өйткені сабаққа қажетті көрнекілік пен мониторлардағы жағдайлар шынайы болып келеді - суреттер қозғалады, ағылшынша сөйлейді, сұрақтар қояды және т.б. Кейбір оқытушылар былайша сұрақ қояды: сабақ бұл кезде шығармашылық жұмыстан көңіл көтеретін ойынға айналып кетпейді ме? Толық сеніммен, жоқ дей аламыз, өйткені компьютермен жұмыс кезінде жақсы баға алу үшін оқушыға шығармашылық жұмыс істеуге тура келеді, бұл кезде оқытушыға қажетті электрондық оқулықтарды алуға және олар бойынша қажетті жағдайларды таңдауға, сондай-ақ қосымша сұрақтар мен тестілерді дайындап, оларды барлық компьютерлерге аударуға тура келеді. Белгілі бір сәтте сабақ үстінде оқушылар компьютерлерге отырып, Менің құжаттарым дегенде қажетті папканы ашып, тыңдау немесе оқу бойынша тестіні орындай алады. Бұл үлкен еңбек, бірақ ол өзін ақтайды - танымның қуанышы ойлаудың дамуымен бірге инициативалық тілдің дамуына алып келеді.
Мультимедиялық технологияларды ағылшын тілі сабағында қолдану барлық мәселелерді шеше алады деп айта алмаймыз, бірақ олар біршама кем болушы еді. Біздің тәжірибе көрсеткендей, мультимедиялық бағдарламаларды ендірілуі нақты жағымды нәтижелерді бере алады
- multimedia-технологиялары оқыту процесін жеделдетеді;
- материалды меңгеру сапасын жақсартады;
- оқушылардың пәнге деген қызығушылығының артуына ықпал етеді;
- оқытудың интерактивтілігін қамтамасыз етеді;
- ойлаудың әр түрлі жеке әдістерін және оқушылардың оқыту стильдерін қолданумен дифференциалдық оқытуды ұйымдастыруға мүмкіндік береді;
- бағалаудың субъектілігінен құтылуға мүмкіндік береді [29, б. 84];
- жүйелік ойлауды дамытады, фактілерді талдауға, сәйкестендіруге және жалпылауға үйретеді;
- оқушылардың дербестегін жоғарылатады;
- алынған мәліметтер күнделікті өмірде белсенді түрде қолданылады (ағылшын тілінде сөйлеседі, әндерді, мультфильмдердегі және кинофильмдердегі әртістердің диалогтарын аударады);
- оқытушылардың өздерімен жасалынатын бағдарламалар қандай да бір абстрактілі оқушыға емес, оқытушы үйрететін нақты балаларға есептелінген.
Әр баланың ішкі мотиві бар, ол танымдық қызметке бағытталған. Біздің міндетіміз - осы мотивтің дамуына барынша ықпал етіп, оның өшіп қалуына мүмкіндік бермеу [30, б. 56].
Қазіргі кезде заманауи мультимедиялық оқулықтардың түрлері бар, онда барлық жастағы оқушылар үшін және әр түрлі білім деңгейіндегі жаттығуларды табуға болады.
Кесте 1. Мультимедиялық оқулықтарды қолданумен ағылшын тіліне тиімді оқыту
Тілдік қабілеттері мен дағдылары
Мултимедиялық оқулықтардың атаулары
Фонетикаға оқыту
Илона Давыдованың экспресс-әдісі, English for beginners, 5 сынып ағылшын тілі дәрумендік курс, Alik-2, Talk now! -1
Лексикаға оқыту
OSCAR'S WORD BANK, Бір-екі-үшке ағылшын тілі, WayAhead-1,2, Іскерлік ағылшын тілі, Talk now! -1
Грамматикаға оқыту
Irregulars, Tempo-2, Children's Encyclopedia 2004 from Encyclopedia Britannica, WayAhead-1, 2, Talk now! -2
Тыңдауға үйрету
Балаларға арналған көңілді ағылшын тілі, 8 сынып ағылшын тілі дәрумендік курс, Жетістікке жетудің ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz