Мемлекеттік басқару процесіндегі мемлекет пен қоғамның өзара әсерлесуі
Кіріспе 3
1 Мемлекеттік басқарудың теориялық аспектілері 4
2 Мемлекеттік басқару үрдісіндегі мемлекет пен қоғамның әсерлесуі 8
Қорытынды 11
Қолданылған әдебиеттер тізімі 12
1 Мемлекеттік басқарудың теориялық аспектілері 4
2 Мемлекеттік басқару үрдісіндегі мемлекет пен қоғамның әсерлесуі 8
Қорытынды 11
Қолданылған әдебиеттер тізімі 12
Мемлекеттік билікті орталықсыздандыру мен қоғамды демократияландыру аясында жергілікті мемлекеттік басқаруды жаңартуды саясаттанулық тұрғыда зерттеу бүгінгі күннің өскелең талабы. Саяси жаңарудың барлық кешенінің шешімі жағдайдың тұрақсыздануына, азаматтық жанжалдар мен сілкіністерге жол берілмеуіне негізделген. Еліміздің Президенті Н.Назарбаев саяси реформаларды жүзеге асыру жолындағы асығыстыққа өзінің қарсы екендігін үнемі ескерте отырып, саяси реформаларды іске асыру кезінде көпэтностық қоғамда рухани келісім мен тұрақтылықты сақтап қалу қажет екендігін түсіндіреді. «Мен эволюциялық дамудың, яғни қоғамды бірте-бірте, объективті жағынан даярланған реформалаудың жақтаушысымын» - дейді Н.Назарбаев. дербес дамудың жиырма үш жылында Қазақстан өзінің ұлттық мүдделерін, сыртқы саяси бағдарлары мен іс-әрекеттерінің және ішкі саяси бағдарламасын белгілей алды.
Стратегиялық мақсатымыз – дербес, экономикалық тәуелсіз, өркениетті мемлекет құру. Оған ішкі саяси тұрақтылық пен көпэтностық қоғамды іштей топтастыруды қамтамасыз етпей, қол жеткізу мүмкін емес. Бейімделген біздің жаңару жолымыз біздегі жағдайларға ыңғайлы. Қазақстандағы дамудың жаңа үлгілерін іздестіру тұрақтылық, әлеуметтік қауіпсіздік, тәртіп сақтау, әлеуметтік жағынан бағдарланған жүйелі реформаларды жүргізуде, орталықсыздандырылған нұсқаулар идеясын бірінші орынға қойды. Шынында да, Қазақстандағы мемлекеттік басқару жүйесінің бұрынғы жағдайы, оның орталыққа тәуелділігінің жоғары деңгейімен сипатталады. Орталықтандыру бұрынғы кеңес дәуірі кеңістігінде түбегейлі қанат жайған, мемлекеттік және саяси жүйе қалыптасуының ақиқатты шарты болып табылатын. Алайда, тәуелсіз Қазақстандағы әлеуметтік-экономикалық және саяси процестердің келешектегі дамуы мен тереңдетілуінің қажеттілігі мемлекеттік басқарудың тиімділігін арттыруды және республикада жергілікті өзін-өзі басқарудың қалыптасуын қажет етеді. Мұның бәрі «Мемлекеттік басқару процесіндегі мемлекет пен қоғамның өзара әсерлесуі» деген тақырыбының өзектілігін айқындайды.
Зерттеу жұмысының мақсаты мемлекеттік басқарудағы мемлекет пен қоғамның бір-бірімен арақатынасын ажырату және мемлекеттің даму жолындағы қоғамның атқаратын рөлін зерттеу. Аталған мaқcaтқa табысты қοл жeткiзy үшiн келесі мiндeттepдi шeшy кepeк:
- мемлекеттік басқару тиімдігінің жалпытеориялық мәселелерін қарастыру;
- мемлекеттік басқару процесіндегі мемлекет пен қоғамның өзара әсерлесуін зерттеу.
Стратегиялық мақсатымыз – дербес, экономикалық тәуелсіз, өркениетті мемлекет құру. Оған ішкі саяси тұрақтылық пен көпэтностық қоғамды іштей топтастыруды қамтамасыз етпей, қол жеткізу мүмкін емес. Бейімделген біздің жаңару жолымыз біздегі жағдайларға ыңғайлы. Қазақстандағы дамудың жаңа үлгілерін іздестіру тұрақтылық, әлеуметтік қауіпсіздік, тәртіп сақтау, әлеуметтік жағынан бағдарланған жүйелі реформаларды жүргізуде, орталықсыздандырылған нұсқаулар идеясын бірінші орынға қойды. Шынында да, Қазақстандағы мемлекеттік басқару жүйесінің бұрынғы жағдайы, оның орталыққа тәуелділігінің жоғары деңгейімен сипатталады. Орталықтандыру бұрынғы кеңес дәуірі кеңістігінде түбегейлі қанат жайған, мемлекеттік және саяси жүйе қалыптасуының ақиқатты шарты болып табылатын. Алайда, тәуелсіз Қазақстандағы әлеуметтік-экономикалық және саяси процестердің келешектегі дамуы мен тереңдетілуінің қажеттілігі мемлекеттік басқарудың тиімділігін арттыруды және республикада жергілікті өзін-өзі басқарудың қалыптасуын қажет етеді. Мұның бәрі «Мемлекеттік басқару процесіндегі мемлекет пен қоғамның өзара әсерлесуі» деген тақырыбының өзектілігін айқындайды.
Зерттеу жұмысының мақсаты мемлекеттік басқарудағы мемлекет пен қоғамның бір-бірімен арақатынасын ажырату және мемлекеттің даму жолындағы қоғамның атқаратын рөлін зерттеу. Аталған мaқcaтқa табысты қοл жeткiзy үшiн келесі мiндeттepдi шeшy кepeк:
- мемлекеттік басқару тиімдігінің жалпытеориялық мәселелерін қарастыру;
- мемлекеттік басқару процесіндегі мемлекет пен қоғамның өзара әсерлесуін зерттеу.
1. Бейсембаев А. Система государственной службы Республики Казахстан: тенденции и перспективы // Вопросы государственного и муниципального управления, 2010, № 3
2. Токтыбеков А. А Теоретические основы механизма государственного управления. М., 2006
3. Антонова , Н.Б., Захарова, Л.М., Вечер, Л.С.; Под ред. Н.Б, Антоновой. Теория и методология государственного управления: Курс лекций. – Мн.: Академия управления при Президенте РБ, 2008. – 191 с.
4. Гречнева , Е.Ф. Общество и государство: проблемы публичной политики // Новейшая история (1991-2009 гг.): государство, общество, история: Матер. межд. науч.-теор. конф. – Мн.: Бел.навука, 2010. – С. 374.
5. Князев , С.Н. Государственное управление: от философских оснований до созидания сильного и процветающего государства: Монография / Под ред. С.Н. Князева. – Мн.: Академия управления при Президенте РБ, 2008. – 461 с.
6. Козбаленко , В.А. Государственное управление. Основы теории и организации: В 2-х т. / Под ред. В.А. Козбаленко. – М.: Статут, 2009. – Т. 2. – 590 с.
7. Қоғам мен мемлекет // Тағылым. Қазақ әдеби тілінің даму мәселелері: ҚР ҰҒА корреспондент-мүшесі, филология ғылымдарының докторы, профессор С.М.Исаевты еске алу құрметіне арналған республикалық ғылыми-теориялық конференцияның материалдары. – Алматы – 2012 – 421 б.
8. Мемлекет және қоғам ұғымдарының байланысы // ҚазҰУ хабаршысы. Заң сериясы: 2010 - №2 – 294 б.
2. Токтыбеков А. А Теоретические основы механизма государственного управления. М., 2006
3. Антонова , Н.Б., Захарова, Л.М., Вечер, Л.С.; Под ред. Н.Б, Антоновой. Теория и методология государственного управления: Курс лекций. – Мн.: Академия управления при Президенте РБ, 2008. – 191 с.
4. Гречнева , Е.Ф. Общество и государство: проблемы публичной политики // Новейшая история (1991-2009 гг.): государство, общество, история: Матер. межд. науч.-теор. конф. – Мн.: Бел.навука, 2010. – С. 374.
5. Князев , С.Н. Государственное управление: от философских оснований до созидания сильного и процветающего государства: Монография / Под ред. С.Н. Князева. – Мн.: Академия управления при Президенте РБ, 2008. – 461 с.
6. Козбаленко , В.А. Государственное управление. Основы теории и организации: В 2-х т. / Под ред. В.А. Козбаленко. – М.: Статут, 2009. – Т. 2. – 590 с.
7. Қоғам мен мемлекет // Тағылым. Қазақ әдеби тілінің даму мәселелері: ҚР ҰҒА корреспондент-мүшесі, филология ғылымдарының докторы, профессор С.М.Исаевты еске алу құрметіне арналған республикалық ғылыми-теориялық конференцияның материалдары. – Алматы – 2012 – 421 б.
8. Мемлекет және қоғам ұғымдарының байланысы // ҚазҰУ хабаршысы. Заң сериясы: 2010 - №2 – 294 б.
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
РЕФЕРАТ
Тақырыбы: Мемлекеттік басқару процесіндегі мемлекет пен қоғамның өзара әсерлесуі
Орындаған: _____ топ студенті
___________________________
Жетекші:
____________________________
Астана 2015
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 3
1 Мемлекеттік басқарудың теориялық аспектілері 4
2 Мемлекеттік басқару үрдісіндегі мемлекет пен қоғамның әсерлесуі 8
Қорытынды 11
Қолданылған әдебиеттер тізімі 12
Кіріспе
Мемлекеттік билікті орталықсыздандыру мен қоғамды демократияландыру аясында жергілікті мемлекеттік басқаруды жаңартуды саясаттанулық тұрғыда зерттеу бүгінгі күннің өскелең талабы. Саяси жаңарудың барлық кешенінің шешімі жағдайдың тұрақсыздануына, азаматтық жанжалдар мен сілкіністерге жол берілмеуіне негізделген. Еліміздің Президенті Н.Назарбаев саяси реформаларды жүзеге асыру жолындағы асығыстыққа өзінің қарсы екендігін үнемі ескерте отырып, саяси реформаларды іске асыру кезінде көпэтностық қоғамда рухани келісім мен тұрақтылықты сақтап қалу қажет екендігін түсіндіреді. Мен эволюциялық дамудың, яғни қоғамды бірте-бірте, объективті жағынан даярланған реформалаудың жақтаушысымын - дейді Н.Назарбаев. дербес дамудың жиырма үш жылында Қазақстан өзінің ұлттық мүдделерін, сыртқы саяси бағдарлары мен іс-әрекеттерінің және ішкі саяси бағдарламасын белгілей алды.
Стратегиялық мақсатымыз - дербес, экономикалық тәуелсіз, өркениетті мемлекет құру. Оған ішкі саяси тұрақтылық пен көпэтностық қоғамды іштей топтастыруды қамтамасыз етпей, қол жеткізу мүмкін емес. Бейімделген біздің жаңару жолымыз біздегі жағдайларға ыңғайлы. Қазақстандағы дамудың жаңа үлгілерін іздестіру тұрақтылық, әлеуметтік қауіпсіздік, тәртіп сақтау, әлеуметтік жағынан бағдарланған жүйелі реформаларды жүргізуде, орталықсыздандырылған нұсқаулар идеясын бірінші орынға қойды. Шынында да, Қазақстандағы мемлекеттік басқару жүйесінің бұрынғы жағдайы, оның орталыққа тәуелділігінің жоғары деңгейімен сипатталады. Орталықтандыру бұрынғы кеңес дәуірі кеңістігінде түбегейлі қанат жайған, мемлекеттік және саяси жүйе қалыптасуының ақиқатты шарты болып табылатын. Алайда, тәуелсіз Қазақстандағы әлеуметтік-экономикалық және саяси процестердің келешектегі дамуы мен тереңдетілуінің қажеттілігі мемлекеттік басқарудың тиімділігін арттыруды және республикада жергілікті өзін-өзі басқарудың қалыптасуын қажет етеді. Мұның бәрі Мемлекеттік басқару процесіндегі мемлекет пен қоғамның өзара әсерлесуі деген тақырыбының өзектілігін айқындайды.
Зерттеу жұмысының мақсаты мемлекеттік басқарудағы мемлекет пен қоғамның бір-бірімен арақатынасын ажырату және мемлекеттің даму жолындағы қоғамның атқаратын рөлін зерттеу. Аталған мaқcaтқa табысты қοл жeткiзy үшiн келесі мiндeттepдi шeшy кepeк:
- мемлекеттік басқару тиімдігінің жалпытеориялық мәселелерін қарастыру;
- мемлекеттік басқару процесіндегі мемлекет пен қоғамның өзара әсерлесуін зерттеу.
1 Мемлекеттік басқарудың теориялық аспектілері
Қазақстан Республикасындағы қазіргі заманғы демократиялық жаңарулар жүйесіндегі жаңа экономикалық қатынастарға өту кезеңінде жергілікті өзін - өзі басқару реформасы маңызды роль атқарады.
Қоғамда жиі кездесетін әлеуметтік-экономикалық үрдістерді басқару жүйесінде олардың бағыттары мен динамикасын реттеу, нарықтың барлық субъектілерінің дұрыс қызмет етуін қамтамасыз етуде жоспарлау маңызды қызмет атқарады.
Мемлекет басқару субъектісі ретінде көріне отырып, мемлекеттік басқаруға маңызды қасиет береді, онсыз ол бола алмайтын. Бұл қасиет - жүйелілік. Бұл қасиет принципиалды, өйткені тек оның болғанында ғана үйлесімділік, келісімділік, мақсатқа бағытталушылық, тиімділік жүзеге асырыла алынады.
Мемлекеттік басқару - бұл мемлекеттің адамдардың қоғамдық өмір қызметіне оны реттеудің, сақтаудың немесе түрлендірудің мақсатындағы практикалық, ұйымдастырушылық және реттеуші әсері.
Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік басқару күйін бағалау мен талдау мен елімізде қалыптасқан жағдайдағы мемлекеттік басқарудың өнімділігін арттыру бойынша шешімдерді іздеу бірқатар қоғамдық-саяси және экономикалық мәселелермен күрделене түседі [1, б. 48].
Қазақстандағы мемлекеттік басқарудың мақсаттары келесідей:
- мемлекеттің ішкі және сыртқы қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
- мемлекеттің берік және сенімді демократиялық дамуын қамтамасыз етуші қоғамдық институттарды дамыту және бекіту;
- ҚР азаматтарының құқықтары мен бостандықтарын конституциялық қорғау, жалпы әкімшілік-құқықтық реттеу;
- адамдардың әл-ауқатын жақсартуға бағытталған мемлекеттік саясатты қалыптастыру;
- жағымды экологиялық жағдайды ұстау;
- нарықтық механизмдерді сақтау;
- аудандар мен орталықтың өзара табысты серіктестігін қамтамасыз ету.
Мемлекеттік басқарудың қызметтері - бұл мемлекеттің қоғамдық процестерге биліктік, мақсатты, ұйымдастырушы және жүйелеуші ықпалдарының объективті негізделген түрлері. Бұл мемлекеттің өзіндік әсері, мұнда айта кететін жайт, ол толық болып табылады. Мемлекеттік басқару қызметтерінің жиынтығына кем дегенде 2 фактор әсер етеді: қоғамдық процестердің күйі, құрылымы, өз бетінше басқарылуы, яғни басқарылатын нысандардың жиынтығы, өз алдына қоғамдағы мемлекеттің орны мен рөлі.
Мемлекеттік басқарудың функциялары:
- Жоспарлау функциясы. (Бұл ретте мақсатқа қашан, қалай және қайда қол жеткізуге болатындығына жауап беру қажет. Бұл стратегиялық маңызды.)
- Ұйымдастыру функциясы. (Күтетін нәтижені әкелетін адамдардың өзара қызметі бойынша жағдайларды жасау.)
- Реттеу функциясы. (Функция адамның ұйымның шеңберінде сәйкес қызметтің көлемін ұйымдастыруға бағытталған.)
- Персоналмен жұмысының функциясы. (Әлемдік тәжірибеде берілген функциясына үлкен мән беріледі.)
- Бақылау функциясы. (Барлық аталған функциялар үшін кері байланыс болып табылады.)
Мемлекеттік басқарудың принциптердің мәселесінде 3 өзара байланысқан және өзара негізделген аспектілерді бөліп көрсетуге болады:
- Онтологиялық (бұл аспект принциптердің генезисінен, өздері көрсететін заңдылықтардың, қатынастардың, өзара байланыстардың орны мен рөлінен, болмысынан, табиғатынан тұрады.)
- Гнесеологиялық (олардың адекватты ғылыми интерпретациясының принциптерінің, тілінің, логикасының сипаттамасы)
- Әдістемелік (принциптердің теориялық және практикалық қолданылуының механизмдеріне нұсқайды).
Қазіргі кезде барлық заңдылықтардың, қатынастардың, өзара байланыстардың толық танылуы және оларды принциптер арқылы сипаттауы туралы айтуға болмайды. Мемлекеттік басқарудың принциптерін практикалық жүзеге асыру олардың өздеріне тәуелді емес, ал оларға деген адамдардың қатынасымен анықталады. Принциптерді білім қоймай, олардың практикалық қызметте, практикалық басқаруда қолдана білу маңызды. Өйткені мемлекеттік басқару принципі алдында ғылыми, кейіннен құқықтық формада мемлекеттік басқаруда бар және оның ұйымдастырылуы мен қызмет етуінде ерекше мәнге ие заңдылықтарды, қатынастарды, өзара байланыстарды көрсетуге шақырылған. Мемлекеттік басқарудың принциптерінің анықталу мен негізделу технологиясы туралы айта отырып, келесідей индикаторларды, талаптарды ұсынуға болады: - Біршама заңдылықтарды, қатынастарды және өзара байланыстарды көрсету [2, б. 63].
1. Қоғамдық-саяси (мемлекеттік басқарудың, жалпы заңдылықтар мен негізгі даму ерекшеліктерін тану нәтижесінде қалыптасқан)
2. Функционалдық-құрылымдық (мемлекеттік-басқару әсерлерінің құрылымының заңдылықтарын ашатын)
3. Ұйымдастырушылық-құрылымдық (мемлекеттік басқарудың ұйымдастырушылық құрылымының сипаттамасын, заңдылықтарын және өзгешелігін көрсететін және оның қалыптасуы және жетілдірілуі, сондай-ақ мемлекеттік-басқару әсерлерінің ұйымдастырылуында жеткізуші нүктесінің қызметін атқарады)
4. Мемлекеттік-басқару қызметі (басқару функцияларын қалыптастыру мен жүзеге асыру кезінде мемлекеттік органдардың басқару қызметінің заңдылықтарын, қатынастарын және өзара байланыстарын ашады.)
Мемлекеттік билік органдарының арасындағы басқару міндеттемелерін тарату мәселелері Қазақстан үшін оның дамуының барлық сатыларында концептуалды, орталықтық болып табылады, өйткені ол өзінде бірнеше ерекше мәселелерді біріктіреді:
- Барлық мемлекеттің масштабындағы демократизмі мен рационалдылығын қамтамасыз ету.
- Мемлекеттік басқарудың толықтығы, рационалдылығы, тиімділігі. Құқықтық нормаларды заңдылықты реттеудің және дифференциациялаудың бірлігі нақты жағдайларға, факторларға байланысты.
- Мемлекеттік-құқықтық тіреулердің беріктілігі.
Орталықсыздандыру және демократияландыру үрдістерінің байланысы жөнінде әлемдік компаративистикада сан алуан көзқарастар бар. Белгілі теоретик Д.Рондинелли өз еңбектерінде, орталықсыздандыру дегеніміз билік пен өкілеттіліктерді басқару жүйесінің ірі бөлімшелерінен бұдан да кіші ұяшықтарға табыстау болып табылады, ал жекеленген азамат оның ең кіші ұяшығы болып табылады деп жазады. Мемлекеттің мүлтіксіз өктемдігіне қарама-қарсы азаматтық қоғамға өту әлеуеті ретінде жұртшылық пен жеке тұлға рөлі артуының әлеуетті мүмкіндіктері осымен түсіндіріледі. Д.Рондинеллидің бұл теориясына келіспеушілік білдіргендер де бар, атап айтқанда, Н.Мак-Гинн мен С.Стрит орталықсыздандыру деген бақылауды мүдделі адамдардың бір тобына оны үкіметтік машина ішіндегі келесі топқа табыстау үрдісі ғана болып табылады және жекеленген азаматтың мемлекетке ықпал ету шамасына ешбір әсер етпейді деп есептейді.
Осы пікірталаста орталықсыздандыруды жүзеге асыру формалары принципті екендігі ақиқат. Оларды қандай құндылықтарға артықшылық беретініне қарай айыруға болады: билік өкілеттіктерін құқықтық үлестіру, көрсетілетін қызметтердің сапасы немесе қолда бар қорларды тиімді пайдалану [3, б. 102].
Қандай болмасын елдегі орталықсыздандыру мәнін түсіну үшін профессор Брэем енгізген анықтамаларды қолданған өте қолайлы: билікті бөлшектеу - жеке бір атқарымдарды жергілікті мемлекеттік органдарға немесе аумақтық бөлімшелерге табыстау, бұл жерде орталық уысынан билік өкілеттіктерін шығармайды, орталық тек орнын ауыстырады; орталық үкімет ведомствосының шеңберінде орталықтың ұлттық-аумақтық бөлімшелерге шешімдер қабылдау құқығын табыстауы және соңында орталықта тек үйлестіру, ақпарат жинау және онымен алмасу атқарымдары ғана сақталып қалып, орталық үкіметтің кейбір міндеттерін жартылай мемлекеттік ведомстволарға тапсыру.
Сонымен бірге, біздің ойымызша, Қазақстан Республикасының мемлекеттік билік органдарының орталыққа тәуелділігін азайту үрдісін бүгінгі таңда көкейкесті ету заңды. Себебі тап қазір Қазақстан Республикасында мемлекетті дамытуда сапалы ілгерілеулер бар және бұл қазақстандық қоғамның өмірлік іс-әрекетінің барлық салаларындағы елеулі өзгерістерге әкеп соқтырады. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаев Қазақстан халқына арнаған Жолдауында мемлекеттік басқару жүйесін қалыптастыру стратегиясының негізгі принциптерінің бірі мемлекеттік атқарымдардың орталықтан аймақтарға берілуі деп белгілегені кездейсоқтық емес. Қазақстан Республикасының осы даму кезеңінде билік органдарының орталыққа тәуелділігін нәтижелі азайтуға қажетті саяси, әлеуметтік-мәдени, экономикалық, рухани және т.б. секілді басқа да алғышарттары бар деп сеніммен айтуға болады. Әлеуметтік-экономикалық қайта құрулардың нәтижелері бойынша Қазақстан Республикасы тек Орталық-Азиялық аумақта орналасқан елдердің ішінде ғана емес, ТМД-ға енген басқа да мемлекеттердің ішінде жетекші мемлекет болып табылады. Билік органдарын орталықсыздандыру үрдісінің заңдылығы жүйені жаңарту кезеңінде болып өткен сапалы ілгерілеулермен анықталады. Сондықтан, тиімді орталықсыздандыру теориясы негізінде билік органдарын орталықсыздандыру үрдісі қоғамда белгілі бір сандық өзгерістер жүргізілгенде ғана, мемлекеттік билік жүйесінің өзгеруі нәтижесінде, биліктер бөлінгенде, қоғам демократияландырылған кезде, тұрғындар саяси-құқықтық бостандыққа қол жеткізген кезде, жеке меншікті енгізу, мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру үрдісінде, әсіресе тым орталықтандырылған тоталитарлық мемлекет ыдыраған кезде ғана мүмкін деп тұжырым жасауға болады. Бүгінгі таңда билік органдарын орталықсыздандыру үшін негіз бола алатын қазақстандық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
РЕФЕРАТ
Тақырыбы: Мемлекеттік басқару процесіндегі мемлекет пен қоғамның өзара әсерлесуі
Орындаған: _____ топ студенті
___________________________
Жетекші:
____________________________
Астана 2015
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 3
1 Мемлекеттік басқарудың теориялық аспектілері 4
2 Мемлекеттік басқару үрдісіндегі мемлекет пен қоғамның әсерлесуі 8
Қорытынды 11
Қолданылған әдебиеттер тізімі 12
Кіріспе
Мемлекеттік билікті орталықсыздандыру мен қоғамды демократияландыру аясында жергілікті мемлекеттік басқаруды жаңартуды саясаттанулық тұрғыда зерттеу бүгінгі күннің өскелең талабы. Саяси жаңарудың барлық кешенінің шешімі жағдайдың тұрақсыздануына, азаматтық жанжалдар мен сілкіністерге жол берілмеуіне негізделген. Еліміздің Президенті Н.Назарбаев саяси реформаларды жүзеге асыру жолындағы асығыстыққа өзінің қарсы екендігін үнемі ескерте отырып, саяси реформаларды іске асыру кезінде көпэтностық қоғамда рухани келісім мен тұрақтылықты сақтап қалу қажет екендігін түсіндіреді. Мен эволюциялық дамудың, яғни қоғамды бірте-бірте, объективті жағынан даярланған реформалаудың жақтаушысымын - дейді Н.Назарбаев. дербес дамудың жиырма үш жылында Қазақстан өзінің ұлттық мүдделерін, сыртқы саяси бағдарлары мен іс-әрекеттерінің және ішкі саяси бағдарламасын белгілей алды.
Стратегиялық мақсатымыз - дербес, экономикалық тәуелсіз, өркениетті мемлекет құру. Оған ішкі саяси тұрақтылық пен көпэтностық қоғамды іштей топтастыруды қамтамасыз етпей, қол жеткізу мүмкін емес. Бейімделген біздің жаңару жолымыз біздегі жағдайларға ыңғайлы. Қазақстандағы дамудың жаңа үлгілерін іздестіру тұрақтылық, әлеуметтік қауіпсіздік, тәртіп сақтау, әлеуметтік жағынан бағдарланған жүйелі реформаларды жүргізуде, орталықсыздандырылған нұсқаулар идеясын бірінші орынға қойды. Шынында да, Қазақстандағы мемлекеттік басқару жүйесінің бұрынғы жағдайы, оның орталыққа тәуелділігінің жоғары деңгейімен сипатталады. Орталықтандыру бұрынғы кеңес дәуірі кеңістігінде түбегейлі қанат жайған, мемлекеттік және саяси жүйе қалыптасуының ақиқатты шарты болып табылатын. Алайда, тәуелсіз Қазақстандағы әлеуметтік-экономикалық және саяси процестердің келешектегі дамуы мен тереңдетілуінің қажеттілігі мемлекеттік басқарудың тиімділігін арттыруды және республикада жергілікті өзін-өзі басқарудың қалыптасуын қажет етеді. Мұның бәрі Мемлекеттік басқару процесіндегі мемлекет пен қоғамның өзара әсерлесуі деген тақырыбының өзектілігін айқындайды.
Зерттеу жұмысының мақсаты мемлекеттік басқарудағы мемлекет пен қоғамның бір-бірімен арақатынасын ажырату және мемлекеттің даму жолындағы қоғамның атқаратын рөлін зерттеу. Аталған мaқcaтқa табысты қοл жeткiзy үшiн келесі мiндeттepдi шeшy кepeк:
- мемлекеттік басқару тиімдігінің жалпытеориялық мәселелерін қарастыру;
- мемлекеттік басқару процесіндегі мемлекет пен қоғамның өзара әсерлесуін зерттеу.
1 Мемлекеттік басқарудың теориялық аспектілері
Қазақстан Республикасындағы қазіргі заманғы демократиялық жаңарулар жүйесіндегі жаңа экономикалық қатынастарға өту кезеңінде жергілікті өзін - өзі басқару реформасы маңызды роль атқарады.
Қоғамда жиі кездесетін әлеуметтік-экономикалық үрдістерді басқару жүйесінде олардың бағыттары мен динамикасын реттеу, нарықтың барлық субъектілерінің дұрыс қызмет етуін қамтамасыз етуде жоспарлау маңызды қызмет атқарады.
Мемлекет басқару субъектісі ретінде көріне отырып, мемлекеттік басқаруға маңызды қасиет береді, онсыз ол бола алмайтын. Бұл қасиет - жүйелілік. Бұл қасиет принципиалды, өйткені тек оның болғанында ғана үйлесімділік, келісімділік, мақсатқа бағытталушылық, тиімділік жүзеге асырыла алынады.
Мемлекеттік басқару - бұл мемлекеттің адамдардың қоғамдық өмір қызметіне оны реттеудің, сақтаудың немесе түрлендірудің мақсатындағы практикалық, ұйымдастырушылық және реттеуші әсері.
Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік басқару күйін бағалау мен талдау мен елімізде қалыптасқан жағдайдағы мемлекеттік басқарудың өнімділігін арттыру бойынша шешімдерді іздеу бірқатар қоғамдық-саяси және экономикалық мәселелермен күрделене түседі [1, б. 48].
Қазақстандағы мемлекеттік басқарудың мақсаттары келесідей:
- мемлекеттің ішкі және сыртқы қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
- мемлекеттің берік және сенімді демократиялық дамуын қамтамасыз етуші қоғамдық институттарды дамыту және бекіту;
- ҚР азаматтарының құқықтары мен бостандықтарын конституциялық қорғау, жалпы әкімшілік-құқықтық реттеу;
- адамдардың әл-ауқатын жақсартуға бағытталған мемлекеттік саясатты қалыптастыру;
- жағымды экологиялық жағдайды ұстау;
- нарықтық механизмдерді сақтау;
- аудандар мен орталықтың өзара табысты серіктестігін қамтамасыз ету.
Мемлекеттік басқарудың қызметтері - бұл мемлекеттің қоғамдық процестерге биліктік, мақсатты, ұйымдастырушы және жүйелеуші ықпалдарының объективті негізделген түрлері. Бұл мемлекеттің өзіндік әсері, мұнда айта кететін жайт, ол толық болып табылады. Мемлекеттік басқару қызметтерінің жиынтығына кем дегенде 2 фактор әсер етеді: қоғамдық процестердің күйі, құрылымы, өз бетінше басқарылуы, яғни басқарылатын нысандардың жиынтығы, өз алдына қоғамдағы мемлекеттің орны мен рөлі.
Мемлекеттік басқарудың функциялары:
- Жоспарлау функциясы. (Бұл ретте мақсатқа қашан, қалай және қайда қол жеткізуге болатындығына жауап беру қажет. Бұл стратегиялық маңызды.)
- Ұйымдастыру функциясы. (Күтетін нәтижені әкелетін адамдардың өзара қызметі бойынша жағдайларды жасау.)
- Реттеу функциясы. (Функция адамның ұйымның шеңберінде сәйкес қызметтің көлемін ұйымдастыруға бағытталған.)
- Персоналмен жұмысының функциясы. (Әлемдік тәжірибеде берілген функциясына үлкен мән беріледі.)
- Бақылау функциясы. (Барлық аталған функциялар үшін кері байланыс болып табылады.)
Мемлекеттік басқарудың принциптердің мәселесінде 3 өзара байланысқан және өзара негізделген аспектілерді бөліп көрсетуге болады:
- Онтологиялық (бұл аспект принциптердің генезисінен, өздері көрсететін заңдылықтардың, қатынастардың, өзара байланыстардың орны мен рөлінен, болмысынан, табиғатынан тұрады.)
- Гнесеологиялық (олардың адекватты ғылыми интерпретациясының принциптерінің, тілінің, логикасының сипаттамасы)
- Әдістемелік (принциптердің теориялық және практикалық қолданылуының механизмдеріне нұсқайды).
Қазіргі кезде барлық заңдылықтардың, қатынастардың, өзара байланыстардың толық танылуы және оларды принциптер арқылы сипаттауы туралы айтуға болмайды. Мемлекеттік басқарудың принциптерін практикалық жүзеге асыру олардың өздеріне тәуелді емес, ал оларға деген адамдардың қатынасымен анықталады. Принциптерді білім қоймай, олардың практикалық қызметте, практикалық басқаруда қолдана білу маңызды. Өйткені мемлекеттік басқару принципі алдында ғылыми, кейіннен құқықтық формада мемлекеттік басқаруда бар және оның ұйымдастырылуы мен қызмет етуінде ерекше мәнге ие заңдылықтарды, қатынастарды, өзара байланыстарды көрсетуге шақырылған. Мемлекеттік басқарудың принциптерінің анықталу мен негізделу технологиясы туралы айта отырып, келесідей индикаторларды, талаптарды ұсынуға болады: - Біршама заңдылықтарды, қатынастарды және өзара байланыстарды көрсету [2, б. 63].
1. Қоғамдық-саяси (мемлекеттік басқарудың, жалпы заңдылықтар мен негізгі даму ерекшеліктерін тану нәтижесінде қалыптасқан)
2. Функционалдық-құрылымдық (мемлекеттік-басқару әсерлерінің құрылымының заңдылықтарын ашатын)
3. Ұйымдастырушылық-құрылымдық (мемлекеттік басқарудың ұйымдастырушылық құрылымының сипаттамасын, заңдылықтарын және өзгешелігін көрсететін және оның қалыптасуы және жетілдірілуі, сондай-ақ мемлекеттік-басқару әсерлерінің ұйымдастырылуында жеткізуші нүктесінің қызметін атқарады)
4. Мемлекеттік-басқару қызметі (басқару функцияларын қалыптастыру мен жүзеге асыру кезінде мемлекеттік органдардың басқару қызметінің заңдылықтарын, қатынастарын және өзара байланыстарын ашады.)
Мемлекеттік билік органдарының арасындағы басқару міндеттемелерін тарату мәселелері Қазақстан үшін оның дамуының барлық сатыларында концептуалды, орталықтық болып табылады, өйткені ол өзінде бірнеше ерекше мәселелерді біріктіреді:
- Барлық мемлекеттің масштабындағы демократизмі мен рационалдылығын қамтамасыз ету.
- Мемлекеттік басқарудың толықтығы, рационалдылығы, тиімділігі. Құқықтық нормаларды заңдылықты реттеудің және дифференциациялаудың бірлігі нақты жағдайларға, факторларға байланысты.
- Мемлекеттік-құқықтық тіреулердің беріктілігі.
Орталықсыздандыру және демократияландыру үрдістерінің байланысы жөнінде әлемдік компаративистикада сан алуан көзқарастар бар. Белгілі теоретик Д.Рондинелли өз еңбектерінде, орталықсыздандыру дегеніміз билік пен өкілеттіліктерді басқару жүйесінің ірі бөлімшелерінен бұдан да кіші ұяшықтарға табыстау болып табылады, ал жекеленген азамат оның ең кіші ұяшығы болып табылады деп жазады. Мемлекеттің мүлтіксіз өктемдігіне қарама-қарсы азаматтық қоғамға өту әлеуеті ретінде жұртшылық пен жеке тұлға рөлі артуының әлеуетті мүмкіндіктері осымен түсіндіріледі. Д.Рондинеллидің бұл теориясына келіспеушілік білдіргендер де бар, атап айтқанда, Н.Мак-Гинн мен С.Стрит орталықсыздандыру деген бақылауды мүдделі адамдардың бір тобына оны үкіметтік машина ішіндегі келесі топқа табыстау үрдісі ғана болып табылады және жекеленген азаматтың мемлекетке ықпал ету шамасына ешбір әсер етпейді деп есептейді.
Осы пікірталаста орталықсыздандыруды жүзеге асыру формалары принципті екендігі ақиқат. Оларды қандай құндылықтарға артықшылық беретініне қарай айыруға болады: билік өкілеттіктерін құқықтық үлестіру, көрсетілетін қызметтердің сапасы немесе қолда бар қорларды тиімді пайдалану [3, б. 102].
Қандай болмасын елдегі орталықсыздандыру мәнін түсіну үшін профессор Брэем енгізген анықтамаларды қолданған өте қолайлы: билікті бөлшектеу - жеке бір атқарымдарды жергілікті мемлекеттік органдарға немесе аумақтық бөлімшелерге табыстау, бұл жерде орталық уысынан билік өкілеттіктерін шығармайды, орталық тек орнын ауыстырады; орталық үкімет ведомствосының шеңберінде орталықтың ұлттық-аумақтық бөлімшелерге шешімдер қабылдау құқығын табыстауы және соңында орталықта тек үйлестіру, ақпарат жинау және онымен алмасу атқарымдары ғана сақталып қалып, орталық үкіметтің кейбір міндеттерін жартылай мемлекеттік ведомстволарға тапсыру.
Сонымен бірге, біздің ойымызша, Қазақстан Республикасының мемлекеттік билік органдарының орталыққа тәуелділігін азайту үрдісін бүгінгі таңда көкейкесті ету заңды. Себебі тап қазір Қазақстан Республикасында мемлекетті дамытуда сапалы ілгерілеулер бар және бұл қазақстандық қоғамның өмірлік іс-әрекетінің барлық салаларындағы елеулі өзгерістерге әкеп соқтырады. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаев Қазақстан халқына арнаған Жолдауында мемлекеттік басқару жүйесін қалыптастыру стратегиясының негізгі принциптерінің бірі мемлекеттік атқарымдардың орталықтан аймақтарға берілуі деп белгілегені кездейсоқтық емес. Қазақстан Республикасының осы даму кезеңінде билік органдарының орталыққа тәуелділігін нәтижелі азайтуға қажетті саяси, әлеуметтік-мәдени, экономикалық, рухани және т.б. секілді басқа да алғышарттары бар деп сеніммен айтуға болады. Әлеуметтік-экономикалық қайта құрулардың нәтижелері бойынша Қазақстан Республикасы тек Орталық-Азиялық аумақта орналасқан елдердің ішінде ғана емес, ТМД-ға енген басқа да мемлекеттердің ішінде жетекші мемлекет болып табылады. Билік органдарын орталықсыздандыру үрдісінің заңдылығы жүйені жаңарту кезеңінде болып өткен сапалы ілгерілеулермен анықталады. Сондықтан, тиімді орталықсыздандыру теориясы негізінде билік органдарын орталықсыздандыру үрдісі қоғамда белгілі бір сандық өзгерістер жүргізілгенде ғана, мемлекеттік билік жүйесінің өзгеруі нәтижесінде, биліктер бөлінгенде, қоғам демократияландырылған кезде, тұрғындар саяси-құқықтық бостандыққа қол жеткізген кезде, жеке меншікті енгізу, мемлекет иелігінен алу және жекешелендіру үрдісінде, әсіресе тым орталықтандырылған тоталитарлық мемлекет ыдыраған кезде ғана мүмкін деп тұжырым жасауға болады. Бүгінгі таңда билік органдарын орталықсыздандыру үшін негіз бола алатын қазақстандық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz