ҚР атқарушы билік органдарының жүйесі. Шетел мемлекеттерінің заңнамасымен салыстырмалы анализ

Кіріспе 3
1 Атқарушы билік органының түсінігі 5
2 Атқарушы билік органдары қызметінің қағидаттары 6
3 Атқарушы билік органдарының түрлері 7
4 Шетел мемлекеттеріндегі атқарушы билік органдары 9
Қорытынды 15
Қолданылған әдебиеттер тізімі 17

Зерттеу жұмысының өзектілігі. Бүгінгі әлем шапшаң қарқынмен қарқынмен өзгеруде, ғаламдану мен ақпараттық технологиялар дәуірі, күн өткен сайын күш алып барады. Соған сәйкес жаңа яғни бұрын сирек кездесетін қылмыстар орын алуда. Бірақ қылмыстың аты-қылмыс болғандықтан бұл жерде қоғамға қауіптілік немесе құқыққа қайшылық бар. Қазақстан өзінің экономикалық әлеуметін нығайтып, әлемде орнын нақтылауда. Қазақстан құқықтық мемлекет құру жолында.
Атқарушы билік органдары – мемлекеттік биліктің осы тармағын жүзеге асыратын негізгі субьект. Онсыз мемлекеттік – басқарушылық қызметті іс жүзінде жүзеге асыру, әкімшілік-құқықтық қатынастардың пайда болуы мүмкін емес. Бұл сияқты құқықтық қатынастардың өзге қатысушыларының әкімшілік-құқыктық мәртебесі көпшілігінде нақ осындай мемлекеттік органдардың қызмет аясында шындыққа айналады. Бұл зерттеу жұмысының өзектілігін айқындайды.
Атқарушы билік органының ұғымы белгілі бір дәрежеде ұйымы деген ұғымнан туындайды, ол тар мағынада бірлескен қызметтің қандай да болмасын түрін жүзеге асыру үшін құрылатын және осы мақсат үшін ең аз дәрежеде болса да адамдар ұжымының рәсімделген жекелеген бастауыш ұйымын білдіреді. Кең мағынада ол осындай бастауыш ұйымдардың жиынтығын білдіреді.
Ұйымдарды мемлекеттік және мемлекеттік емес сипатына қарай ажырату алынған. Біріншілері ресми түрде мемлекетпен рәсімделеді. Екіншілері олардың мүшелерінің еркімен рәсімделеді /мысалы, партия/.
Мемлекеттік ұйымдардың тобына мемлекеттік кәсіпорындар, мемлекеттік мекемелер және, соңында, мемлекеттік органдар енлзіледі. Бұл кәсіпорындар мен мекемелерді біріктіретін ортақ белгі мынаған салды. Кәсіпорындар мен мекемелердің ішінде басқару сипаты бар функцияларды тиісті ұжым емес, оның басшылары, яғный әкімшілігі жүзеге асырады.
Атқарушы билік органдары өзінің қызметін заңға тәуелді негізде атқарады. Бұл - мемлекеттік - басқарушылық кызметтің негізгі базасы заң екендігін білдіреді оның субъектілері осы мемлекеттік органдар болып табылады.
Зерттеу жұмысының мақсаты: Қазақстан Республикасының атқарушы билік органдарының жүйесіне талдай жасай отырып, шет елдік басқару жүйесімен салыстыру.
Осы орайда келесідей міндеттемелер туындайды:
- Қазақстан Республикасының атқарушы билік органдарын ұйымдастыру мен қызметінің қағидаларын қарастыру;
- Қазақстан Республикасының атқарушы билік органдарының жүйесін шет елдік жүйемен салыстыру.

1. Таранов А.А. Қазақстан Республикасының әкімшілік құқығы. Академиялық курс. – Алматы, 2013, 256 б.
2. Братусь С.К. Юридическая ответственность и законность. – М.: 2014, Москва, 325 с.
3. А.Г.Диденко. Гражданское законодательство Республики Казахстан: Статьи, комментарии, практика. Выпуск 11-Алматы ТОО "Баспа", 2011г. 358 с.
4. Н. Победоносцев. Курс гражданского права. Первая часть. Вотчинные права. СПб., 2006. С. 585.
5. А.Г.Диденко. Гражданское законодательство Республики Казахстан: Статьи, комментарии, практики. Выпуск 11-Алматы ТОО "Баспа", 2011 г. 358 с.
6. Гражданское право.Том І. М.К.Сулейменов.Ю.Г, Басин Алматы, 2010г. 258 с.
7. Сүлейменов М.К. Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы Жоғарғы оқу орнына арналған 2005 ж. 325 б.
8. С. Тұрсынов, Т.Әбішов «Қазақстан Республикасынындағы Адам Құқықтарының Ахаулы Туралы Базалық Баяндама» Астана 2007ж. 125 б.
9. Гражданское право. Том I. М.К.Сулейменов. Ю.Г. Басин А., 2000г. 215 с.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: ҚР атқарушы билік органдарының жүйесі. Шетел мемлекеттерінің заңнамасымен салыстырмалы анализ

Орындаған: _____ топ студенті
___________________________

Жетекші:
____________________________

Қарағанды 2015
МАЗМҰНЫ

Кіріспе 3
1 Атқарушы билік органының түсінігі 5
2 Атқарушы билік органдары қызметінің қағидаттары 6
3 Атқарушы билік органдарының түрлері 7
4 Шетел мемлекеттеріндегі атқарушы билік органдары 9
Қорытынды 15
Қолданылған әдебиеттер тізімі 17

Кіріспе

Зерттеу жұмысының өзектілігі. Бүгінгі әлем шапшаң қарқынмен қарқынмен өзгеруде, ғаламдану мен ақпараттық технологиялар дәуірі, күн өткен сайын күш алып барады. Соған сәйкес жаңа яғни бұрын сирек кездесетін қылмыстар орын алуда. Бірақ қылмыстың аты-қылмыс болғандықтан бұл жерде қоғамға қауіптілік немесе құқыққа қайшылық бар. Қазақстан өзінің экономикалық әлеуметін нығайтып, әлемде орнын нақтылауда. Қазақстан құқықтық мемлекет құру жолында.
Атқарушы билік органдары - мемлекеттік биліктің осы тармағын жүзеге асыратын негізгі субьект. Онсыз мемлекеттік - басқарушылық қызметті іс жүзінде жүзеге асыру, әкімшілік-құқықтық қатынастардың пайда болуы мүмкін емес. Бұл сияқты құқықтық қатынастардың өзге қатысушыларының әкімшілік-құқыктық мәртебесі көпшілігінде нақ осындай мемлекеттік органдардың қызмет аясында шындыққа айналады. Бұл зерттеу жұмысының өзектілігін айқындайды.
Атқарушы билік органының ұғымы белгілі бір дәрежеде ұйымы деген ұғымнан туындайды, ол тар мағынада бірлескен қызметтің қандай да болмасын түрін жүзеге асыру үшін құрылатын және осы мақсат үшін ең аз дәрежеде болса да адамдар ұжымының рәсімделген жекелеген бастауыш ұйымын білдіреді. Кең мағынада ол осындай бастауыш ұйымдардың жиынтығын білдіреді.
Ұйымдарды мемлекеттік және мемлекеттік емес сипатына қарай ажырату алынған. Біріншілері ресми түрде мемлекетпен рәсімделеді. Екіншілері олардың мүшелерінің еркімен рәсімделеді мысалы, партия.
Мемлекеттік ұйымдардың тобына мемлекеттік кәсіпорындар, мемлекеттік мекемелер және, соңында, мемлекеттік органдар енлзіледі. Бұл кәсіпорындар мен мекемелерді біріктіретін ортақ белгі мынаған салды. Кәсіпорындар мен мекемелердің ішінде басқару сипаты бар функцияларды тиісті ұжым емес, оның басшылары, яғный әкімшілігі жүзеге асырады.
Атқарушы билік органдары өзінің қызметін заңға тәуелді негізде атқарады. Бұл - мемлекеттік - басқарушылық кызметтің негізгі базасы заң екендігін білдіреді оның субъектілері осы мемлекеттік органдар болып табылады.
Зерттеу жұмысының мақсаты: Қазақстан Республикасының атқарушы билік органдарының жүйесіне талдай жасай отырып, шет елдік басқару жүйесімен салыстыру.
Осы орайда келесідей міндеттемелер туындайды:
- Қазақстан Республикасының атқарушы билік органдарын ұйымдастыру мен қызметінің қағидаларын қарастыру;
- Қазақстан Республикасының атқарушы билік органдарының жүйесін шет елдік жүйемен салыстыру.

1 Атқарушы билік органының түсінігі

Атқарушы билік органының ұғымы белгілі бір шамада ұйым деген ұғымнан туындайды, ол тар мағынада қандай да бір бірлескен қызметті жүзеге асыру үшін құрылатын және осы мақсат үшін аз дәрежеде болса да рәсімделген адамдар ұжымының жекелеген бөлігін білдіреді. Атқарушы билік органы - мемлекеттік биліктің атқарушы билік тармағын жүзеге асыратын негізгі субъект. Онсыз мемлекеттік басқарушылық қызметті жүзеге асыру, әкімшілік құқықтық қатынастардың пайда болуы мүмкін емес. Бұл сияқты құқықтық-қатынастардың өзге де қатысушыларының әкімшілік құқықтық мәртебесі көрінісе атқарушы билік органдарының қызметінің аясында шындыққа айналады. Сондықтан олардың әкімшілік құқықтық мәртебесін жан-жақты қарау қажет.
Жалпы атқарушы билік мемлекеттік биліктің бір тармағы болып табылады. Атқарушы билік - бұл заң күшіндегі реттеу өкілеттілігін, сыртқы саяси өкілдіктердің өкілеттіліктерін, әртүрлі бақылау түрлерін жүзеге асыру бойынша өкілеттіліктерді қоса алғандағы мемлекеттік істерді басқару бойынша өкілеттіліктердің жиынтығы.
Ұйымдардың мемлекеттік және мемлекеттік емес сипаты бар түрлері ажыратылады. Біріншілерін мемлекет ресми түрде құрады, екіншілері олардың мүшелерінің еркімен құрылады.
Атқарушы билік органы деп билікті бөлу принципіне сәйкес мемлекеттің тапсыруымен қоғамның шаруашылық, әлеуметтік-мәдениет және әкімшілік саяси өмірінің әр түрлі салаларында атқарушы өкім етуші қызметті нақты жүзеге асрытаын мемлекеттік биліктік механизм буыны деп түсіндіріледі. Атқарушы билік органы заң шығарушы және сот билігі органдарымен қатар мемлекеттік аппараттың жеке буыны болып табылады. Яғни ол мемлекеттік орган ретінде мемлекеттік басқару мен бақылауды атқаруға уәкілдік берілген, заңнамалармен белгіленген тәртіппен құрылатын мемлекеттік мекеме. Атқарушы билік органдарына берілетін мемлекеттік биліктік сипаты бар өкілеттіктердің мәні олардың мынадай құқығынан көрініс табады: мемлекеттің атынан заңды түрде міндетті болатын құқықтық актілер шығаратын құқығынан, құқықтық актілермен белгіленетін талаптар мен ережелердің сақталуына мемлекет тарапынан байқау жасауды жүзеге асыру құқығынан, заңды түрде міндетті болатын актілердің талаптарын орындауды қамтамасыз ету және өзінің сипаты бойынша мемлекеттік мәні бар иландыру, түсіндіру, көтермелеу сияқты шараларды, ал қажет болған жағдайда мемлекеттік мәжбүрлеу шараларын қолдану жолымен оларды бұзушылықтан қорғау құқығынан көрініс табады. Атқарушы билік органдары өздерінің мемлекеттік биліктік өкілеттіктерін тек қана мемлекеттік басқарушылық қызметтің мақсаты үшін пайдаланылады [1, б. 98].
Атқарушы билік органдары өздерінің қызметін заңға тәуелді негізде атқарады. Мұның мәні мынада, заң - мемлекеттік басқарушылық қызметтің негізгі базасы, оның субъектілері осы аталған мемлекеттік органдар. Республикалық та, сондай-ақ аймақтық та деңгейлерде болатын атқарушы билік органдары мемлекеттік әкімшіліктің біріңғай жүйесін құрайды. Бұл жүйенің шегінде оның әрбір буынының, яғни атқарушы биліктің нақты органының қажетті жеделдік дербестігі болады. Атқарушы билік органдарының біріне-бірі бағынышты құрылымдық бөлімшелерін құруды болжайтын ұйымдық құрылымы, яғни ішкі құрылысы болады. Атқарушы биліктің әрбір органының белгілі бір аумақтық немесе мемлекеттік басқарушылық қызмет мәселесінің көлемі болады. Бұл органдар тек мемлекеттік бюджеттен ғана қаржыландырады және заңды тұлға болып табылады, яғни азаматтық құқық қабілеттілігі болады.

2 Атқарушы билік органдары қызметінің қағидаттары

Қағидаттар - атқарушы билік органдарын ұйымдастыру мен қызметінің аса маңызды саяси құқықтық және ұйымдастыру құқықтық негіздері. Олардың негізгілері заңдарда бекітіледі.
Заңдылық атқарушы билік органдары қызметінің қағидаты ретінде осы органдар жүзеге асыратын мемлекеттік басқарушылық қызметінің заңға тәуелділігін тікелей туындайды. Оның тікелей көрінісі Конституцияның, заңдардың, Президенттің жарлықтарының атқарушы билік оргнадары шығаратын кез-келген құқықтық актілерінен жоғары тұратындығы; мемлекеттік басқарушылық қызметтің барлық деңгейлерінде және әрбір лауазымды адамның заңнамалардың талаптарын қатал сақтау міндеті, басқарушылық қатынастардың барлық қатысушыларының қолданылып жүрген заңнамаларымен тағайындалған құқықтары мен заңды мүдделерін мемлекеттік басқарушылық құралдармен сақтау, жүзеге асыру мен қорғауды қамтамасыз ету болып табылады. Заңдылықты сақтау бұл атқарушы билік органдары қызметінің тиімділігін, нәтижелілігінің басты шарты.
Конституцияның бекітілген халық билігі қағидаты мемлекеттік биліктің бірден-бір бастауы халық болып табылады дегеннен көрініс табады, ол өз билігін тікелей, сондай-ақ мемлекеттік билік органдары, оның ішінде атқарушы билік органдары арқылы жүзеге асырады.
Конституцияның үшінші бабы, төртінші тармағында бекітілген біртұтас билікті бөлу және өзара тежемелік әрі тепе-теңдік қағидат мемлекеттік биліктік үш тармағы - заң шығарушы, атқарушы және сот билігі болатындығын және олардың дербестіктерін білдіреді.
Атқарушы билік органдарын ұйымдастыру мен қызметінде алқалық және жеке дара басшылықты дұрыс үйлестіру қағидаты мемлекеттік басқару қызметінің негізгі мәселелерін шешкен кезде ұжымдық пікірді ескеруді қамтамасыз етеді. Осы мақсатпен атқарушы билік органдарының жанынан құрылатын әр түрлі консультативті, үйлестіру, ақылдасу кеңестері, комиссиялар, комитеттер және басқалар жүйесі кеңінен практикаға енгізілуде [2, б. 23].
Әрбір лауазымды адам мен мемлекеттік қызметшінің өзіне тапсырылған жұмыстың бөлігі үшін жеке жауапкершілігі қағидатын сақтаудың мағыздылығы арта түсуде. Бұл қағидат атқарушы билік органдары туралы ережелерде, Мемлекеттік қызмет туралы заңда, тәртіп туралы жарғылар мен лауазымдық нұсқауларда бекітіледі. Заңнамаларға сәйкес орталық және жергілікті атқарушы билік органдарының басшылары өздері басшылық ететін органдарға атқарушылық тәртіптің жағдайы үшін дербес жауапты болады.
Атқарушы билік органдары жұмысының жариялылық қағидаты өздерінің жұмысының, оның ішінде нормативтік құқықтық актілердің неғұрлым маңызды нәтижелерін бұқаралық ақпарат құралдары арқылы кеңінен жариялап отыруды, жұртшылықтың назарына жеткізіп отыруды болжайды.
Жеке адам құқықтарының басымдығы мен кепілдендірілгендік қағидаты Қазақстан заңнамалары мен әкімшілік практикасы үшін жаңалық болып табылады. Қазақстанда көзделіп отырған құқықтық мемлекет құру мынамен сипатталады, жеке адамның құқықтары ең қымбат қазына болып табылады, ал барлық мемлекеттік органдар, оның ішінде атқарушы билік органдары да азаматтардың алдында жауапты. Азаматтардың құқықтары мемлекет органдарының, лауазымды адамдар мен билік өкілдерінің кез-келген зорлық-зомбылығынан сенімді қорғалуға тиіс [3, б. 56].
Атқарушы билік органдарының жүйесіне орталықтандыру қағидаты, яғни төмендегі тұрған органдардың жоғарғы тұрған органдарға бағыныштылығы тән. Ол атқарушы биліктің әрюір органының өкілеттіктерінің көлемін заңнамалармен айқындап белгілеген кезде осы жүйенің тұтастығынан туындайды.

3 Атқарушы билік органдарының түрлері

Атқарушы билік органдары өзінің қызметінің мазмұны мен нақты бағыты бойынша айырылады. Оларды мынадай түрлерге топтастыруға болады:
1. Қызметінің аумақтық көлемі бойынша: республикалық және жергілікті атқарушы билік органдарын бөлуге болады.
2. Құзыретінің көлемі мен сипатына қарай мынадай атқарушы билік органдары бар:
- жалпы құзыретті, яғни мемлекеттік басқарушылық қызметтің бәріне немесе көпшілік учаскелеріне таратылатын функциялар мен өкілеттіктерді жүзеге асыратын органдар (Үімет, әкімдіктер);
- салалық құзыретті, функциялары мен өкілеттіктерін өздеріне тапсырылған басқару салаларының шегінде жүзеге асыртын органдар (министрліктер, комитеттер);
- салааралық құзыретті, барлық немесе бірнеше салалық жүйелер үшін ортақ болатын өздерінің қарауына жатқызылған арнайы мәселелер бойынша өкілеттіктер жүзеге асыратын органдар;
- аралас құзыретті, өзінің өкілеттіктерін әрі салалық, әрі салааралық көоемде жүзеге асыратын органдар.
3. Құру тәртібі мен тәсілі бойынша:
А) мемлекет басшысы құратын, мысалы ҚР Президенті ҚР Үкіметін, министрліктерін құрады;
Ә) атқарушы билік органдарының өздері құратындары;
Б) жекелеген жағдайларда сайлау тәсілі қолданылады.э
4. Ведомстволық қарасты мәселелерді шешу тәртібі бойынша:
А) құзыретінің негізгі мәселелерін алқалы негізде, оның құрамына кіретін адамдардың көпшілік даусымен шешетін алқалы органдар. Мысалы Үкімет;
Ә) құзыретінің негізгі мәселелерін басшылары шешетін жеке дара басшылық органдары, мысалы, министрліктер, агенттіктер.
5. Ұйымдастыру құқықтық нысандары бойынша ажарытылатын органдар, олар өздерінің көрінісін ең алдымен өздерінің атауларынан табады.
Атқарушы билік органдарының жүйесі - біріне-бірі бағынышты органдардың өз араларында құзыретін бөлу негізінде олардың арасындағы тік байланыс.
Қазіргі кезде атқарушы билік органдарынуң жүйесі мыналардан тұрады: ҚР Үкіметі, ҚР министрліктері, ҚР агенттіктері, ҚР министрліктерінің комитеттері, әкімдіктер, өзге органдар.
ҚР Үкіметі ҚР-ның мемлекеттік билігінің жоғарғы атқарушы органы, оның құқықтық жағдайы ҚР Конституциясымен (64-70 баптар); ҚР Үкімет туралы 1995 жылғы 18 желтоқсанлағы Конституциялық заңмен белгіленген. ҚР Үкіметі ҚР-да атқарушы биліктің біртұтас жүйесін басқаратын алқалы орган. ҚР Премьер-Кеңесінің басшысы Үкімет мүшелері болып табылады, Президент Конституцияда қаралған тәртіппен Премьер-Министрді тағайындайды. Премьер-Министр өзі тағайындалғаннан кейін он күн мерзімде Үкіметтің құрылымы мен құрамы туралы Президентке ұсыныс енгізеді. Үкіметтің құрылымын министрліктер және өзге де орталық атқарушы органдар құрайды [4, б. 54].
ҚР Үкіметі атқарушы билік органдарының қызметіне басшылық жасайды және олардың жұмысына бақылау жасауды жүзеге асырады. Республика деңгейіндегі атқарушы билік органдары Үкіметке бағынышты және оның алдында жауап береді. Үкімет өз құзыретіне жататын мәселелер бойынша ұсыныстарды талдау жасау үшін Үкімет жанындағы комиссиялар, кеңестер мен консультативтік кеңесші органдар құруға және таратуға құқылы. ҚР Үкіметінің өкілеттіктері елімідің әлеуметтік-экономикалық өмірінің әртүрлі аяларында неғұрлым айқын көрініс табады. Мысалы, Үкіметтің экономика аясында, бюджет, қаржы, несие, ақша саясатында, әлеуметтік, ғылым, білім және мәдениетте, тебиғи ресурстарды пайдалану мен қоршаған ортаны қорғауда, заңдылықты, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын, қылмыспен күресті қамтамасыз етуде сырқы саясат пен халықаралық қатынастар аясында өкілеттіктері бар.
ҚР министрліктері тиісті мемлекеттік басқару саласына басшылықты, заңдармен негізделген салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын Республиканың орталық атқарушы органы болып табылады. Қазіргі кезеңде Қазақстанда он сегіз министрлік бар. Олар: Индустрия және жаңа технологиялар, Ішкі істер, денсаулық сақтау, сыртқы істер, мәдениет және ақпарат, қорғаныс, білім және ғылым, ауыл шаруашылығы, көлік және коммуникация, еңбек және халықты әлеуметтік қорғау, қаржы, тһтенше жағдайлар, экономика және бюджеттік жоспарлау, экономикалық интеграция істері жөнінде, мұнай және газ, қоршаған ортаны қорғау, әділет министрлігі, өңірлік даму.
Министрлік және оның органдары мен ведомствалық бағыныстағы кәсіпорындары, мекемелері және өзге де ұйымдары министрліктің біріңғай жүйесін құрайды. Министрлікті ҚР Президенті қызметке тағайындайтын және қызметтен босататын Премьер-Министр басқарады. Министрдің ұсынуы бойнша ҚР Үкіметі қызметке тағайындайтын және қызметтен босататын орынбасарлары болады. Премьер-Министр Министрліктің жұмысын ұйымдастырады және оған басшылық жасайды, министрлікке жүктелген міндеттердің орындалуы және оның өз функцияларын жүзеге асыруы үшін дербес жауап береді. Министрліктің күрделі мәселелерін қарау мақсатында оларда ғылыми-техникалық кеңестер құрылуы мүмкін [5, б. 21].
Атқарушы билік органдарының жүйесі деп біріне-бірі бағынышты органдардың өз араларында құзыретін бөлу негізінде олардың арасындағы тік байланыс түсіндіріледі. Қазіргі кезде атқарушы билік органдарының жүйесі мыналардан тұрады: ҚР Үкіметі, ҚР министрліктері, ҚР агенттіктері, ҚР министрліктерінің комитеттері, әкімдіктер, өзге органдар.

4 Шетел мемлекеттеріндегі атқарушы билік органдары

Германиядағы мемлекеттік қызметті құқықтық реттеу Германияның негізгі заңының ережелеріне (Grundgesetz) негізделген. Мемлекеттік қызметкерлер Конституцияда және шенеуніктер құқықтары туралы заңдарда бекітілген айрықша құқықтарға ие болады. Маңызды мемлекеттік қызметтерді шенеуніктер, яғни белгілі қызметтерге сәйкес құқықтар бере отырып және сәйкес міндеттер жүктей отырып тағайындалған, қызметіне тағайындау туралы құжат алған тұлғалар атқаратындығы анықталған.
Германия Конституциясында бұқаралық-құқықтық мекеме ретінде кәсіби мемлекеттік шенеуніктер аппаратының қызмет етуінің конституциялық-құқықтық кепілдігі болады. Негізгі заңның 33 бабында бұқаралық қызметтің дәстүрлі ұстанымдары көрсетілген:
1.бұқаралық-құқықтық қызметтік қатынас және шенеуніктің мемлекетке адалдығы қатынасы (мұнда шенеуніктердің саяси бейтараптығы ұстанымы да енеді). Шенеунік саяси ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.